ZABURZENIA LĘKOWE

ZABURZENIA LĘKOWE

I FOBIE

I FOBIE

UM

WWL – SII/2

Definicja

Lęk jest stanem charakteryzującym się

Lęk jest stanem charakteryzującym się

uczuciem zagrożenia, któremu

uczuciem zagrożenia, któremu

towarzyszą objawy pobudzenia układu

towarzyszą objawy pobudzenia układu

nerwowego wegetatywnego. Odróżnia

nerwowego wegetatywnego. Odróżnia

się go od uczucia strachu, który jest

się go od uczucia strachu, który jest

adekwatną reakcją na znane

adekwatną reakcją na znane

zagrożenie. Natomiast lęk jest reakcją

zagrożenie. Natomiast lęk jest reakcją

na zagrożenie, o którym nic nie

na zagrożenie, o którym nic nie

wiadomo lub jest ono niejasne bądź

wiadomo lub jest ono niejasne bądź

wątpliwe.

wątpliwe.

Klasyfikacja zaburzeń lękowych

Klasyfikacja zaburzeń lękowych

wg klasyfikacji ICD-10

wg klasyfikacji ICD-10



Zaburzenia lękowe w postaci fobii

Zaburzenia lękowe w postaci fobii

- agorafobia

- agorafobia

- fobie społeczne

- fobie społeczne

- specyficzne (izolowane) postacie fboii

- specyficzne (izolowane) postacie fboii



Inne zaburzenia lękowe

Inne zaburzenia lękowe

- zaburzenia lękowe z napadami lęku

- zaburzenia lękowe z napadami lęku

- zaburzenia lękowe uogólnione

- zaburzenia lękowe uogólnione

- zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane

- zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane

Fobie

Fobie

– są irracjonalnymi, uporczywymi i

– są irracjonalnymi, uporczywymi i

niewytłumaczalnymi objawami przed

niewytłumaczalnymi objawami przed

przedmiotami, sytuacjami lub czynnościami i

przedmiotami, sytuacjami lub czynnościami i

powodują dążenie do unikania czynników

powodują dążenie do unikania czynników

wyzwalających.

wyzwalających.



Na fobię cierpi ok. 1% populacji ogólnej

Na fobię cierpi ok. 1% populacji ogólnej



Fobie stanowią ok. 5% rozpoznawanych zaburzeń

Fobie stanowią ok. 5% rozpoznawanych zaburzeń

nerwicowych u osób > 16 r.ż.

nerwicowych u osób > 16 r.ż.



Kobiety cierpią na fobię częściej niż mężczyźni.

Kobiety cierpią na fobię częściej niż mężczyźni.

Etiologia

Etiologia



Zbliżona jest bardzo do zaburzeń lękowych i częściej fobie

Zbliżona jest bardzo do zaburzeń lękowych i częściej fobie

występują u osób obciążonych rodzinnie tymi zaburzeniami.

występują u osób obciążonych rodzinnie tymi zaburzeniami.



Sam lęk bywa reakcją strachu na możliwość ujawnienia

Sam lęk bywa reakcją strachu na możliwość ujawnienia

zakazanych, nie uświadamianych popędów, przejawiających

zakazanych, nie uświadamianych popędów, przejawiających

się nadmiernym pobudzeniem układu nerwowego

się nadmiernym pobudzeniem układu nerwowego

wegetatywnego.

wegetatywnego.



Jednak mechanizmy obronne (projekcja, przeniesienie)

Jednak mechanizmy obronne (projekcja, przeniesienie)

skupiają strach na niektórych przedmiotach lub sytuacjach,

skupiają strach na niektórych przedmiotach lub sytuacjach,

które stają sięsymbolem ukrytego, prawdziwego źródła lęku.

które stają sięsymbolem ukrytego, prawdziwego źródła lęku.



Mechanizm przeniesienia i związania lęku z wtórnym,

Mechanizm przeniesienia i związania lęku z wtórnym,

zewnętrznym symbolem pozwala choremu na użycie

zewnętrznym symbolem pozwala choremu na użycie

kolejnego mech. obron. – unikania przedmiotu (sytuacji), co

kolejnego mech. obron. – unikania przedmiotu (sytuacji), co

pozwala częściowemu zapobieganiu napadowi fobii.

pozwala częściowemu zapobieganiu napadowi fobii.

Objawy kliniczne fobii

Objawy kliniczne fobii



Każda myśl o przedmiocie wystarcza, by wywołać

Każda myśl o przedmiocie wystarcza, by wywołać

lęk, który narasta i może osiągnąć stan paniki w

lęk, który narasta i może osiągnąć stan paniki w

miarę faktycznego zbliżania się obiektu.

miarę faktycznego zbliżania się obiektu.



W efekcie p-t broni się przed uczuciem lęku,

W efekcie p-t broni się przed uczuciem lęku,

unikając bodźca, co prowadzi często do dużych

unikając bodźca, co prowadzi często do dużych

utrudnień w codziennym funkcjonowaniu.

utrudnień w codziennym funkcjonowaniu.



Niektórzy p-ci cierpiący na fobię usiłują czynnie

Niektórzy p-ci cierpiący na fobię usiłują czynnie

przeciwstawić się fobii (

przeciwstawić się fobii (

np. osoba cierpiąca na lęk

np. osoba cierpiąca na lęk

wysokości zaczyna uprawiać wspinaczkę

wysokości zaczyna uprawiać wspinaczkę

wysokogórską

wysokogórską

).

).

Agorafobia

Agorafobia

Termin agorafobia

Termin agorafobia

oznacza wyraźnie określoną grupę

oznacza wyraźnie określoną grupę

fobii obejmujących obawę przed wyjściem z domu, wejściem

fobii obejmujących obawę przed wyjściem z domu, wejściem

do sklepu, przed tłumem i miejscami publicznymi, czy przed

do sklepu, przed tłumem i miejscami publicznymi, czy przed

samotnym podróżowaniem pociągiem, autobusem,

samotnym podróżowaniem pociągiem, autobusem,

samolotem, a więc obawę przed znalezieniem się w

samolotem, a więc obawę przed znalezieniem się w

sytuacjach lub miejscach, z których ucieczka byłaby trudna

sytuacjach lub miejscach, z których ucieczka byłaby trudna

lub kłopotliwa, albo takich, w których pomoc w razie

lub kłopotliwa, albo takich, w których pomoc w razie

pojawienia się poczucia bezradności byłaby nieosiągalna.

pojawienia się poczucia bezradności byłaby nieosiągalna.

Dążenie do unikania tych wywołujących lęk sytuacji

Dążenie do unikania tych wywołujących lęk sytuacji

często powoduje, że osoba dotknięta agorafobią staje się

często powoduje, że osoba dotknięta agorafobią staje się

bezwolną i doprowadzoną do coraz większego ograniczenia

bezwolną i doprowadzoną do coraz większego ograniczenia

aktywności, a w pewnych przypadkach wręcz uniemożliwia

aktywności, a w pewnych przypadkach wręcz uniemożliwia

opuszczenie domu.

opuszczenie domu.

Leczenie

Leczenie

agorafobii

agorafobii

z napadami lęku

z napadami lęku

Ważne jest odróżnienie agorafobii

Ważne jest odróżnienie agorafobii

bez napadów paniki

bez napadów paniki

Agorafobia z napadami paniki

Agorafobia z napadami paniki

Farmakoterapia:

Farmakoterapia:

paroksetyna

paroksetyna

20-40 mg

20-40 mg

sertralina

sertralina

50-200 mg

50-200 mg

alprazolam

alprazolam

od 6 mg

od 6 mg

skojarzenie F i P

skojarzenie F i P

clonazepam

clonazepam

od 6 mg

od 6 mg

buspiron

buspiron

Psychoterapia

Psychoterapia

Psychoterapia behawioralna

Psychoterapia behawioralna

Leczenie agorafobii bez napadów paniki

Leczenie agorafobii bez napadów paniki

-

-

polega głównie na

polega głównie na

psychoterapii behawioralnej.

psychoterapii behawioralnej.

Czynniki epidemiologiczne

Czynniki epidemiologiczne



Agorafobia może rozwinąć się w każdym okresie życia, jednak

Agorafobia może rozwinąć się w każdym okresie życia, jednak

najczęściej pojawia się między 20 a 40 r.ż. Częściej u kobiet niż u

najczęściej pojawia się między 20 a 40 r.ż. Częściej u kobiet niż u

mężczyzn i stanowi ok. 8% wszystkich przypadków fobii.

mężczyzn i stanowi ok. 8% wszystkich przypadków fobii.



Chorobowość w populacji ogólnej wynosi 6 przypadków na 1000.

Chorobowość w populacji ogólnej wynosi 6 przypadków na 1000.



Agorafobii połączonej z napadami paniki często towarzyszy

Agorafobii połączonej z napadami paniki często towarzyszy

depresja.

depresja.



Agorafobia bez napadów paniki może współistnieć z osobowością

Agorafobia bez napadów paniki może współistnieć z osobowością

nieprawidłową, charakteryzująca się skłonnością do unikania

nieprawidłową, charakteryzująca się skłonnością do unikania

(osobowość unikająca).

(osobowość unikająca).



Agorafobia jest często konsekwencją serii napadów paniki.

Agorafobia jest często konsekwencją serii napadów paniki.



U niektórych osób dotkniętych agorafobią nie dochodzi do pełnego

U niektórych osób dotkniętych agorafobią nie dochodzi do pełnego

ataku paniki.

ataku paniki.



Często p-ci cierpiący na agorafobię potrafią zmierzyć się z sytuacją

Często p-ci cierpiący na agorafobię potrafią zmierzyć się z sytuacją

fobijną, bez wystąpienia objawów, jeżeli są w towarzystwie osoby, z

fobijną, bez wystąpienia objawów, jeżeli są w towarzystwie osoby, z

którą pozostają w bliskim zw. emocjonalnym, tzw. „przymusowym

którą pozostają w bliskim zw. emocjonalnym, tzw. „przymusowym

towarzyszem”.

towarzyszem”.

Fobia społeczna

Fobia społeczna

Zaburzenie to polega na występowaniu uporczywego,

Zaburzenie to polega na występowaniu uporczywego,

irracjonalnego strachu przed sytuacjami społecznymi

irracjonalnego strachu przed sytuacjami społecznymi

powodującymi, że p-t może znaleźć się w kłopotliwym

powodującymi, że p-t może znaleźć się w kłopotliwym

położeniu, np. podlegać lub poczuć się upokorzonym. Chory

położeniu, np. podlegać lub poczuć się upokorzonym. Chory

może cierpieć na fobię społeczną w jednej lub wielu

może cierpieć na fobię społeczną w jednej lub wielu

odmianach.

odmianach.



Najczęściej jest lęk przed przebywaniem w poczekalniach,

Najczęściej jest lęk przed przebywaniem w poczekalniach,

zabieraniem głosu lub jedzeniem w obecności innych osób

zabieraniem głosu lub jedzeniem w obecności innych osób

oraz uczestniczeniem w spotkaniach towarzyskich.

oraz uczestniczeniem w spotkaniach towarzyskich.



W sytuacjach wywołujących fobię społeczną nasilenie lęku

W sytuacjach wywołujących fobię społeczną nasilenie lęku

może być tak duże, że powoduje zaburzenia

może być tak duże, że powoduje zaburzenia

neurowegetatywne (zaburzenia oddychania, potliwość,

neurowegetatywne (zaburzenia oddychania, potliwość,

kołatanie serca, drżenie, a nawet omdlenia).

kołatanie serca, drżenie, a nawet omdlenia).

Czynniki epidemiologiczne

Czynniki epidemiologiczne

0,9 – 1,7% - M

0,9 – 1,7% - M

Występowanie u

Występowanie u

1,5 – 2,6% - K

1,5 – 2,6% - K

Ocenia się, że ok. 20% populacji ogólnej może mieć pewne

Ocenia się, że ok. 20% populacji ogólnej może mieć pewne

kłopoty w sytuacjach społecznych, jednak tylko ok. 2%

kłopoty w sytuacjach społecznych, jednak tylko ok. 2%

spełnia kryteria diagnostyczne ICD-10 lub DSM-IV.

spełnia kryteria diagnostyczne ICD-10 lub DSM-IV.

Początek zwykle w ok. późnego dzieciństwa lub wczesnej

Początek zwykle w ok. późnego dzieciństwa lub wczesnej

dorosłości z tendencją do przechodzenia w stan przewlekły.

dorosłości z tendencją do przechodzenia w stan przewlekły.

Dominuje powszechna obawa przed zabieraniem głosu w

Dominuje powszechna obawa przed zabieraniem głosu w

obecności innych, natomiast znacznie rzadziej ma miejsce

obecności innych, natomiast znacznie rzadziej ma miejsce

obawa przed jedzeniem pisaniem takiej sytuacji.

obawa przed jedzeniem pisaniem takiej sytuacji.

Rozpoznawanie fobii społecznej

Rozpoznawanie fobii społecznej

- ustala się jedynie na podstawie występowania

- ustala się jedynie na podstawie występowania

uporczywego lęku, który zakłóca normalne

uporczywego lęku, który zakłóca normalne

funkcjonowanie lub gdy osoba żyje cały czas w

funkcjonowanie lub gdy osoba żyje cały czas w

obawie przed fobią.

obawie przed fobią.

W ciężkich przypadkach fobii społecznej powikłaniem

W ciężkich przypadkach fobii społecznej powikłaniem

może być nadużywanie substancji psychoaktywnych

może być nadużywanie substancji psychoaktywnych

lub alkoholu (objawy fobii ustępują w ok.

lub alkoholu (objawy fobii ustępują w ok.

abstynencji).

abstynencji).

To powikłanie może prowadzić do izolacji społecznej i

To powikłanie może prowadzić do izolacji społecznej i

powodować poważne pogorszenie sytuacji

powodować poważne pogorszenie sytuacji

zawodowej i społecznej.

zawodowej i społecznej.

Leczenie fobii społecznej

Leczenie fobii społecznej



Farmakoterapia

Farmakoterapia

:

:

paroksetyna

paroksetyna

-

-

20-40 mg, citalopram 20-60 mg, sertralina 50-200

20-40 mg, citalopram 20-60 mg, sertralina 50-200

mg, fluoksetyna 10-20 mg, fluwoksamona 50-200 mg, moklobemid

mg, fluoksetyna 10-20 mg, fluwoksamona 50-200 mg, moklobemid

300-600 mg

300-600 mg

alprazolam

alprazolam

clonazepam TLPD – klomipramina 150 – 200 mg

clonazepam TLPD – klomipramina 150 – 200 mg

buspiron

buspiron

lorazepam

lorazepam



Psychoterapia

Psychoterapia

:

:

Metoda systematycznego odczulania, gdzie przy pomocy

Metoda systematycznego odczulania, gdzie przy pomocy

psychoterapeuty chory tworzy w wyobraźni hierarchicznie

psychoterapeuty chory tworzy w wyobraźni hierarchicznie

uporządkowaną listę sytuacji lękotwórczych i metodą ćwiczeń

uporządkowaną listę sytuacji lękotwórczych i metodą ćwiczeń

zdobywa umiejętność rozluźniania mięśni, a następnie zaczyna ją

zdobywa umiejętność rozluźniania mięśni, a następnie zaczyna ją

stosować wyobrażając sobie sytuację lękową wywołującą

stosować wyobrażając sobie sytuację lękową wywołującą

najmniejszy lęk. Gdy wielokrotne odegranie tej sytuacji w

najmniejszy lęk. Gdy wielokrotne odegranie tej sytuacji w

wyobraźni nie powoduje lęku p-t przechodzi do następnej sytuacji

wyobraźni nie powoduje lęku p-t przechodzi do następnej sytuacji

na swojej liście.

na swojej liście.

Specyficzne postacie fobii

Specyficzne postacie fobii

Są to irracjonalne obawy przed przedmiotami lub sytuacjami innymi,

Są to irracjonalne obawy przed przedmiotami lub sytuacjami innymi,

niż w przypadku agorafobii czy fobii społecznej z towarzyszącym

niż w przypadku agorafobii czy fobii społecznej z towarzyszącym

przymusem unikania tych sytuacji. Obawa nie dotyczy samego

przymusem unikania tych sytuacji. Obawa nie dotyczy samego

przedmiotu czy sytuacji, a raczej zdarzeń, które mogą wystąpić jako

przedmiotu czy sytuacji, a raczej zdarzeń, które mogą wystąpić jako

konsekwencja zetknięcia się z bodźcem wywołującym fobię.

konsekwencja zetknięcia się z bodźcem wywołującym fobię.

Powszechne przykłady:

Powszechne przykłady:



herpetofobia

herpetofobia

- obawa p/wężami

- obawa p/wężami



arachnofobia

arachnofobia

- obawa p/pająkami

- obawa p/pająkami



klaustrofobia

klaustrofobia

- obawa p/zamkniętą przestrzenią

- obawa p/zamkniętą przestrzenią



akrofobia

akrofobia

- obawa p/wysokością

- obawa p/wysokością



keraunofobia

keraunofobia

- obawa p/piorunami

- obawa p/piorunami

Do sytuacji lękowych może dochodzić przy spotkaniu z różnymi

Do sytuacji lękowych może dochodzić przy spotkaniu z różnymi

zwierzętami. W przypadku fobii maski gazowej, może dochodzić do

zwierzętami. W przypadku fobii maski gazowej, może dochodzić do

przerażenia w przypadku konieczności jej założenia na polu walki.

przerażenia w przypadku konieczności jej założenia na polu walki.

Osoby dotknięte specyficzną postacią fobii zazwyczaj nie mają

Osoby dotknięte specyficzną postacią fobii zazwyczaj nie mają

poczucia bezradności, lecz gdy zostaną zaskoczone bodźcem

poczucia bezradności, lecz gdy zostaną zaskoczone bodźcem

powodującym fobię – lęk może przybrać nasilenie paniki.

powodującym fobię – lęk może przybrać nasilenie paniki.

Czynniki epidemiologiczne

Czynniki epidemiologiczne

Specyficzne postacie fobii są częstsze u kobiet niż u

Specyficzne postacie fobii są częstsze u kobiet niż u

mężczyzn.

mężczyzn.

Fobie zw. ze zwierzętami

Fobie zw. ze zwierzętami

mogą wystąpić już u dzieci w

mogą wystąpić już u dzieci w

wieku ok. 4 lat i samoistnie ustępować.

wieku ok. 4 lat i samoistnie ustępować.

Fobie sytuacyjne

Fobie sytuacyjne

mogą ujawnić się wkrótce po wkroczeniu

mogą ujawnić się wkrótce po wkroczeniu

w wiek dojrzały, ale ich początki mogą sięgać dzieciństwa.

w wiek dojrzały, ale ich początki mogą sięgać dzieciństwa.

Rozpowszechnienie

Rozpowszechnienie

specyf. post. fobii jest w całej

specyf. post. fobii jest w całej

populacji dość powszechne, jednak odsetek poszukujących

populacji dość powszechne, jednak odsetek poszukujących

pomocy lekarskiej jest niewielki, ponieważ te postacie fobii

pomocy lekarskiej jest niewielki, ponieważ te postacie fobii

przeważnie nie powodują znacznego pogorszenia stanu

przeważnie nie powodują znacznego pogorszenia stanu

zdrowia;

zdrowia;

-

-

14% - chorych ze specyficzną postacią fobii obawia się

14% - chorych ze specyficzną postacią fobii obawia się

zwierząt

zwierząt

- 18% - piorunów

- 18% - piorunów

- 42% - zranienia (ostre przedmioty).

- 42% - zranienia (ostre przedmioty).

Leczenie specyficznych postaci

Leczenie specyficznych postaci

fobii

fobii

Leczeniem z wyboru jest psychoterapia behawioralna,

Leczeniem z wyboru jest psychoterapia behawioralna,

polegająca na stykaniu się z przedmiotami lub sytuacjami

polegająca na stykaniu się z przedmiotami lub sytuacjami

wywołującymi fobię. Leczenie kontynuuje się tak długo, aż

wywołującymi fobię. Leczenie kontynuuje się tak długo, aż

p-t przestanie odczuwać lęk. Warunkiem powodzenia

p-t przestanie odczuwać lęk. Warunkiem powodzenia

psychoterapii jest dobra motywacja chorego, który

psychoterapii jest dobra motywacja chorego, który

powinien być dokładnie wprowadzony w szczegóły leczenia.

powinien być dokładnie wprowadzony w szczegóły leczenia.

Można też stosować techniki wyobrażeniowe

Można też stosować techniki wyobrażeniowe

obejmujące systematyczne „odczulanie” oraz

obejmujące systematyczne „odczulanie” oraz

wyobrażeniowe „zanurzanie”, polegające na ostrym

wyobrażeniowe „zanurzanie”, polegające na ostrym

uwidocznieniu najbardziej prowokującego bodźca

uwidocznieniu najbardziej prowokującego bodźca

wywołującego fobię i utrzymywanie tego wyobrażenia do

wywołującego fobię i utrzymywanie tego wyobrażenia do

chwili, kiedy lęk zaczyna ustępować.

chwili, kiedy lęk zaczyna ustępować.

Lęk napadowy

Lęk napadowy

Istotną cechą tego zaburzenia są nawracające napady ostrego lęku

Istotną cechą tego zaburzenia są nawracające napady ostrego lęku

(stany paniki), które nie są ograniczone do jakiejś szczególnej

(stany paniki), które nie są ograniczone do jakiejś szczególnej

sytuacji czy okoliczności, a więc niemożliwe do przewidzenia.

sytuacji czy okoliczności, a więc niemożliwe do przewidzenia.

Chorzy cierpiący z powodu lęku napadowego uskarżają się

Chorzy cierpiący z powodu lęku napadowego uskarżają się

na:

na:



nagłe wystąpienie przyspieszonego bicia serca;

nagłe wystąpienie przyspieszonego bicia serca;



ból w klatce piersiowej;

ból w klatce piersiowej;



zawroty głowy;

zawroty głowy;



uczucie duszności;

uczucie duszności;



poczucie obcości własnej osoby (depresonalizacja);

poczucie obcości własnej osoby (depresonalizacja);



poczucie obcości otoczenia (derealizacja);

poczucie obcości otoczenia (derealizacja);



strach przed śmiercią;

strach przed śmiercią;



obawa przed utratą kontroli;

obawa przed utratą kontroli;



lęk przed zachorowaniem na ch. psychiczną.

lęk przed zachorowaniem na ch. psychiczną.

Czynniki epidemiologiczne

Czynniki epidemiologiczne



pierwszy epizod l.n. występuje najczęściej po

pierwszy epizod l.n. występuje najczęściej po

różnego rodzaju stresujących przeżyciach np.

różnego rodzaju stresujących przeżyciach np.

śmierć ukochanej osoby, czy rozstanie.

śmierć ukochanej osoby, czy rozstanie.



l.n. zazwyczaj pojawia się u osób w wieku 15-24

l.n. zazwyczaj pojawia się u osób w wieku 15-24

lat, chociaż może wystąpić w każdym wieku,

lat, chociaż może wystąpić w każdym wieku,

jednak najczęściej u osób młodych.

jednak najczęściej u osób młodych.



l.n. częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn.

l.n. częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn.



rozpowszechnienie l.n. w populacji ogólnej ok.

rozpowszechnienie l.n. w populacji ogólnej ok.

3,5%.

3,5%.

Kryteria diagnostyczne

Kryteria diagnostyczne

rozpoznawania l.n.

rozpoznawania l.n.

Trwające określony czas uczucie silnego lęku lub

Trwające określony czas uczucie silnego lęku lub

dyskomfortu, podczas którego występują nagle 4 lub więcej z

dyskomfortu, podczas którego występują nagle 4 lub więcej z

n/p objawów, osiągających max. natężenie w ok. 10 min.:

n/p objawów, osiągających max. natężenie w ok. 10 min.:



kołatanie serca,

kołatanie serca,



pocenie się,

pocenie się,



drżenie

drżenie



uczucie duszenia się lub braku tchu,

uczucie duszenia się lub braku tchu,



dławienie w gardle,

dławienie w gardle,



ból lub gniecenie w kl. piersiowej,

ból lub gniecenie w kl. piersiowej,



nudności lub gniecenie w żołądku,

nudności lub gniecenie w żołądku,



zawroty głowy, zaburzenia równowagi, omdlenia,

zawroty głowy, zaburzenia równowagi, omdlenia,



derealizacja i depresonalizacja,

derealizacja i depresonalizacja,



obawa przed utratą panowania nad sobą lub utratą zmysłów,

obawa przed utratą panowania nad sobą lub utratą zmysłów,



lęk przed śmiercią,

lęk przed śmiercią,



parestezje (drętwienie lub mrowienie kończyn),

parestezje (drętwienie lub mrowienie kończyn),



dreszcze lub uderzenia gorąca.

dreszcze lub uderzenia gorąca.

Zalecenia terapeutyczne

Zalecenia terapeutyczne

Najważniejszą zasadą leczenia l.n. jest odpowiednia

Najważniejszą zasadą leczenia l.n. jest odpowiednia

psychoedukacja p-ta dotycząca tego schorzenia.

psychoedukacja p-ta dotycząca tego schorzenia.

Przekazanie informacji p-towi i przekonanie go, że

Przekazanie informacji p-towi i przekonanie go, że

napady nie zagrażają życiu. Należy zapewnić chorego,

napady nie zagrażają życiu. Należy zapewnić chorego,

że sam jest w stanie zmienić swoje nieadekwatne

że sam jest w stanie zmienić swoje nieadekwatne

zachowanie i myślenie oraz nauczyć się rozpoznawać

zachowanie i myślenie oraz nauczyć się rozpoznawać

objawy związane z lękiem.

objawy związane z lękiem.



psychoterapia poznawczo – behawioralna ma na celu

psychoterapia poznawczo – behawioralna ma na celu

nauczyć p-tów rozpoznawania objawów prodromalnych

nauczyć p-tów rozpoznawania objawów prodromalnych

zwiastujących l.n. (

zwiastujących l.n. (

przyspieszony oddech, zawroty

przyspieszony oddech, zawroty

głowy

głowy

). Nauczanie technik relaksacyjnych.

). Nauczanie technik relaksacyjnych.

Zalecenia terapeutyczne

Zalecenia terapeutyczne



Rozważ psychoterapię skojarzoną z farmakoterapią

Rozważ psychoterapię skojarzoną z farmakoterapią



Odstaw wyzwalające lęk leki i środki psychostymulujące (kofeina)

Odstaw wyzwalające lęk leki i środki psychostymulujące (kofeina)



Lecz. farmakologiczne zacznij od niskich dawek i stopniowo je zwiększaj.

Lecz. farmakologiczne zacznij od niskich dawek i stopniowo je zwiększaj.



Kontynuuj leczenie przez co najmniej 12 tyg. Rozważ leczenie podtrzymujące.

Kontynuuj leczenie przez co najmniej 12 tyg. Rozważ leczenie podtrzymujące.



Leki odstawiaj stopniowo.

Leki odstawiaj stopniowo.



Lecz. wstępne dostosuj do indywidualnych potrzeb p-ta.

Lecz. wstępne dostosuj do indywidualnych potrzeb p-ta.

Zaburzenia lękowe uogólnione

Zaburzenia lękowe uogólnione

z.l.u. – są zaburzeniem przewlekłym, a podstawową cechą jest

z.l.u. – są zaburzeniem przewlekłym, a podstawową cechą jest

uogólniony i uporczywy lęk nie związany z sytuacjami

uogólniony i uporczywy lęk nie związany z sytuacjami

zewnętrznymi (lęk „wolnopłynący”).

zewnętrznymi (lęk „wolnopłynący”).

Dominujące objawy są zróżnicowane:

Dominujące objawy są zróżnicowane:



skargi na stałe uczucie zdenerwowania

skargi na stałe uczucie zdenerwowania



drżenie

drżenie



napięcie mięśniowe

napięcie mięśniowe



potliwość

potliwość



zawroty głowy

zawroty głowy



przyspieszone bicie serca

przyspieszone bicie serca



uczucie niepokoju

uczucie niepokoju



zamartwianie się (tzw. trwożliwe oczekiwanie)

zamartwianie się (tzw. trwożliwe oczekiwanie)

Objawy muszą utrzymywać się przez okres co najmniej 6 m-cy.

Objawy muszą utrzymywać się przez okres co najmniej 6 m-cy.

Zaburzenie to jest źródłem znacznego dyskomfortu i powoduje

Zaburzenie to jest źródłem znacznego dyskomfortu i powoduje

pogorszenie funkcjonowania chorego. P-ci często wypowiadają

pogorszenie funkcjonowania chorego. P-ci często wypowiadają

obawy, że sami lub ktoś z bliskich zachoruje albo będzie miał

obawy, że sami lub ktoś z bliskich zachoruje albo będzie miał

wypadek.

wypadek.

Częstość występowania

Częstość występowania



z.l.u. – należą do najczęstszych zaburzeń lękowych, a częstość

z.l.u. – należą do najczęstszych zaburzeń lękowych, a częstość

ich występowania w ciągu całego życia wynosi ok. 5-9%,

ich występowania w ciągu całego życia wynosi ok. 5-9%,

częstość występowania zwiększa się u osób 35-45 r.ż.

częstość występowania zwiększa się u osób 35-45 r.ż.



wg niektórych badaczy z.l.u. u osób dorosłych o nasileniu

wg niektórych badaczy z.l.u. u osób dorosłych o nasileniu

subklinicznym może dotyczyć ok. 31%.

subklinicznym może dotyczyć ok. 31%.



z.l.u. występują częściej u kobiet, niż u mężczyzn w stosunku

z.l.u. występują częściej u kobiet, niż u mężczyzn w stosunku

2:1.

2:1.



przewlekły przebieg okresy pogorszenia występują

przewlekły przebieg okresy pogorszenia występują

naprzemiennie z okresami remisji.

naprzemiennie z okresami remisji.



częstość samoistnych remisji może wynosić ok. 20-25%.

częstość samoistnych remisji może wynosić ok. 20-25%.



z.l.u. zaczynają się przeważnie pod koniec ok. dojrzewania lub

z.l.u. zaczynają się przeważnie pod koniec ok. dojrzewania lub

we wczesnym wieku dorosłym.

we wczesnym wieku dorosłym.



z.l.u. są silnie związane z cechami osobowości np. neurotyzmem,

z.l.u. są silnie związane z cechami osobowości np. neurotyzmem,

a także z nieprawidłowymi cechami osobowości (

a także z nieprawidłowymi cechami osobowości (

zwłaszcza

zwłaszcza

unikającej i zależnej).

unikającej i zależnej).

Kryteria diagnostyczne z.l.u.

Kryteria diagnostyczne z.l.u.



przesadne zastanawianie się i obawa (lękowe oczekiwanie)

przesadne zastanawianie się i obawa (lękowe oczekiwanie)

występujące przez większość dni przez okres co najmniej 6-ciu m-

występujące przez większość dni przez okres co najmniej 6-ciu m-

cy, dotyczące wielu wydarzeń lub aktywności (praca zawodowa,

cy, dotyczące wielu wydarzeń lub aktywności (praca zawodowa,

funkcjonowanie w szkole).

funkcjonowanie w szkole).



występują trudności w opanowaniu obaw.

występują trudności w opanowaniu obaw.



lękom i obawom towarzyszą co najmniej 3 spośród 6-ciu niżej

lękom i obawom towarzyszą co najmniej 3 spośród 6-ciu niżej

podanych objawów:

podanych objawów:

- niepokój, poczucie zagrożenia,

- niepokój, poczucie zagrożenia,

- łatwe męczenie się,

- łatwe męczenie się,

- trudności z koncentracją uwagi lub uczucie pustki myślowej,

- trudności z koncentracją uwagi lub uczucie pustki myślowej,

- drażliwość

- drażliwość

- wzmożone napięcie mięśni,

- wzmożone napięcie mięśni,

zaburzenia snu (I i II fazy).

zaburzenia snu (I i II fazy).



obiekt lęku i obaw nie może być związany z cechami innego

obiekt lęku i obaw nie może być związany z cechami innego

zaburzenia lękowego.

zaburzenia lękowego.



lęk i obawa lub dolegliwości somatyczne powodują wyraźne

lęk i obawa lub dolegliwości somatyczne powodują wyraźne

pogorszenie funkcjonowania zawodowego i społecznego.

pogorszenie funkcjonowania zawodowego i społecznego.



zaburzenie nie ma związku bezpośredniego z oddziaływaniem

zaburzenie nie ma związku bezpośredniego z oddziaływaniem

stosowanych substancji psychoaktywnych lub leków.

stosowanych substancji psychoaktywnych lub leków.

Leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne

Pochodne benzodiazepiny powodują natychmiastowe

Pochodne benzodiazepiny powodują natychmiastowe

zmniejszenie lęku oraz towarzyszących mu objawów ze

zmniejszenie lęku oraz towarzyszących mu objawów ze

strony układu autonomicznego i zwiększonego napięcia

strony układu autonomicznego i zwiększonego napięcia

mięśni – działanie objawowe, a efekt terapeutyczny

mięśni – działanie objawowe, a efekt terapeutyczny

ograniczony.

ograniczony.

W chwili obecnej lekami z wyboru w terapii z.l.u. są inhibitory

W chwili obecnej lekami z wyboru w terapii z.l.u. są inhibitory

wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI).

wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI).



wenlafaksyna

wenlafaksyna



paroksetyna

paroksetyna



sertralina

sertralina



citalopram

citalopram

Psychoterapia wspierająca i radzenia sobie.

Psychoterapia wspierająca i radzenia sobie.

Zaburzenia depresyjne i lękowe

Zaburzenia depresyjne i lękowe

mieszane

mieszane

Jest to nowa kategoria diagnostyczna w ICD-10 i może być stosowania

Jest to nowa kategoria diagnostyczna w ICD-10 i może być stosowania

w odniesieniu do osób u których występują objawy depresyjne i

w odniesieniu do osób u których występują objawy depresyjne i

lękowe o niewielkim nasileniu oraz objawy wegetatywne (drżenie,

lękowe o niewielkim nasileniu oraz objawy wegetatywne (drżenie,

kołatanie serca, suchość w ustach, zaburzenia żołądkowe itp.).

kołatanie serca, suchość w ustach, zaburzenia żołądkowe itp.).

Zaobserwowano, że u niektórych osób z rozpoznaniem zaburzeń

Zaobserwowano, że u niektórych osób z rozpoznaniem zaburzeń

lękowych jednocześnie występują objawy depresyjne, które jednak nie

lękowych jednocześnie występują objawy depresyjne, które jednak nie

spełniają kryteriów epizodu depresyjnego. Podobnie u p-tów z

spełniają kryteriów epizodu depresyjnego. Podobnie u p-tów z

rozpoznaniem depresji równocześnie współwystępują objawy lękowe,

rozpoznaniem depresji równocześnie współwystępują objawy lękowe,

które nie spełniają kryteriów żadnego z zaburzeń lękowych.

które nie spełniają kryteriów żadnego z zaburzeń lękowych.

Te objawy utrzymujące się przez ok. co najmniej kilku tygodni pod

Te objawy utrzymujące się przez ok. co najmniej kilku tygodni pod

postacią podprogowych stanów lęku i depresji, a które nigdy nie są na

postacią podprogowych stanów lęku i depresji, a które nigdy nie są na

tyle nasilone, żeby można było ustalić rozpoznanie epizodu

tyle nasilone, żeby można było ustalić rozpoznanie epizodu

depresyjnego lub zaburzenia lękowego spowodowały powstanie

depresyjnego lub zaburzenia lękowego spowodowały powstanie

koncepcji „podprogowej”.

koncepcji „podprogowej”.

Zdarza się, że u takich p-tów stres może powodować dekompensację

Zdarza się, że u takich p-tów stres może powodować dekompensację

polegającą na nasileniu objawów – czego efektem może być

polegającą na nasileniu objawów – czego efektem może być

wystąpienie zaburzenia lękowego lub epizodu depresyjnego.

wystąpienie zaburzenia lękowego lub epizodu depresyjnego.

Kryteria diagnostyczne z.d.l.m.

Kryteria diagnostyczne z.d.l.m.



objawy depresyjne i lękowe o niewielkim nasileniu z

objawy depresyjne i lękowe o niewielkim nasileniu z

towarzyszącymi im objawami wegetatywnymi.

towarzyszącymi im objawami wegetatywnymi.



nasilenie objawów nie może być na tyle duże, aby

nasilenie objawów nie może być na tyle duże, aby

uzasadnić rozpoznanie epizodu depresyjnego lub

uzasadnić rozpoznanie epizodu depresyjnego lub

zaburzenia lękowego.

zaburzenia lękowego.



początek z.d.l.m. nie może mieć ścisłego związku

początek z.d.l.m. nie może mieć ścisłego związku

ze stresem czy też ważnymi wydarzeniami

ze stresem czy też ważnymi wydarzeniami

życiowymi.

życiowymi.



do ustalenia rozpoznania z.d.l.m. wymagane jest

do ustalenia rozpoznania z.d.l.m. wymagane jest

aby objawy powodowały cierpienie psychiczne oraz

aby objawy powodowały cierpienie psychiczne oraz

upośledzenie funkcjonowania.

upośledzenie funkcjonowania.