BIAŁKA OSTREJ FAZY

BIAŁKA OSTREJ FAZY

WSTĘP

Pojęcie ostrej fazy wprowadzili w 1914r. Abernethy i Avery.

Opisali właściwości osocza gorączkującego chorego, które
zawierało białka ostrej fazy.

Białka ostrej fazy to heterogenna grupa białek osocza,

o niewielkich masach cząsteczkowych, których poziom

zmienia

się w przebiegu stanów zapalnych.

PODZIAŁ BIAŁEK OSTREJ FAZY (b.o.f.)

1.

Pozytywne

– stężenie tych białek w osoczu

wzrasta

co najmniej o 25%:
a)

białka, których stężenie wzrasta o ok. 50%:

- ceruloplazmina – Cp,
- składowe dopełniacza C3, C4;
b) białka, których stężenia wzrastają 2-5-krotnie:
- alfa-1-kwaśna glikoproteina – AGP,
- alfa-1-antychymotrypsyna – ACT,
- alfa-1-inhibitor proteaz – alfaPI,
- haptoglobina,
- fibrynogen;
c) białka, których stężenie w surowicy może

wzrastać

nawet 1000-krotnie:
- białko C-reaktywne – CRP,
- składnik surowiczy amyloidu A – SAA.

2.

Negatywne

– ich stężenie zmniejsza się w osoczu:

- albumina,
- transferyna,
- alfa-2-HS-glikoproteina.

B.O.F. w zależności od kinetyki można
podzielić na:

-

Białka I rzutu

, których stężenie w

surowicy

wzrasta już po 6-8 h od momentu
zadziałania bodźca, osiągają szczyt
po 24-48 h, a po usunięciu bodźca szybko
obniża się (T ½ = 6h):
• CRP,
• SAA,
• ACT.

-

Białka II rzutu

, których stężenie wzrasta

po

24-48 h od momentu zadziałania bodźca,
osiągają szczyt po 72-96 h i obniża się
stosunkowo wolno (pozostałe b.o.f.).

PRODUKCJA B.O.F.

B.O.F. syntetyzowane są:
• głównie przez hepatocyty,
• monocyty,
• leukocyty wielojądrzaste.

Mediatory zaangażowane
w regulację ekspresji genów b.o.f.:
- IL-1,
- IL-6,
- TNF,
- TGF,
- EGF,
- IFN.

BIOLOGICZNE FUNKCJE B.O.F.

- Udział w procesach fizjologicznych

prowadzących do przywrócenia homeostazy

- Składowe układu dopełniacza
- Regulacja procesu zapalnego:
proteazy, inhibitory proteaz
- Odporność wrodzona przeciw

mikroorganizmom (bakterie, pierwotniaki)

- Ograniczanie uszkodzenia tkanek

powodowane przez infekcje, urazy,
nowotwory

- Udział w naprawie tkanek
- Udział w procesach martwiczych (oparzenia,

zawał mięśnia sercowego)

Biologiczna funkcja CRP

•

Odgrywa rolę rozpoznawczą i indukującą mechanizmy

obronne, podobnie jak przeciwciała

- w obecności jonów wapnia wiąże fosfocholinę na

powierzchni bakterii czy własnych komórek (np.

martwych). Powstały kompleks aktywuje drogę

klasyczną dopełniacza, chemotaksję i fagocytozę. W

uszkodzonych tkankach dochodzi do eliminacji

komórkowego DNA, resorpcji tkanek i naprawy

uszkodzenia.

•

Moduluje funkcje komórek efektorowych, takich jak:

leukocyty wielojądrzaste, limfocyty, monocyty, płytki

krwi

- zmiany aktywności oddechowej, chemotaktycznej i

fagocytarnej komórek

•

Peptydy powstałe w wyniku proteolitycznej degradacji

CRP wykazują aktywność biologiczną zbliżoną do

aktywności tuftsyny

- zwiększają zdolności chemotaktyczne leukocytów

wielojądrzastych,

- indukują wytwarzanie nadtlenków przez te komórki,
- indukują wytwarzanie IL-1 przez monocyty

Biologiczna rola innych b.o.f.

alfaPI

- Inhibitor proteinaz

ACT

- Hamuje katepsynę G

Białka te inaktywują proteinazy w stosunku
1:1, a reakcje te prowadzą do

nieodwracalnej

straty inhibitorów, w ostrych rozległych
zapaleniach może dojść do ich wyczerpania.

Fibrynogen

-

Czynnik krzepnięcia 1

-

Aglutynacja gronkowców lub
paciorkowców

METODY OZNACZANIA B.O.F.

• Immunoelektroforeza

• Metody

radioimmunologiczne

• Metody

immunoenzymatyczne

• Immunodyfuzja

WARTOŚCI REFERENCYJNE WYBRANYCH

BIAŁEK OSTREJ FAZY

Transferyna

200-360 mg/dl

AGP

K: 40-120 mg/dl

M: 50-130 mg/dl

CRP

0-0,1 mg/dl

C3

50-90 mg/dl

C4

10-40 mg/dl

Cp

20-60 mg/dl

Fibrynogen

200-400 mg/dl

Albumina

3,5-5,3 g/dl