Diagnostyka endoskopowa
przewodu pokarmowego-
wskazania i
przeciwwskazania
z punktu widzenia
lekarza pierwszego
kontaktu

Endoskopia

ezofagoskopia
gastroskopia
duodenoskopia
intestinoskopia
pankreatocholangiografia wsteczna

Endoskopia

anoskopia
rektoskopia
sigmoidoskopia
kolonoskopia

ultrasonografia endoskopowa
endoskopia zabiegowa
(polipektomia, tamowanie
krwawienia, sfinkterotamia,
protezowanie dróg żółciowych,
ewakuacja złogów i inne)
laparoskopia

Wskazania do endoskopii
górnego odcinka przewodu
pokarmowego (g.o.p.p.)

Postępowanie wobec
pacjentów z objawami
dyspeptycznymi
(pierwsza wizyta u
lekarza rodzinnego)

Dyspepsja

ból lub dyskomfort w nadbrzuszu
lub w okolicy dolnego brzegu
mostka
uczucie pełności w nadbrzuszu
nudności, wymioty
odbijanie

le c z e n ie 2 ty g .

H 2 - b lo k e r

s u k r a lfa t

I P P

e r a d y k a c ja

H p ( + )

b a d a n ie

w k ie r u n k u

H . p y lo r i

b e z a la r m u ją c y c h

o b ja w ó w

g a s tr o s k o p i a

o b ja w y

n ie p o k o ją c e

s ta r a n n y w y w ia d

w ie k < 4 5 r . ż .

brak

poprawy

brak

poprawy

gastroskopia

gastroskopia

?

Każdy pacjent w wieku >

45 r.ż.

z objawami dyspepsji
ze zmianą charakteru objawów

gastroskopia

Wskazania do endoskopii

g.o.p.p.

brzuszne dolegliwości bólowe z objawami
lub oznakami sugerującymi poważną
chorobę organiczną (spadek masy ciała,
wyniszczenie, niedokrwistość)
krwawienie z przewodu pokarmowego
dysfagia, odynofagia
achalazja
uporczywe wymioty niejasnego
pochodzenia

Wskazania do endoskopii

g.o.p.p.

celem pobrania bioptatów z
dwunastnicy lub jelita (np. w
chorobie trzewnej)
niedokrwistość z niedoboru żelaza o
niejasnej etiologii
dodatni test na krew utajoną w kale
utrata masy ciała o niejasnej
przyczynie

Wskazania do endoskopii

g.o.p.p.

kontrola leczenia wrzodów przełyku i

żołądka
u chorych wymagających kontroli z

udowodnionym przełykiem Barretta,

zmianami dysplastycznymi
u chorych po leczeniu gruczolaka

żołądka
polipowatość rodzinna

Wskazania do endoskopii

g.o.p.p.

celem potwierdzenia i oceny
histologicznej zmian wykrytych w
badaniu radiologicznym,
niepewny wynik badania
radiologicznego

Wskazania do endoskopii

g.o.p.p.

inne układowe choroby, w których
obecność patologii w górnym odcinku
przewodu pokarmowego może
wpłynąć na planowane leczenie



długotrwałe podawanie nlpz,
antykoagulantów



przed transplantacją narządów u chorych
z wywiadem wrzodowym lub krwotokiem

Wskazania do endoskopii

g.o.p.p.

u chorych z marskością wątroby
celem oceny żylaków przełyku i
rozważenia ewentualnej
profilaktycznej skleroterapii
ciało obce

Przeciwwskazania do

endoskopii górnego odcinka

przewodu pokarmowego

brak zgody i współpracy chorego
świeży zawał m. sercowego oraz dusznica
bolesna niestabilna
stan astmatyczny
skaza krwotoczna
tętniak aorty
ostre oparzenie przełyku
ostre zapalenie otrzewnej
perforacja przewodu pokarmowego

Wskazania do anoskopii i

rektoskopii

krwawienie z odbytu
dokuczliwe parcie na stolec lub

bolesna defekacja
choroba odbytu - przetoki, guzki

krwawnicze
głęboka biopsja celem ustalenia

rozpoznania niektórych chorób

(amyloidoza, ch. Crohna,

ch.Hirschprunga)

Wskazania do

sigmoidoskopii

krwawienie z odbytu (przy braku zmian
w rektoskopii)
diagnostyka bólów w odbycie
podejrzenie raka w obrębie zstępnicy
lub esicy
niejasne bóle podbrzusza
ocena aktywności ch. Crohna i colitis
ulcerosa
diagnostyka ostrej i przewlekłej biegunki

Wskazania do kolonoskopii

nawracające krwawienia nie

wyjaśnione badaniem rekto- i

sigmoidoskopowym
wykrycie gruczolaka w sigmoidoskopii
poszukiwanie raka synchronicznego

lub metachronicznego
przewlekłe zaparcia
utajona krew w kale (szczególnie >40

r.ż.)

Wskazania do

kolonoskopii- cd.

niejasny obraz radiologiczny po
wlewie kontrastowym
konieczność przedoperacyjnej
oceny stwierdzonego
radiologicznie zwężenia lub guza
jelita grubego

Wskazania do

kolonoskopii- cd.

ocena rozległości choroby (colitis
ulcerosa)
u chorych z dużym zagrożeniem rakiem
jelita grubego



polipowatość rodzinna



colitis ulcerosa > 10 lat



zespół Gardnera



zespół Peutz-Jeghersa



po resekcji z powodu raka

niedokrwienne zapalenie jelit

Przeciwwskazania do endoskopii

dolnego odcinka przewodu

pokarmowego

bezwzględne



ostre stany zapalne jelita grubego

(zapalenie uchyłka, colitis ulcerosa

fulminans)



megacolon toxicum



ostry stan zapalny otrzewnej



świeży zawał mięśnia sercowego oraz

dusznica bolesna niestabilna



brak współpracy chorego

Przeciwwskazania do endoskopii

dolnego odcinka przewodu

pokarmowego

względne



niewydolność krążenia



niewydolność oddechowa



zaburzenia krzepnięcia krwi (przy
biopsji i polipektomii)



ciąża (II i III trymestr)

Powikłania

Czynniki ryzyka

wystąpienia powikłań

podeszły wiek
ciężkie choroby układowe
znieczulenie ogólne do endoskopii
brak należytego zabezpieczenia zabiegu
zabieg terapeutyczny zwłaszcza w
trybie pilnym
nieprawidłowa dekontaminacja sprzętu
endoskopowego

Powikłania ogólne

(nieswoiste)

sercowo-naczyniowe (zaburzenia
rytmu, zawał m.sercowego)
płucne (zachłystowe zapalenie płuc)
infekcyjne

częstość 0 -0,5% ( ciężkie 0,1 % )
śmiertelność 0 -0,05%

Powikłania swoiste

endoskopii g.o.p.p.

krwawienie - 3/1000
perforacja przełyku, żołądka,
dwunastnicy - 1/15000
odczyn miejscowy na znieczulenie
- 3/10000

Powikłania swoiste

endoskopii d.o.p.p.

perforacja ( - 0,2%)
krwawienie
nadmierna reakcja bólowa
powikłania przygotowania jelita do
badania (nudności, wymioty,
przewodnienie, hiperfosfatemia)

dokładnie rozważyć wskazania i
przeciwwskazania
identyfikować czynniki ryzyka
badania wykonywać w dobrej
pracowni z dobrze wyszkolonym
personelem i dobrą techniką
zabiegu

Aby uniknąć powikłań

Pacjent powinien być

informowany

o korzyściach z planowanego
badania
o możliwości wystąpienia powikłań
( z ewentualną koniecznością
wykonania zabiegu operacyjnego)

Każdy chory lub jego

opiekun prawny powinien

na piśmie wyrazić zgodę

na wykonanie badania.

Wytyczne badań przesiewowych

dla osób o umiarkowanym

ryzyku rozwoju raka jelita

grubego

osoby powyżej 50 r.ż.
osoby bez obciążenia dziedzicznego

chorobą nowotworową jelita grubego

u krewnych I i II stopnia
bez objawów sugerujących obecność

polipa lub raka
bez nowotworu i choroby zapalnej

okrężnicy i odbytnicy w przeszłości

Zalecane badania

coroczne badania kału na
obecność krwi utajonej
coroczne badanie per rectum (wg.
WHO co 3-5 lat)
sigmoidoskopia co 3-5 lat

Zapobiegawcze

stosowanie antybiotyków

przed badaniami

endoskopowymi

Ryzyko wystąpienia

bakteriemii

diagnostyczna endoskopia górnego
odcinka przewodu pokarmowego -
4%
kolonoskopia- 6-9%
ERCP - 6-11%
skleroterapia 10-50%
poszerzanie przełyku - 34-54%

Grupy wysokiego ryzyka

sztuczne zastawki serca, w tym

zastawki biologiczne
przebyte zapalenie wsierdzia
neutropenia (neutrofile < 100 x 10

9

/l)

syntetyczna proteza naczyniowa

wszczepiona w ciągu ostatniego roku
chirurgicznie wytworzone połączenia

płucno-systemowe

Zalecana profilaktyka

antybiotykowa

2,0g ampicyliny im. lub iv. +
1,5mg/kg mc. gentamycyny im. lub
iv. do 1 godz. przed zabiegiem
1,5g ampicyliny (ew.amoksycyliny)
p.o. 6 godz. po zabiegu

Chory pobierający

antykoagulanty doustne

powinien odstawić lek na

1-2 dni

przed zabiegiem

(INR < 1,5)