Patrycja Z
Agnieszka W
Karolina M
Danuta W

epidemiologia

•

Rak tarczycy stanowi około

1%wszystkich nowotworów złośliwych

człowieka. Jest on najczęściej

występującym procesem złośliwym

gruczołów wewnętrznego wydzielania

– stanowi 85 – 90%guzów tego układu

•

Występuje częściej u kobiet (ok.4 –

krotnie) i dotyczą głównie dorosłych.

Tylko ok. 20% zachorowań dotyczy

osób w wieku poniżej 30 r.ż.

Etiologia i patogeneza

•

Do najlepiej poznanych czynników

środowiskowych, wpływających na

zachorowania na raka tarczycy, należy

ilość jodu w diecie. Niedobór jodu i

związane z tym endemiczne wole

sprzyja częstszemu występowaniu

raka pęcherzykowego. Z kolei

odpowiednia ilość lub przekroczenie

zapotrzebowania na ten pierwiastek

wpływa na częstsze występowanie

raka brodawkowatego tarczycy.

Główne czynniki ryzyka:



Ilość jodu w diecie



Wiek i płeć



Ekspozycja na promieniowanie
jonizujące (szczególnie w wieku
rozwojowym)



Uwarunkowania genetyczne

Objawy kliniczne

•

Guz szyi (szczególnie pojedynczy),

związany z gruczołem tarczowym

•

Powiększenie węzłów chłonnych szyjnych

przy współistniejącym wolu

•

Nagłe powiększenie się wola o

długoletnim przebiegu; pojawienie się

guza w wolu

•

Nagłe wystąpienie duszności, zaburzeń

fonacji (chrypka), dysfagii

•

Pojedynczy guz tarczycy w wieku

rozwojowym zwłaszcza u chłopców

diagnostyka

Diagnostyka zmian ogniskowych tarczycy, poza

rutynowym badaniem, wymaga wykonania:

•

USG

•

Biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (pod kontrolą

USG)

•

RTG klatki piersiowej (PA i bocznego), a w

szczególnych przypadkach TK szyi i klatki

piersiowej

•

Badania stężenia tyreotropiny (TSH), stężeń

hormonów tarczycy (fT3, fT4) i wapnia w

surowicy

•

W wybranych przypadkach – scyntygrafii,

badania kalcytoniny w surowicy

W patologii gruczołu tarczowego

duże znaczenie kliniczne mają
pojedyncze zmiany ogniskowe,
budzące podejrzenie rozrostu
złośliwego. Duża liczba takich zmian
wymaga ich wstępnej weryfikacji –
taka rolę odgrywa m.in. Biopsja
aspiracyjna cienkoigłowa (BAC)

Za pomocą BAC tarczycy można wyróżnić 4 typy

rozpoznań:

1.

Nowotwór złośliwy – jednoznaczną diagnozę

można postawić w rakach brodawkowatych,

anaplastycznych, rdzeniastych, niektórych

nisko zróżnicowanych rakach pęcherzykowych

oraz w nowotworach przerzutowych

2.

Guz pęcherzykowy (nowotwór pęcherzykowy)

zbudowany z komórek o różnicowaniu

pęcherzykowym. Może być zmianą łagodną,

np. gruczolakiem pęcherzykowym, łagodnym

guzkiem rozrostowym w przebiegu wola

rozrostowego, lub złośliwą – rakiem

pęcherzykowym

3. Zmiana łagodna (lub zmiana

nienowotworowa). Ta grupa obejmuje
zapalenia, wole guzowate i torbiele.
Odsetek rozpoznan fałszywie ujemnych
szacuje się na 2-5%

4. Materiał niediagnostyczny (kilka

procent nakłuć)

Klasyfikacja histologiczna

Wśród raków tarczycy wyróżniamy:



Rak brodawkowaty (papillary carcinoma)



Rak pęcherzykowy (follicular carcinoma)



Rak niskozróżnicowany (porly differentiated
carcinoma)



Rak anaplastyczny (undifferentiated, anaplastic
carcinoma)



Rak rdzeniasty (medullary carcinoma, c-cel
carcinoma)



Inne nabłonkowe guzy złośliwe ( mucoepidermoid
carcinoma, mucinous carcinoma i inne



Gruczolak tarczycy i guzy podobne : gruczolak
pęcherzykowy i szkliwiejący guz beleczkowy

Rak pęcherzykowy



Stanowi 10-20% raków tarczycy.
Występuje w różnym wieku, także u
ludzi bardzo młodych. Odsetek ten jest
wyższy w rejonach w których występuje
niedobór jodu. Są to zwykle zmiany
pojedyncze. Przerzuty zwykle drogą
krwionośną i lokalizują się najczęściej w
płucach, kościach, wątrobie i mózgu.
Okoliczne węzły chłonne są bardzo
rzadko zajęte (<10%)

Rak brodawkowaty

50-85% wszystkich raków tarczycy. Szerzy

się głównie drogą naczyń chłonnych –
przerzuty do regionalnych węzłów
chłonnych w chwili operacji stwierdza się u
30-80%chorych. U ok.2-3% chorych
przerzut do regionalnego w. chłonnego
jest pierwszym objawem choroby.

Histologicznie rak ten posiada

charakterystyczne cechy cytologiczne i
może rosnąć zarówno pod postacią tworów
brodawkowatych, jak i pęcherzykowych



Częstość występowania 50 – 60%, od
10-60 rż.



Może występować u dzieci.



Przerzuty drogą naczyń chłonnych do
węzłów szyi; często rozpoznanie
przerzutu jest wcześniejsze od
rozpoznania raka.



Powolny wzrost, długo nie daje
objawów.

Rak rdzeniasty



5% wszystkich raków tarczycy. Jest
nowotworem o wysokim stopniu złośliwości.
Wyróżnia się 2 podtypy kliniczne;

1.

Odmianę sporadyczną, ok.75% wszystkich
przypadków; guz jest zazwyczaj
jednoogniskowy i występuje u dorosłych

2.

Postać rodzinną, związana z mutacją genu,
gdzie nowotwór rozrasta się zazwyczaj
wieloogniskowo, zajmując oba płaty; ta
postać występuje u młodszych chorych w
tym u dzieci i obarczona jest znacznie
gorszym rokowaniem.



Do dość typowych objawów klinicznych
należą uporczywe, napadowe biegunki,
może towarzyszyć im nadciśnienie
tętnicze.



Często współistnieje z rakiem
nadnerczy

Rak anaplastyczny

5% raków tarczycy. Nowotwór wieku

starszego. Charakteryzuje się dużą
zdolnością do naciekania struktur
otaczających: w chwili wykrycia jest
to duży, zazwyczaj nieoperacyjny guz.

Histologicznie jest nie zróżnicowanym

nowotworem , który nie wykazuje
różnicowania pęcherzykowego,
brodawkowatego ani rdzeniastego



Nowotwór rośnie bardzo szybko,
uciska i przesuwa tchawicę. Chorzy
odczuwają duszność, często pojawia
się chrypka. Rosnący guz może
uciskać na naczynia krwionośne.
Przerzuty powstają zarówno drogą
naczyń chłonnych i krwionośnych

Rak niskozróżnicowany
(wyspowy)

Niskozróżnicowana forma raka z komórki

pęcherzykowej. Może stanowić do 4-7%
raków tarczycy. Częściej występuje u
kobiet i chorych po 50 r.ż.

Chłoniaki złośliwe
ok.1-2% nowotworów złośliwych tego

gruczołu.

Leczenie



Raki pęcherzykowe –leczenie chirurgiczne i
uzupełniająco jodem promieniotwórczym
(jeżeli są jodochwytne) i supresyjnymi
dawkami toksyny. Jodochwytność wykazuje
ok. 80% raków pęcherzykowych tarczycy.



Rak brodawkowaty – leczenie podobne jak
w pęcherzykowym, uzupełniająco – jod
promieniotwórczy i leczenie hormonalne
supresyjnymi dawkami tyroksyny. Zalecane
jest wycięcie tarczycy całkowite i wycięcie
środkowych węzłów chłonnych szyi.



Rak rdzeniasty – podstawowym
leczeniem jest zabieg operacyjny,
uzupełniany teleradioterapią i/lub
chemioterapią. Wymagane leczenie
substytucjonalne tyroksyną



Rak niskozróżnicowany – leczenie
podobne jak przy r. brodawkowatym lub
pęcherzykowym.



Rak anaplastyczny – lecz. Chirurgiczne z
uzupełnaiającą radioterapią i ewent.
Chemioterapią.



Chłoniaki złośliwe – lecz. operacyjne,
lecz. uzupełniające -skojarzona
chemioradioterapia.

leczenie operacyjne

W leczeniu tym wyróżnia się całkowite

wycięcie tarczycy, wycięcie płata oraz
leczenie uzupełniające po
niedoszczętnej operacji pierwotnej raka
tarczycy.

Leczenie uzupełniające nowotworów

tarczycy.



Terapia izotopem jodu – rak pęcherzykowy
i brodawkowaty.



Supresyjne dawki tyrozyny – rak
pęcherzykowy i brodawkowaty



Teleradioterapia – rak anaplastyczny, oraz
po operacji niedoszczętnej w raku
rdzeniastym lub zróżnicowanym , chłoniaki



Chemioterapia – rak anaplastyczny,
zaawansowany rak rdzeniasty, niektóre
rzadko występujące nowotwory, chłoniaki



Kontrola po leczeniu raka
zróżnicowanego tarczycy powinna
uwzględniąc badanie kliniczne, USG
szyi, oznaczenie stężenia
tyreoglobuliny w surowicy, ocenę
leczenia tyroksyną, RTG klatki
piersiowej, scyntygrafię ciała po
zastosowaniu izotopu jodu.

Rokowanie



Rak pęcherzykowy – za cechy złe
rokowniczo uznaje się : wiek >45r.ż.,
wykraczanie nacieku poza obręb tarczycy
oraz wielkość guza i obecność odległych
przerzutów. Śmiertelność zależy także od
rozległości leczenia operacyjnego i
uzupełaniajacego. Istotny jest również typ
histologiczny – w przypadkach o szerokiej
inwazyjności odsetek przeżycia 10-
letniego wynosi 40-80%, natomiast w
postaci otorebkowanej przekracza 80%



Rak brodawkowaty – rokowanie zależy od
zaawansowania guza, wiek i płeć ( osoby
po 45r.ż. I płeć męska rokują gorzej) .
Rokowanie w tym raku jest dobre -
przeżycie 10-letnie u chorych operowanych
radykalnie i leczonych uzupełniająco
wynosi ponad 90%



Rak niskozróżnicowany – rokowanie jest
gorsze niż w przypadku raków
zróżnicowanych, jednak lepsze niż w raku
niezróżnicowanym. Przeżycia 5-letnie
wynoszą około 50%



Rak anaplastyczny – 5-letnie przeżycia
uzyskuje się u poniżej 5% chorych, a
większość chorych umiera w ciągu
pierwszego roku od rozpoznania.

Rehabilitacja