Teorie Relacji z Obiektem

Teorie Relacji z Obiektem

Jarosław Gliszczyński

Jarosław Gliszczyński

wykład 4

wykład 4

Podstawowe zagadnienia to:

Podstawowe zagadnienia to:



- internalizacja i uzewnętrznienie

- internalizacja i uzewnętrznienie

relacji

relacji



- przywiązanie i separacja

- przywiązanie i separacja



- introjekcja i projekcja

- introjekcja i projekcja



- przekształcająca internalizacja

- przekształcająca internalizacja



- rozszczepienie

- rozszczepienie

Terminu obiekt Freud używał w trzech

Terminu obiekt Freud używał w trzech

znaczeniach

znaczeniach

1/ rzeczywistej osoby lub rzeczy

1/ rzeczywistej osoby lub rzeczy

2/ psychicznego jej wyobrażenia

2/ psychicznego jej wyobrażenia

3/ konstruktu teoretycznego

3/ konstruktu teoretycznego

implikującego pewną trwałą,

implikującego pewną trwałą,

organizującą strukturę psychiczną

organizującą strukturę psychiczną



Obiekt może być zewnętrzny lub

Obiekt może być zewnętrzny lub

wewnętrzny (

wewnętrzny (

reprezentacja obiektu

reprezentacja obiektu

)

)

Melanie Klein 1882-1960

Melanie Klein 1882-1960

Melanie Klein –

Melanie Klein –

podstawowe

podstawowe

twierdzenia jej teorii.

twierdzenia jej teorii.



- Dziecko od narodzin jest w

- Dziecko od narodzin jest w

relacji z

relacji z

obiektem.

obiektem.



- Dziecko stara się chronić integralność obiektu

- Dziecko stara się chronić integralność obiektu

a tym samym swoją własną

a tym samym swoją własną



- Ochrona ta odbywa się poprzez mechanizmy

- Ochrona ta odbywa się poprzez mechanizmy

projekcji i introjekcji

projekcji i introjekcji



- Odbywa się

- Odbywa się

rozszczepienie

rozszczepienie

świata własnego

świata własnego

ja na obszar całkowicie dobry i całkowicie zły

ja na obszar całkowicie dobry i całkowicie zły



- Podstawową potrzebą jest zachowanie

- Podstawową potrzebą jest zachowanie

ciągłości związku dobrego

ciągłości związku dobrego

Ja

Ja

z dobrym

z dobrym

obiektem

obiektem



- Zaczątkowo zorganizowane

- Zaczątkowo zorganizowane

ego

ego

zostaje rozszczepione w wyniku

zostaje rozszczepione w wyniku

dokonywanej przez niemowlę

dokonywanej przez niemowlę

identyfikacji introjekcyjnej

identyfikacji introjekcyjnej

zarówno ze złym, jak i dobrym

zarówno ze złym, jak i dobrym

obiektem co jest charakterystyczne

obiektem co jest charakterystyczne

dla

dla

pozycji schizo-paranoidalnej

pozycji schizo-paranoidalnej

Pozycja schizo-paranoidalna

Pozycja schizo-paranoidalna

Dominujące w tej najbardziej pierwotnej formie organizacji

Dominujące w tej najbardziej pierwotnej formie organizacji

aparatu psychicznego mechanizmy obronne to:

aparatu psychicznego mechanizmy obronne to:

1/ rozszczepienie

1/ rozszczepienie

2/ identyfikacja projekcyjna –

2/ identyfikacja projekcyjna –

części obiektów wewnętrznych

części obiektów wewnętrznych

ulegają odszczepieniu i wyprojektowaniu na obiekt

ulegają odszczepieniu i wyprojektowaniu na obiekt

zewnętrzny, który zostaje utożsamiony z odszczepioną

zewnętrzny, który zostaje utożsamiony z odszczepioną

częścią, a równocześnie zostaje przez tę część

częścią, a równocześnie zostaje przez tę część

zawłaszczony i kontrolowany.

zawłaszczony i kontrolowany.

3/ magiczne, omnipotentne zaprzeczenie

3/ magiczne, omnipotentne zaprzeczenie

4/ idealizacja

4/ idealizacja

Niemowlę projektuje miłość i nienawiść

Niemowlę projektuje miłość i nienawiść

na pierś matki

na pierś matki

rozszczepiając ją na obiekt dobry i zły. Dobry jest

rozszczepiając ją na obiekt dobry i zły. Dobry jest

idealizowany, a zły staje się prześladowcą. Aby uchronić

idealizowany, a zły staje się prześladowcą. Aby uchronić

się przed zniszczeniem przez prześladowcę ego ucieka się

się przed zniszczeniem przez prześladowcę ego ucieka się

do omnipotentnego zaprzeczenia odbierając prześladowcy

do omnipotentnego zaprzeczenia odbierając prześladowcy

moc i realność.

moc i realność.

- W wyniku identyfikacji projekcyjnej niemowlę obdarza

- W wyniku identyfikacji projekcyjnej niemowlę obdarza

omnipotencją obiekt i samo staje się jego „ofiarą”

omnipotencją obiekt i samo staje się jego „ofiarą”

- Charakterystyczne dla pozycji schizo-paranoidalnej jest

- Charakterystyczne dla pozycji schizo-paranoidalnej jest

przeżywanie zawiści.

przeżywanie zawiści.

Dziecko doświadcza jej pierwotnie wobec karmiącej

Dziecko doświadcza jej pierwotnie wobec karmiącej

piersi. Fantazjuje ataki oralne i sadystyczno-analne na

piersi. Fantazjuje ataki oralne i sadystyczno-analne na

źródło zawiści, czyli pierś, zamieniając ja w ten sposób

źródło zawiści, czyli pierś, zamieniając ja w ten sposób

w obiekt bezwartościowy, wobec którego nie musi już

w obiekt bezwartościowy, wobec którego nie musi już

czuć wdzięczności.

czuć wdzięczności.

- Obraz piersi przekształca się później w surowe

- Obraz piersi przekształca się później w surowe

„zawistne” super-ego.

„zawistne” super-ego.

- Obroną przed zawiścią mogą być również fantazje

- Obroną przed zawiścią mogą być również fantazje

narcystyczne.

narcystyczne.

- W normalnym rozwoju zawiść jest łagodzona przez

- W normalnym rozwoju zawiść jest łagodzona przez

wdzięczność.

wdzięczność.

Pozycja depresyjna

Pozycja depresyjna

- Następnym krokiem rozwojowym po poz.

- Następnym krokiem rozwojowym po poz.

schizo-paranoid. jest

schizo-paranoid. jest

pozycja depresyjna.

pozycja depresyjna.

Dziecko obawia się że jego agresywne impulsy

Dziecko obawia się że jego agresywne impulsy

mogą zniszczyć potrzebny i kochany obiekt, a

mogą zniszczyć potrzebny i kochany obiekt, a

wizja jego utraty prowadzi do poczucia winy.

wizja jego utraty prowadzi do poczucia winy.

- Dziecko zaczyna nabierać zdolności

- Dziecko zaczyna nabierać zdolności

naprawiania wyimaginowanych szkód

naprawiania wyimaginowanych szkód

wyrządzonych obiektowi. To dziecięce

wyrządzonych obiektowi. To dziecięce

naprawianie szkód nosi nazwę

naprawianie szkód nosi nazwę

reparacji.

reparacji.

Reparacja wyrasta z uczuć wdzięczności, które

Reparacja wyrasta z uczuć wdzięczności, które

dziecko przeżywa wraz z zaakceptowaniem

dziecko przeżywa wraz z zaakceptowaniem

rzeczywistej zależności od matki.

rzeczywistej zależności od matki.

- Z reparacją mogą być związane fantazje omnipotentne

- Z reparacją mogą być związane fantazje omnipotentne

na własny temat, dziecko może uruchomić obrony

na własny temat, dziecko może uruchomić obrony

maniakalne polegające na fantazjach o kontrolowaniu

maniakalne polegające na fantazjach o kontrolowaniu

obiektu, które chronią przed zależnością.

obiektu, które chronią przed zależnością.

-

-

Prawidłowe drogi rozwiązania pozycji

Prawidłowe drogi rozwiązania pozycji

depresyjnej wiodą w kierunku rezygnacji z

depresyjnej wiodą w kierunku rezygnacji z

omnipotentnej kontroli nad obiektem na rzecz

omnipotentnej kontroli nad obiektem na rzecz

zaakceptowania rzeczywistej zależności.

zaakceptowania rzeczywistej zależności.

- Wraz z pokonywaniem pozycji depresyjnej odbywa się

- Wraz z pokonywaniem pozycji depresyjnej odbywa się

proces odtwarzania utraconego obiektu (również

proces odtwarzania utraconego obiektu (również

dzieje się to w żałobie). W ślad za utratą idzie twórcza

dzieje się to w żałobie). W ślad za utratą idzie twórcza

reparacja – na wewnętrzne reprezentacje i substytuty

reparacja – na wewnętrzne reprezentacje i substytuty

obiektu zostają przemieszczone uczucia.

obiektu zostają przemieszczone uczucia.

Melanie Klein - terapia

Melanie Klein - terapia



Zarówno setting, jak i wszystkie

Zarówno setting, jak i wszystkie

podstawowe reguły są takie jak u Freuda.

podstawowe reguły są takie jak u Freuda.



Nawet w odniesieniu do głębiej zaburzonych

Nawet w odniesieniu do głębiej zaburzonych

pacjentów nie stosuje się parametrów.

pacjentów nie stosuje się parametrów.



Szczególne znaczenie przypisuje się analizie

Szczególne znaczenie przypisuje się analizie

przeniesienia na analityka obiektów z

przeniesienia na analityka obiektów z

wewnętrznego świata pacjenta.

wewnętrznego świata pacjenta.



Różnice (w stosunku do techniki klasycznej)

Różnice (w stosunku do techniki klasycznej)

wynikają z odmienności założeń

wynikają z odmienności założeń

teoretycznych leżących u podłoża

teoretycznych leżących u podłoża

interpretacji.

interpretacji.

Nieświadome fantazje

Nieświadome fantazje



Fantazje to psychiczny odpowiednik

Fantazje to psychiczny odpowiednik

popędów.

popędów.



Z jednej strony są ich wyrazem a z

Z jednej strony są ich wyrazem a z

drugiej pełnią role mechanizmów

drugiej pełnią role mechanizmów

obronnych.

obronnych.



Analiza nieświadomych fantazji

Analiza nieświadomych fantazji

pełni rolę zarówno pracy nad

pełni rolę zarówno pracy nad

nieświadomymi treściami

nieświadomymi treściami

popędowymi, jak i rolę analizy

popędowymi, jak i rolę analizy

obron przed tymi popędami.

obron przed tymi popędami.



Wszelkie elementy komunikacji ze strony pacjenta w

Wszelkie elementy komunikacji ze strony pacjenta w

trakcie sesji zawierają element nieświadomej fantazji,

trakcie sesji zawierają element nieświadomej fantazji,

nawet jeśli odnoszą się do faktów zewnętrznych.

nawet jeśli odnoszą się do faktów zewnętrznych.



Niemal wszystkie wypowiedzi pacjenta można odnieść do

Niemal wszystkie wypowiedzi pacjenta można odnieść do

przeniesienia na analityka.

przeniesienia na analityka.



Interpretuje się materiał wynikający z kompleksu Edypa, ale

Interpretuje się materiał wynikający z kompleksu Edypa, ale

w kontekście obu kleinowskich pozycji (schizo-

w kontekście obu kleinowskich pozycji (schizo-

paranoidalnej i depresyjnej).

paranoidalnej i depresyjnej).



Szczególnie ważna jest analiza obron maniakalnych, gdyż

Szczególnie ważna jest analiza obron maniakalnych, gdyż

mają one charakter błędnego koła i często leżą u podłoża

mają one charakter błędnego koła i często leżą u podłoża

negatywnej reakcji terapeutycznej.

negatywnej reakcji terapeutycznej.



Powyższe błędne koło polega na tym, że obrony maniakalne

Powyższe błędne koło polega na tym, że obrony maniakalne

trzymają wprawdzie doświadczenie depresji daleko od ego,

trzymają wprawdzie doświadczenie depresji daleko od ego,

ale jednocześnie uniemożliwiają przepracowanie pozycji

ale jednocześnie uniemożliwiają przepracowanie pozycji

depresyjnej, a w wyniku nasilenia agresywnych ataków na

depresyjnej, a w wyniku nasilenia agresywnych ataków na

obiekt pogłębiają tkwiącą u ich podstaw depresję.

obiekt pogłębiają tkwiącą u ich podstaw depresję.

Zawiść

Zawiść



Przepracowanie tego czynnika jest

Przepracowanie tego czynnika jest

bardzo ważne.

bardzo ważne.



Zawiść utrudnia normalne działanie

Zawiść utrudnia normalne działanie

mechanizmów schizoidalnych. Nie

mechanizmów schizoidalnych. Nie

może dojść do rozszczepienia na

może dojść do rozszczepienia na

obiekt idealny i zły, bo to właśnie

obiekt idealny i zły, bo to właśnie

obiekt idealny staje się celem zawiści

obiekt idealny staje się celem zawiści

i wrogości.

i wrogości.

Efekty terapii oceniane są na

Efekty terapii oceniane są na

podstawie:

podstawie:

-

Stany integracji ego i wewnętrznych

Stany integracji ego i wewnętrznych

obiektów

obiektów

-

- zdolności do utrzymania stanu

- zdolności do utrzymania stanu

integracji w sytuacjach stresowych

integracji w sytuacjach stresowych

Koncepcje Wiliama R.D.

Koncepcje Wiliama R.D.

Fairbairna i Henry’ego Guntripa

Fairbairna i Henry’ego Guntripa



Odeszli od koncepcji popędowych. Libido nie poszukuje

Odeszli od koncepcji popędowych. Libido nie poszukuje

przyjemności tylko obiektu.

przyjemności tylko obiektu.



W życiu nie szukamy przyjemności tylko osób.

W życiu nie szukamy przyjemności tylko osób.



U podłoża wszelkich zaburzeń psychicznych leży

U podłoża wszelkich zaburzeń psychicznych leży

problem schizoidalny,

problem schizoidalny,

czyli schizoidalne wycofanie z

czyli schizoidalne wycofanie z

relacji z obiektem.

relacji z obiektem.



Jest to problem uniwersalny. Mechanizm ten jest

Jest to problem uniwersalny. Mechanizm ten jest

obroną przed frustracją.

obroną przed frustracją.



Konflikty i problemy nerwicowe są obroną przed

Konflikty i problemy nerwicowe są obroną przed

„stanięciem twarzą w twarz” z problemem

„stanięciem twarzą w twarz” z problemem

schizoidalnym.

schizoidalnym.



Pacjent psychotyczny nie podejmuje znaczącej walki z

Pacjent psychotyczny nie podejmuje znaczącej walki z

problemem schizoidalnym, p-t borderline zmaga się z

problemem schizoidalnym, p-t borderline zmaga się z

nim bezskutecznie, a p-t neurotyczny walczy i broni się

nim bezskutecznie, a p-t neurotyczny walczy i broni się

poprzez formowanie objawów.

poprzez formowanie objawów.



Internalizacji podlegają tylko złe obiekty,

Internalizacji podlegają tylko złe obiekty,

dobre

dobre

są wprowadzane do świata zewnętrznego za

są wprowadzane do świata zewnętrznego za

pośrednictwem pamięci.

pośrednictwem pamięci.



Człowiek jest przywiązany do swoich wewnętrznych

Człowiek jest przywiązany do swoich wewnętrznych

złych obiektów. Projekcja tych obiektów na zewnątrz

złych obiektów. Projekcja tych obiektów na zewnątrz

przynosi tylko chwilową ulgę.

przynosi tylko chwilową ulgę.

Nie mogąc

Nie mogąc

kontrolować złych obiektów w świecie

kontrolować złych obiektów w świecie

zewnętrznym człowiek usiłuje „zmusić do

zewnętrznym człowiek usiłuje „zmusić do

przemiany” w dobre obiekty, obiekty

przemiany” w dobre obiekty, obiekty

wewnętrzne.

wewnętrzne.



Relacje osoby schizoidalnej ze światem zewnętrznym

Relacje osoby schizoidalnej ze światem zewnętrznym

polegają na ciągłej oscylacji pomiędzy potrzebą

polegają na ciągłej oscylacji pomiędzy potrzebą

kontaktów a lękiem przed nią. Wzorzec taki powtarza

kontaktów a lękiem przed nią. Wzorzec taki powtarza

się w relacjach z wszystkimi ludźmi (również w

się w relacjach z wszystkimi ludźmi (również w

przeniesieniu z terapeutą).

przeniesieniu z terapeutą).



Rozwiązania kompromisowe

Rozwiązania kompromisowe

przynoszą

przynoszą

pewien postęp, ale jest to życie dużo

pewien postęp, ale jest to życie dużo

poniżej możliwości.

poniżej możliwości.



Często mamy do czynienia z sytuacją gdy

Często mamy do czynienia z sytuacją gdy

za np. towarzyską fasadą kryje się głęboko

za np. towarzyską fasadą kryje się głęboko

wycofany chory emocjonalny rdzeń.

wycofany chory emocjonalny rdzeń.

Zewnętrzne ego

Zewnętrzne ego

staje się bardzo

staje się bardzo

„wyćwiczonym narzędziem” do

„wyćwiczonym narzędziem” do

wykonywania zadań, jest jednak

wykonywania zadań, jest jednak

pozbawione emocji.

pozbawione emocji.



To schizoidalne wycofanie odbywa się najczęściej już

To schizoidalne wycofanie odbywa się najczęściej już

w pierwszym roku życia i dzieje się w kilku fazach. W

w pierwszym roku życia i dzieje się w kilku fazach. W

jednej z nich dochodzi do rozszczepienia obiektu i

jednej z nich dochodzi do rozszczepienia obiektu i

wewnętrzny zły obiekt dzieli się na

wewnętrzny zły obiekt dzieli się na

libidinalnie

libidinalnie

pobudzający

pobudzający

i na

i na

libidinalnie odrzucający.

libidinalnie odrzucający.



W rezultacie obiekt pobudzający wywołuje potrzeby

W rezultacie obiekt pobudzający wywołuje potrzeby

libidinalne i co prowadzi do wytworzenia

libidinalne i co prowadzi do wytworzenia

ego

ego

libidinalnego

libidinalnego

(czynne i niezaspokojone potrzeby), a

(czynne i niezaspokojone potrzeby), a

obiekt odrzucający (przywiązanie do niego) daje

obiekt odrzucający (przywiązanie do niego) daje

ego

ego

antylibidinalne,

antylibidinalne,

wrogie potrzebom libidinalnym.

wrogie potrzebom libidinalnym.



Ego libidinalne reprezentuje wrodzoną naturę,

Ego libidinalne reprezentuje wrodzoną naturę,

potencjalne self dziecka.

potencjalne self dziecka.



Ego antylibidinalne jest pochodną internalizacji

Ego antylibidinalne jest pochodną internalizacji

nietolerancji świata zewnętrznego wobec potrzeb

nietolerancji świata zewnętrznego wobec potrzeb

dziecka.

dziecka.



Pozostałości ego niepodzielonego (nierozszczepionego)

Pozostałości ego niepodzielonego (nierozszczepionego)

to

to

ego centralne,

ego centralne,

które ma w dużej mierze świadomy

które ma w dużej mierze świadomy

charakter (odpowiednik freudowskiego ego związanego

charakter (odpowiednik freudowskiego ego związanego

z rzeczywistością).

z rzeczywistością).



Ego broni się przed regresją do „wewnątrzłonowego” ,

Ego broni się przed regresją do „wewnątrzłonowego” ,

schizoidalnego świata, walczy o zachowanie ego

schizoidalnego świata, walczy o zachowanie ego

centralnego ale też o zachowanie ego libidinalnego,

centralnego ale też o zachowanie ego libidinalnego,



obronienie go przed ego antylibidinalnym.

obronienie go przed ego antylibidinalnym.



Ego tworzy kompromisy głównie pomiędzy

Ego tworzy kompromisy głównie pomiędzy

dążeniem do obiektów a tendencją do regresji.

dążeniem do obiektów a tendencją do regresji.



Pomimo tych kompromisów cały czas istnieje jednak

Pomimo tych kompromisów cały czas istnieje jednak

zagrożenie utraty ego (depersonalizacji).

zagrożenie utraty ego (depersonalizacji).

Obrona

Obrona

przed nim to często ucieczka w relacje ze złymi

przed nim to często ucieczka w relacje ze złymi

obiektami.

obiektami.

Efektem jest lęk prześladowczy, albo

Efektem jest lęk prześladowczy, albo

poczucie winy i depresja.

poczucie winy i depresja.

Psychoterapia wg Fairbairna i

Psychoterapia wg Fairbairna i

Guntripa.

Guntripa.



Celem jest wzmocnienie libidinalnego ego

Celem jest wzmocnienie libidinalnego ego

(dziecięcego) i uczynienie go bardziej

(dziecięcego) i uczynienie go bardziej

niezależnym od antylibidinalnego ego.

niezależnym od antylibidinalnego ego.



Przeszkadza w tym opór płynący z

Przeszkadza w tym opór płynący z

antylibidinalnego ego. Pozytywne przeniesienie

antylibidinalnego ego. Pozytywne przeniesienie

spotyka się z opozycją antylib. Ego.

spotyka się z opozycją antylib. Ego.



Najważniejszą część terapii stanowi

Najważniejszą część terapii stanowi

analiza antylibidinalnych reakcji

analiza antylibidinalnych reakcji

przeciwko zarówno aktywnym, jak i

przeciwko zarówno aktywnym, jak i

regresywnym potrzebom.

regresywnym potrzebom.

3 główne powody utrzymywania

3 główne powody utrzymywania

antylibidinalnego ego i płynącego zeń oporu

antylibidinalnego ego i płynącego zeń oporu

to:

to:

1.Antylibidinalne ego odzwierciedla relacje z

1.Antylibidinalne ego odzwierciedla relacje z

rodzicami, w związku z tym usuniecie go

rodzicami, w związku z tym usuniecie go

byłoby jednoznaczne z ich utratą.

byłoby jednoznaczne z ich utratą.

2.Identyfikacja ze złymi obiektami stanowi

2.Identyfikacja ze złymi obiektami stanowi

substytut prawidłowej tożsamości

substytut prawidłowej tożsamości

3.Antylibidinalne ego daje poczucie mocy

3.Antylibidinalne ego daje poczucie mocy

(identyfikacja z prześladowcą) zastępując

(identyfikacja z prześladowcą) zastępując

prawdziwą siłę ego.

prawdziwą siłę ego.



Terapia ma następujące trzy poziomy

Terapia ma następujące trzy poziomy

(etapy):

(etapy):

1.Analiza konfliktu edypalnego

1.Analiza konfliktu edypalnego

2.Kompromis schizoidalny (pacjent „drepcze w

2.Kompromis schizoidalny (pacjent „drepcze w

miejscu”)

miejscu”)

3.Poziom regresji i odrodzenia się (tu dociera

3.Poziom regresji i odrodzenia się (tu dociera

się do zagubionego rdzenia osobowości)

się do zagubionego rdzenia osobowości)



Psychoterapia i wewnętrzne złe obiekty

Psychoterapia i wewnętrzne złe obiekty

reprezentują konkurencyjne linie

reprezentują konkurencyjne linie

ochrony ego.

ochrony ego.



Ostatnim i najgłębszym elementem,

Ostatnim i najgłębszym elementem,

który ma odkryć terapia jest dziecięce

który ma odkryć terapia jest dziecięce

doświadczenie braku lub straty matki.

doświadczenie braku lub straty matki.

Relacja terapeutyczna stopniowo

Relacja terapeutyczna stopniowo

zapełnia lukę po niewłaściwej opiece

zapełnia lukę po niewłaściwej opiece

macierzyńskiej. Poprzez doświadczenie

macierzyńskiej. Poprzez doświadczenie

rozpaczy i beznadziei dochodzi do

rozpaczy i beznadziei dochodzi do

odzyskania nadziei w kontakcie z osobą

odzyskania nadziei w kontakcie z osobą

wobec której można ulec regresji.

wobec której można ulec regresji.



W pierwszej fazie terapii pacjent

W pierwszej fazie terapii pacjent

potrzebuje postaci rodzicielskiej jako

potrzebuje postaci rodzicielskiej jako

obrońcy przed lękiem (związek

obrońcy przed lękiem (związek

terapeutyczny)

terapeutyczny)



W drugiej podstawą pracy jest

W drugiej podstawą pracy jest

klasyczna analiza przeniesień

klasyczna analiza przeniesień



W trzeciej następuje wzrost pacjenta w

W trzeciej następuje wzrost pacjenta w

realnej relacji z terapeutą (osobista i

realnej relacji z terapeutą (osobista i

twórczą relacja oparta na

twórczą relacja oparta na

rzeczywistości)

rzeczywistości)



Mechanizm terapii polega główne na

Mechanizm terapii polega główne na

tym, że psychopatologiczna relacja

tym, że psychopatologiczna relacja

ego pacjenta z jego wewnętrznymi

ego pacjenta z jego wewnętrznymi

obiektami, która ujawnia się w

obiektami, która ujawnia się w

przeniesieniu, zmienia się krok po

przeniesieniu, zmienia się krok po

kroku w zdrowe, realne i osobowe

kroku w zdrowe, realne i osobowe

relacje najpierw wobec terapeuty, a

relacje najpierw wobec terapeuty, a

potem wobec innych ludzi, co z kolei

potem wobec innych ludzi, co z kolei

zmienia w pożądanym kierunku

zmienia w pożądanym kierunku

świat wewnętrznych obiektów.

świat wewnętrznych obiektów.



Przy pozostawaniu w zaangażowanej relacji

Przy pozostawaniu w zaangażowanej relacji

terapeutycznej z pacjentem, uniknięcie

terapeutycznej z pacjentem, uniknięcie

zaangażowania o charakterze neurotycznym

zaangażowania o charakterze neurotycznym

ze strony terapeuty jest możliwe tylko wtedy

ze strony terapeuty jest możliwe tylko wtedy

gdy terapeuta ma dojrzałą osobowość, a nie

gdy terapeuta ma dojrzałą osobowość, a nie

poprzez nieosobowy charakter relacji

poprzez nieosobowy charakter relacji

terapeutycznej.

terapeutycznej.



Terapeuta, który trwa w pozycji „naukowo-

Terapeuta, który trwa w pozycji „naukowo-

nieosobowej” powtarza pierwotną traumę

nieosobowej” powtarza pierwotną traumę

emocjonalną pacjenta z jego doświadczeń z

emocjonalną pacjenta z jego doświadczeń z

rodzicami.

rodzicami.

Wilfred R. Bion 1897-1981

Wilfred R. Bion 1897-1981

Kontener

Kontener

i

i

kontenerowanie.

kontenerowanie.



Rolę kontenera wobec dziecka pełni rodzic – przyjmuje

Rolę kontenera wobec dziecka pełni rodzic – przyjmuje

on różne silne i trudne uczucia dziecka, przechowuje

on różne silne i trudne uczucia dziecka, przechowuje

je i modyfikuje, łagodzi, po czym przekształcone

je i modyfikuje, łagodzi, po czym przekształcone

oddaje je dziecku. Dziecko jest w formie

oddaje je dziecku. Dziecko jest w formie

„przetrawionej” w stanie przyjąć te emocje wraz z

„przetrawionej” w stanie przyjąć te emocje wraz z

obrazem własnej osoby, co stopniowo buduje własne

obrazem własnej osoby, co stopniowo buduje własne

ja dziecka.

ja dziecka.



Utożsamiając się z procesem kontenerowania dziecko

Utożsamiając się z procesem kontenerowania dziecko

stopniowo samo uczy się przechowywać własne

stopniowo samo uczy się przechowywać własne

emocje.

emocje.



Również analityk ma wobec pacjenta funkcję

Również analityk ma wobec pacjenta funkcję

kontenerującą – intuicyjnie zawiera i przekształca

kontenerującą – intuicyjnie zawiera i przekształca

komunikaty pacjenta, łącznie z jego

komunikaty pacjenta, łącznie z jego

wyprojektowanymi, nieświadomymi lękami.

wyprojektowanymi, nieświadomymi lękami.



Elementy beta

Elementy beta

jest to nadmiar wrażeń, impulsów,

jest to nadmiar wrażeń, impulsów,

emocji w umyśle małego dziecka.

emocji w umyśle małego dziecka.



Matka wykonuje wobec elementów beta

Matka wykonuje wobec elementów beta

funkcję alfa.

funkcję alfa.

Metabolizuje te elementy za pomocą rozumienia

Metabolizuje te elementy za pomocą rozumienia

zawierającego zarówno elementy emocjonalne, jak i

zawierającego zarówno elementy emocjonalne, jak i

poznawcze.

poznawcze.



Matka przyjmując identyfikacje projekcyjne

Matka przyjmując identyfikacje projekcyjne

dziecka jako elementy beta metabolizuje je

dziecka jako elementy beta metabolizuje je

realizując swoją funkcję alfa w umysłowe elementy

realizując swoją funkcję alfa w umysłowe elementy

alfa u dziecka.

alfa u dziecka.



Dziecko dokonuje introjekcji tego doświadczenia i staje

Dziecko dokonuje introjekcji tego doświadczenia i staje

się możliwe pojawianie się myśli pod nieobecność

się możliwe pojawianie się myśli pod nieobecność

obiektu. Ten introjekt obiektu Bion nazywa

obiektu. Ten introjekt obiektu Bion nazywa

„myślącą

„myślącą

piersią”.

piersią”.



Matka wykonuje swoją funkcję alfa gdy jest w stanie

Matka wykonuje swoją funkcję alfa gdy jest w stanie

macierzyńskiej zadumy

macierzyńskiej zadumy

(maternal reverie ).

(maternal reverie ).



U Biona rozwój umysłu polega na wzrastających

U Biona rozwój umysłu polega na wzrastających

zdolnościach do myślenia o doświadczeniach

zdolnościach do myślenia o doświadczeniach

emocjonalnych.

emocjonalnych.



To czy rozwój przebiegnie w kierunku

To czy rozwój przebiegnie w kierunku

załamania

załamania

(breakdown) czy

(breakdown) czy

przełamania

przełamania

(break-through) zależy

(break-through) zależy

w dużej mierze od

w dużej mierze od

elastyczności kontenera.

elastyczności kontenera.



Po stronie dziecka rozwój zaburzyć może jego

Po stronie dziecka rozwój zaburzyć może jego

nadmierna skłonność do niszczenia funkcji alfa.

nadmierna skłonność do niszczenia funkcji alfa.

Dziecko zwraca się (motywowane nadmierną

Dziecko zwraca się (motywowane nadmierną

zawiścią) zarówno przeciwko karmiącej piersi jak i

zawiścią) zarówno przeciwko karmiącej piersi jak i

myślącej piersi, co prowadzi do rozszczepienia i

myślącej piersi, co prowadzi do rozszczepienia i

fragmentacji, a w ślad za tym do upośledzenia funkcji

fragmentacji, a w ślad za tym do upośledzenia funkcji

poznawczych i emocjonalnych

poznawczych i emocjonalnych

Donal Woods Winnicott 1896-

Donal Woods Winnicott 1896-

1971

1971



Holding

Holding

jest to stała opieka, którą daje dziecku

jest to stała opieka, którą daje dziecku

„wystarczająco dobra matka”

„wystarczająco dobra matka”

(good enough

(good enough

mother).

mother).



Dzięki holdingowi dziecko doświadcza bardzo

Dzięki holdingowi dziecko doświadcza bardzo

potrzebnej mu i naturalnej

potrzebnej mu i naturalnej

omnipotencji.

omnipotencji.



Doświadczenie to jest bazą dla późniejszych

Doświadczenie to jest bazą dla późniejszych

frustracji i porażek.

frustracji i porażek.



Dobry holding zapewnia jednocześnie bliskość i

Dobry holding zapewnia jednocześnie bliskość i

autonomię.

autonomię.



Jeśli holding jest niedostateczny frustracje

Jeśli holding jest niedostateczny frustracje

wywołują wściekłość i przerażenie, co utrudnia

wywołują wściekłość i przerażenie, co utrudnia

procesy separacyjne.

procesy separacyjne.



Doświadczenie dobrej matki i własnej

Doświadczenie dobrej matki i własnej

omnipotencji stwarza dziecku możliwość

omnipotencji stwarza dziecku możliwość

późniejszej adaptacji i rozwoju własnej

późniejszej adaptacji i rozwoju własnej

kreatywności i własnego istnienia (wyrazu)

kreatywności i własnego istnienia (wyrazu)



Pierwotne matczyne zaangażowanie –

Pierwotne matczyne zaangażowanie –

to stan w którym

to stan w którym

znajduje się matka przed porodem i przez kilka tygodni po.

znajduje się matka przed porodem i przez kilka tygodni po.

Polega on na tym, że jest ona całkowicie zaprzątnięta tylko

Polega on na tym, że jest ona całkowicie zaprzątnięta tylko

dzieckiem – pomaga on dziecku przejść od stanu

dzieckiem – pomaga on dziecku przejść od stanu

prenatalnego do świata zewnętrznego w poczuciu

prenatalnego do świata zewnętrznego w poczuciu

nieprzerwanego istnienia.

nieprzerwanego istnienia.



W przejściu do relacji ze światem zewnętrznym potrzebne

W przejściu do relacji ze światem zewnętrznym potrzebne

są dziecku

są dziecku

obiekty przejściowe

obiekty przejściowe

(transitional objects) oraz

(transitional objects) oraz

zjawiska przejściowe.

zjawiska przejściowe.



Obiekty te i zjawiska wskutek przemieszczenia z

Obiekty te i zjawiska wskutek przemieszczenia z

pierwotnego obiektu miłości zaczynają funkcjonować jako

pierwotnego obiektu miłości zaczynają funkcjonować jako

chwilowe

chwilowe

substytuty matki.

substytuty matki.



Obiekty i zjawiska przejściowe są zewnętrznym przejawem

Obiekty i zjawiska przejściowe są zewnętrznym przejawem

procesu przejściowego

procesu przejściowego

, który wyraża dynamiczną

, który wyraża dynamiczną

równowagę pomiędzy względnie płynnym self a zmieniającą

równowagę pomiędzy względnie płynnym self a zmieniającą

się rzeczywistością. Proces ten prowadzi do wyznaczenia

się rzeczywistością. Proces ten prowadzi do wyznaczenia

granic pomiędzy sobą, a światem.

granic pomiędzy sobą, a światem.



Prawdziwe self

Prawdziwe self

to wrodzony potencjał

to wrodzony potencjał

dziecka. Właściwa opieka macierzyńska

dziecka. Właściwa opieka macierzyńska

umożliwia dziecku stworzenie własnych

umożliwia dziecku stworzenie własnych

środków wyrazu tego rdzennego self.

środków wyrazu tego rdzennego self.



Fałszywe self

Fałszywe self

ma źródło w

ma źródło w

doświadczeniu tych aspektów matki, które

doświadczeniu tych aspektów matki, które

polegają na narzucaniu siebie i

polegają na narzucaniu siebie i

zaprzątnięciu sobą. Społeczne self

zaprzątnięciu sobą. Społeczne self

człowieka w jakimś stopniu odpowiada

człowieka w jakimś stopniu odpowiada

fałszywemu self i powstaje z niego.

fałszywemu self i powstaje z niego.

Terapia

Terapia



W terapii głębiej zaburzonych

W terapii głębiej zaburzonych

pacjentów potrzebna jest „

pacjentów potrzebna jest „

faza

faza

prowadzenia”

prowadzenia”

, w której pojawia się

, w której pojawia się

regresja do zależności. Zamiast pracy

regresja do zależności. Zamiast pracy

interpretacyjnej terapeuta wykonuje

interpretacyjnej terapeuta wykonuje

wtedy przede wszystkim holding.

wtedy przede wszystkim holding.

Elementami holdingu są również

Elementami holdingu są również

stałe elementy struktury terapii,

stałe elementy struktury terapii,

rytuały, empatia itp.

rytuały, empatia itp.

Literatura – do wykładu 3 i 4

Literatura – do wykładu 3 i 4



Karen Horney „Nasze wewnętrzne konflikty”

Karen Horney „Nasze wewnętrzne konflikty”



Karen Horney „Nowe drogi w psychoanalizie”

Karen Horney „Nowe drogi w psychoanalizie”



Karen Horney „Neurotyczna osobowość naszych czasów”

Karen Horney „Neurotyczna osobowość naszych czasów”



Melanie Klein „Miłość, poczucie winy i reparacja”

Melanie Klein „Miłość, poczucie winy i reparacja”



Hanna Segal „Teoria Melanie Klein w praktyce klinicznej”

Hanna Segal „Teoria Melanie Klein w praktyce klinicznej”



„

„

Współczesna psychoanaliza-modele konfliktu i deficytu” pod red. Lidii Cierpiałkowskiej i

Współczesna psychoanaliza-modele konfliktu i deficytu” pod red. Lidii Cierpiałkowskiej i

Jerzego Gościniaka

Jerzego Gościniaka



Anna Czownicka i Ewa Wojciechowska „ Psychopatologia i psychoterapia problemu

Anna Czownicka i Ewa Wojciechowska „ Psychopatologia i psychoterapia problemu

schizoidalnego w ujęciu H. Guntripa” w „Nowe zjawiska w psychoterapii” pod red. Marii Lis-

schizoidalnego w ujęciu H. Guntripa” w „Nowe zjawiska w psychoterapii” pod red. Marii Lis-

Turlejskiej

Turlejskiej



N.Gregory Hamilton „Teoria relacji z obiektem: krytyczne omówienie” w Nowiny

N.Gregory Hamilton „Teoria relacji z obiektem: krytyczne omówienie” w Nowiny

Psychologiczne nr3 1992r.

Psychologiczne nr3 1992r.



Zygmunt Freud „Żałoba i melancholia” w Depresja- ujęcie psychoanalityczne” pod red. K.

Zygmunt Freud „Żałoba i melancholia” w Depresja- ujęcie psychoanalityczne” pod red. K.

Walewskiej i J. Pawlika

Walewskiej i J. Pawlika



Melania Klein „Żałoba i jej związek ze stanami maniakalno-depresyjnymi” w j.w.

Melania Klein „Żałoba i jej związek ze stanami maniakalno-depresyjnymi” w j.w.



Elżbieta Bohomolec „Terapia psychoanalityczna głębszych zaburzeń osobowości” w

Elżbieta Bohomolec „Terapia psychoanalityczna głębszych zaburzeń osobowości” w

„Problemy współczesnej pschoanalizy” wyd Uniwersytetu Warszawskiego 1992

„Problemy współczesnej pschoanalizy” wyd Uniwersytetu Warszawskiego 1992



Katarzyna Walewska „Świadome i nieświadome przeżycia terapeuty jako droga poznania

Katarzyna Walewska „Świadome i nieświadome przeżycia terapeuty jako droga poznania

problemów pacjenta w psychoanalitycznie zorientowanej terapii” w j.w.

problemów pacjenta w psychoanalitycznie zorientowanej terapii” w j.w.



Eda G. Goldstein „Zaburzenia z pogranicza”

Eda G. Goldstein „Zaburzenia z pogranicza”



Donald Woods Winnicott „Dzieci i ich matki”

Donald Woods Winnicott „Dzieci i ich matki”