Przez stulecia wszystkie rządy państwa
akceptowały swą odpowiedzialność za
systematyczny rozwój ochrony zdrowia i opieki
medycznej nad swoimi obywatelami.
Dotyczyło to zarówno opieki profilaktycznej jak i
leczniczej i miało na celu zapewnienie
bezpieczeństwa zdrowotnego wszystkim
obywatelom
Hipokrates (ur. około 460
p.n.e.): "ojciec" medycyny
racjonalnej. Hipokrates
uchodzi za "ojca
medycyny", gdyż dokonał
syntezy wszystkich
wcześniejszych usiłowań,
aby nadać medycynie
racjonalną postać.
Hipokrates
- Odrzuca stosowanie w medycynie
praktyk
wróżbiarskich i magicznych oraz
uciekanie się do obrzędów religijnych.
- Wbrew zdaniu wielu filozofów
i sofistów
oddziela medycynę od filozofii,
oświadczając, że poznanie istoty
człowieka nie jest konieczne do tego,
żeby
zostać lekarzem
.
Hipokrates
- precyzyjnie ustala, na czym polega
stanowisko kliniczne (bezpośrednia
relacja
między lekarzem a pacjentem), oraz
głosi,
że istotą medycyny jest praxis
(traktująca
jako jedność chorobę, ciało
i pacjenta).
- nadaje medycynie charakter etyczny
(leczy
się człowieka, z czego wynika nakaz:
przede wszystkim nie szkodzić).
Hipokrates twierdził, iż zdrowie to
dobre samopoczucie, choroba to złe
samopoczucie i jest zależne od
równowagi między tym, co nas
otacza, a nami samymi
W czasach Hipokratesa lekarz był
znawcą chorób, a po części był
mędrcem i filozofem (właśnie taką
postawę prezentował Hipokrates).
Wiedza merytoryczna oraz mądrość
życiowa pomagały mu w pracy z ludźmi,
ponieważ ludzie nigdy nie będą tylko
maszynami.
gdy dusza choruje, to i ciało niedomaga.
KONCEPCJA DOBREGO I ZŁEGO
SAMOPOCZUCIA POPRZEZ SUBIEKTYWIZM
INDYWIDUALNEGO ODCZUWANIA I ODBIERANIA
OTOCZENIA ZAWĘŻA POJĘCIE ZDROWIA,
JEDNAK W SFORMUŁOWANIU ZALEŻNOŚCI
ZDROWIA OD RÓWNOWAGI MIĘDZY
CZŁOWIEKIEM, A OTOCZENIEM POJAWIA SIĘ
OBIEKTYWNOŚĆ
POGLĄDY HIPOKRATESA FUNKCJONOWAŁY
PRAWIE W NIEZMIENIONEJ POSTACI, AŻ DO
CZASU POWSTANIA NOWEJ FILOZOFII
KARTEZJAŃSKIEJ OKREŚLANEJ JAKO
MECHANISTYCZNE WIDZENIE ŚWIATA I
CZŁOWIEKA
René Descartes (Kartezjusz) urodził się 31 marca 1596 roku
zapadłszy na zapalenie płuc, umiera zimą 1650 roku [3].
W dawnych Chinach i w
medycynie chińskiej pacjent
płacił swojemu lekarzowi za
bycie zdrowym, jeśli
zachorował - przestawał mu
płacić.
Mobilizowało to wszystkich
lekarzy, by ich pacjenci byli
zdrowi.
Ostania koncepcja określana jest mianem
egzystencjalnej koncepcji zdrowia. Autorem
jest K. Popielski, który poszerza płaszczyznę
zdrowia o wymiar egzystencjalny
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO -
World Health Organization) jest
międzynarodową komórką (agencją
zdrowia) działającą przy ONZ. W 1946
roku ONZ zwołała Międzynarodową
Konferencję Zdrowia w Nowym Jorku
gdzie 61 krajów ratyfikowało konwencję
WHO.
Bez żadnej przesady można powiedzieć,
że w bardzo istotny i podstawowy sposób
nadaje ona ton i kierunek trendom
współczesnej medycyny.
W 1948 roku ratyfikowano
powstanie WHO
i obecnie WHO zrzesza 192
państwa członkowskie
Obecna definicja zdrowia
przyjęta przez Światową
Organizację Zdrowia jest
następująca:
Zdrowie to nie tylko całkowity
brak choroby, czy kalectwa, ale
także stan pełnego, fizycznego,
umysłowego i społecznego
dobrostanu (dobrego
samopoczucia).
Światowa Organizacja Zdrowia od lat 70-tych całkowicie
zmieniła swój model (paradygmat) rozumienia troski o
zdrowie człowieka i funkcjonowania medycyny.
Od modelu socjomedycznego, który podkreślał podejście
czysto medyczne i inżynieryjne, w którym znawcą
wszystkiego w tym obszarze był lekarz (inżynier od spraw
organizmu i zdrowia), przeszła do modelu socjo-
ekologicznego, w którym liczy się współpraca z pacjentem
w trosce o jego zdrowie, a lekarz (i personel medyczny) nie
jest już tylko inżynierem leczącym maszynę ludzkiego
organizmu, ale jest jednocześnie w jakimś stopniu
psychologiem, rozumiejącym, że ma do czynienia z żywym i
konkretnym człowiekiem i jego osobowością.
Zatem współczesny model medyczny (przyjęty przez WHO),
znacznie bardziej traktuje człowieka podmiotowo (jako
osobowość, rozumiejąc jego cierpienie) a nie
przedmiotowo, jakbyśmy mieli do czynienia z bezduszną
uszkodzoną maszyną.
Mierniki zdrowia:
- pozytywne określają sprawność i prawidłowość
poszczególnych narządów, sprawność całego ustroju
(np. EKG serca, stężenie glukozy we krwi itd.) oraz
kondycje społeczeństwa (np. Liczebność urodzeń
żywych)
- mierniki negatywne stanu zdrowia stosuje się do
oceny
stanu zdrowia całej populacji, często ze względu na
brak
danych dotyczących mierników pozytywnych. W
takiej
ocenie poszukujemy uszczerbków na zdrowiu i
posługujemy się zasadą, że im więcej występuje
chorób,
urazów oraz ich następstw (inwalidztwo i zgony) tym
gorszy jest stan zdrowia danej zbiorowości.
Negatywne mierniki zdrowia populacji
współczynniki, wskaźniki opisujące:
a) natężenie zgonów
Umieralność liczba zgonów/ liczba ludność
śmiertelność liczba zgonów / liczby chorych
b) natężenie chorób
Zapadalność liczba nowych zachorowań/ liczby ludności
Chorobowość liczba chorych / liczby ludności
szczegółowy
wg wieku
liczba chorych <40 rz/liczby ludności < 40rż
* L
wg przyczyny liczba chorych na X / liczby ludność *L
wg płci
liczba chorych K/ liczby K * L
Pozytywne mierniki zdrowia
dane obrazujące natężenie zjawisk fizjologicznych – mierzalnych
Rozwój fizyczny:
- ciśnienie
- morfologia
- masa ciała
Sprawność fizyczna:
- rzut piłką lekarską
Wydolność fizyczna:
- próba wysiłkowa
- spirometria
- badania pułapu tlenowego
Struktura przyczyn zgonów w Polsce z
uwzględnieniem różnic pomiędzy płciami
1. Choroby układu krążenia
~50%
2. Nowotwory złośliwe
~20%
3. Wypadki, urazy, zatrucia
~7%
Nowotwory
Mężczyźni:
Kobiety
:
płuco
sutek
żołądek
szyjka macicy
pęcherz moczowy
płuco
prostata
jajnik
okrężnica
trzon macicy
okrężnica
CHOROBY SERCOWO-
NACZYNIOWE (CHSN)
•
Zasadniczymi czynnikami ryzyka
Zasadniczymi czynnikami ryzyka
wystąpienia chorób sercowo-
wystąpienia chorób sercowo-
naczyniowych są:
naczyniowych są:
–
Nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie tętnicze
–
Palenie tytoniu
Palenie tytoniu
–
Hipercholesterolemia
Hipercholesterolemia
–
Otyłość
Otyłość
–
Cukrzyca
Cukrzyca
–
Zespół metaboliczny
Zespół metaboliczny
UMIERALNOŚĆ, ZAPADALNOŚĆ NA CHSN
• W 2001 roku umarło w naszym kraju z powodu chorób
sercowo-naczyniowych
173 809
osób
•
W porównaniu do krajów „starej” Unii Europejskiej
szczególnie zła sytuacja dotyczy umieralności przedwczesnej
(2,5 razy większa niż w krajach dawnej UE) .Dopiero w 2018
roku możliwe jest osiągnięcie wskaźników z UE z 2001 roku
• Najgorsza sytuacja występuje w zakresie udarów mózgu
Wskaźniki są w Polsce ponad 3-krotnie wyższe niż w krajach
„starej” UE. Każdego roku na udar mózgu zapada w Polsce 60
tys. osób. Z tego 25% umiera, a kolejne 40% pozostaje trwale
niesprawnymi ruchowo
• rocznie na pełnościenny zawał serca zapada w Polsce 60 tys.
osób