ROLNICTWO
ROLNICTWO
ROLNICTWO
ROLNICTWO
Spis tresci:
Spis tresci:
•
•
•
•
•
•
•
•
Zboża
Zboża
Kukurydza
Kukurydza
Ryż
Ryż
Pszenica
Pszenica
Jęczmień
Jęczmień
•
Bydło
Bydło
•
Rybołówstwo
Rybołówstwo
Rolnictwo
Rolnictwo
To dział gospodarki
To dział gospodarki
narodowej zajmujący się
narodowej zajmujący się
uprawą i hodowlą roślin,
uprawą i hodowlą roślin,
chowem i hodowlą zwierząt
chowem i hodowlą zwierząt
oraz rybołówstwem i
oraz rybołówstwem i
rybactwem.
rybactwem.
Historia rolnictwa
Historia rolnictwa
Początki rolnictwa
Początki rolnictwa
, które
, które
datuje się na lata 10 000
datuje się na lata 10 000
p.n.e. do 3000 lat p.n.e.
p.n.e. do 3000 lat p.n.e.
wiążą się z przejściem
wiążą się z przejściem
człowieka od łowiectwa i
człowieka od łowiectwa i
zbieractwa do uprawy roli.
zbieractwa do uprawy roli.
Była to właśnie rewolucja
Była to właśnie rewolucja
neolityczna. Nastąpiły w
neolityczna. Nastąpiły w
tym czasie bardzo znaczne
tym czasie bardzo znaczne
przemiany społeczno
przemiany społeczno
gospodarcze, szczególnie
gospodarcze, szczególnie
na obszarze Bliskiego
na obszarze Bliskiego
Wschodu, dorzecza Nilu,
Wschodu, dorzecza Nilu,
Tygrysu i Eufratu. Ziemie
Tygrysu i Eufratu. Ziemie
te były bardzo żyzne.
te były bardzo żyzne.
Funkcje rolnictwa
Funkcje rolnictwa
•
ekonomiczna
ekonomiczna
- związana z
- związana z
tworzeniem
tworzeniem
dochodu
dochodu
narodowego
narodowego
•
społeczna -
społeczna -
związana z
związana z
miejscami
miejscami
pracy
pracy
•
przestrzenna
przestrzenna
-tworzy
-tworzy
się
się
charakterystyczny
charakterystyczny
krajobraz rolniczy
krajobraz rolniczy
Przyrodnicze warunki
Przyrodnicze warunki
sprzyjające rolnictwu
sprzyjające rolnictwu
Rozwój rolnictwa na poszczególnych
Rozwój rolnictwa na poszczególnych
obszarach świata jest uzależniony od
obszarach świata jest uzależniony od
różnorodnych czynników
różnorodnych czynników
przyrodniczych. Przede wszystkim od
przyrodniczych. Przede wszystkim od
klimatu, stosunków wodnych, gleby i
klimatu, stosunków wodnych, gleby i
ukształtowania powierzchni.
ukształtowania powierzchni.
>> Gleby – najistotniejszą
>> Gleby – najistotniejszą
cechą jest jej naturalna
cechą jest jej naturalna
żyzność. Dzięki niej jest
żyzność. Dzięki niej jest
możliwość akumulacji
możliwość akumulacji
próchnicy oraz rodzaju
próchnicy oraz rodzaju
podłoża skalnego, na
podłoża skalnego, na
którym rozwijają się
którym rozwijają się
procesy glebotwórcze. Do
procesy glebotwórcze. Do
najżyźniejszych gleb
najżyźniejszych gleb
należą: czarnoziemy,
należą: czarnoziemy,
gleby aluwialne, gleby
gleby aluwialne, gleby
wykształcone na
wykształcone na
popiołach i tufach
popiołach i tufach
wulkanicznych, czarne
wulkanicznych, czarne
ziemie, rędziny oraz
ziemie, rędziny oraz
właściwe gleby brunatne.
właściwe gleby brunatne.
>>Klimat – mimo ciągłego rozwoju
>>Klimat – mimo ciągłego rozwoju
cywilizacyjnego, rolnictwo nadal w dużym stopniu jest
cywilizacyjnego, rolnictwo nadal w dużym stopniu jest
uzależnione od środowiska przyrodniczego. Znaczenia ma dla
uzależnione od środowiska przyrodniczego. Znaczenia ma dla
niego długość okresu wegetacyjnego, czyli liczba dni w roku
niego długość okresu wegetacyjnego, czyli liczba dni w roku
ze średnią temperaturą 5 stopni C, w których jest możliwy
ze średnią temperaturą 5 stopni C, w których jest możliwy
przebieg wegetacji roślin. Duże znaczenie ma również ilość
przebieg wegetacji roślin. Duże znaczenie ma również ilość
opadów i ich rozkład w ciągu roku.
opadów i ich rozkład w ciągu roku.
>>Ukształtowanie powierzchni
>>Ukształtowanie powierzchni
- najbardziej sprzyjające
- najbardziej sprzyjające
rolnictwu są tereny równinne
rolnictwu są tereny równinne
lub pagórkowate o łagodnych
lub pagórkowate o łagodnych
stokach. Takie warunki
stokach. Takie warunki
występują na Nizinach
występują na Nizinach
Środkowopolskich, Kotlinach
Środkowopolskich, Kotlinach
Podkarpackich, a także w pasie
Podkarpackich, a także w pasie
pobrzeży.
pobrzeży.
Najmniej korzystne warunki panują w górach (praca maszyn
Najmniej korzystne warunki panują w górach (praca maszyn
rolniczych na stromych stokach jest bardzo utrudniona, konieczne
rolniczych na stromych stokach jest bardzo utrudniona, konieczne
jest wykonywanie orki w tradycyjny sposób. Stanowi to problem w
jest wykonywanie orki w tradycyjny sposób. Stanowi to problem w
mechanizacji robót polowych) oraz w pasie pojezierzy.
mechanizacji robót polowych) oraz w pasie pojezierzy.
Poza przyrodnicze czynniki
Poza przyrodnicze czynniki
rozwoju rolnictwa
rozwoju rolnictwa
•
Struktura wielkości gospodarstw rolnych – większość gospodarstw
Struktura wielkości gospodarstw rolnych – większość gospodarstw
rolnych w Polsce nie przekracza 5 ha, więc nie przynoszą dużych zysków.
rolnych w Polsce nie przekracza 5 ha, więc nie przynoszą dużych zysków.
W takim przypadku nie można zainwestować w ich rozbudowę czy też
W takim przypadku nie można zainwestować w ich rozbudowę czy też
mechanizacje.
mechanizacje.
•
Forma własności gospodarstw – w Polsce przeważają gospodarstwa
Forma własności gospodarstw – w Polsce przeważają gospodarstwa
indywidualne (ich właścicielami są pojedyncze osoby lub rodziny).
indywidualne (ich właścicielami są pojedyncze osoby lub rodziny).
Znacznie mniej jest gospodarstw spółdzielczych (będących wspólną
Znacznie mniej jest gospodarstw spółdzielczych (będących wspólną
własnością grupy rolników)
własnością grupy rolników)
•
Mechanizacja rolnictwa – ma duży wpływ na efektywność gospodarki
Mechanizacja rolnictwa – ma duży wpływ na efektywność gospodarki
rolnej. W Polsce poziom mechanizacji nie jest zbyt wysoki. Rolników
rolnej. W Polsce poziom mechanizacji nie jest zbyt wysoki. Rolników
często nie stać na zakup nowych urządzeń.
często nie stać na zakup nowych urządzeń.
•
Nawożenie
Nawożenie
•
Nawodnienie
Nawodnienie
•
Polityka Rolna Państwa
Polityka Rolna Państwa
•
Kadra Pracownicza
Kadra Pracownicza
Podział rolnictwa
Podział rolnictwa
Rolnictwo można podzielić na rolnictwo:
Rolnictwo można podzielić na rolnictwo:
•
ekstensywne (zwane drobnotowarowym lub
ekstensywne (zwane drobnotowarowym lub
tradycyjnym)
tradycyjnym)
Występuje tam, gdzie wykorzystuje się jeszcze tradycyjne formy uprawy,
Występuje tam, gdzie wykorzystuje się jeszcze tradycyjne formy uprawy,
a państwo jest słabo rozwinięte (np. kraje Afryki). Są jednak wyjątki,
a państwo jest słabo rozwinięte (np. kraje Afryki). Są jednak wyjątki,
np. Egipt – przez kontrolowane wylewy Nilu (dzięki tamie w Asuanie)
np. Egipt – przez kontrolowane wylewy Nilu (dzięki tamie w Asuanie)
plony uzyskuje od 2 do 4 razy w roku, więc są one dosyć wysokie,
plony uzyskuje od 2 do 4 razy w roku, więc są one dosyć wysokie,
lecz samo rolnictwo ma charakter ekstensywny.
lecz samo rolnictwo ma charakter ekstensywny.
•
intensywne (znane też jako wysoko towarowe lub
intensywne (znane też jako wysoko towarowe lub
uprzemysłowione) w zależności od jego cech:
uprzemysłowione) w zależności od jego cech:
wysokości nakładów, ilości plonów, a także średniej
wysokości nakładów, ilości plonów, a także średniej
powierzchni gospodarstw rolnych i powierzchni
powierzchni gospodarstw rolnych i powierzchni
obszaru rolniczego kraju). Np.
obszaru rolniczego kraju). Np.
Francja ma rolnictwo intensywne, gdyż cechują je:
Francja ma rolnictwo intensywne, gdyż cechują je:
1.
1.
wysokie nakłady, tj.: duży stopień mechanizacji (1 ciągnik na 14 ha użytków
wysokie nakłady, tj.: duży stopień mechanizacji (1 ciągnik na 14 ha użytków
rolnych), nawożenie, inwestycje irygacyjne (nawadnianie), technologia oraz
rolnych), nawożenie, inwestycje irygacyjne (nawadnianie), technologia oraz
specjalizacje;
specjalizacje;
2.
2.
duże zbiory z jednego hektara (plony) – w szczególności w tym podziale uwzględnia
duże zbiory z jednego hektara (plony) – w szczególności w tym podziale uwzględnia
się zboża;
się zboża;
3.
3.
średnia powierzchnia gospodarstw rolnych wynosi 42 ha (w krajach rozwijających
średnia powierzchnia gospodarstw rolnych wynosi 42 ha (w krajach rozwijających
się, o rolnictwie ekstensywnym najczęściej spotyka się gospodarstwa małe);
się, o rolnictwie ekstensywnym najczęściej spotyka się gospodarstwa małe);
4.
4.
54,5% kraju zajmuje obszar wykorzystywany rolniczo.
54,5% kraju zajmuje obszar wykorzystywany rolniczo.
Struktura użytkowania
Struktura użytkowania
ziemi na świecie
ziemi na świecie
>> użytki rolne
>> użytki rolne
•
grunty orne (pola uprawne)
grunty orne (pola uprawne)
•
użytki zielone (pastwiska i łąki)
użytki zielone (pastwiska i łąki)
•
uprawy trwałe (sady, plantacje)
uprawy trwałe (sady, plantacje)
>> lasy
>> lasy
>> pozostałe grunty np. tereny
>> pozostałe grunty np. tereny
komunikacyjne i osadnicze oraz
komunikacyjne i osadnicze oraz
nieużytki ekologiczne (bagna,
nieużytki ekologiczne (bagna,
pustynie)
pustynie)
Zboża
Zboża
Zboża
Zboża
lub
lub
rośliny zbożowe
rośliny zbożowe
– rośliny uprawne z rodziny traw.
– rośliny uprawne z rodziny traw.
Ich owoce o wysokiej zawartości skrobi są wykorzystywane
Ich owoce o wysokiej zawartości skrobi są wykorzystywane
do celów konsumpcyjnych (mąki, kasze, oleje, syropy),
do celów konsumpcyjnych (mąki, kasze, oleje, syropy),
pastewnych i przemysłowych (piwowarstwo, młynarstwo,
pastewnych i przemysłowych (piwowarstwo, młynarstwo,
gorzelnictwo, farmaceutyka).
gorzelnictwo, farmaceutyka).
Produkcja zbóż w 2007 r.
Produkcja zbóż w 2007 r.
(w mln ton)
(w mln ton)
(
(
Zea
Zea
)
)
792
792
Oryza
Oryza
)
)
659
659
(
(
Triticum
Triticum
)
)
606
606
(
(
Hordeum
Hordeum
)
)
133
133
(
Andropogon
Andropogon
)
)
63
63
(
Panicum
Panicum
)
)
34
34
(
Avena
Avena
)
)
25
25
(
Secale
Secale
)
)
15
15
(
xTriticosecale
xTriticosecale
)
)
12
12
Eragrostis abyssinica
Eragrostis abyssinica
)
)
50 tys.
50 tys.
(
Triticum spelta
Triticum spelta
)
)
-
-
(
(
Setaria
Setaria
)
)
-
-
(
Fagopyrum
Fagopyrum
)
)
Kukurydz
Kukurydz
a
a
Rodzaj roślin należący do rodziny
Rodzaj roślin należący do rodziny
wiechlinowatych. Przedstawiciele
wiechlinowatych. Przedstawiciele
występują naturalnie w Meksyku,
występują naturalnie w Meksyku,
Gwatemali i Nikaragui. Liczy 5
Gwatemali i Nikaragui. Liczy 5
gatunków, wśród których najważniejsza
gatunków, wśród których najważniejsza
pod względem ekonomicznym jest
pod względem ekonomicznym jest
kukurydza zwyczajna, która jest
kukurydza zwyczajna, która jest
zarazem gatunkiem typowym rodzaju.
zarazem gatunkiem typowym rodzaju.
Ryż
Ryż
R
R
odzaj zbóż z rodziny wiechlinowatych
odzaj zbóż z rodziny wiechlinowatych
obejmujący 25 gatunków. Występuje w
obejmujący 25 gatunków. Występuje w
strefie klimatów gorących i ciepłych na
strefie klimatów gorących i ciepłych na
całym świecie. Ryż spożywczy, będący
całym świecie. Ryż spożywczy, będący
podstawą wyżywienia 1/3 ludności
podstawą wyżywienia 1/3 ludności
świata, jest produktem otrzymywanym
świata, jest produktem otrzymywanym
z ziarna ryżu siewnego.
z ziarna ryżu siewnego.
Światowa produkcja ryżu
Światowa produkcja ryżu
Produkcja ryżu na rok
Produkcja ryżu na rok
2007
2007
(mln m
(mln m
3
3
)
)
Chiny
Chiny
19
19
7
7
Indie
Indie
13
13
1
1
Indonezja
Indonezja
64
64
Bangladesz
Bangladesz
45
45
Wietnam
Wietnam
39
39
Tajlandia
Tajlandia
31
31
Myanmar
Myanmar
31
31
Filipiny
Filipiny
16
16
Brazylia
Brazylia
13
13
Japonia
Japonia
11
11
Pakistan
Pakistan
10
10
USA
USA
10
10
Rodzaj zbóż z rodziny wiechlinowatych.
Rodzaj zbóż z rodziny wiechlinowatych.
Pochodzi z południowo-zachodniej i
Pochodzi z południowo-zachodniej i
środkowej Azji. Wyróżnia się około 20
środkowej Azji. Wyróżnia się około 20
gatunków pszenicy. Oprócz jęczmienia jest
gatunków pszenicy. Oprócz jęczmienia jest
uprawianym od co najmniej 6 tysięcy lat.
uprawianym od co najmniej 6 tysięcy lat.
Zajmuje pierwsze miejsce w światowej
Zajmuje pierwsze miejsce w światowej
produkcji zbóż. Gatunkiem typowym jest
Najwięksi producenci pszenicy
Najwięksi producenci pszenicy
(2008)
(2008)
(w milionach ton)
(w milionach ton)
Chiny
Chiny
112
112
Indie
Indie
79
79
Stany
Stany
Zjednoczone
Zjednoczone
68
68
Rosja
Rosja
64
64
Francja
Francja
39
39
Kanada
Kanada
29
29
Niemcy
Niemcy
26
26
Ukraina
Ukraina
26
26
Australia
Australia
21
21
Pakistan
Pakistan
21
21
Łącznie na świecie
Łącznie na świecie
690 mln
690 mln
ton
ton
Produkcja pszenicy na
Produkcja pszenicy na
świecie:
świecie:
od podziału wyróżnia się od 20
od podziału wyróżnia się od 20
traw jednorocznych lub trwałych.
traw jednorocznych lub trwałych.
Pochodzi ze stref umiarkowanych
Bydło
Bydło
Bydło
Bydło
,
,
rogacizna
rogacizna
- ogólna nazwa zwierząt hodowlanych z
- ogólna nazwa zwierząt hodowlanych z
rodziny krętorogich. Hodowane są dla uzyskania z nich żywności
rodziny krętorogich. Hodowane są dla uzyskania z nich żywności
(mleko, mięso, tłuszcz) oraz innych surowców (głównie skóra).
(mleko, mięso, tłuszcz) oraz innych surowców (głównie skóra).
Wiele z nich jest wykorzystywanych również jako siła pociągowa.
Wiele z nich jest wykorzystywanych również jako siła pociągowa.
Bydło to udomowione formy, pochodzące od takich dzikich
Bydło to udomowione formy, pochodzące od takich dzikich
gatunków ssaków, jak: banteng, bawół, gaur, jak, tur, żubr.
gatunków ssaków, jak: banteng, bawół, gaur, jak, tur, żubr.
Europejskie gatunki bydła pochodzą od wymarłego tura, a
Europejskie gatunki bydła pochodzą od wymarłego tura, a
udomowione zostały w Azji przed ok. 6-7 tys. lat. Bywają to
udomowione zostały w Azji przed ok. 6-7 tys. lat. Bywają to
także mieszańce międzygatunkowe (np. żubroń).
także mieszańce międzygatunkowe (np. żubroń).
•
Liczbę bydła na świecie szacuje się na 1,3 mld sztuk. Głównym
Liczbę bydła na świecie szacuje się na 1,3 mld sztuk. Głównym
producentem są Indie - 400 mln, Brazylia i Chiny - po 150 mln,
producentem są Indie - 400 mln, Brazylia i Chiny - po 150 mln,
USA - 100 mln.
USA - 100 mln.
•
Zwierzęta gospodarskie mniejsze od bydła nazywamy
Zwierzęta gospodarskie mniejsze od bydła nazywamy
.
Rybołówstwo
Rybołówstwo
Gałąź gospodarki obejmująca pozyskiwanie (połów)
Gałąź gospodarki obejmująca pozyskiwanie (połów)
ryb i innych zwierząt oprócz wielorybów
ryb i innych zwierząt oprócz wielorybów
(wielorybnictwo), między innymi skorupiaków i
(wielorybnictwo), między innymi skorupiaków i
mięczaków (frutti di mare - owoce morza) oraz
mięczaków (frutti di mare - owoce morza) oraz
roślin wodnych w celach spożywczych. Organizmy
roślin wodnych w celach spożywczych. Organizmy
te wydobywa się zarówno na morzach i oceanach,
te wydobywa się zarówno na morzach i oceanach,
jak i w rzekach i jeziorach, w celu ich spożycia lub
jak i w rzekach i jeziorach, w celu ich spożycia lub
dalszego przetworzenia (przemysł rybny).
dalszego przetworzenia (przemysł rybny).
Rybołówstwo dzieli się na przybrzeżne i
Rybołówstwo dzieli się na przybrzeżne i
pełnomorskie.
pełnomorskie.
Chociaż wody oceanów i mórz zajmują prawie dwie
Chociaż wody oceanów i mórz zajmują prawie dwie
trzecie powierzchni Ziemi, wykorzystanie zasobów morskich
trzecie powierzchni Ziemi, wykorzystanie zasobów morskich
przez człowieka jest stosunkowo nieznaczne. Jedną z form
przez człowieka jest stosunkowo nieznaczne. Jedną z form
eksploatacji biologicznych zasobów morskich przez
eksploatacji biologicznych zasobów morskich przez
człowieka jest stosunkowo nieznaczna. Jedną z form
człowieka jest stosunkowo nieznaczna. Jedną z form
eksploatacji biologicznych zasobów wód jest rybołówstwo,
eksploatacji biologicznych zasobów wód jest rybołówstwo,
do którego w potocznym znaczeniu zalicza się nie tylko
do którego w potocznym znaczeniu zalicza się nie tylko
połów ryb, ale również połów innych organizmów żyjących w
połów ryb, ale również połów innych organizmów żyjących w
oceanach, morzach i wodach śródlądowych. Rozmieszczenie
oceanach, morzach i wodach śródlądowych. Rozmieszczenie
tych organizmów zależy od warunków panujących w wodach,
tych organizmów zależy od warunków panujących w wodach,
przede wszystkim od ich temperatury, głębokości,
przede wszystkim od ich temperatury, głębokości,
zasolenia i prądów. Najbogatsze w ryby obszary
zasolenia i prądów. Najbogatsze w ryby obszary
odpowiadają wodom zasobnym w plankton. Jest to zespół
odpowiadają wodom zasobnym w plankton. Jest to zespół
przeważnie mikroskopijnych roślin i zwierząt unoszących
przeważnie mikroskopijnych roślin i zwierząt unoszących
się w wodzie. Stanowią one pokarm dla innych zwierząt
się w wodzie. Stanowią one pokarm dla innych zwierząt
wodnych. Najkorzystniejsze warunki dla rozwoju planktonu
wodnych. Najkorzystniejsze warunki dla rozwoju planktonu
przedstawiają niezbyt głębokie wody, do których docierają
przedstawiają niezbyt głębokie wody, do których docierają
promienie słoneczne, umożliwiające proces asymilacji
promienie słoneczne, umożliwiające proces asymilacji
bezwodnika węglowego i obszary, na których obficie
bezwodnika węglowego i obszary, na których obficie
dotleniane wody chłodne mieszają się z ciepłymi. Warunki
dotleniane wody chłodne mieszają się z ciepłymi. Warunki
takie występują na styku prądów ciepłych i zimnych oraz
takie występują na styku prądów ciepłych i zimnych oraz
rejonach, w których prądy zanikają, tj. tam gdzie wody
rejonach, w których prądy zanikają, tj. tam gdzie wody
prądy ciepłego dostają się do mórz chłodnych lub wody
prądy ciepłego dostają się do mórz chłodnych lub wody
zimne do mórz ciepłych. Bogate obszary rybołówcze to
zimne do mórz ciepłych. Bogate obszary rybołówcze to
przede wszystkim płytkie akweny nad szelfem, przeważnie w
przede wszystkim płytkie akweny nad szelfem, przeważnie w
strefie umiarkowanej.
strefie umiarkowanej.
.
Polska
156
0,2
KONIEC
KONIEC
