PROGNOZA 
BEZPIECZEŃSTWA 
      UNIWERSALNEGO

Joanna Niedźwiecka

I rok Bezpieczeństwa 

Narodowego

 

 

Bezpieczeństwo uniwersalne  
     (globalne, światowe, 
zbiorowe)

(...) BUDOWAĆ RAZEM, jeśli 

chce się UNIKNĄĆ ZAGŁADY 
WSZYSTKICH. (…) dobro (…) i 
szczęście (…) nie dadzą się 
osiągnąć bez (…) 
WYRZECZENIA SIĘ własnego 
EGOIZMU (…) 
  Jan Paweł II, SRS p. 26

 

 

Bezpieczeństwo 
uniwersalne



Idea świata wolnego od 

wojen, w którym 

bezpieczeństwo państw i 

narodów byłoby 

zapewniane przez 

organizacje 

międzynarodowe.

 

 

Bezpieczeństwo 
uniwersalne



bezpieczeństwo jest równe dla 

wszystkich, jest niepodzielne



bezpieczeństwo opiera się na 

ustaleniach norm prawnych, dających 

możliwość rozwiązywania konfliktów



występuje zakaz agresji



oprócz organizacji globalnych dużą rolę 

odgrywają organizacje o charakterze 

lokalnym.

 

 

Historia bezpieczeństwa 
uniwersalnego – Liga 
Narodów



Liga Narodów- pierwsza próba stworzenia 

uniwersalnego systemu bezpieczeństwa. 



Nieistniejąca już organizacja 

międzynarodowa powstała z inicjatywy 

prezydenta Stanów Zjednoczonych 

Wilsona. Impulsem do jej utworzenia był 

rozlew krwi podczas I wojny światowej. 



Siedzibą organizacji była Genewa. 



Pakt Ligi Narodów został podpisany 28 

czerwca 1919r., a wszedł w życie 10 

stycznia 1920r 

 

 

Historia bezpieczeństwa 
uniwersalnego- Liga 
Narodów



Liga Narodów zajmowała się 
najważniejszymi politycznymi 
problemami powojennego okresu. 



jej celami stało się utrzymanie na 
świecie pokoju oraz popieranie 
międzynarodowej współpracy. 

 

 

Historia bezpieczeństwa 
uniwersalnego- ONZ



ONZ- Konferencja założycielska 

Organizacji Narodów 

Zjednoczonych, odbyła się w San 

Francisco 25 kwietnia- 26 czerwca 

1945r.

 



Podstawowym celem ONZ jest 

zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa 

międzynarodowego, promowanie 

współpracy  międzynarodowej i 

przyjaznych stosunków między nimi.

 

 

Historia bezpieczeństwa 
uniwersalnego- ONZ



System bezpieczeństwa uniwersalnego 
(globalnego) stworzony przez ONZ  nie 
zawsze mógł działać skutecznie na 
skutek dużych sprzeczności między 
przeciwstawnymi grupami państw.



 Aktywność ONZ w realizacji operacji 
zbrojnych okazywała się wielokrotnie 
nieskuteczna 

 

 

Historia bezpieczeństwa 
uniwersalnego- KBWE



KBWE-Konferencja Bezpieczeństwa i 

Współpracy w Europie 



Powołana 1975r. w celu współpracy między 

krajami Europy w dziedzinie zapobiegania 

wojnom, konfliktom etnicznymi i 

naruszeniom praw człowieka. 



1 sierpnia 1975r., w Helsinkach podpisano 

Akt Końcowy KWBE, który po raz pierwszy 

określił wspólne reguły postępowania 

wobec siebie państw sygnatariuszy oraz 

określił zasady postępowania względem 

obywateli. Do układu, oprócz większości 

państw Europejskich dołączyły także USA i 

Kanada 

 

 

Historia bezpieczeństwa 
uniwersalnego- 
KBWEOBWE



KBWE zmieniło nazwę na Organizację 

Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie 

(OBWE) w 1995r. 



Organizacja obejmuje obecnie 55 państw, 

głównie europejskie, ale również kraje z 

Ameryki Północnej ( Stany Zjednoczone i 

Kanada), Azji (republiki postradzieckie), 

państwa basenu  Morza Śródziemnego: Algieria, 

Izrael, Jordania, Maroko iTunezja.



Szeroka ponadregionalna struktura pozwala 

wprowadzać efektywne mechanizmy 

współpracy oraz zasady gwarantujące 

bezpieczeństwo w Europie.

 

 

 

Prognoza bezpieczeństwa 
uniwersalnego 



Zbiorowe ( uniwersalne) bezpieczeństwo 
zobowiązuje uczestników do 
przeciwstawienia się atakowi na 
któregokolwiek z członków systemu.



Logika bezpieczeństwa zbiorowego 
zakłada połączenie sił w celu 
osiągnięcia przewagi zbrojnej, co z kolei 
zniechęca potencjalnego agresora 

 

 

Prognoza bezpieczeństwa   
 uniwersalnego

Bezpieczeństwo uniwersalne 

przewiduje:



 chociaż wojny mogą się pojawić, 
powinno się im zapobiegać 



Agresorów należy powstrzymywać



Agresor nie ma nigdy racji



Agresorzy wiedzą, że społeczność 
międzynarodowa wystąpi przeciwko 
nim.

 

 

Prognoza bezpieczeństwa   
 uniwersalnego



Idea bezpieczeństwa uniwersalnego nie 

zawsze się sprawdza. 



Ze względu na to  założenie, że 

potencjalny agresor winien się liczyć z 

możliwością wspólnej akcji wszystkich 

pozostałych państw, podjętej w obronie 

ofiar napaści zbrojnej. 



Jednak w praktyce nie zawsze jest to 

możliwe, ze względu na brak gotowości 

każdego rządu do podjęcia akcji 

zbrojnej przeciwko nie zagrażającemu 

jego krajowi bezpośrednio wrogowi.

 

 

Czym się różni 
bezpieczeństwo 
uniwersalne(zbiorowe) od 
zbiorowej obrony?

Kryterium

Bezpieczeństwo 

zbiorowe

Zbiorowa 

obrona

Pochodzenie 

zagrożenia

z wewnątrz 

systemu

z zewnątrz 

systemu

Zasięg systemu uniwersalny

ograniczony

Instytucjonaliza

cja

konieczna

niekonieczna

Funkcje

operacje 

pokojowe

Obrona przed 

agresją

Przykłady

ONZ, OBWE

NATO

 

 

Rodzaje 
bezpieczeństwa 
uniwersalnego: 



Bezpieczeństwo wspólne

 ( common security) – 

termin ten wprowadziła Niezależna Komisja do 

spraw Rozbrojenia i Bezpieczeństwa ONZ pod 

przewodnictwem Palmego w 1982r. Zakłada 

osiągnięcie bezpieczeństwa wspólnie z 

innymi, a nie przeciwko komukolwiek. Odnosi 

się do konfrontacji międzyblokowej, spirali zbrojeń i 

możliwości wybuchu konfliktu nuklearnego w 

czasie zimnej wojny. ”Koncepcja wspólnego 

bezpieczeństwa oparta była na założeniu, że w 

epoce współzależności żadne państwo nie jest w 

stanie zapewnić sobie bezpieczeństwa na własną 

rękę”

 

 

Rodzaje 
bezpieczeństwa 
uniwersalnego:



Bezpieczeństwo defensywne

 ( defensive 

security) zakłada tworzenie sił zbrojnych w taki 

sposób, aby z jednej strony zapewnić 

efektywną obronę własnego terytorium, z 

drugiej natomiast nie stwarzać zagrożenia dla 

innych państw i w ten sposób przezwyciężyć 

dylemat bezpieczeństwa. Osiągnąć to można 

przez odpowiednie zmiany w wojskowej 

strategii, redukowanie poziomu sił zbrojnych, a 

zwłaszcza przez eliminowanie zdolności 

mogących służyć działaniom o charakterze 

ofensywnym.

 

 

Rodzaje 
bezpieczeństwa 
uniwersalnego:



Bezpieczeństwo wszechstronne-

 

(comprehensive security) wykracza poza 

czynniki wojskowe i podkreśla aspekt 

polityczny, ekonomiczny, kulturowy, 

prawny, środowiskowy i humanitarny. 

Bezpieczeństwo wszechstronne obejmuje 

stabilizację instytucji demokratycznych, 

rządy prawa, respekt dla praw człowieka, 

stworzenie gospodarki rynkowej oraz  

znaczącą współpracę w dziedzinie 

ekonomicznej, kulturalnej i ekologicznej.

 

 

Rodzaje 
bezpieczeństwa 
uniwersalnego:



Bezpieczeństwo kooperatywne

 ( cooperative  

security) wywodzi się od negocjacji 

rozbrojeniowych prowadzonych między dwoma 

blokami w okresie zimnej wojny. W kontekście 

weryfikacji traktatów rozbrojeniowych oznaczał 

akceptację przez zainteresowane państwo 

inspekcji na miejscu, do czego potrzebna była 

współpraca, czyli kooperacja. Zapewnienie 

kooperatywnego bezpieczeństwa polegać miało na 

przeciwdziałaniu nadmiernemu nagromadzeniu 

środków, które mogły by posłużyć agresji zbrojnej. 

Wymagało ono akceptacji  poddania się 

ograniczeniom zdolności militarnych.

 

 

KONIEC