Rak trzonu macicy

RAK TRZONU MACICY

Epidemiologia



5-te miejsce pod względem zapadalności na

nowotwory złośliwe w Polsce



16/100 000 zachorowań rocznie w Polsce



42/100 000 zachorowań rocznie w USA



głównie 6 - 7 dekada życia



na całym świecie obserwuje się stały wzrost

zachorowalności na ten typ nowotworu

RAK TRZONU MACICY

Etiopatogeneza



I faza cyklu miesiączkowego

wzrost i proliferacja komórek nabłonka gruczołów

i podścieliska pod wpływem

estrogenów



II faza cyklu miesiączkowego

rozrost tkanki łącznej zrębu, zmiany wydzielnicze

w nabłonku gruczołów pod wpływem

progesteronu

RAK TRZONU MACICY

Etiopatogeneza

Hiperestrogenizm



endogenny



cykle bezowulacyjne



niedomoga lutealna



zespół policystycznych jajników



otyłość



choroby wątroby



guzy hormonalnie czynne



egzogenny



niezrównoważona terapia estrogenowa

RAK TRZONU MACICY

Czynniki ryzyka



Otyłość

najważniejszy pojedynczy czynnik

ryzyka

Przyczyną hiperestrogenizmu są:

•

konwersja anderostendionu do estronu w

tkance tłuszczowej

•

niższy poziom SHBG



Cukrzyca



Nadciśnienie

RAK TRZONU MACICY

Czynniki ryzyka c.d.



wysoki status socjoekonomiczny



nieródki



zaburzenia miesiączkowania

(cykle

bezowulacyjne)



niezrównoważona terapia estrogenowa



późna menopauza



terapia tamoksyfenem



występowanie rodzinne

(

zespól Lynch II

- rak trzonu macicy, rak jajnika,

niepolipowaty typ rak jelita grubego)

RAK TRZONU MACICY

Objawy



Nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych

Pierwszy objaw choroby u 90% kobiet

•

krwawienie po menopauzie -

30% ryzyko raka

•

nieregularne miesiączki, krwawienia międzymiesiączkowe

przed menopauzą -

5% ryzyko raka



Upławy (ropne, krwiste)



Bóle w podbrzuszu



Wyniszczenie

RAK TRZONU MACICY

diagnostyka

Badanie ginekologiczne



Wczesne stopnie – bez odchyleń w badaniu



Zmiany zaawansowane



Powiększenie macicy



Zmiany spoistości macicy



Zmniejszona ruchomość macicy



Powiększenie wątroby

RAK TRZONU MACICY

diagnostyka



USG (przezpochwowe)



Powiększenie trzonu macicy



Zróżnicowanie echogeniczności błony śluzowej macicy



Brak lub zniekształcenie echa środkowego



Obecność płynu w jamie macicy (po menopauzie 5% ryzyko

raka)



Zróżnicowanie echogeniczności mięśniówki macicy



Tomografia komputerowa



Cystoskopia



Wlew doodbytniczy lub rekotskopia



RTG klatki piersiowej

RAK TRZONU MACICY

Rozpoznanie ostateczne

Badanie histopatologiczne materiału

z wyłyżeczkowania kanału szyjki i

jamy macicy

RAK TRZONU MACICY

Stany przedrakowe

Zmiany patologiczne w tkankach, z których

częściej rozwijają się raki niż w stanach

prawidłowych tego samego narządu



Patologiczne rozrosty endometrium



Polipy endometrialne

RAK TRZONU MACICY

stany przedrakowe



Rozrost prosty bez atypii

hyperplasia simplex

sine atypia

proliferacja w równym stopniu gruczołów i podścieliska

bez atypii jądrowej

rozwój raka



Rozrost złożony bez atypii

hyperplasia comlex

sine atypia

przewaga proliferacji gruczołów nad podścieliskiem

bez atypii jądrowej

rozwój raka

RAK TRZONU MACICY

stany przedrakowe



Rozrost prosty z atypią

hyperplasia simplex cum

atypia

proliferacja w równym stopniu gruczołów i podścieliska

z atypią jądrową

rozwój raka



Rozrost złożony z atypią

hyperplasia comlex cum

atypia

przewaga proliferacji gruczołów nad podścieliskiem

z atypią jądrową

29%

rozwój raka

RAK TRZONU MACICY

Klasyfikacje



Klasyfikacja

histopatologiczna



rak gruczołowy endometrioidalny -

adenocarcinoma

endometrioides



rak gruczołowo-płaskonabłonkowy -

adenosquamous carcinoma



gruczolakorak śluzowy -

adenocarcinoma mucinosum



rak surowiczo-brodawkowaty -

adenocarcinoma papillare-serosum

•

rozwój kliniczny bardzo zbliżony do raka jajnika



rak jasnokomórkowy -

carcinoma clarocellulare



rak płaskonabłonkowy -

carconoma planoepitheliale

RAK TRZONU MACICY

Klasyfikacje



Stopień zaawansowania -

staging

wg FIGO

Od 1988 roku obowiązuje klasyfikacja

chirurgiczno-

patologiczna

możliwa do ustalenia

po leczeniu

operacyjnym.

Klasyfikacja kliniczna

, ustalana na podstawie

badania

klinicznego i badań obrazowych, obowiązuje dla

chorych

nie leczonych chirurgicznie.

RAK TRZONU MACICY

Klasyfikacja chirurgiczno-patologiczna wg

FIGO

STOPIEŃ I

rak ograniczony do trzonu macicy

IA:

guz ograniczony do endometrium

IB:

naciekanie <1/2 grubości mięśniówki

IC:

naciekanie >1/2 grubości mięśniówki

RAK TRZONU MACICY

Klasyfikacja chirurgiczno-patologiczna wg

FIGO

STOPIEŃ II

Przejście nacieku nowotworowego na szyjkę

macicy

IIA:

zajęcie jedynie gruczołów szyjkowych

IIB:

naciek podścieliska szyjki macicy

RAK TRZONU MACICY

Klasyfikacja chirurgiczno-patologiczna wg

FIGO

STOPIEŃ III

rak przechodzi poza macicę, ale nie

przekracza granic miednicy mniejszej

IIIA:

rak nacieka surowicówkę macicy i/lub

przydatki,

komórki raka w wymazach z

otrzewnej

IIIB:

przerzuty do pochwy

IIIC:

przerzuty do węzłów chłonnych miednicy i/lub

węzłów

przyaortalnych

RAK TRZONU MACICY

Klasyfikacja chirurgiczno-patologiczna wg

FIGO

STOPIEŃ IV

rak przechodzi poza miednice mniejszą

IVA:

rak nacieka śluzówkę pęcherza i /lub odbytnicy

IVB:

przerzuty odległe (płuca, wątroba, jelito grube,

rzadziej kości, mózg), przerzuty do węzłów

pachwinowych

RAK TRZONU MACICY

Klasyfikacje

Stopień zróżnicowania histopatologicznego

grading

G1 - dobrze zróżnicowany (<5% utkania raka litego)

G2 - średnio zróżnicowany (6-50% utkania raka

litego)

G3 - nisko zróżnicowany (>50% utkania raka litego)

RAK TRZONU MACICY

metody leczenia



Pierwotne leczenie chirurgiczne



ustalenie rzeczywistego zaawansowania

nowotworu



ustalenie wskazań do leczenia uzupełniającego



Radioterapia



uzupełniająca po leczeniu chirurgicznym



pierwotna o założeniu radykalnym



Hormonoterapia



Chemioterapia

RAK TRZONU MACICY

leczenie chirurgiczne



Podstawowy zabieg operacyjny

Proste wycięcie macicy z przydatkami drogą brzuszną

+ wycięcie węzłów chłonnych miednicznych/okołoaortalnych

+ cytologia otrzewnowa



Udowodnione zajęcie szyjki macicy (stopień II)

Rozszerzone radykalne wycięcie macicy z przydatkami i

węzłami chłonnymi miednicy



W wybranych przypadkach zaawansowanego procesu

nowotworowego

Egzeneteracja miednicy mniejszej

RAK TRZONU MACICY

leczenie chirurgiczne c.d.



Alternatywna metoda leczenia - w trakcie badań

klinicznych

Przezpochowa histerektomia w asyście

laparoskopii i laparoskopowa

limfadenectomia

zalety:

•

krótszy czas hospitalizacji

•

mniejszy odsetek powikłań

RAK TRZONU MACICY

radioterapia

Radioterapia uzupełniająca

nie później niż 2 miesiące po operacji



brachyterapia śródpochwowa



teleradioterapia

- wiązkami zewnętrznymi na

pola węzłowe

od stopnia III u pacjentek z pełnym protokołem

operacyjnym

od stopnia IC G3 u pacjentek z niepełnym protokołem

RAK TRZONU MACICY

radioterapia c.d.



Radioterapia pierwotna o założeniu

radykalnym



teleradioterapia



brachyterapia śródpochwowa i śródmaciczna



Radioterapia paliatywna

leczenie bólu, krwawień



teleradioterapia małymi dawkami z małych pól

RAK TRZONU MACICY

Hormonoterapia

Najlepsze odpowiedzi - guzy wysoko zróżnicowane, duża liczba

receptorów progesteronowych i estrogenowych



Progestageny



Carcinoma in situ

(stopień O)

•

u młodych kobiet chcących zachować płodność

•

u starszych kobiet z przeciwwskazaniami do leczenia

operacyjnego



Rak w stopniu IV



Leczenie wznowy



Tamoksyfen

(antyestrogen - hamuje łączenie estrogenów z receptorami,

zwiększa ilość receptorów dla progesteronu)

RAK TRZONU MACICY

chemioterapia



IV stopień zaawansowania nowotworu



Przerzuty do otrzewnej i sieci



Rak surowiczo-brodawkowaty



Wznowa

RAK TRZONU MACICY

czynniki rokownicze



Stopień zaawansowania nowotworu



Głębokość inwazji endometrium



Zajęcie węzłów chłonnych



(+) cytologia otrzewnowa



Stopień zróżnicowania histopatologicznego



Typ histologiczny raka



Wiek i stan ogólny pacjentki

RAK TRZONU MACICY

wyniki leczenia

Odsetki przeżyć pięcioletnich



Stopień I -

73-95%



Stopień II - 50-65%



Stopień III - 20-40%



Stopień IV - 9%

Document Outline