Złamanie

Całkowite lub częściowe przerwanie

ciągłości tkanki kostnej.

Do złamania dochodzi gdy siła urazu

przekroczy granicę wytrzymałości
tkanki.

Szkielet człowieka zbudowany jest z ok.

206 kości:

• płaskie (łopatka, mostek)
• różnokształtne (kości nadgarstka,

żuchwy)

• płaskie (kość ramienna,
łokciowa, udowa, piszczelowa,

strzałkowa)

Rodzaje złamań

a) Z zachowaniem ciągłości powłok

zewnętrznych:

• otwarte – z przerwaniem

ciągłości skóry

• zamknięte - bez przerwania

ciągłości skóry

b) Przebieg płaszczyzny złamania

Złamanie- mechanizm

• Bezpośredni uraz mechaniczny przy

upadku lub uderzeniu- z. poprzeczne,
podłużne lub wieloodłamowe

• Pośrednio w wyniku przeniesienia sił

uszkadzających- z. skośne i spiralne,
powstają z oderwania wyrostka
łokciowego, rzepki, kolców
biodrowych

Złamania szczególne

1 Złamanie zmęczeniowe (marszowe,

przeciążeniowe)

• kości śródstopia, strzałka i piszczel
• ból, objawy miejscowe słabo

zaznaczone

• objawy radiologiczne zwykle o kilka

tygodni opóźnione

Złamania szczególne

2 Złamanie patologiczne
przerwanie ciągłości kości w

wyniku błahego urazu

osteoporoza, torbiele kości,

nowotwory kości,zaburzenia
hormonalne, wrodzona łamliwość
kości

Złamanie - objawy

• Zaburzenie czynności i przymusowe

ułożenie kończyny

• ból i bolesność pośrednia
• krwiak, siniec, obrzęk
• zniekształcenie zarysów kończyny
• patologiczna ruchomość wzdłuż kości

długich

• trzeszczenie i tarcie odłamów kostnych

Złamanie - objawy
towarzyszące

• Uszkodzenie przyległych stawów
• uszkodzenie mechaniczne mięśni
• przemieszczenie odłamów

kostnych

Złamanie -doraźna pomoc

Zapobieganie powikłaniom:
• przemieszczeniu odłamów
• przebiciu skóry
• uszkodzeniu naczyń i nerwów
• zakażeniu

Złamanie -doraźna pomoc-
algorytm postępowania

1 Zbadaj chorego w celu poznania

obrażeń w pozycji powypadkowej

2 Określ miejsce największej bolesności,

poszukaj objawów złamania

3 Podejrzewając złamanie ułóż chorego w

pozycji na plecach, nie wykonuj
zbędnych ruchów kończyną

4 Rozpoznajesz złamanie kości:

Rozpoznajesz złamanie
kości:

Zamknięte:

5 środki przeciwbólowe
6 przy wyraźnym zgięciu

istnieje ryzyko

przebicia skóry przez

odłam, lekko

wyprostuj kończynę,

nie uciskaj na miejsce

złamania

7 unieruchomienie
8 transport

Otwarte:

5 środki przeciwbólowe
6 rozetnij ubranie na

chorej kończynie

7 połóż na ranę jałowy

opatrunek i umocuj go

8 gdy odłam złamania

wystaje ponad skórę,

nie staraj się go

wprowadzić do rany

9 unieruchomienie
9 transport

Złamanie-
unieruchomienie

Zasada Potta:
w celu unieruchomienia złamanej

kości należy unieruchomić dwa
sąsiadujące z nią stawy

w celu unieruchomienia złamania

w obrębie stawu, należy
unieruchomić dwie graniczące z
nim kości

Cele unieruchomienia:

• Zabezpieczenie przed dalszym

przemieszczaniem odłamów i uszkodzeniem

sąsiednich narządów, naczyń i nerwów

• zniesienie i łagodzenie bólu (walka ze

wstrząsem urazowym)

• zabezpieczenie przed przesuwaniem się

warstw tkanek względem siebie, co może

sprzyjać wystąpieniu krwiaka, obrzęku i

zakażenia

• zabezpieczenie przed przebiciem skóry

przez odłamy

Unieruchomienie

1. Ułożenie
2. Szyna Kramera
3. szyna próżniowa
4. chusta trójkątna
5. inne

Złamania unieruchamiane
ułożeniem

1. Złamanie żuchwy
2. Złamanie żeber
3. Złamanie kręgu
4. Złamanie miednicy

Złamania unieruchamiane
obłożeniem odpowiednimi
przedmiotami

1. Złamanie kości udowej
2. Złamania podudzia
3. Złamanie kostki przyśrodkowej

Złamania unieruchamiane
chustą trójkątną

1. Złamanie obojczyka
2. Złamanie w obrębie stawu

ramiennego

3. Złamanie kości ramiennej
4. Złamanie kości przedramienia
5. Złamanie w obrębie dłoni

Unieruchomienie

Szyna Kramera

• modeluj szynę na zdrowej kończynie

• zakładaj szynę przy pomocy drugiej

osoby

• wymość szynę watą i osłoń występy

kostne

• kontroluj ucieplenie i ukrwienie

obwodowych odcinków kończyn

• szyna musi być odpowiedniej długości

• unieruchomienie musi być wygodne dla

chorego

Unieruchomienie

Przy braku specjalistycznego sprzętu:

• kończynę górną ustala się przez

przywiązania jej do tułowia-

złamane ramię do klatki piersiowej z

przedramieniem zgiętym pod kątem 90st.

złamane przedramię wyprostowane w

łokciu wzdłuż ciała

• kończynę dolną ustala się przez

przywiązanie jej ze zdrowa kończyną

Złamanie żebra

• Stabilizacja żeber rękami i zachęcanie

do kaszlu

• Obwiązanie klatki piersiowej opaską

elastyczną lub specjalnym przylepcem

• leki przeciwbólowe
• leki przeciwkaszlowe
• u osób starszych: nie stosować

bandażowania, podać antybiotyk

Oparzenie (combustio) - zmiany miejscowe powstają

pod wpływem szkodliwego działania czynnika

termicznego lub chemicznego.

PODZIAŁ

Oparzenie I* - obejmuje jedynie naskórek.

Chory zgłasza ból, uczucie pieczenia, swędzenia.

Zaczerwienienie i obrzęk skóry, zaczerwienienie blednie
przy ucisku

.

Oparzenie II* typu A – obejmuje całą grubość

naskórka i część skóry właściwej

chory odczuwa ból. Skóra jest zaczerwieniona, obrzęknięta,

blednie przy ucisku, tworzą się pęcherze wypełnione treścią

surowiczą.

Oparzenie II* typu B – obejmuje całą grubość

naskórka oraz głębokie warstwy skóry właściwej.

Chory odczuwa ból. Częściowe zniszczenie zakończeń

nerwowych powoduje, że powierzchnia oparzenia jest mniej

bolesna niż w I* i II*. Skóra ma barwę czerwoną i nie blednie

przy ucisku.

Oparzenie III* - uszkodzenie wszystkich warstw

skóry ze zniszczeniem przydatków, niekiedy

tkanki tłuszczowej powięzi i mięśni.

chory nie odczuwa bólu. Zachowane jest tylko czucie głębokie.

Powierzchnia oparzenia jest sucha, twarda, biało-szara lub

brunatna. Objaw blednięci przy ucisku nie występuje.

Oparzenia IV* = zwęglenie tkanek w oparzeniu III*

Rozległość oparzeń

1. Reguła dłoni
2. Reguła Wallace’a (dziewiątek)
3. Reguła piątek

Podział ciężkości oparzeń

Oparzenia ciężkie:
• Oparzenie II* - powyżej 25% ciała u dorosłych
• Oparzenie II* - powyżej 20% ciała u dzieci
• Oparzenie III* - powyżej 10% ciała
• Oparzenie rąk, twarzy, oczu, uszu, stóp,

krocza

• Oparzenia dróg oddechowych
• Oparzenie elektryczne
• Oparzenie powikłane innym, dużym urazem

Podział ciężkości oparzeń

Oparzenia średnie:
• Oparzenie II* - od 15-25% ciała u dorosłych
• Oparzenie II* - od 10-20% ciała u dzieci
• Oparzenie II* - od 2-10% ciała

Oparzenie lekkie:
• Oparzenie II* - poniżej 15% ciała u dorosłych
• Oparzenie II* - poniżej 10% ciała u dzieci
• Oparzenie III* - poniżej 2% ciała

Pierwsza pomoc

1. Chronić samego siebie przed płomieniami,

dymem, gazem i innymi niebezpieczeństwami

2. Usunąć poszkodowanego z miejsca wypadku
3. Przewrócić poszkodowanego na ziemię (nie

pozwolić na ucieczkę)

4. Stłumić palącą lub ćmiącą odzież poprzez

szczelne owinięcie kocem lub płaszczem, a w

razie ich braku przetoczyć poszkodowanego po

ziemi

5. Jak najszybciej usunąć ubranie przesiąknięte

gorącym płynem bądź parą bez odrywania na siłę

rzeczy przylepionych lub wtopionych w skórę

Pierwsza pomoc

6.

Sprawdzić drożność dróg oddechowych oraz

podstawowe funkcje życiowe, zabezpieczyć

drogi oddechowe rurką ustno-gardłową i ew.

położyć poszkodowanego w pozycji bocznej

ustalonej

7.

Ustalić źródło i rodzaj oparzenia, informacje

te przekazać dalej z poszkodowanym

8.

Przy współistnieniu urazu wielonarządowego

usunąć najgroźniejsze dla życia

niebezpieczeństwo, np. zaopatrzyć krwotok

zewnętrzny, zaopatrzyć odmę opłucnową

Pierwsza pomoc

9. Zdjąć pierścionki, obrączki, bransoletki, zegarki

gdyż później może to się okazać niemożliwe ze

względu na obrzęki

10.Jak najszybciej przystąpić do chłodzenia

powierzchni oparzonej- reguła 15

11.Nie zdejmować pęcherzy i naskórka
12.Osłonić ranę pooparzeniową jałowym

opatrunkiem

13.Zastosować w miarę możliwości opatrunki

hydrożelowe

14.Zabezpieczyć przed nadmiernym wychłodzeniem

W przypadku oparzenia dróg oddechowych zabiegiem
nierzadko ratującym życie jest tracheostomia. W ramach
pomocy lekarskiej dokonuje się chirurgicznego
opracowaniu rany oparzeniowej z odbarczeniem tkanek
miękkich i usunięciem ich spalonych części.
Bezwzględnie

należy

podać

anatoksynę

i surowicę przeciwtężcową.

Oparzenia prądem
elektrycznym

Charakter i nasilenie obrażeń zależy od:
• Natężenia prądu
• Napięcia prądu
• Rodzaju prądu
• Oporności skóry (wilgotności, grubości,

unaczynienia)

• Powierzchni kontaktu (zwiększenie przekroju drogi

przepływu powoduje mniejsze wydzielanie ciepła i

mniejsze uszkodzenie tkanek)

• Drogi, przez którą przepłynął prąd
• Czasu przepływu prądu
• Współistniejących urazów

Oparzenia prądem
elektrycznym

Mechanizmy urazu elektrycznego:

• Bezpośredni kontakt (dochodzi do niego w wyniku

przepływu prądu przez ciało ofiary, która została

włączona w obwód elektryczny)

• Łuk elektryczny (powstaje jako iskra pomiędzy nie

stykającymi się obiektami o różnych napięciach.

Wyzwala się temperatura 2500*)

• Błysk elektryczny (powstaje, gdy prąd elektryczny

uderzający w ciało ofiary spływa po jej powierzchni

nie docierając do głębszych tkanek- zjawisko

przeskoku- uderzenie pioruna)

• Uraz mechaniczny (spowodowany skurczem mięśni w

wyniku działania prądu zmiennego lub powstały jako

uraz wtórny po odrzuceniu od źródła prądu stałego)

Oparzenia prądem
elektrycznym

1. Prąd zmienny 50-60Hz

szczególnie niebezpieczny:

przy natężeniu 6-9mA skurcz mięśni

zginaczy

przy natężeniu 50-100mA migotanie

komór

Oparzenia prądem
elektrycznym

2. Prąd stały powoduje jeden silny

skurcz mięsni i ofiara zostaje

odrzucona od źródła, wtórne urazy

• Uderzenie bezpośrednie
• Uderzenie w sąsiedztwie
• Porażenie kontaktowe
• Porażenie uziemieniowe
• Oparzenie
• Tępy uraz

Oparzenia prądem
elektrycznym

1. Nagłe zatrzymanie krążenia
2. Oparzenia
3. Urazy oczu
4. Rozerwanie błony bębenkowej
5. Objawy neurologiczne (przejściowe

porażenie kończyn, stałe niedowłady,
dezorientacja i niepamięć, zmiany
osobowości, śpiączka)

ODMROŻENIA

• I° - powierzchowne

– Odrętwienie i zaczerwienienie skóry

z wyraźnym zbielałym lub woskowym

obszarem uszkodzonej tkanki,

• II° - średni,

– pęcherze wypełnione treścią

surowiczą otoczone zaczerwienionym

obszarem obrzękowym,

ODMROŻENIA

• III° - głęboki,

– pęcherze wypełnione krwistym płynem,
– uszkodzenia sięgają głębokich warstw

skóry,

• IV° - ciężki,

– obejmuje tkanki ułożone pod skórą,

mięśnie kości,

– mumifikacja palców lub całej kończyny.

POSTĘPOWANIE

• Szybkie przywrócenie normalnej

temperatury,

• Krążąca woda o temperaturze ok.

40-41°C

• Owinąć suchym materiałem, bez

ucisku,

• Unieść, aby uchronić przed

powstawaniem obrzęków.

Zapewnienie
podstawowych
parametrów życiowych

Oddech :
• uszkodzenie ośrodka oddechowego w

śródmózgowiu

• Skurcz tężcowy mięśni oddechowych
• Często porażenie czynności oddechowej

trwa dłużej niż zatrzymanie krążenia:

chory umiera na skutek wtórnego

zatrzymania krążenia w wyniku hipoksji