Spis treści
Nazwa zabiegu.
Istota i cel.
Definicja kroplowego wlewu dożylnego.
Rodzaje wlewów.
Wskazania do przetaczania płynów.
Roztwory do wlewów dożylnych.
Zadania i kompetencje ratownika medycznego.
Przygotowanie pacjenta psychiczne i fizyczne.
Przygotowanie zestawu do wykonania kroplowego
wlewu dożylnego.
Procedura wykonania kroplowego wlewu dożylnego –
algorytm.
Zasady postępowania podczas przetaczania dożylnie
płynów.
Aparaty do przetoczeń płynów.
Od czego zależy szybkość przetaczania płynów
dożylnie.
Wzajemne oddziaływanie leków.
Roztwory nośnikowe.
Podawanie krwi i jej preparatów.
1. Nazwa zabiegu
Kroplowy wlew dożylny.
2. Istota i cel
Podanie dożylne metodą kroplową
roztworów leków w celu ich szybkiego
zadziałania lub uzupełnienia płynów, krwi,
płynów krwiopochodnych.
3. Definicja kroplowego
wlewu dożylnego.
Wlew (infuzja) dożylny to zabieg stosowany
w przypadkach, gdy płyny lub
rozcieńczone leki muszą być aplikowane
do żyły chorego w sposób kalibrowany,
powolny, przez wiele godzin lub dni.
Wykorzystywany głównie do przetaczania
krwi i płynów w zaburzeniach homeostazy
wodnej, w okresie pooperacyjnym,
podczas długotrwałego odżywiania
pozajelitowego oraz podawania leków,
których stężenie we krwi musi być stałe w
czasie długotrwałego stosowania.
4. Rodzaje wlewów.
Krótkotrwale - czas trwania do 3 h.
Długotrwale - czas trwania ponad
dobę.
Szybkie podanie (bolus) - w
nagłych przypadkach podanie całej
objętości w krótkim czasie.
5. Wskazania do
przetaczania płynów.
Skorygowanie zaburzeń gospodarki wodno-
elektrolitowej.
Regulowanie równowagi kwasowo-zasadowej.
Zwiększenie objętości płynów krążących.
Uzupełnienie ubytków ilościowych i jakościowych
- witamin, składników energetycznych, białka.
Częściowe lub całkowite odżywianie pozajelitowe.
Podawanie leków wymagających dużego
rozcieńczenia i podania w wolnym, ciągłym
wlewie.
6. Roztwory do wlewów
dożylnych
Roztwory elektrolitów
0,9% roztwór NaCI
Roztwór Ringera
Płyn fizjologiczny wieloelektrolitowy izotoniczny
Płyn jelitowy zapobiegawczy izotoniczny
Płyn żołądkowy zapobiegawczy izotoniczny
Roztwory węglowodanów
Glukoza 5%
Glukoza 10%
Glukoza 20%
Roztwory mieszane
Glukoza 5% + 0,9% roztwór NaCI (1:1)
Glukoza 5% + 0,9% roztwór NaCI (2:1)
Roztwory odżywcze
Aminosol 10%
Aminoplasmal
Intralipid 10%
Intralipid 20%
Lipofundin
SMOFlipid
Środki osoczozastępcze
Dekstran 40
Plasmasteril
Albuminy 20%
Voluven
Płyny specjalne
Mannitol 10%
Manhilol 20%.
THAM 3%
THAM 6%
Wodorowęglan sodu 8.4%
7. Zadania i kompetencje
ratownika medycznego.
Ratownik medyczny wykonuje zabieg na
zlecenie lekarza. Jest odpowiedzialny
za:
Przygotowanie pacjenta psychicznie i
fizycznie.
Przygotowanie sprzętu i jego
zabezpieczenie po wykonaniu zabiegu.
Wykonanie zabiegu.
Opiekowanie się pacjentem w trakcie i
po wykonaniu zabiegu.
8. Przygotowanie
pacjenta psychiczne i
fizyczne.
Psychiczne
Poinformowanie o istocie, celu i przebiegu
wykonania zabiegu.
Fizyczne
Określenie miejsca założenia wenflonu.
Wygodne ułożenie z podparciem miejsca
wkłucia.
9. Przygotowanie zestawu do
wykonania kroplowego wlewu
dożylnego.
Zlecony lek, płyn infuzyjny.
Aparat do jednorazowego przetaczania płynów.
Wenflon.
Okleina do wenflonu lub przylepiec.
2-3 jałowe gaziki w pakiecie.
Środek do odkażenia miejsca wkłucia, np. 70%
alkohol etylowy.
Waciki.
Staza.
Rękawiczki jednorazowego użytku.
Miska nerkowata.
Stelaż do zawieszenia butelki z płynem wlewowym.
10. Procedura wykonania
kroplowego wlewu dożylnego –
algorytm.
Sprawdź zlecenie.
Higienicznie umyj ręce.
Przygotuj pacjenta.
Przygotuj sprzęt.
Nałóż rękawiczki jednorazowego użytku.
Zdezynfekuj miejsce nakłucia butelki.
Wyjmij z opakowania aparat do przetaczania
płynów.
Wbij igłę aparatu w butelkę z płynem wlewowym.
Zaciśnij zaciskacz aparatu.
Zawieś butelkę na stelażu.
Uciskaj komorę kroplomierza w celu
wprowadzenia płynu do
l
/
2
jej objętości.
Zdejmij osłonkę z końcówki aparatu. Zabezpiecz
ją przed infekcją.
Trzymaj końcówkę aparatu w lewej ręce nad
miską nerkowatą, a prawą ręką poluzuj
zaciskacz w celu usu nięcia powietrza przez
wyprowadzany z aparatu płyn.
Po usunięciu powietrza zaciśnij zaciskacz.
Zabezpiecz osłonką końcówkę aparatu przed
infekcją.
Butelkę z płynem wlewowym umieść na tacy.
Zanieś tace do łóżka pacjenta.
Przygotuj waciki ze spirytusem i jałowe gaziki.
Połóż w pobliżu miejsca wkłucia.
Wyszukaj względnie dużą, dobrze widoczną żyłę.
W pobliżu miejsca wkłucia postaw miskę
nerkowatą.
Zawieś butelkę z płynem na stelażu.
Załóż staze.
Przygotuj wenflon — wyjmij z opakowania.
Kciukiem lewej ręki napnij skórę poniżej
planowanego miejsca wkłucia.
Wprowadź częściowo wenflon.
Aspiruj, częściowo wysuwając mandryn. Jeżeli w
świe tle wenflonu pojawi się krew, oznacza to, że
wprowadzony został do światła żyły.
Wprowadź wenflon do końca.
Podłóż jałowy gazik pod końcówkę wenflonu.
Zwolnij staze.
Usuń mandryn z wenflonu, odłóż na gazik.
Końcówkę aparatu połącz z końcówką wenflonu.
Poluzuj zaciskacz i ustaw szybkość podawania
płynu.
Odłącz koreczek od mandrynu i zamocuj w
wenflonie.
Umocuj wenflon okleiną lub przylepcem.
Nadzoruj przetaczanie płynu. Utrzymuj
kontakt z pacjentem, obserwuj go, podaj mu
dzwonek.
Po podaniu płynu zaciśnij zaciskacz.
Odłącz aparat od wenflonu.
Wprowadź do wenflonu strzykawką niewielką
ilość jałowego 0,9% roztworu NaCl.
Zamknij światło wenflonu koreczkiem.
Przybandażuj wenflon w całości do kończyny
w celu zabezpieczenia przed wysunięciem i
poruszaniem nim.
Uporządkuj i zabezpiecz zużyty sprzęt.
Zdezynfekuj i umyj ręce.
Udokumentuj wykonanie zabiegu w
oddziałowym zeszycie zleceń, indywidualnej
dokumentacji pacjenta.
11. Zasady postępowania
podczas przetaczania dożylnie
płynów.
zasada
Warunki
przestrzegania
zasady
Konsekwencje
nieprzestrzegani
a zasady
Informowanie
pacjenta o
wykonaniu
zabiegu
Poinformowanie
pacjenta o istocie,
celu. czasie trwania
zabiegu i ilości
przetoczeń
Ustalenie sposobu
zachowania w
czasie i po
wykonaniu wlewu
dożylnego
Uprzedzenie
pacjenta o
możliwości
wystąpienia
objawów
niepożądanych, tj.
uczucia gorąca,
dreszczy, nudności,
bólu głowy, reakcji
alergicznej
Niepokój pacjenta
Niewygodne
ułożenie,
zdrętwienie
kończyny
Konieczność
ponownego wkłucia
się do żyły
Przeoczenie
objawów
niepożądanych
Wyjaśnienie
sposobu
postępowania przy
wystąpieniu
możliwych powikłań
Wystąpienie
pełnoobjawowych
powikłań
Przygotowanie płynu
do infuzji
Ocena
makroskopowa
płynu infuzyjnego,
sprawdzenie czy
płyn: nie zawiera
osadu, nie zmienił
zabarwienia.
Sprawdzenie daty
ważności płynu
Trzykrotne
sprawdzenie nazwy
płynu infuzyjnego
Sprawdzenie
zgodności nazwy
płynu ze zleceniem
lekarskim.
Wprowadzenie
infekcji.
Podanie płynu
przeterminowanego
, brak działania
terapeutycznego.
Możliwość
wprowadzenia
infekcji.
Podanie
niewłaściwego leku.
Wlew
niewłaściwego
płynu. Podanie
płynu niewłaściwej
osobie.
Ocena, czy
pojemnik szklany, z
PCV,
z folii nie jest
uszkodzony lub czy
nie był nakłuwany.
Podłączenia wlewu
przez osobę, która
lek przygotowała
do podania.
Zaznajomienie się
osoby wykonującej
zabieg z działaniem
podawanego płynu,
objawami
niepożądanymi,
które może
wywołać.
Sprawdzenie
temperatury płynu
do wlewu, który
powinien mieć
temperaturę
pokojową 18-24°C.
Wprowadzenie
infekcji. Podanie
nieprawidłowej
ilości płynu.
Podanie
niewłaściwego
płynu. Podanie
płynu niewłaściwej
osobie
Przeoczenie
objawów
niepożądanych.
Dreszcze, uczucie
zimna.
Wybór
optymalnego
nakłucia żyły
Obejrzenie i
zbadanie
palpacyjne
dostępnych żył
obwodowych,
wybranie żyły:
dobrze widocznej.
dobrze
wyczuwalnej.
dużej, prostej w
przebiegu,
położonej poza
zgięciem łokciowym
Wybór miejsca
wkłucia bez zmian
zapalnych, ropnych,
przebarwień, blizn,
znamion.
Trudności w
założeniu wkłucia
Uszkodzenie
naczynia.
Brak możliwości
poruszania
kończyną.
Wprowadzenie
infekcji Trudności w
kaniulacji żyły Ból
zgłaszany przez
pacjenta
Dobór właściwego
sprzętu
Przygotowanie:
zestawu do
kaniulacji żyły,
jednorazowego
aparatu do
przetaczania
płynów,
stelażu do
zawieszenia
pojemnika z płynem
wlewowym
Trudności w
wykonaniu zabiegu
wynikające ze złej
organizacji pracy
Prawidłowe
zmontowanie
zestawu do
przetoczenia płynu.
Przedostanie się
powietrza do żyły z
zestawu do
przetaczania, co
grozi zatorem
powietrznym.
Zastosowanie
prawidłowej
techniki nakłucia
żyły
Przygotowanie żyły
do nakłucia przez
uwidocznienie żyły.
Poprawne nakłucie
żyły pod względem
technicznym.
Sprawdzenie
położenia kaniuli w
świetle żyły przez
aspirowanie,
obserwację cofania
się krwi.
przepłukiwanie
0,9% roztworem
NaCI
Powtórne
wykonanie zabiegu.
Uszkodzenie
naczynia
krwionośnego.
Krwiak.
Odsunięcie się żyły
od igły.
Wstrzyknięcie
okołożylne.
Martwica tkanek.
Przestrzeganie
aseptyki
Używanie jałowego
sprzętu.
Zachowanie
jałowości leku.
Zabezpieczenie
miejsca wkłucia
jałowym
opatrunkiem
Przygotowanie
wlewu tuż przed
jego wykonaniem.
Wprowadzenie
infekcji.
Możliwość skażenia
płynu.
Przestrzeganie
antyseptyki
Dezynfekcja
miejsca wkłucia.
Używanie
rękawiczek
ochronnych,
zabezpieczenie
zużytego sprzętu.
Wprowadzenie
drobnoustrojów do
krwi. Zakażenie
skóry w miejscu
wkłucia.
Przenoszenie
zakażeń.
Szybkość
przetaczania płynu
Wprowadzanie leku
z prędkością
zgodną ze
wskazówkami na
opakowaniu lub
zaleceniami
lekarza.
Zasłabnięcie
pacjenta.
Wystąpienie
objawów
niepożądanych.
Obrzęk płuc.
Przestrzeganie
godzin infuzji
Przetaczanie
płynów w czasie
zgodnym ze
zleceniem
lekarskim.
Brak efektu
terapeutycznego.
Długie
unieruchomienie
pacjenta.
Uniemożliwienie
wypoczynku.
Obserwacja
pacjenta podczas
wlewu dożylnego i
po jego
zakończeniu
Obserwowanie
wyglądu i
zachowania się
pacjenta w czasie
przetaczania płynu
i po jego
zakończeniu.
Przeoczenie reakcji
niepożądanych.
Dokumentowanie
infuzji
Odnotowanie
podania płynów w
dokumentacji
pacjenta.
Wielokrotne
wykonanie
przetoczenia.
12. Aparaty do przetoczeń
płynów.
Do kroplowych wlewów dożylnych
używane są specjalne aparaty ze
zbiornikiem uzupełnianym płynem.
Płyn spływa kroplami, których
szybkość może być regulowana i jest
dostosowana do ustalonej ilości, jaka
w określonym czasie ma zostać
doprowadzona do krwi. Zestaw
łączony jest z żyłą przez igłę lub
specjalne kaniule z tworzywa
sztucznego. Istotne znaczenie ma
przestrzeganie zasad jałowości całego
zestawu. Długotrwały kroplowy wlew
dożylny wymaga unieruchomienia
kończyny, co nie jest przyjemne i
łatwe, zwłaszcza u dzieci.
13. Od czego zależy
szybkość przetaczania
płynów dożylnie.
Szybkość przetaczania płynów zależy od:
wysokości pomiędzy poziomem płynu w
pojemniku, a końcem cewnika chorego
(różnica ciśnień),
średnicy kaniuli, zaciskaczy, zagięć drenów,
rodzaju przetaczanych płynów,
oporów: ciśnienie żylne, skrzepliny na
szczycie kaniuli, zagięcie, przyleganie
kaniuli do ściany naczynia.
Prędkość wlewu ustala się według zaleceń
lekarza.
Obliczanie prędkości kroplowej:
1ml cieczy odpowiada 20 kroplom
Liczba kropli/min =
albo
Liczba kropli/min =
Przykład:
Roztwór do infuzji 500 ml powinien się
wchłonąć w ciągu 4h.
Liczba kropli/min = 500 · 20 : 240 = około
42 kropli
Liczba kropli/min = 500 : 4 ∙ 3 = 42 kropli
Szybkość wlewu można regulować m.in.
przez zastosowanie pomp infuzyjnych.
14. Wzajemne
oddziaływanie leków.
Zagadnieniem, które należy uwzględnić przy
stosowaniu wlewów dożylnych, jest
wzajemne oddziaływanie leków. W
przypadku dodania ich do kroplówki
należy ustalić czy nie występują ich
niezgodności i interakcje. W leczeniu
płynami można wyróżnić:
infuzje mieszane – powstają przez
zmieszanie leków z całą objętością płynu
infuzyjnego,
mieszanki infuzji – jednoczesne
podanie dwóch lub więcej płynów
infuzyjnych przez wspólny łącznik,
roztwory mieszane – zmieszanie
kilku różnych płynów przed
podaniem, np. we wspólnym worku.
Niezgodności występują, gdy w
mieszaninie leków jeszcze przed ich
przetoczeniem dochodzi do reakcji
fizyczno – chemicznych, które czynią
płyn infuzyjny nieprzydatny do
zastosowania.
Aby uniknąć niepożądanego wzajemnego
oddziaływania leków należy:
sprawdzić informacje na temat
ewentualnych niezgodności,
przestrzegać zaleceń producenta
dotyczących sporządzania roztworów,
unikać mieszania roztworów różniących się
znacznie pod względem pH,
jeżeli to możliwe, podawać leki oddzielnie,
unikać dodawania więcej niż jednego leku,
unikać długiego kontaktu składników
mieszaniny,
używać leków o znanych nazwach,
przygotowaną mieszaninę leków i
infuzji natychmiast podać,
nie podawać roztworów z widocznymi
makroskopowo zmianami,
w razie konieczności jednoczesnego
zastosowania kilku roztworów, co do
których istnieją dane, że mogą być
niezgodne, należy podać je w
odrębnym wlewie kroplowym,
w przypadkach wątpliwych zasięgnąć
rady farmaceuty.
15. Roztwory nośnikowe.
Jako roztwory nośnikowe można stosować:
0,9% roztwór NaCl,
5% roztwór glukozy,
5% roztwór fruktozy,
5% roztwór sorbitolu,
roztwór mleczanu sodowego Ringera.
Do takich roztworów jak: krew, preparaty
krwiopochodne, roztwory aminokwasów, emulsje
tłuszczowe, leki osmotycznie czynne, stężone
roztwory elektrolitów, nie powinno się nigdy
dodawać innych leków.
16. Podawanie krwi i jej
preparatów.
Ratownik medyczny asystuje pacjentowi, współpra cuje
z lekarzem przy podawaniu krwi i jej preparatów.
Powinien wziąć pod uwagę następujące wskazówki:
sprawdzenie zlecenia lekarskiego,
sprawdzenie dokumentacji biorcy (dane personalne,
wynik badania grupy
krwi i Rh),
sprawdzenie wyniku badania serologicznego próby
krzyżowej,
sprawdzenie dokumentacji na naklejce pojemnika z
krwią lub jej preparatem,
sprawdzenie szczelności pojemnika i próbki
pilotującej (brak śladów uszkodzeń),
sprawdzenie daty ważności:
krew pełna konserwowana - KPK i koncentrat
krwinek czerwonych - KKCz, tzw. masa
erytrocytarna - ME jest ważna w zależności od
rodzaju płynu konserwującego: 21 dni (płyn CPD
– cytrynianowo – fosforanowo - glukozowy), 35
dni (płyn CPDA – cytrynianowo – fosforanowo -
glukozowy z dodatkiem adeniny), 42 dni (CPDA
+ płyn wzbogacający, np. Adsol, Nutricel),
przemywany KKCz, tzw. masa erytrocytarna
płukana - MEP do 10 godz.
od wykonania preparatu, świeżo mrożone
osocze - FFP, krioprecypitat do 12 miesięcy, krew
heparynizowana do 12 godz. od wykonania
preparatu, koncentrat krwinek płytkowych - KKP,
tzw. masa płytkowa - MP, koncentrat leukocytarny
- KL, koncentrat czynnika VIII, koncentrat czynnika
IX - termin ważności podany przez producenta,
sprawdzenie wyglądu krwi (nie przetaczać, jeśli
stwierdza się objawy hemolizy, skrzepy,
zmętnienie osocza),
pomiar temperatury ciała przed rozpoczęciem
transfuzji (gorączka jest przeciwwskazaniem do
przetaczania krwi i jej preparatów),
powiadomienie lekarza przed rozpoczęciem
transfuzji,
przygotowanie i podłączenie kroplowego wlewu
dożylnego z zachowaniem
zasad aseptyki, używając jednorazowego zestawu
do przetoczeń zaopatrzonego
w filtr w komorze kroplowej oraz możliwie grubych
igieł, co zmniejsza ryzyko hemolizy,
wykonanie próby biologicznej: szybkie
wprowadzenie 30 ml krwi do żyły
chorego, następnie zmniejszenie szybkości
przetaczania krwi do 20 kropli na minutę i
obserwowanie chorego przez 10 min (tętno,
oddech, wygląd zewnętrzny, samo poczucie);
jeśli w tym czasie nie wystąpią objawy
nietolerancji, wynik próby jest ujemny,
przetaczanie można kontynuować, zwiększając
szybkość wypływu krwi do około 40 kropli na
minutę,
okrycie chorego podczas transfuzji,
okresowe kontrolowanie szybkości transfuzji i
samopoczucia chorego,
natychmiastowe przerwanie przetaczania w
przypadku wystąpienia powikłań
poprzetoczeniowych,
przetaczanie 0,5 litra krwi nie dłużej niż 4
godz., osoczowych preparatów
mrożonych w czasie 0,5-1 godz.,
wymiana aparatu do przetoczeń po
każdym 4-godzinnym trwaniu transfuzji,
każdy kolejny pojemnik z krwią należy
przetaczać za pomocą nowego
jednorazowego aparatu,
na zakończenie transfuzji pozostawienie w
pojemniku 10 ml krwi, zabezpieczenie
pojemnika w chłodziarce w temp. 4-6°C
przez 48 godz.,
udokumentowanie wykonania zabiegu.
Należy pamiętać o:
przechowywaniu krwi i jej preparatów w temp.
+4°C do +6°C w chłodni o rejestrowanej
temperaturze i przetaczaniu natychmiastowym po
dostarczeniu na oddział, pojemnik z krwią w
temperaturze pokojowej może znajdować się
przez krótki czas ze względu na ryzyko
namnażania się bakterii, w niektórych
przypadkach: szybkie i liczne przetoczenia u
dorosłych, masywne przetoczenia u dzieci,
transfuzja wymienna u noworodków, szybkie
przetoczenia do żył centralnych, krew może być
ogrzana za pomocą specjalnie przeznaczonych do
tego celu ogrzewaczy,
rozmrożeniu zamrożonych preparatów
osoczowych (w temp. -25°C do
-30°C) w łaźni wodnej o temp. 37°C i
niezwłocznym ich przetoczeniu,
rozpuszczeniu liofilizowanego preparatu
czynnika VIII lub IX w zalecanej
przez producenta ilości (10 ml, 20 ml)
wody do wstrzykiwań, w czasie nie
dłuższym niż 10 min, doprowadzeniu
preparatu do temperatury pokojowej,
podaniu natychmiast po przygotowaniu
(nie później niż l godz. po rozpuszczeniu)
wstrzyknięciem dożylnym z szybkością 4-5
ml/min lub kroplowym wlewem dożylnym z
szybkością 1-10 ml/min,
przechowywaniu pozostałych pojemników
z krwią (przy przetaczaniu większej ilości
krwi choremu) w chłodziarce w temp. 4—
6°C.