Possessio

Possessio

Nabycie, rodzaje, ochrona

Nabycie, rodzaje, ochrona

Elementy składowe

Elementy składowe



Corpus

Corpus

– fizyczne władanie rzeczą

– fizyczne władanie rzeczą



Animus

Animus

– wola zachowania rzeczy

– wola zachowania rzeczy

(dla siebie lub dla innej osoby) –

(dla siebie lub dla innej osoby) –

„psychiczny stosunek władającego

„psychiczny stosunek władającego

do rzeczy”

do rzeczy”



2 rodzaje

2 rodzaje

animus

animus

:

:



animus rem sibi habendi

animus rem sibi habendi



animus rem alieni habendi

animus rem alieni habendi

Nabycie posiadania

Nabycie posiadania



Pierwotne – obejmujemy w

Pierwotne – obejmujemy w

posiadanie rzecz niczyją

posiadanie rzecz niczyją



Pochodne – uzyskujemy posiadanie

Pochodne – uzyskujemy posiadanie

od kogoś (dobrowolnie lub nie

od kogoś (dobrowolnie lub nie





)

)

Nabycie posiadania

Nabycie posiadania



Przez siebie samego

Przez siebie samego



Nabywam posiadanie od momentu, gdy

Nabywam posiadanie od momentu, gdy

zaczynam władać rzeczą z wolą zachowania dla

zaczynam władać rzeczą z wolą zachowania dla

siebie

siebie

Corpus

Corpus

+

+

Animus rem sibi habendi

Animus rem sibi habendi

Uwaga:

Uwaga:



Furiosi

Furiosi

oraz niedojrzali nie mogą mieć

oraz niedojrzali nie mogą mieć

animus,

animus,

gdyż brak im rozeznania

gdyż brak im rozeznania



Do nabycia posiadania (podobnie jak do

Do nabycia posiadania (podobnie jak do

wyzbycia się) potrzebują zatwierdzenia kuratora

wyzbycia się) potrzebują zatwierdzenia kuratora

lub opiekuna

lub opiekuna



Jeśli są już na tyle dojrzali, żeby móc wyrazić

Jeśli są już na tyle dojrzali, żeby móc wyrazić

wolę posiadania lub mają

wolę posiadania lub mają

lucida intervalla

lucida intervalla

–

–

zatwierdzenie niepotrzebne

zatwierdzenie niepotrzebne

Nabycie posiadania przez

Nabycie posiadania przez

osobę trzecią

osobę trzecią

Niewolnik lub osoba

Niewolnik lub osoba

alieni

alieni

iuris

iuris



Normalnie

Normalnie



Właściciel lub

Właściciel lub

pater familias

pater familias

nabywa

nabywa

corpus

corpus

z

z

chwilą objęcia posiadania przez niewolnika

chwilą objęcia posiadania przez niewolnika

lub osobę

lub osobę

alieni

alieni

iuris

iuris



Ale:

Ale:

żeby mieć

żeby mieć

animus

animus

, właściciel musi

, właściciel musi

wiedzieć, że nabył

wiedzieć, że nabył

corpus

corpus

- zatem o chwili

- zatem o chwili

nabycia posiadania decyduje wiedza

nabycia posiadania decyduje wiedza

właściciela

właściciela



Gdy

Gdy

niewolnik ma

niewolnik ma

peculium

peculium

lub

lub

działa na

działa na

polecenie

polecenie



Moment ustanowienia

Moment ustanowienia

peculium

peculium

lub dania

lub dania

polecenia jest równy ujawnieniu

polecenia jest równy ujawnieniu

animus

animus

(zgoda generalna). Dlatego z chwilą nabycia

(zgoda generalna). Dlatego z chwilą nabycia

corpus

corpus

właściciel nabywa posiadanie

właściciel nabywa posiadanie

Nabycie posiadania przez

Nabycie posiadania przez

osobę trzecią

osobę trzecią

inni

inni



Tutor nabywa posiadanie bezpośrednio

Tutor nabywa posiadanie bezpośrednio

dla pupila

dla pupila



Procurator

Procurator

lub tutor – w zależności od

lub tutor – w zależności od

okoliczności

okoliczności



Ulpian D. 41.2.42.1:

Ulpian D. 41.2.42.1:

„

„

Zarządca jeśliby kupił na zlecenie

Zarządca jeśliby kupił na zlecenie

mocodawcy natychmiast dla niego nabywa

mocodawcy natychmiast dla niego nabywa

posiadanie: jeśliby zaś kupił z własnej

posiadanie: jeśliby zaś kupił z własnej

inicjatywy, tylko wówczas gdy mocodawca

inicjatywy, tylko wówczas gdy mocodawca

zatwierdził jego działanie”

zatwierdził jego działanie”

Nabycie przez zbiegłego

Nabycie przez zbiegłego

niewolnika

niewolnika



Nie nabywamy posiadania przez

Nie nabywamy posiadania przez

zbiegłego niewolnika (gdyż nie

zbiegłego niewolnika (gdyż nie

możemy mieć

możemy mieć

animus

animus

)

)

mimo że utrzymujemy posiadanie

mimo że utrzymujemy posiadanie

niewolnika !!!! (

niewolnika !!!! (

solo animo

solo animo

)

)

Utrata posiadania

Utrata posiadania



Zasadniczo: utrata jednego z elementów

Zasadniczo: utrata jednego z elementów

posiadania np. ucieczka dzikiego zwierzęcia,

posiadania np. ucieczka dzikiego zwierzęcia,

co oznacza utratę samego

co oznacza utratę samego

corpus

corpus



Ale:

Ale:

zachowujemy posiadanie

zachowujemy posiadanie

solo animo:

solo animo:



Zbiegłego niewolnika (ostateczna utrata

Zbiegłego niewolnika (ostateczna utrata

posiadania w momencie objęcia go przez inną

posiadania w momencie objęcia go przez inną

osobę)

osobę)



Narzędzi zostawionych w polu lub miejscu pracy

Narzędzi zostawionych w polu lub miejscu pracy



W wypadku oddania rzeczy w detencję (!)

W wypadku oddania rzeczy w detencję (!)

Rodzaje władania rzeczą

Rodzaje władania rzeczą



Corpus

Corpus

+

+

animus rem sibi habendi

animus rem sibi habendi



Possessio civilis

Possessio civilis

(posiadanie zgodne ze

(posiadanie zgodne ze

stanem prawnym) – właściciel włada rzeczą

stanem prawnym) – właściciel włada rzeczą



Possessio ad usucapionem

Possessio ad usucapionem

(posiadanie w

(posiadanie w

dobrej wierze przez osobę nie będącą

dobrej wierze przez osobę nie będącą

właścicielem) – posiadanie zmierzające do

właścicielem) – posiadanie zmierzające do

zasiedzenia

zasiedzenia



Possessio

Possessio

ma również złodziej (posiadacz w

ma również złodziej (posiadacz w

złej wierze)

złej wierze)



Posiadanie rzeczy i posiadanie praw (

Posiadanie rzeczy i posiadanie praw (

quasi

quasi

possessio

possessio

)

)



Corpus

Corpus

+

+

animus rem alieni habendi

animus rem alieni habendi



Possessio naturalis

Possessio naturalis

(=

(=

detentio

detentio

)

)

Possessio

Possessio

a

a

detentio

detentio



Tylko posiadacz

Tylko posiadacz



Może zasiedzieć rzecz

Może zasiedzieć rzecz



Ma (zasadniczo) ochronę interdyktalną

Ma (zasadniczo) ochronę interdyktalną

(posesoryjną)

(posesoryjną)



Detentor

Detentor



Nie może bez dodatkowego tytułu stać się

Nie może bez dodatkowego tytułu stać się

posiadaczem

posiadaczem



Zasada, którą warto znać !!!:

Zasada, którą warto znać !!!:

Neminem sibi ipsum causam

Neminem sibi ipsum causam

possessionis mutare potest

possessionis mutare potest

Nikt nie może sam sobie zmienić podstawy

Nikt nie może sam sobie zmienić podstawy

prawnej posiadania

prawnej posiadania

Possessio

Possessio

a

a

detentio

detentio

Detentor:

Detentor:



Może wykonywać posiadanie przez

Może wykonywać posiadanie przez

dalszego detentora

dalszego detentora



Nie ma ochrony interdyktalnej

Nie ma ochrony interdyktalnej



Ale są od tego wyjątki, które

Ale są od tego wyjątki, które

trzeba

trzeba

znać

znać







Wierzyciel zastawny (zastawnik)

Wierzyciel zastawny (zastawnik)



Depozytariusz sekwestrowy

Depozytariusz sekwestrowy



Prekarzysta

Prekarzysta



Superficjariusz

Superficjariusz



Emfiteuta

Emfiteuta

Rodzaje posiadania

Rodzaje posiadania



Possessio

Possessio

iusta

iusta

–

–

iniusta

iniusta

[zgodność posiadania z

[zgodność posiadania z

prawem]

prawem]



Possessio

Possessio

bonae fidei

bonae fidei

–

–

malae fidei

malae fidei

(przekonanie posiadacza, że ma tytuł do rzeczy)

(przekonanie posiadacza, że ma tytuł do rzeczy)



Posiadacz w dobrej wierze

Posiadacz w dobrej wierze



Może zasiedzieć rzecz

Może zasiedzieć rzecz



Pozwany i zasądzony z

Pozwany i zasądzony z

rei vindicatio

rei vindicatio

może zachować

może zachować

pożytki i żądać zwrotu części nakładów

pożytki i żądać zwrotu części nakładów



Posiadacz w złej wierze

Posiadacz w złej wierze



Pozwany i zasądzony z

Pozwany i zasądzony z

rei vindicatio

rei vindicatio

musi zwrócić

musi zwrócić

wszystkie pożytki i może żądać tylko zwrotu nakładów

wszystkie pożytki i może żądać tylko zwrotu nakładów

koniecznych

koniecznych



Possessio vitiosa

Possessio vitiosa

–

–

non vitiosa

non vitiosa

(wadliwe –

(wadliwe –

niewadliwe)

niewadliwe)

decyduje sposób nabycia posiadania

decyduje sposób nabycia posiadania



Vi

Vi

(siłą),

(siłą),

clam

clam

(podstępem),

(podstępem),

precario

precario

(prekaryjnie)

(prekaryjnie)

posiadanie wadliwe

posiadanie wadliwe

ZNAĆ !!!

ZNAĆ !!!



Inaczej – niewadliwe

Inaczej – niewadliwe



ZASADNICZO tylko posiadacz niewadliwy

ZASADNICZO tylko posiadacz niewadliwy

uzyska ochronę interdyktalną !!! (por.

uzyska ochronę interdyktalną !!! (por.

jednak interdykt

jednak interdykt

de vi armata

de vi armata

)

)

Rodzaje posiadania

Rodzaje posiadania

Ochrona posiadania

Ochrona posiadania



3 grupy interdyktów:

3 grupy interdyktów:



Umocnienie

Umocnienie

posiadania (

posiadania (

retinendae

retinendae

possessionis

possessionis

)

)



Interdictum

Interdictum

uti possidetis

uti possidetis



Interdictum

Interdictum

utrubi

utrubi



Odzyskanie

Odzyskanie

posiadania (

posiadania (

recuperandae

recuperandae

possessionis

possessionis

)

)



Interdictum

Interdictum

unde vi

unde vi



Interdictum

Interdictum

de vi armata

de vi armata



Interdictum

Interdictum

de precario

de precario



Nabycie

Nabycie

posiadania („od nowa”) (

posiadania („od nowa”) (

adipiscendae

adipiscendae

poss.

poss.

)

)



Interdictum

Interdictum

quorum

quorum

bonorum

bonorum



Interdictum

Interdictum

Salvianum

Salvianum

Ochrona posiadania

Ochrona posiadania



Interdykty

Interdykty

retinendae possessionis

retinendae possessionis



Interdykty:

Interdykty:

duplicia, prohibitoria

duplicia, prohibitoria



Mógł wytoczyć aktualny posiadacz naruszany w

Mógł wytoczyć aktualny posiadacz naruszany w

posiadaniu, jak i taki, który to posiadanie utracił

posiadaniu, jak i taki, który to posiadanie utracił



Służył do ustalenia, który z przeciwników utrzyma się przy

Służył do ustalenia, który z przeciwników utrzyma się przy

posiadaniu

posiadaniu



Skierowany był do obu stron, zakaz używania przemocy

Skierowany był do obu stron, zakaz używania przemocy



Interdykty

Interdykty

recuperandae possessionis

recuperandae possessionis



Interdykty:

Interdykty:

simplicia, restitutoria

simplicia, restitutoria



Mógł wytoczyć były posiadacz, który to posiadanie utracił

Mógł wytoczyć były posiadacz, który to posiadanie utracił



Służył do odzyskania posiadania utraconego przez jedną

Służył do odzyskania posiadania utraconego przez jedną

ze stron

ze stron



Roszczenie o zwrot skierowane do tej strony, która

Roszczenie o zwrot skierowane do tej strony, która

posiadała rzecz niezgodnie z prawem

posiadała rzecz niezgodnie z prawem

Int. retinendae

Int. retinendae

possessionis

possessionis



Uti possidetis

Uti possidetis



Dotyczy jedynie nieruchomości

Dotyczy jedynie nieruchomości



Przy posiadaniu utrzymuje się posiadacz

Przy posiadaniu utrzymuje się posiadacz

niewadliwy w chwili wydania interdyktu

niewadliwy w chwili wydania interdyktu



Utrubi

Utrubi



Dotyczy jedynie ruchomości

Dotyczy jedynie ruchomości



Przy posiadaniu utrzymuje się ten kto był

Przy posiadaniu utrzymuje się ten kto był

dłużej

dłużej

posiadaczem

posiadaczem

niewadliwym

niewadliwym

w ciągu

w ciągu

roku wstecz

roku wstecz

od wydania interdyktu

od wydania interdyktu



Uwaga na

Uwaga na

accessio temporis

accessio temporis

(można

(można

doliczyć czas poprzednika, jeśli ten nabył

doliczyć czas poprzednika, jeśli ten nabył

niewadliwie)

niewadliwie)



Oba interdykty są

Oba interdykty są

duplicia

duplicia

,

,

prohibitoria

prohibitoria

i mogły

i mogły

spełniać funkcje polegające na odzyskaniu

spełniać funkcje polegające na odzyskaniu

posiadania

posiadania

Accessio temporis

Accessio temporis



Accessio temporis -

Accessio temporis -

możliwość doliczenia czasu

możliwość doliczenia czasu

władania poprzednika, jeśli ten nabył rzecz

władania poprzednika, jeśli ten nabył rzecz

niewadliwie

niewadliwie



G. 4.151:

G. 4.151:

„W interdykcie

„W interdykcie

utrubi

utrubi

korzyści przynosi nie tylko posiadanie

korzyści przynosi nie tylko posiadanie

własne, ale także cudze, jeżeli sprawiedliwe jest jego

własne, ale także cudze, jeżeli sprawiedliwe jest jego

doliczenie, na przykład tego czyim zostało się spadkobiercą,

doliczenie, na przykład tego czyim zostało się spadkobiercą,

jak i tego od kogo rzecz kupiono albo otrzymano tytułem

jak i tego od kogo rzecz kupiono albo otrzymano tytułem

darowizny lub posagu. A zatem jeśli do naszego posiadania

darowizny lub posagu. A zatem jeśli do naszego posiadania

dodamy prawne posiadanie innej osoby, które przewyższa

dodamy prawne posiadanie innej osoby, które przewyższa

posiadanie przeciwnika, na podstawie interdyktu

posiadanie przeciwnika, na podstawie interdyktu

utrubi

utrubi

wygramy proces. Ale temu kto nie ma żadnego własnego

wygramy proces. Ale temu kto nie ma żadnego własnego

posiadania, doliczanie nic nie daje, ani dać nie może, bo do

posiadania, doliczanie nic nie daje, ani dać nie może, bo do

tego co nie istnieje niczego doliczyć nie można. Ale i

tego co nie istnieje niczego doliczyć nie można. Ale i

posiadanie wadliwe, to jest nabyte od przeciwnika siłą,

posiadanie wadliwe, to jest nabyte od przeciwnika siłą,

podstępnie albo prekaryjnie, nie daje prawa do doliczenia,

podstępnie albo prekaryjnie, nie daje prawa do doliczenia,

gdyż takie posiadanie nie przynosi posiadaczowi żadnej

gdyż takie posiadanie nie przynosi posiadaczowi żadnej

korzyści”.

korzyści”.

Int. recuperandae

Int. recuperandae

possessionis

possessionis



Unde vi

Unde vi



Tylko posiadacz niewadliwy nieruchomości

Tylko posiadacz niewadliwy nieruchomości



Wyzuty z posiadania siłą (nieuzbrojoną)

Wyzuty z posiadania siłą (nieuzbrojoną)



De vi armata

De vi armata



Zarówno posiadacz niewadliwy, jak i

Zarówno posiadacz niewadliwy, jak i

wadliwy

wadliwy



Wyzuty z posiadania nieruchomości

Wyzuty z posiadania nieruchomości

siłą

siłą

zbrojną

zbrojną



De precario

De precario



Właściciel przeciw prekarzyście

Właściciel przeciw prekarzyście

(wobec innych osób ma inne interdykty)

(wobec innych osób ma inne interdykty)



Wszystkie trzy interdykty są:

Wszystkie trzy interdykty są:

simplicia,

simplicia,

restitutoria

restitutoria

Next time

Next time

-

-

własność i jej

własność i jej

ochrona

ochrona

Z

Z

Podręcznik

Podręcznik

a

a



Rozdział VII § 23 I; § 25 I

Rozdział VII § 23 I; § 25 I

Podręcznik PR-PPP:

Podręcznik PR-PPP:



Rozdział 5.3. (bez 5.3.4.)

Źródła:

Źródła:



G.2.19-37; G.4.16-17; G. 4.36-37; G. 4.92-94

G.2.19-37; G.4.16-17; G. 4.36-37; G. 4.92-94

Kazusy:

Kazusy:



Kazusy z prezentacji 19_A

Kazusy z prezentacji 19_A

Tabelki

Tabelki

:

:



Tabelka 19_B (pożytki i nakłady)

Tabelka 19_B (pożytki i nakłady)

Next time – warto zajrzeć

Next time – warto zajrzeć

Warto zajrzeć:

Warto zajrzeć:



H. Kupiszewski,

H. Kupiszewski,

Rozważania o

Rozważania o

własności rzymskiej

własności rzymskiej

, Czasopismo

, Czasopismo

Prawno-Historyczne 36/1984, nr 2,

Prawno-Historyczne 36/1984, nr 2,

s. 27-55.

s. 27-55.



W. Rozwadowski,

W. Rozwadowski,

Definicje prawa

Definicje prawa

własności w rozwoju dziejowym

własności w rozwoju dziejowym

,

,

Czasopismo Prawno-Historyczne

Czasopismo Prawno-Historyczne

36/1984, nr 2, s. 8-26 [część

36/1984, nr 2, s. 8-26 [część

dotycząca prawa rzymskiego].

dotycząca prawa rzymskiego].