Regulacja

Regulacja

Hormonalna

Hormonalna

Kacper Jaworski
Piotr Szurgociński
Damian Trawiński
Konrad Zając

Hormon

Hormon

Hormon – jest to substancja chemiczna wytwarzaną w jednej części

organizmu, transportowana do komórek docelowych, gdzie powoduje
swoistą odpowiedź.

Hormony należą do trzech dużych grup związków chemicznych:

1) Białka (np. insulina) i peptydy (np. oksytocyna)

1) Aminy (np. Adrenalina), które są pochodnymi aminokwasów.

2) Steroidy (np. Testosteron), które wywodzą się od cholesterolu.

Komórki wydzielające hormony mogą być:

a) Endokrynne – wydzielają hormony przepływające do krwi
b) Parakrynne – wydzielają hormony, które działają do przepływającej krwi
c) Anakrynne – regulują swą własną aktywność przez wydzielanie
hormonów

Hormony

Hormony

Schemat zróżnicowanych
sposobów odpowiedzi
wewnątrzkomórkowej pod
wpływem hormonu białkowego,
peptydowego, lub
aminokwasowego

Hormony

Hormony

Wyróżniane miejsca wytwarzania hormonów:

-Szyszynka

-Podwzgórze

-Tarczyca

-Gruczoły przytarczyczne

-Grasica

-Żołądek

-Nadnercza

-Trzustka

-Nerka

-Dwunstanica

-Jajniki (u kobiet)

-Jądra (u mężczyzn)

Szyszynka

Szyszynka

Miejsce Uwalniania:

Hormony wydzielane przez szyszynkę:

1) Melatonina- powstaje z wychwytywanej serotoniny, wydzielana do krwi i płynu

mózgowo - rdzeniowego, synteza i wydzielanie melatoniny są hamowane w ciągu dnia,
kiedy światło nie pada na siatkówkę, jej wytwarzanie jest jednym z elementów
tworzących dobowy zegar biologiczny, gromadząc się w tkance mózgowej, wpływa na
ośrodki związane ze snem i czuwaniem, czynności przysadki, oddziaływując na ośrodki
kontrolujące wydzielanie gonadotropin, opóźniając dojrzewanie płciowe
Niedobór hormonu w organizmie: -
Nadmiar hormony w organizmie: -

Podwzgórze

Podwzgórze

Miejsce Uwalniania: Tylny płat przysadki mózgowej

Hormony wydzielane przez podwzgórze:

1) ADH (antydiuretyczny hormon=wazopresyna)- pobudza zwrotne wchłanianie wody

z moczu pierwotnego, powoduje wzrost ciśnienia we krwi, oraz skurcz mięśni gładkich
naczyń krwionośnych.
Niedobór hormonu w organizmie: utrata olbrzymich ilości wody z nie zagęszczonym
moczem
Nadmiar hormony w organizmie: zbyt duże uwodnienie organizmu

2) OKSYTOCYNA – pobudza skurcze macicy, ułatwia transport plemników w stronę

jajowodu, nasila estrogeny, hamuje natomiast progesteron, działa głownie na gruczoł
mleczny oraz macicę
Niedobór hormonu w organizmie: tak jak w przypadku ADH
Nadmiar hormonu w organizmie: tak jak w przypadku ADH

3) LIBERYNY RH – czynniki uwalniające hormony tropowe

SATYNY IH – czynniki hamujące uwalnianie hormonów tropowych

Przysadka Mózgowa

Przysadka Mózgowa

Miejsce Uwalniania: Przedni płat przysadki mózgowej

Hormony wydzielane przez przysadkę mózgową:

1) Hormon wzrostowy GH (polipeptyd)- pobudzenie wzrostu, regulacja przemiany

materii białek, tłuszczów, węglowodanów.
Niedobór hormonu w organizmie: Karłowatość, przysadkowa choroba Glińskiego
Nadmiar hormonu w organizmie: Gigantyzm, Akromegalia

2) PROLAKTYNA(PRL) –hamuje wydzielanie FSH i LH, pobudza wydzielanie mleka przez

gruczoły mleczne
Niedobór hormonu w organizmie: podobnie do niedoboru w przypadku tarczycy
Nadmiar hormonu w organizmie: podobnie do nadmiaru w przypadku tarczycy

3) HORMONY TROPOWE:

-tyreotropina–gonadotropina–lutenizujący hormon LH–adrenokortykotropina-
Pobudzanie czynności:
=TARCZYCY=
w gonadach żeńskich
-rozwój ciałka żółtego
wzrost pęcherzyków
Graafa

w gonadach męskich
-pob. Wydzielanie androgenów,
rozwój kanalików nasieniowych,
pobudzanie spermatogenów

Nadmiar hormonu w organizmie: podobne do nadmiaru w przypadku tarczycy
Niedobór hormonu w organizmie: podobne do niedoboru w przypadku tarczycy

Tarczyca

Tarczyca

Miejsce Uwalniania: gruczoł położony na środku i po bokach dolnego odcinka szyi

Hormony wydzielane przez tarczycę:

1) TYROKSYNA- pobudzanie tempa przemiany materii, powoduje zwiększone wydzielanie

hormonu wzrostu, , pobudzenie syntezy białek, zmniejszenie poziomu cholesterolu we
krwi, przyspieszają wydalanie z organizmu wody i soli mineralnych
Niedobór hormonu w organizmie: Niedoczynność tarczycy może być spowodowana
brakiem jodu w pożywieniu

powodując

u dzieci kretynizm tarczycowy, u dorosłych:

wole, obrzęk śluzowaty.

Nadmiar hormony w organizmie: choroba Basedowa, wychudzenie, podwyższenie
temperatury, nadmierna ruchliwość, nerwowość, wytrzeszcz oczu

1) KALCYTONINA – Obniża poziom jonów wapnia w organizmie, blokując ich oddawanie

Ca z kości do krwi, zmniejsza w kościach zawartość c AMP, co hamuje resorpcję wapnia
powodując odwapnianie kości,
Niedobór hormonu w organizmie: podwyższenie poziomu wapnia we krwi
Nadmiar hormonu w organizmie: -

Gruczoły przytarczyczne

Gruczoły przytarczyczne

Miejsce Uwalniania: 4 gruczoły w pobliżu tarczycy

Hormony wydzielane przez gruczoły przytarczyczne:

1) PARATHORMON(PTH)- regulacja gospodarki wapniowej, podwyższanie poziomu

wapnia we krwi i obniżanie stężenia jonów fosforowych we krwi, współdziała z witaminą
D zwiększając wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym do krwi, wysokie
stężenie jonów Ca we krwi hamuje uwalnianie parathormonu, niskie stężenie Ca we
krwi – pobudza jego wydzielanie, obniża poziom fosforanów we krwi.
Niedobór hormonu w organizmie: niedostatek wapnia we krwi, Tężyczka – bolesne,
nagłe skurcze toniczne, czyli tężcowe mięśni, zwiększona pobudliwość mięśniowo –
nerwowa, drgawki, zaburzenia trawienia i suchość skóry
Nadmiar hormony w organizmie: odwapnienie kości, nadmiar wapnia we krwi,
utrata tostoranów z moczem, rozmiękanie, porowatość, łamliwość kości, tworzą się tzw.
Torebki kostne,

Grasica

Grasica

Miejsce Uwalniania: górna część śródpiersia

Hormony wydzielane przez grasicę:

1) TYMOZYNA- przenika do pierwotnych komórek limfoidalnych w układzie

odpornościowym, wpływa na proliferację i zróżnicowanie się limfocytów
grasiczozależnych typu T, są one długożyjące,
Niedobór hormonu w organizmie: -
Nadmiar hormony w organizmie: -

Trzustka

Trzustka

Miejsce Uwalniania: tzw. Wysepki Langerhansa

Hormony wydzielane przez trzustke:

1) GLUKAGON (wytwarzany przez komórki ALFA)- uwalnianie do krwi glukozy z

glikogenu w wątrobie, wpływa na metabolizm cukrów, aminokwasów, kwasów
tłuszczowych, wzrost glikogenolizy w wątrobie
Niedobór hormonu w organizmie: -
Nadmiar hormony w organizmie: -

2) INSULINA( wytwarzana przez komórki BETA) –wiązania glukozy z krwi w glikogen w

wątrobie, pobudzanie metabolizmu komórkowego, głownie węglowodanów, obniżanie
stężenia we krwi poprzez ułatwienie transportu gklukozy do komórek i przyspieszenie
jej utleniania, hamowanie glukoneogenezy,
Niedobór hormonu w organizmie: -
Nadmiar hormonu w organizmie: niedobór cukru we krwi, mdlenie, drgawki, tzw.
„Wilczy apetyt”

Nadnercza

Nadnercza

Miejsce Uwalniania: - okolice nerek

Hormony wydzielane przez korę nadnerczy:

1) ALDOSTERON, KORTYZOL, KORTYKOSTERON- regulacja gospodarki jonami Na i K

oraz gospodarki wodnej i węglowodanowej, tłumienie reakcji odpornościowych
Niedobór hormonu w organizmie: choroba Addisona (wymioty, bóle brzucha,
spadek masy ciała, anemia, zabarwienie skóry)
Nadmiar hormony w organizmie: zespół Cushinga, zahamowanie wzrostu, przyrost
tkanki tłuszczowej, słabe mięśnie, rozstępy skóry, u chłopców: przedwczesne
dojrzewanie; u dziewczyn: maskulinizacja,

Hormony wydzielane przez rdzeń nadnerczy:

1) ADRENALINA – wzrost ciśnienia krwi, tempa bicia serca, tempa oddechu, poziomu

cukru we krwi, zwiększa poziom glukozy we krwi, przyspiesza rozpad glikogenu i rozkład
tłuszczów, zwiększa częstotliwość skurczów serca, rozszerza oskrzela, zwiększa
wentylację płuc, rozszerza źrenice, poprawia przytomność myślenia, zwiększa
podstawową przemianę materii, produkowana w sytuacjach zagrożenia, oraz
wzmożonego wysiłku
Niedobór hormonu w organizmie:
Nadmiar hormonu w organizmie:

2) NORADRENALINA – odpowiedzialna za wysokie ciśnienie krwi

Jądra i Jajniki

Jądra i Jajniki

Hormony wydzielane przez jądra:

1) HORMONY PŁCIOWE MĘSKIE: ANDROGENY, TESTOSTERON ANDROSTERON-

drugorzędowe cechy płciowe, popęd płciowy, czynniki rozrodcze, testosteron –
dojrzewanie plemników, pobudza i podtrzymuje rozwój narządów płciowych
Niedobór hormonu w organizmie: wysoki głos (brak mutacji), brak owłosienia na
twarzy, wąskie barki, gruba warstwa tkanki tłuszczowej, zaburzenia popędu płciowego i
płodności
Nadmiar hormonu w organizmie: przyspieszone dojrzewanie

Hormony wydzielane przez jajniki:

1)HORMONY PŁCIOWE ŻEŃSKIE: ESTROGENY, ESTRADIOL, ESTRON, ESTRIOL-

drugorzędowe cechy płciowe, popęd płciowy, cykl płciowy
Niedobór hormonu w organizmie: niekobieca budowa ciała: zbyt wąskie biodra,
cienka warstwa podskórnej tkanki tłuszczowej, zaburzenia popędu płciowego i płodności
Nadmiar hormonu w organizmie: przyspieszone dojrzewanie

Literatura

Literatura

Praca stworzona na podstawie:
- „Biologia – tematy i zagadnienia maturalne” I. Żelazny
- „Biologia – notatki własne” I. Żelazny
- wiedza własna