Handel elektroniczny

Prof. dr hab. Celina M. Olszak

Handel elektroniczny
(według Światowej Organizacji
Handlu)

Produkcja, reklama sprzedaż,

dystrybucja

produktów poprzez sieci

teleinformatyczne

Relacje w handlu
elektronicznym

B2B

B2C, C2B

C2C

B2A, A2B

C2A, A2C

Cechy systemu handlu
elektronicznego

Dostępność
Łatwość stosowania
Przejrzystość i jasność
Funkcjonalność
Pewność i wiarygodność
Poufność
Uwzględnienie standardów

5

Z pojęciem handlu elektronicznego
wiążą się takie kategorie jak:

Towar na rynku elektronicznym może być
zarówno dobrem materialnym – towary
dostępne na rynku tradycyjnym, jak i
niematerialnym – dobra informacyjne.

Kontrahent

występujący

na

rynku

elektronicznym

jest

stroną

elektronicznych transakcji. Kontrahenci
mogą być sobie znani lub anonimowi, w
zależności od wyboru sposobu zawierania
transakcji oraz dokonywania płatności.

6

Z pojęciem handlu elektronicznego
wiążą się takie kategorie jak:

Pieniądz elektroniczny (cybergotówka)

powinien być anonimowy, odporny na

fałszerstwa,

funkcjonować

w trybie

zdalnym

i

podlegać

sieciowemu

transferowi rynkowemu w celu realizacji

płatności finansowych.

Dokument

elektroniczny

to

poświadczenie

określonej

operacji

gospodarczej

w rozumieniu

formalnoprawnym. Występuje on obok

lub zamiast tradycyjnego dokumentu

papierowego.

7

Z pojęciem handlu elektronicznego
wiążą się takie kategorie jak:

Operacja elektroniczna to
procedura rozliczeniowa realizowana
sieciowo, w trybie zdalnym, między
kontrahentami rynkowymi. W takim
modelu obrotu finansowego
pieniądze właściwie nie opuszczają
systemu bankowego, chociaż
zmieniają właściciela
i przemieszczają się z miejsca na
miejsce.

8

Prowadzenie

handlu

elektronicznego

stanowi zazwyczaj doskonałe uzupełnienie
dotychczasowej działalności gospodarczej, a
zwłaszcza uzupełnienie handlu tradycyjnego.
Pozwala także zaistnieć na rynku globalnym
MŚP, co w warunkach krajowych ma
ogromne znaczenie. Warto w tym miejscu
zauważyć, że wśród zarejestrowanych firm,
ponad 99%, to przedsiębiorstwa małe i
średnie
W handlu tradycyjnym klient zawiera
transakcję

handlową

bezpośrednio

ze

sprzedawcą produktu i sam decyduje o
sposobie jego dystrybucji.

Kategorie handlu
elektronicznego

Bezpośredni – cała transakcja handlowa

od momentu złożenia zamówienia do

realizacji płatności i dostawy towaru

odbywa się wyłącznie elektronicznie

poprzez sieć komputerową. Dotyczy

towarów i usług, które mogą być przesyłane

drogą elektroniczną

Pośredni – poszukiwanie nowych parterów

handlowych, dystrybutorów, dostawców raz

przesyłanie dokumentacji odbywa się w

sposób elektroniczny, natomiast sama

dostawa realizowana jest w sposób

tradycyjny

Etapy rozwoju E-commerce

1.Przedinterentowy e-commerce (lata

70-te, EDI, poczta elektroniczna, sieci)

2.Internetowy e-commerce

E-commerce I (przekazywanie informacji

o firmie i jej produktach – statyczne strony
www)

E-commerce II obejmujący:

 Prowadzenie interakcji
Zawieranie transakcji
Transformacje procesów biznesowych

Korzyści z e-commerce (1)

Oszczędność kosztów (częściowa rezygnacja z

magazynów, skrócenie dystrybucji, zmniejszenie

personelu, rezerwacje, wyposażenie biur)
Możliwość indywidualizacji przekazu (model

one to one – komunikacja z konkretnym

odbiorcą)
Interaktywność
Elastyczność (szybkie zamieszczanie na

stronie, szybka przebudowa strony)
Dostępność- 24 h/7dni
Możliwość podwyższenia jakości

oferowanych usług (np. pomoc na każdym

etapie cyklu obsługi klienta)

Korzyści z e-commerce (2)

Pełna analiza rynku (możliwość

gromadzenia, przetwarzania i

analizowania danych o transakcjach)
Możliwość wyboru rozwiązań

dostosowanych do potrzeb

konkretnej firmy (od tanich i prostych

programów komputerowych

umożliwiających tworzenie rozwiązań e-

commerce, po drogie, rozbudowane,

dedykowane systemy integrujące cała

firmę)
Globalizacja i liberalizacja handlu

Ograniczenia w rozwoju e-commerce

Niedostateczna infrastruktura techniczna (jakość

łączy, narzędzia inf. w rozwoju, trudności w

integracji oprogramowania)

Nierozwinięte standardy obiegu dokumentów

elektronicznych

Zagrożenie bezpieczeństwa transakcji

Brak możliwości wypróbowania lub oględzin

kupowanego towaru

Brak dostatecznych uregulowań prawnych

Opór materii ludzkiej

Zagrożenia w handlu
elektronicznym

Wewnętrzne (związane z oprogramowanie,

sprzętem i ludźmi)

Zewnętrzne
dotyczą transmisji danych (podsłuchanie, kradzież

danych),
autoryzacji (używanie nieprawdziwej tożsamości i

podawanie fałszywych danych, trudności w

identyfikacji klienta),
dostępności (ataki z zewnątrz, których celem jest

zablokowanie serwera),
płatności (opłaty z wykorzystaniem kradzionych kart),
ochrony prywatności (zagwarantowanie klientom, że

ich dane osobowe nie będą ujawniane osobom

trzecim)

Rozwiązania służące poprawie bezpieczeństwa

1.

Narzędzia podstawowe
Oprogramowanie antywirusowe
Urządzenia do podtrzymywania napięcia (UPS, generatory

prądu itd.)
Łaty na oprogramowanie - likwidacja słabych punktów w

oprogramowaniu,
Procedury bezpieczeństwa – dotyczą haseł dostępu, tworzenia

kopii bezpieczeństwa, ograniczonego dostępu do serwera itd.

2.

Narzędzia zaawansowane
Firewall
Szyfrowanie połączeń (szyfr asymetryczny: komunikat

szyfrowany kluczem publicznym, a rozszyfrowywany kluczem

prywatnym)
Narzędzia uwierzytelniania – podpis elektroniczny, certyfikaty

uwierzytelniające
Narzędzia wspomagające – generatory liczb losowych, listy

haseł jednorazowych itd..

Formy handlu
elektronicznego

Sklepy internetowe
Pasaże handlowe
Aukcje internetowe
Serwisy ogłoszeniowe
Portale internetowe
Rynki elektroniczne
Giełdy wirtualne

Sklep internetowy

Serwis WWW umożliwiający przeglądanie,

wybór i dokonywanie zakupu produktów

1996 rok-

pierwsze sklepy

w Polsce

Większość sklepów

posiada nieinternetowe

kanały dystrybucji

Struktura sklepów

Horyzontalne (sprzedają szeroki i
płytki asortyment towarów dla
szerokiej grupy klientów)

Wertykalne (sprzedają wąski i
głęboki asortyment towarów dla
wyspecjalizowanej grupy klientów)

Elementy wpływające na
funkcjonalność sklepu
internetowego

Historia zakupów
Jasno napisany regulamin zakupów,
Wyczerpująca, napisana prostym językiem pomoc (FAQ)
Dobry wygląd strony
Zaopatrzenie produktów w zdjęcia z możliwością ich

powiększania
Wyczerpujący opis produktów
Recenzje internautów
Numery telefonów, adresy osób odpowiedzialnych za

kontakty z klientami
Jasne procedury zamawiania towarów, ewentualne

zwroty
Drobne usługi )możliwość odsłuchania fragmentu

muzyki itp..)

Modelowy układ pierwszej strony sklepu
internetowego

Banery reklamowe

Kategorie produktów

Belka nawigacyjna (moje ustawienia, zaloguj się)

Wyszukiwarka

Spis kategorii

produktów

Dziś polecamy

Hity tygodnia

Wyprzedaże

Informacje (FAQ,

Czat, regulamin

Nowości

Linki (o firmie, kontakty, praca itp.)

Koszyk

Oprogramowanie do tworzenia
sklepów

Specjalistyczne oprogramowanie
dostarczane przez wyspecjalizowane
firmy

Programowe kreatory sklepów

Internetowe kreatory

Specjalistyczne oprogramowanie
dostarczane przez
wyspecjalizowane firmy

Sposób drogi, wymagający

indywidualnego podejścia do

każdego projektu, oferuje jednak

najbardziej funkcjonalne

rozwiązanie

Programowe kreatory
sklepów

Wyspecjalizowane programy,

oferujące tworzenie produktów o

ograniczonych możliwościach, jakość

produktów bywa różna

Internetowe kreatory

Aplikacje pozwalające na szybką i

tanią budowę on-line sklepu
internetowego

Korzysta się z gotowych wzorców, a

zatem powstają produkty bardzo
podobne do siebie

Rekomendacje przy wyborze
rozwiązań z dziedziny e-
commerce

Należy uwzględniać te propozycje, za
którymi stoi strategiczne wsparcie ze
strony producenta, czy dostawcy
Korzystać z list referencyjnych dostawców
i na podstawie zrealizowanych usług
poznać ich słabe oraz mocne strony
Polska wersja sklepu internetowego
Preferowanie raczej znanych rozwiązań
(spora liczba dostępnych rozwiązań
uzupełniających)

Pasaże handlowe

Miejsce gdzie zgrupowana jest oferta

wielu sklepów

Rodzaje pasaży:

• Będące zbiorem całkowicie
niezależnych sklepów,

• Całkowicie wchłaniające ofertę
indywidualnego sklepu,

• Mieszane.

Pasaże otwarte – do pasażu może
przystąpić każdy sklep,

Pasaże zamknięte – same decydują
kto będzie ich uczestnikiem
(rozsyłają np. imienne zaproszenia
lub na które wejście możliwe jest po
podaniu identyfikatora i hasła).

Korzyści z pasaży

Dla klientów:

Możliwość

wyboru w

jednym miejscu

wielu ofert,
Bardziej

konkurencyjne

ceny i promocje

Dla sklepów:

Zyskują dużą liczbę

potencjalnych

nabywców
Wydatki na

promocję mogą być

podzielone bardziej

efektywnie i

podzielone na wiele

podmiotów

Elementy pasażu

Prezentacja kategorii produktów
Szczegółowa prezentacja produktów
Prezentacja sklepów (w pierwszej kolejności
powinny być prezentowane produkty, a
dopiero na życzenie klienta sklepy je
oferujące)
Prowadzenie rankingu sklepów,
Prowadzenie rankingu najchętniej
kupowanych produktów
Powinien obowiązywać jednolity system
obsługi płatności

Aukcje internetowe

 Miejsce gdzie odbywają się

transakcje oparte na licytacjach

kupowanych dóbr i usług

 Model biznesu charakterystyczny

dla B2B, B2C, C2C, C2B

Rodzaje aukcji

Klasyczne – podbijanie ceny

wyjściowej przez osoby, które
przystąpiły do licytacji.

Aukcja kończy się po ustalonym z

góry czasie, a przedmiot zostaje
sprzedany gdy jego cenę
wylicytowano na poziomie
przekraczającym wstępnie ustaloną
cenę minimalną

Rodzaje aukcji

 Holenderskie – sprzedawca ustala cenę

wywoławczą i cenę minimalną

 Cena wywoławcza jest najwyższą z

oferowanych. Jest ona automatycznie

obniżana z algorytmem wybranym przez

sprzedawcę do ceny minimalnej

 Osoba licytująca może tylko raz podać

cenę

 Aukcję wygrywa osoba, która zaoferuje

najwcześniej najwyższą cenę

Rodzaje aukcji

Jedno i wielokrotne
Jednokrotne – sprzedający

wystawia tylko jeden artykuł

Wielokrotne – sprzedający oferuje

w jednej licytacji kilka identycznych
produktów (produkty sprzedawane
są kilku zwycięzcom po różnych
cenach)

Rodzaje aukcji

Błyskawiczne

Czas przeznaczony na licytację
jest krótki (np. do 60 min),
Często nie określa się ceny
minimalnej, a cena wyjściowa
jest bardzo niska,
Zwycięzcom jest osoba, która
wylicytuje najwyższą kwotę.

Rodzaje aukcji

Inne np. przetargowe, odwrócone,
wertykalne, horyzontalne

Allegro, e-Bay

Rejestracja użytkownika

Serwisy internetowe

Zbiór stron internetowych – gdzie

prezentuje się, sprzedaje i kupuje

produkty oraz usługi, prowadzi

rozmowy , współpracuje, podejmuje

decyzje itp.

Rodzaje serwisów
internetowych

Serwisy informacyjne
Serwisy reklamowe
Serwisy transakcyjne
Portale komercyjne
Vortale
Portale korporacyjne
Serwisy szkoleniowe

Serwis informacyjny

Celem serwisu informacyjnego jest

udostępnianie użytkownikom stale
aktualnych informacji na temat firmy i
jej oferty handlowej

Charakteryzują się dużymi zasobami

treści a podstawowe znaczenie mają:

 Zawartość informacyjna,
 Aktualność przekazu i jej walory

merytoryczne

Serwisy reklamowe

Cel – prowadzenie działalności

promocyjnej firmy i jej produktów

Zawierają szczegółowe informacje na

temat parametrów produktów, cenniki,

adresy, telefony

Umożliwiają użytkownikom

personalizację produktów

Zawierają dużo grafiki, elementów

dźwiękowych itp.

Serwisy transakcyjne

Służą wspomaganiu procesu

sprzedaży oraz obsługi

posprzedażowej

Najważniejsze elementy serwisu

transakcyjnego to:
Pełna oferta firmy,
Możliwości zakupu produktów.

Dotyczą relacji B2B i B2C

Portale komercyjne

Wielotematyczne serwisy

internetowe oferujące dostęp do

wielu, różnorodnych informacji

(Onet, Interia

)

Funkcje:

•Biznesowe

•Dostarczają wiedzy z nauki, polityki

•Umożliwiają zawieranie kontaktów

•Ułatwiają dostęp do różnorodnych usług

•Zamieszczanie reklam

Wortale (portale wertykalne) – dedykowane
wybranym grupom użytkowników, wybranym
branżom

Portale korporacyjne

Głównym celem jest profesjonalna

prezentacja firmy, jej działalności i

produktów

W ramach portali korporacyjnych budowane są:

Systemy intranetowe (dla pracowników)

Systemy ekstranetowe (dla klientów, dostawców)

Serwisy szkoleniowe

Umożliwiają uczącym się zdobywanie

wiedzy oraz ocenę zdobytej wiedzy

Jakość serwisów
internetowych

Jakość oprogramowania to

całość cech i właściwości

produktu programowego

wpływająca na jego zdolność do

zaspokojenia określonych lub

implikowanych potrzeb

(ISO9126)

Cechy decydujące o jakości
serwisów internetowych

Funkcjonalność
Niezawodność
Użyteczność
Wydajność
Modyfikowalność
Przenośność

Funkcjonalność serwisu
(możliwości serwisu)

Odpowiedniość funkcji serwisu
do wymagań organizacji
Zdolność do interakcji z innymi
systemami
Zgodność ze standardami i
przepisami prawnymi
Bezpieczeństwo

Niezawodność
(sprawność działania)

Dojrzałość – częstotliwość awarii i
niepowodzeń powstałych w wyniku
błędów w serwisie
Tolerancja błędów - zdolność serwisu do
pracy w przypadku wystąpienia błędu
Zdolność do powrotu do normalnej
pracy serwisu i możliwość odzyskania
danych po wystąpieniu tzw. błędu
krytycznego

Użyteczność
(przydatność)

Zrozumiałość
łatwość opanowania obsługi serwisu
łatwość operowania

Wydajność

Wielkość zużycia przez serwis

zasobów typu:
inne produkty programistyczne,
zasoby sprzętowe,
koszty obsługi i konserwacji itp.

Modyfikowalność

Łatwość analizy elementów
serwisu, które mają być
modyfikowalne
Łatwość wprowadzania zmian
Stabilność – ryzyko wystąpienia
nieoczekiwanych problemów w
następstwie modyfikacji serwisu
Łatwość testowania

Przenośność
(możliwość instalowania i używania serwisu
w różnych środowiskach implementacyjnych

Zdolność do adaptacji do różnych
środowisk
Łatwość instalowania i użytkowania
w różnych środowiskach
Zgodność ze standardami
Zastępowalność (użycie serwisu w
miejsce innego serwisu)

Metody do badania i oceny
jakości serwisów internetowych

Metoda obserwacyjna (oceny dokonują
członkowie zespołu projektowego lub grupy
ekspertów, stosując proces formalnego przeglądu
serwisu; metoda szybka i niekosztowna)
Metoda laboratoryjna – testowanie przez
reprezentatywnych użytkowników
Metoda ankietowa
Ocena heurystyczna i empiryczna - skupiają
się na faktycznych zachowaniach użytkowników,
sposobie poruszania po serwisie WWW i jak
użytkownicy próbują wykonać konkretne zadania