Politechnika Poznańska  Wydział Maszyn Roboczych i Transportu

Instytut Maszyn Roboczych i Pojazdów Samochodowych

Wykład 20



Systemy nawigacji satelitarnej

w zarządzaniu flotą pojazdów

dr inż. Michał Maciejewski

[e-mail]

Systemy informacyjno-informatyczne

w transporcie

2

Plan wykładu

• Zarządzanie flotą pojazdów

• Poziomy zarządzania flotą
• Harmonogramowanie zadań
• Nawigacja flotą pojazdów
• TeleArtom

Zarządzanie flotą pojazdów

• Definicja

– proces logistyczny dotyczący środków transportu
– polega na alokacji i przepływie środków transportu,

zasobów ludzkich oraz innych zasobów w powiązaniu
z innymi procesami logistycznymi

– realizowany poprzez uporządkowany zbiór czynności

(planowanie, organizowanie, kierowanie i
kontrolowanie)

• Kryteria

– czas
– efektywność spełniania celów
– koszty

3

Zarządzanie flotą pojazdów

• Cel

– organizowanie działań mających na celu osiąganie

pożądanych wyników

– wykonywanie zadań przy optymalnym wykorzystaniu

floty

Do efektywnego zarządzania flotą niezbędne jest
stosowanie odpowiednich systemów
informatycznych

4

Zarządzanie flotą pojazdów

• Dyspozytor

– osoba odpowiedzialna za zarządzanie flotą w

przedsiębiorstwie transportowym

– planowanie i organizowanie zadań dla kierowców
– kontrola pracy kierowców
– zbieranie informacji o wykonanych zadaniach
– określanie statusu wykonania zadań (również

prognozowanie)

– planowanie przerw konserwacyjnych i serwisowych
– koordynacja działań w nieprzewidzianych sytuacjach

(zdarzenia losowe)

Najtrudniejszym i najistotniejszym zadaniem jest

tworzenie harmonogramów pracy kierowców oraz
przydziału pojazdów

5

6

Plan wykładu

• Zarządzanie flotą pojazdów

• Poziomy zarządzania flotą

• Harmonogramowanie zadań
• Nawigacja flotą pojazdów
• TeleArtom

Poziomy zarządzania flotą

• Czynności związane z zarządzaniem flotą

pojazdów można sklasyfikować wg 4 poniższych
poziomów:

– strategiczny
– taktyczny
– operacyjny
– czasu rzeczywistego

• Każdy poziom cechuje się długością horyzontu

czasu efektów podejmowanych decyzji

7

Poziomy zarządzania flotą

• Poziom strategiczny

– decyzje dotyczą dużych części firm
– mają istotny wpływ na finanse
– cechują się długofalowymi efektami (long-term effects)
– mają wpływ na decyzje podjęte na pozostałych

(niższych) poziomach

Przykłady:
– rozmiar i różnorodność floty pojazdów i wyposażenia
– typ oraz różnorodność oferowanych usług

transportowych

– zasięg terytorialny, rozmieszczenie terminali

przeładunkowych

– strategiczne alianse i kooperacje, włączając integracje

systemów informatycznych

8

Poziomy zarządzania flotą

• Poziom taktyczny

– decyzje dotyczą okresów krótko- i średniofalowych

okresów

– określanie sposobów efektywnego wykorzystania

zasobów

– dotyczą organizowania działalności zgodnie z celami

strategicznymi

– mają istotny wpływ na finanse

Przykłady:
– nabywanie i wymiana pojazdów/wyposażenia
– dostosowywanie pojemności floty do prognoz
– ustalanie polityki cenowej
– kontraktowywanie usług
– przypisanie (długoterminowe) kierowców do pojazdów
– analiza kosztów i efektywności

9

Poziomy zarządzania flotą

• Poziom operacyjny

– decyzje dotyczą krótkiego okresu: dziś-na-dziś, dziś-

na-jutro

– planowanie czynności na dzień następny (aktualny)

w odpowiedzi na napływające zlecenia, dostępność
pojazdów i możliwości kierowców

– może uwzględniać krótkoterminowe prognozy

Przykłady:
– zbieranie zleceń
– przydział zleceń do pojazdów
– przydział (krótkoterminowy) kierowców do pojazdów
– raportowanie
– fakturowanie

10

Poziomy zarządzania flotą

• Poziom czasu rzeczywistego

– działanie w trybie „natychmiastowym” w odpowiedzi

na nieprzewidziane zdarzenia lub zmienne zjawiska

– celem jest podjecie szybkiej decyzji w momencie

zauważenia rozbieżności pomiędzy planami a
aktualnym stanem realizacji zadań przewozowych

Przykłady:
– zbieranie zleceń
– przydział zleceń do pojazdów
– zmiana tras przejazdów
– komunikacja z kierowcami
– monitorowanie stanu procesów transportowych oraz

wykonania zadań

– estymacja/prognozowanie czasów wykonania zadań

11

12

Plan wykładu

• Zarządzanie flotą pojazdów
• Poziomy zarządzania flotą

• Harmonogramowanie zadań

• Nawigacja flotą pojazdów
• TeleArtom

Harmonogramowanie zadań

• Kryteria przydziału zadań do pojazdów

– Własności fizyczne

13

Wymagania

transportowe

Pojazdy

Typ ładunku:

kontener, paleta, towary

ponadgabarytowe, płyny

Typ pojazdu:

pojazd przegubowy,

ciągnik

siodłowy z naczepą, pojazd

o dużej wadze

Wielkości:

szerokość, wysokość,

długość,

masa, objętość

Wielkość powierzchni

transportowej:

szerokość, wysokość,

długość

pojemność, dopuszczalny

ciężar

Harmonogramowanie zadań

• Kryteria przydziału zadań do pojazdów

– Własności geograficzne

14

Wymagania

transportowe

Pojazdy

Miejsca załadunku,

dostawy, serwisu

Aktualna pozycja pojazdu

Ograniczenia drogowe

Ograniczenia drogowe

Harmonogramowanie zadań

• Kryteria przydziału zadań do pojazdów

– Własności logiczne

15

Wymagania

transportowe

Pojazdy

Okna czasowe

Czas kursów

Dostępność czasowa

Godziny pracy kierowców

Ograniczenia w

konsolidacji (grupowaniu)

ładunków

Dostępność konsolidacji

ładunków

Wrażliwość na

temperatury

Jednostki chłodnicze lub

ogrzewające

Materiały niebezpieczne

Licencja na transport

niebezpiecznych

materiałów

Harmonogramowanie zadań

• Kryteria przydziału zadań do pojazdów

– Wymagania obsługi ładunków

16

Wymagania

transportowe

Pojazdy

Fizyczne i logiczne

własności ładunku

Pojazd umożliwiający

boczny załadunek

Wyposażenie w miejscach

załadunku i wyładunku

Dźwigi

Rampy hydrauliczne

Powierzchnie rolkowe

Harmonogramowanie zadań

• Kryteria przydziału zadań do pojazdów

– Przychód / koszt

17

Wymagania

transportowe

Pojazdy

Cena, jaką klient chce

zapłacić

Koszty związane z

dystansem do

przejechania

Kary pieniężne w

przypadku niewykonania

zadania

Koszty związane z czasem

oczekiwania

Koszty subkontraktowania

do zewnętrznych

przewoźników

Koszty eksploatacyjne

Koszty użytkowania dróg,

tuneli, promów

18

Plan wykładu

• Zarządzanie flotą pojazdów
• Poziomy zarządzania flotą
• Harmonogramowanie zadań

• Nawigacja flotą pojazdów

• TeleArtom

Nawigacja flotą pojazdów

• Systemy zarządzania flotą pojazdów oparte na

technologii GPS

– pozwalają nadzorować, kontrolować i optymalizować

pracę pojazdów

– urządzenia tego typu stosowane są przez firmy

transportowe, kurierskie, handlowe oraz
przedsiębiorstwa taksówkowe

– instalowane urządzenia pozwalają także na

przesylanie danych o:

• ilość spalanego paliwa
• miejsca tankowania paliwa
• prędkość jazdy pojazdu
• czasy postoju pojazdu
• czasu pracy kierowcy
• …

19

Wymagania

• Pozycjonowanie

– odbiornik GPS

• Komunikacja kierowca-dyspozytor

– terminal
– zestaw głośnomówiący
– kamera

• Rejestracja zdarzeń i systemy alarmowe

– czujniki
– urządzenia rejestrujące
– sterowniki

• Przesyłanie danych

– telefonia komórkowa (GPRS)

20

Struktura systemu

(AutoControl)

21

Funkcjonalność systemu (w skrócie)

• Lokalizacja i wizualizacja pojazdów na mapie w czasie

rzeczywistym

• Kontrola efektywności pracy pracowników oraz

wykorzystania pojazdów

• Monitoring parametrów technicznych pojazdu, urządzeń

dodatkowych oraz stanu przewożonego ładunku

• Ochrona pracownika i pojazdu
• Planowanie i optymalizacja tras
• Raportowanie wykonanych zadań
• Komunikacja dyspozytora z kierowcą
• Współpraca systemu z innymi systemami

informatycznymi

22

Funkcjonalność systemu

• Funkcje

– Lokalizacja i wizualizacja pojazdów na mapie w czasie

rzeczywistym

• ewidencja przebiegu tras i miejsc odwiedzonych
• śledzenie na bieżąco stanu ruchomych pojazdów wraz z

wizualizacją na mapie w czasie rzeczywistym

• zasięg krajowy lub międzynarodowy
• zbieranie informacji o zdarzeniach i przekazywanie do

uprawnionych osób, które mogą zapoznać się z danymi
poprzez połączenia sieciowe

– Kontrola efektywności pracy pracowników oraz

pojazdów

• kontrola liczby przejechanych kilometrów (możliwe

rozgraniczenie jazd służbowych i prywatnych), czasów
oraz prędkości w wybranych okresach, postojów

• analiza czasów jazdy, postoju, załadunku/wyładunku

(oraz jego miejsca)

23

Funkcjonalność systemu

• Funkcje

– Monitoring parametrów technicznych pojazdu,

urządzeń dodatkowych oraz stanu przewożonego
ładunku

• pozyskanie szczegółowych informacji dot. paliwa:

– zużycie paliwa
– miejsca tankowania
– raportowanie dużych/nagłych ubytków paliwa

• pobieranie parametrów z magistrali CAN
• nadzór nad stanem naczep, agregatów chłodnicznych:

– zamknięcia/otwarcia drzwi
– poprawność podłączenia naczepy
– …

• monitorowanie ładunku:

– wielkości fizyczne i chemiczne (np. temperatura,

ciśnienie, waga,…)

24

Funkcjonalność systemu

• Funkcje

– Ochrona pracownika i pojazdu

• przeciwdziałanie napadom i kradzieżom
• autoryzowanie kierowcy

– pastylki
– breloki

• alarmy antynapadowe uniemożliwiające:

– otwarcie drzwi przez osobę niepowołaną
– kradzież samochodu podczas postoju

• w przypadku nieplanowanej zmiany pozycji przesyłana

jest informacja do osób uprawnionych

25

Nawigacja flotą pojazdów

• Funkcje

– Planowanie i optymalizacja tras

• optymalne ustalenie kolejności odwiedzanych punktów

na trasie

• zbieranie danych o czasach przejazdu w celu ich

wykorzystania w przypadku planowania podobnych tras

• wybór typu tras:

– najszybsza
– najkrótsza
– najtańsza

• dla pojazdów na trasie możliwość dodawania miejsc

załadunku lub całkowitej zmiany kursu w przypadku
zmiany zlecenia lub wystąpienia nieprzewidzianych
utrudnień

26

Funkcjonalność systemu

• Funkcje

– Raportowanie wykonanych zadań

• efektywność personelu, pojazdów
• status wykonania zadań wraz z terminami i

załadunkami

• statystyka dla wybranych parametrów zbieranych z

pojazdów

– Komunikacja dyspozytora z pojazdem

• terminale komunikacyjne
• telefony + zestawy głośnomówiące

– Współpraca z innymi systemami informatycznymi

• systemy w danym przedsiebiorstwie
• systemy u kontrachentów

27

28

Plan wykładu

• Zarządzanie flotą pojazdów
• Poziomy zarządzania flotą
• Harmonogramowanie zadań
• Nawigacja flotą pojazdów

• Teleartom

Teleartom - monitorowanie

• Śledzenie i zarządzanie pojazdami (obiektami) w

czasie rzeczywistym, określenie pozycji pojazdów
na mapie (kontrola położenia, sytuacji, terminy
dotarcia do miejsc przeznaczenia, lokalizowanie
miejsc zdarzenia losowych),

• Określenie obszarów/tras wzorcowych, po których

mogą poruszać się pojazdy,

29

Teleartom - monitorowanie

• Wyświetlanie bieżącej pozycji, prędkości i

kierunku przemieszczania się obiektu na mapie
oraz w formie tabelarycznej

30

Teleartom - monitorowanie

• Lokalizacja i wizualizacja pojazdów na mapie

31

Teleartom - monitorowanie

• Wyświetlanie na bieżąco pokonywanej przez

pojazdy drogi

32

Teleartom - monitorowanie

• Obsługa map wektorowych, rastrowych,

skalowanie map, wyszukiwanie ulic, miejscowości
i punktów terenowych,

• Wyświetlenie na mapie lokalizacji tylko

wybranych (grupy) pojazdów przez użytkownika
(np. z danego regionu lub typu pojazdu -
osobowe/ciężarowe),

• Określenie przynależności obiektów w systemie

do konkretnej grupy pojazdów z graficznym
rozróżnieniem poszczególnych grup,

33

Teleartom - monitorowanie

• Możliwość transmisji obrazu z pojazdów za

pomocą GPRS oraz jego archiwizacja przy
wykorzystaniu dodatkowych elementów
wyposażenia pojazdu,

• Możliwość sterowania układami w pojeździe

podłączonymi do urządzenia pojazdowego GPS
(np. blokada zapłonu, klakson, światła itp.)

34

Teleartom - raportowanie

• Wskazanie określonego miejsca (np. zdarzenia

typu postój, ubytek paliwa, przekroczenie
prędkości itp.) na mapie

• Wykreślanie przebytej trasy na mapie za

zdefiniowany przez użytkownika okres

• Zestawienie zbiorcze dla grupy pojazdów za

wybrany okres

• Raporty dedykowane, sporządzane według

gotowych szablonów np. zestawienie przebiegów,
postojów, przekroczeń prędkości itp.

35

Teleartom - raportowanie

• Szczegółowy raport okresowego dla wybranego

pojazdu zawierającego chronologiczne
zestawienie pracy pojazdu z podsumowaniem i
możliwością filtrowania danych, które ma
zawierać raport

36

Teleartom - raportowanie

• Wykres zmian przedstawianej wielkości (np.

prędkości, zmian poziomu paliwa w zbiorniku itp.)
względem upływającego czasu lub przebytej drogi

37

Teleartom – kontrola paliwa

• Kontrola paliwa która w pojazdach realizowana

jest poprzez następujące urządzenia:

– sonda paliwa, która służy do pomiaru poziomu paliwa

w zbiorniku pojazdu,

– interfejs do czujnika paliwa umożliwia rejestrację

poziomu paliwa w baku

– czujnik otwarcia korka wlewu paliwa,
– przepływomierz elektroniczny umożliwia pomiar

ilości spalanego paliw w pojazdach,

38

Teleartom – kontrola

• Identyfikacja kierowców która realizowane jest

poprzez pastylki, kody, karty lub klucze kodowe

• Identyfikator naczepy realizowane za pomocą

chipu informującego jaka naczepa podpięta jest
do pojazdu

• Pomiar przebytej drogi

• Czujnik pracy osprzętu instalowany w pojazdach

w których istnieje konieczność kontroli urządzeń
dodatkowych

• Termometr oraz czujnik otwarcia

39

Teleartom - komunikacja

• Odbywa się za pomocą terminalu

komunikacyjnego.

• Terminal umożliwia realizację prostej i taniej

komunikacji za pomocą wiadomości tekstowych
pomiędzy kierowcą i biurem

• Rozwiązanie to umożliwia przydzielanie

odpowiednich zadań kierowcom w odpowiednim
czasie

40

Teleartom - bezpieczeństwo

• Przycisk anty-napadowy

• Bezprzewodowy zestaw radiowego pilota anty-

napadowego

• Alarmu samochodowego

• Mikrofon transmitujący głos z kabiny – podsłuch

• Kamery w pojeździe, za pomocą których można

przesyłać zdjęcia z pojazdu

41

42

Plan wykładu

• Zarządzanie flotą pojazdów
• Poziomy zarządzania flotą
• Harmonogramowanie zadań
• Nawigacja flotą pojazdów
• TeleArtom

• Porównanie systemów

Problem porównawczy

• Wielokryterialność problemu – u każdego

zainteresowanego podmiotu inaczej mogą kształtować
się preferencje odnośnie do funkcjonalności systemu, a
co za tym idzie – znaczenia poszczególnych opcji,

• Nieprecyzyjność i niekompletność ofert – oferty

systemów prezentowane na stronach WWW są często
niepełne i nieprecyzyjne,

• Nieporównywalność ofert – formy prezentacji

systemów przez poszczególnych producentów są bardzo
różne; systemy często mają podobne opcje, choć
różniące się w szczegółach i na podstawie ofert ciężko
dokonać oceny porównawczej, często opcje są w różny
sposób nazywane lub kategoryzowane,

• Niemożność oceny wygody użytkowania systemu, jego

niezawodności, bezpieczeństwa, jakości dokumentacji
oraz jakości obsługi ze strony dostawcy

43

Założenia

• Wybrane systemy

– TeleArtom
– GPS ATRAX-7
– AutoControl
– Flota-GPS
– Automonitoring
– SpaceGuard
– DataSystem (DS Locate, DS Flota)
– GPS Combo

• Punktacja

– 0 – brak funkcji,
– 1 – funkcja realizowana w zakresie częściowym,
– 2 – funkcja realizowana w zakresie rozszerzonym,
– 3 – funkcja realizowana w zakresie pełnym.

44

45

Koszty systemu

• Założenia

– flota 20 pojazdów
– okres 3 lat
– GPS
– sonda paliwa

46

Koszty systemu

• W przeliczeniu na jeden pojazd (netto, PLN, 2009)

47

Koszty systemu

• Łączne koszty (netto, PLN, 2009)

48

Ocena dwukryterialna

49

max

m

in

Ocena wielokryterialna

• metoda AHP (Analytic Hierarchy Process)

– MKA-2
– wyniki dla przykładowego zestawu wag podanego

przez decydenta

50

Podsumowanie

• Decyzja strategiczna, długoterminowa

– Nieporównywalność ofert
– Wielokryterialność zagadnienia

• Przegląd systemów

– kontakt z klientami
– dokumentacja ofertowa
– zestawienie punktowe

• Koszty systemu

– wdrożenie+utrzymanie

• Wybór systemu

– podejścia dwu- i wielokryterialne

51

52

Dziękuję…