Treści programowe
Treści programowe
1.
1.
Pojęcie controllingu.
Pojęcie controllingu.
2.
2.
Idea controllingu w przedsiębiorstwie.
Idea controllingu w przedsiębiorstwie.
Koncepcje controllingu.
Koncepcje controllingu.
3.
3.
Zadania controllera. Pozycja controllera w
Zadania controllera. Pozycja controllera w
strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa.
strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa.
4.
4.
Organizacja controllingu w
Organizacja controllingu w
przedsiębiorstwie.
przedsiębiorstwie.
5.
5.
Klasyfikacja controlingu. Controlling
Klasyfikacja controlingu. Controlling
operacyjny i strategiczny.
operacyjny i strategiczny.
6.
6.
Controlling jako system zarządzania przez
Controlling jako system zarządzania przez
cele – obszary stawiania celów w
cele – obszary stawiania celów w
controllingu, ROI i ROE jako cel, stawianie
controllingu, ROI i ROE jako cel, stawianie
celów za pomocą dokumentów finansowych.
celów za pomocą dokumentów finansowych.
Idea planowania.
Idea planowania.
7.
7.
Decentralizacja procesów zarządzania w
Decentralizacja procesów zarządzania w
przedsiębiorstwie. Wyodrębnianie ośrodków
przedsiębiorstwie. Wyodrębnianie ośrodków
odpowiedzialności w przedsiębiorstwie. Centra
odpowiedzialności w przedsiębiorstwie. Centra
odpowiedzialności za koszty. Centra przychodów.
odpowiedzialności za koszty. Centra przychodów.
Centra odpowiedzialności za wyniki. Centra
Centra odpowiedzialności za wyniki. Centra
inwestycyjne. Zasady oceny ośrodków
inwestycyjne. Zasady oceny ośrodków
odpowiedzialności.
odpowiedzialności.
8.
8.
Pojęcie ceny transferowej. Rodzaje cen
Pojęcie ceny transferowej. Rodzaje cen
transferowych. Wpływ cen transferowych na
transferowych. Wpływ cen transferowych na
wyniki osiągane przez centra odpowiedzialności.
wyniki osiągane przez centra odpowiedzialności.
Zagadnienie cen transferowych w kontekście
Zagadnienie cen transferowych w kontekście
strategii podatkowych przedsiębiorstw.
strategii podatkowych przedsiębiorstw.
9.
9.
Istota budżetowania. Pojęcie i rodzaje budżetów.
Istota budżetowania. Pojęcie i rodzaje budżetów.
Etapy procesu budżetowania. Kontrola wykonania
Etapy procesu budżetowania. Kontrola wykonania
budżetów operacyjnych i finansowych – analiza
budżetów operacyjnych i finansowych – analiza
odchyleń (zasady pomiaru, źródła powstawania).
odchyleń (zasady pomiaru, źródła powstawania).
Czynniki efektywnego budżetowania.
Czynniki efektywnego budżetowania.
Literatura podstawowa:
Literatura podstawowa:
1.
Marciniak S. (2008), Controlling:
teoria, zastosowania, Difin,
Warszawa.
2.
2.
Vollmuth H. J. (2007),
Vollmuth H. J. (2007),
Controlling:
Controlling:
planowanie, kontrola, kierowanie,
planowanie, kontrola, kierowanie,
Agencja Wydawnicza Placet,
Agencja Wydawnicza Placet,
Wrocław.
Wrocław.
Literatura uzupełniająca:
Literatura uzupełniająca:
1.
1.
Nowak E. (red.) (2011),
Nowak E. (red.) (2011),
Controlling w działalności
Controlling w działalności
przedsiębiorstwa
przedsiębiorstwa
,
,
PWE, Warszawa.
PWE, Warszawa.
2.
Surmacz A. (et al.) (2010), Budżetowanie i
controlling w przedsiębiorstwie, CeDeWu,
Warszawa
.
.
3.
Chachuła D. (2009), Controlling: koncepcje,
narzędzia, modele, Difin, Warszawa. Zarządzanie
przedsiębiorstwem.
4.
4.
Miesięcznik
Miesięcznik
Controlling
Controlling
i Rachunkowość
i Rachunkowość
Zarządcza.
Zarządcza.
Pisemna wersja referatu
Pisemna wersja referatu
strona tytułowa
strona tytułowa
struktura pracy (wstęp, część zasadnicza,
struktura pracy (wstęp, część zasadnicza,
zakończenie)
zakończenie)
treść zasadnicza (w podpunktach – bez pytań w
treść zasadnicza (w podpunktach – bez pytań w
tytułach)
tytułach)
Czcionka: Times New Roman, 12 pkt, tekst
Czcionka: Times New Roman, 12 pkt, tekst
wyjustowany, interlinia 1,5
wyjustowany, interlinia 1,5
tabele i rysunki
tabele i rysunki
nad tab./rys. – Rysunek nr 1. Tytuł …
nad tab./rys. – Rysunek nr 1. Tytuł …
pod tab./rys. –
pod tab./rys. –
Źródło: opracowanie własne na
Źródło: opracowanie własne na
podstawie: …
podstawie: …
do każdego rys./tab. musi znaleźć się
do każdego rys./tab. musi znaleźć się
odniesienie w tekście
odniesienie w tekście
spis literatury na końcu pracy
spis literatury na końcu pracy
w tekście powołania na daną pozycję
w tekście powołania na daną pozycję
(oraz przypisy merytoryczne):
(oraz przypisy merytoryczne):
Zezwala ona bowiem pracownikom nieetatowym
Zezwala ona bowiem pracownikom nieetatowym
na potrącanie od dochodu podlegającego
na potrącanie od dochodu podlegającego
opodatkowaniu - pod pewnymi warunkami - nie
opodatkowaniu - pod pewnymi warunkami - nie
tylko składek na obowiązkowe plany emerytalne
tylko składek na obowiązkowe plany emerytalne
świadczenia zdrowotne, ale także składek
świadczenia zdrowotne, ale także składek
płaconych na dobrowolne ubezpieczenia
płaconych na dobrowolne ubezpieczenia
uzupełniające
uzupełniające
1
1
.
.
1
1
R. Pajewska:
R. Pajewska:
Bancassurance w Unii
Bancassurance w Unii
Europejskiej
Europejskiej
, [w:]
, [w:]
Ubezpieczenia w Unii
Ubezpieczenia w Unii
Europejskiej,
Europejskiej,
J. Monkiewicz (red.), Warszawa:
J. Monkiewicz (red.), Warszawa:
Poltext 2002, s. 321.
Poltext 2002, s. 321.
CONTROLLING (definicje)
CONTROLLING (definicje)
•
proces sterowania
proces sterowania
zorientowany na wynik
zorientowany na wynik
przedsiębiorstwa, realizowany przez planowanie,
przedsiębiorstwa, realizowany przez planowanie,
kontrolę i sprawozdawczość
kontrolę i sprawozdawczość
•
kompleksowe, skoordynowane zarządzanie
kompleksowe, skoordynowane zarządzanie
przedsiębiorstwem
przedsiębiorstwem
w aspekcie optymalizacji
w aspekcie optymalizacji
nakreślonych celów, przybierających najczęściej
nakreślonych celów, przybierających najczęściej
postać zysku - w krótkim okresie oraz pewności
postać zysku - w krótkim okresie oraz pewności
egzystencji i rozwoju jednostki - w długim,
egzystencji i rozwoju jednostki - w długim,
•
sterowanie działalnością
sterowanie działalnością
przedsiębiorstwa,
przedsiębiorstwa,
zorientowane na cele,
zorientowane na cele,
•
wspieranie zarządzania
wspieranie zarządzania
łączące planowanie,
łączące planowanie,
kontrolę i informację, system winien zapewnić
kontrolę i informację, system winien zapewnić
ciągłość funkcjonowania przedsiębiorstwa, jego
ciągłość funkcjonowania przedsiębiorstwa, jego
rozwój, tworzyć podstawy podejmowania decyzji
rozwój, tworzyć podstawy podejmowania decyzji
gospodarczych,
gospodarczych,
CONTROLLING (definicje)
CONTROLLING (definicje)
•
system wspomagania kierownictwa
system wspomagania kierownictwa
przedsiębiorstwa w procesie strategicznego
przedsiębiorstwa w procesie strategicznego
i operacyjnego zarządzania,
i operacyjnego zarządzania,
który orientuje decyzje i działania
który orientuje decyzje i działania
kierownictwa wszystkich szczebli
kierownictwa wszystkich szczebli
zarządzania
zarządzania
na globalne cele przedsiębiorstwa poprzez
na globalne cele przedsiębiorstwa poprzez
koordynację funkcji planowania, sterowania,
koordynację funkcji planowania, sterowania,
kontroli i motywowania w różnych
kontroli i motywowania w różnych
przekrojach podmiotowych i czasowych
przekrojach podmiotowych i czasowych
oraz zapewnienie informacji niezbędnych
oraz zapewnienie informacji niezbędnych
do
do
podejmowania decyzji.
podejmowania decyzji.
Controlling
Controlling
jest koncepcją (sposobem myślenia)
jest koncepcją (sposobem myślenia)
zarządzania przedsiębiorstwem,
zarządzania przedsiębiorstwem,
która traktuje przedsiębiorstwo jako
która traktuje przedsiębiorstwo jako
system wzajemnie powiązanych
system wzajemnie powiązanych
elementów, uwzględniającą jego
elementów, uwzględniającą jego
indywidualny charakter
indywidualny charakter
i zmieniające się warunki otoczenia
i zmieniające się warunki otoczenia
gospodarczego.
gospodarczego.
Cechy controllingu
Cechy controllingu
jest podsystemem zarządzania
jest podsystemem zarządzania
przedsiębiorstwem, który częściowo przejmuje,
przedsiębiorstwem, który częściowo przejmuje,
a częściowo wspomaga procesy: planowania,
a częściowo wspomaga procesy: planowania,
sterowania i kontrolowania umożliwiając w ten
sterowania i kontrolowania umożliwiając w ten
sposób koordynację całego systemu,
sposób koordynację całego systemu,
funkcje controllingu mogą być pełnione przez
funkcje controllingu mogą być pełnione przez
odrębną komórkę organizacyjną lub
odrębną komórkę organizacyjną lub
stanowisko pracy,
stanowisko pracy,
obszar objęty systemem controllingu zależy od
obszar objęty systemem controllingu zależy od
tego czy dotyczy operatywnej czy strategicznej
tego czy dotyczy operatywnej czy strategicznej
części działalności podmiotu.
części działalności podmiotu.
Ideą controllingu wg S. Marciniaka (2008)
Ideą controllingu wg S. Marciniaka (2008)
jest zbudowanie logicznego systemu,
jest zbudowanie logicznego systemu,
który poprzez uporządkowane połączenie różnych
który poprzez uporządkowane połączenie różnych
elementów strukturalnych przedsiębiorstwa,
elementów strukturalnych przedsiębiorstwa,
biorących udział w działalności gospodarczej
biorących udział w działalności gospodarczej
wyrażanej w przekroju finansowym,
wyrażanej w przekroju finansowym,
ekonomicznym, organizacyjnym oraz
ekonomicznym, organizacyjnym oraz
technicznym pomoże kadrze kierowniczej w
technicznym pomoże kadrze kierowniczej w
podejmowaniu bardziej trafnych oraz
podejmowaniu bardziej trafnych oraz
wiarygodnych decyzji o charakterze
wiarygodnych decyzji o charakterze
operacyjnym i strategicznym.
operacyjnym i strategicznym.
Dlaczego controlling?
Dlaczego controlling?
Controlling jest jedyną logiczną i spójną
Controlling jest jedyną logiczną i spójną
odpowiedzią na procesy obecnie zachodzące
odpowiedzią na procesy obecnie zachodzące
w firmie, jak i w otoczeniu ekonomicznym
w firmie, jak i w otoczeniu ekonomicznym
przedsiębiorstwa.
przedsiębiorstwa.
Konkurencyjność rynku nasila się, a
Konkurencyjność rynku nasila się, a
złożoność problemów z jakimi stykają się
złożoność problemów z jakimi stykają się
przedsiębiorstwa wymusza stwarzanie
przedsiębiorstwa wymusza stwarzanie
odpowiednich narzędzi, które zapewnią
odpowiednich narzędzi, które zapewnią
skuteczne nawigowanie firmą
skuteczne nawigowanie firmą
w morzu informacji, zależności,
w morzu informacji, zależności,
uwarunkowań.
uwarunkowań.
Rodzaj
Rodzaj
osiągniętych
osiągniętych
korzyści
korzyści
Liczba
Liczba
przedsiębiors
przedsiębiors
tw
tw
(ogółem 75)
(ogółem 75)
Procent
Procent
przedsiębiors
przedsiębiors
tw
tw
zwiększenie
zwiększenie
rentowności
rentowności
52
52
69,3%
69,3%
poszerzenie
poszerzenie
rynków zbytu
rynków zbytu
20
20
26,7%
26,7%
zwiększenie
zwiększenie
dyscypliny
dyscypliny
wykonywania
wykonywania
budżetów
budżetów
1
1
1,3%
1,3%
zmniejszenie
zmniejszenie
kosztów
kosztów
działalności
działalności
32
32
42,7%
42,7%
Rodzaj
Rodzaj
osiągniętych
osiągniętych
korzyści
korzyści
Liczba
Liczba
przedsiębiors
przedsiębiors
tw
tw
Procent
Procent
przedsiębiors
przedsiębiors
tw
tw
poprawa
poprawa
jakości
jakości
produkcji
produkcji
8
8
10,7%
10,7%
usprawnienia
usprawnienia
organizacyjne
organizacyjne
25
25
33,3%
33,3%
poprawa
poprawa
płynności
płynności
finansowej
finansowej
2
2
2,7%
2,7%
usprawnienie
usprawnienie
przepływu
przepływu
informacji
informacji
2
2
2,7%
2,7%
Kontrola a controlling
Kontrola działalności gospodarczej
Proces obserwacji i pomiaru bieżącego
wykonania zadań oraz dostosowania
planowania do pożądanych wyników.
Istotę kontroli stanowi regulacja działań
przedsiębiorstwa, sprzyjająca osiąganiu
przez nie ustalonych celów.
Etapy kontroli
1.
Ustalenie norm i wzorców, standardów, celów i
metod pomiaru efektywności działania
organizacji.
2.
Ustalenie rzeczywistego stanu działania
(pomiar efektywności), tj. ocena aktualnych
wyników funkcjonowania organizacji.
3.
Porównanie stanu rzeczywistego ze stanem
pożądanym (ustalonymi wzorcami).
4.
Wyodrębnienie i analiza odchyleń.
5.
Podjęcie działań korygujących jako następstwo
analizy przyczynowej powstających odchyleń.
6.
Kontrola skutków zastosowania działań
korygujących.
Kontrola
Kontrola
– orientacja na przeszłość poprzez
– orientacja na przeszłość poprzez
wykorzystanie sprzężenia zwrotnego (feedback).
wykorzystanie sprzężenia zwrotnego (feedback).
Sprzężenie zwrotne - porównanie planu z jego
Sprzężenie zwrotne - porównanie planu z jego
wykonaniem właściwe dla procesów kontroli.
wykonaniem właściwe dla procesów kontroli.
odchylenie od
planu
poziom
wykonany
działania
korygujące
sprzężenia
zwrotnego na
poziomie
planowania
dyspozycyjnego
poziom
planowany
Controlling
Controlling
– orientacja na przyszłość poprzez
– orientacja na przyszłość poprzez
wykorzystanie sprzężenia zwrotnego wyprzedzającego
wykorzystanie sprzężenia zwrotnego wyprzedzającego
feedforward. Sprzężenie zwrotne wyprzedzające -porównanie
feedforward. Sprzężenie zwrotne wyprzedzające -porównanie
planu z jego potencjalnym wykonaniem, właściwe dla
planu z jego potencjalnym wykonaniem, właściwe dla
procesów controllingu.
procesów controllingu.
poziom
wykonany
poziom
planowany
działania zapobiegające
wystąpieniu odchylenia od
planu na poziomie planowania
dyspozycyjnego
PODEJRZENIE
WYSTĄPIENIA
ODCHYLENIA
Zamiast zamykać stajnię po
Zamiast zamykać stajnię po
kradzieży konia,
kradzieży konia,
dobry system controllingu uprzedza
dobry system controllingu uprzedza
kradzież
kradzież
lub pomaga złapać złodzieja na
lub pomaga złapać złodzieja na
gorącym uczynku.
gorącym uczynku.
KONTROLA
KONTROLA
CONTROLLING
CONTROLLING
Zorientowana na
Zorientowana na
przeszłość
przeszłość
Zorientowany na
Zorientowany na
przyszłość
przyszłość
Stwierdza błędy
Stwierdza błędy
Nadzoruje
Nadzoruje
Wnioskuje naprawienie
Wnioskuje naprawienie
błędów
błędów
Nadzoruje
Nadzoruje
Szuka winnych
Szuka winnych
Doradza
Doradza
Wnioskuje pokrycie
Wnioskuje pokrycie
szkód
szkód
Pomaga metodycznie
Pomaga metodycznie
Wnioskuje nałożenie
Wnioskuje nałożenie
kary
kary
Wnioskuje rozwiązania
Wnioskuje rozwiązania
Wnioskuje zmianę
Wnioskuje zmianę
personelu
personelu
Proponuje środki
Proponuje środki
zaradcze
zaradcze
Wnioskuje zmiany
Wnioskuje zmiany
organizacyjne
organizacyjne
Inspiruje
Inspiruje
Kieruje sprawę do
Kieruje sprawę do
właściwych organów
właściwych organów
administracji
administracji
Przestrzega
Przestrzega
Wskazuje na
Wskazuje na
doświadczenie obce
doświadczenie obce
Kontrola
Kontrola
– orientacja na przeszłość
– orientacja na przeszłość
stwierdza błędy, szuka winnych,
stwierdza błędy, szuka winnych,
wnioskuje pokrycie szkód i nałożenie kar,
wnioskuje pokrycie szkód i nałożenie kar,
wnioskuje zmiany organizacyjne i
wnioskuje zmiany organizacyjne i
personalne, kieruje sprawy do
personalne, kieruje sprawy do
właściwych organów administracyjnych i
właściwych organów administracyjnych i
ścigania.
ścigania.
Controlling
Controlling
– orientacja na przyszłość
– orientacja na przyszłość
koordynuje, nadzoruje, doradza, pomaga
koordynuje, nadzoruje, doradza, pomaga
metodycznie, proponuje rozwiązania i
metodycznie, proponuje rozwiązania i
środki zaradcze, wskazuje na
środki zaradcze, wskazuje na
doświadczenia obce, inspiruje,
doświadczenia obce, inspiruje,
przestrzega.
przestrzega.
Controlling ma zapobiegać, a nie leczyć.
W dłuższym czasie profilaktyka jest
tańsza niż leczenie „schorzeń”.
Kontrola jest składową controllingu,
którego ideą jest właśnie permanentna
kontrola osiągania celów poprzez
ustalanie rzeczywistych rezultatów i
porównywanie ich z wielkościami
zaplanowanymi.
Funkcje controllingu
Funkcje controllingu
Planowanie
Planowanie
– wyznaczanie strategicznych i
– wyznaczanie strategicznych i
operacyjnych
operacyjnych
celów przedsiębiorstwa
celów przedsiębiorstwa
Informowanie
Informowanie
– zbieranie i przetwarzanie
– zbieranie i przetwarzanie
informacji
informacji
wykorzystywanych do
wykorzystywanych do
podejmowania decyzji
podejmowania decyzji
Sterowanie
Sterowanie
– przygotowanie materiałów
– przygotowanie materiałów
wspomagających
wspomagających
proces sterowania firmą
proces sterowania firmą
Kontrola
Kontrola
– bieżące prowadzenie kontroli
– bieżące prowadzenie kontroli
uzyskiwanych
uzyskiwanych
wyników
wyników
Motywowanie
Motywowanie
Zadania controllingu:
Zadania controllingu:
D
D
ochód
ochód
R
R
ozwój
ozwój
O
O
żywienie (żywotność, intensywność i
żywienie (żywotność, intensywność i
pobudzanie
pobudzanie
energii)
energii)
G
G
ospodarność
ospodarność
A
A
ktywność
ktywność
Controlling ma zapewnić
Controlling ma zapewnić
przedsiębiorstwu odpowiedni poziom
przedsiębiorstwu odpowiedni poziom
d
d
ochodu. Jest on działaniem służącym
ochodu. Jest on działaniem służącym
r
r
ozwojowi firmy i
ozwojowi firmy i
o
o
żywieniu jego
żywieniu jego
funkcjonowania w długim okresie i
funkcjonowania w długim okresie i
zwiększeniu
zwiększeniu
g
g
ospodarności. Powinien
ospodarności. Powinien
zapewnić stosowny poziom
zapewnić stosowny poziom
a
a
ktywności
ktywności
podmiotu na rynku.
podmiotu na rynku.
KAPITAN
NAWIGATOR
STERNIK
WIOŚLARZE
OTOCZENIE
Wytyczanie
celów
Wyszukiwani
e dróg
Utrzymanie
kursu
Przekazanie
energii
Obserwacja
rynku
S
p
rz
ę
że
n
ie
zw
ro
tn
e
Wartości
faktyczne
Wartości
planowane
Rachunkowość a controlling
Informacja stanowi jądro systemu controllingu,
a analizowanie danych i dokumentacja
osiągniętych wyników, podjętych decyzji jest
jego głównym zadaniem.
System informacyjny controllingu gromadzi,
przetwarza, przechowuje i przekazuje
informacje wykorzystywane przez
zarządzających przedsiębiorstwem w procesie
podejmowania decyzji.
Kierownictwo różnych szczebli zarządzania
planuje, kontroluje i realizuje inne działania w
oparciu o informacje generowane przez
system controllingu.
Kryteria budowy sprawnie funkcjonującego
systemu informacyjno-sprawozdawczego:
nastawienie na odbiorcę;
powtarzalność i wiarygodność danych,
aktualność danych, pozyskanie ich w jak
najkrótszym czasie;
koszty pozyskania danych nie mogą być wyższe,
niż korzyści płynące z ich wykorzystania;
jednolita forma sprawozdań;
dostarczanie informacji wtedy, gdy są potrzebne;
odpowiedni sposób prezentacji danych.
Dane wygenerowane przez system rachunkowości
finansowej są przydatne do ustalenia wielkości
różnorodnych wskaźników. Analiza obliczonych
wskaźników polega na porównaniu wskaźników
osiągniętych przez przedsiębiorstwo z
wartościami wzorcowymi i określeniu czy
mieszczą się one w dopuszczalnych granicach, a
następnie na porównaniu ich z wynikami w
branży i ocenie dynamiki zmian.
Dane uzyskane z systemu rachunkowości
sporządzane są w trybie ex post,
charakteryzują się zbyt mocnym
zagregowaniem danych o kosztach i
przychodach co powoduje, iż nie spełniają
one swojej roli w procesach decyzyjnych.
W celu dostosowania systemu rachunkowości do
potrzeb controllingu zaleca się:
tworzenie kont analitycznych,
podział kont księgowych na część wykorzystywaną
przez rachunkowość finansową i część związaną z
rachunkowością zarządczą, co umożliwia łatwiejsze i
sprawniejsze wprowadzanie i przetwarzanie danych;
symulowanie zamknięcia okresów rozliczeniowych, co
ułatwia ocenę ex ante efektywności działalności
przedsiębiorstwa oraz wyszukiwanie optymalnych
założeń na potrzeby planowania;
stosowanie kilku metod rozliczania kosztów
jednoczenie, co pozwala na szybkie generowanie
informacji kosztowych.
Rachunkowość zarządcza a
controlling
Rachunkowość zarządcza obejmuje
analizę kosztów,
controlling jest zaś odpowiedzialny
za wyszukanie i określenie
najsłabszego ogniwa w łańcuchu
powiązań gospodarczych,
wpływającego na koszty i
przychody.
Controller
Controller
Menedżer
Menedżer
Koordynuje podstawy
Koordynuje podstawy
planowania i decyzji,
planowania i decyzji,
zarządza procesem
zarządza procesem
budżetowania
budżetowania
Określa wielkości do
Określa wielkości do
budżetu, cele i środki
budżetu, cele i środki
ich realizacji oraz
ich realizacji oraz
podejmuje decyzje
podejmuje decyzje
Informuje
Informuje
periodycznie o
periodycznie o
wielkości i
wielkości i
przyczynach
przyczynach
odchyleń od
odchyleń od
ustalonego celu
ustalonego celu
Stosuje środki
Stosuje środki
sterowania w
sterowania w
przypadku odchyleń
przypadku odchyleń
od celu
od celu
Informuje
Informuje
periodycznie o
periodycznie o
zmianach w
zmianach w
otoczeniu
otoczeniu
przedsiębiorstwa
przedsiębiorstwa
Działa i reaguje, aby
Działa i reaguje, aby
dopasować cele i
dopasować cele i
środki do
środki do
zmieniających się
zmieniających się
warunków otoczenia
warunków otoczenia
przedsiębiorstwa
przedsiębiorstwa
Controller
Controller
Menedżer
Menedżer
Dostarcza porad
Dostarcza porad
ekonomicznych
ekonomicznych
Zasięga porad
Zasięga porad
ekonomicznych
ekonomicznych
Wdraża ekonomiczne
Wdraża ekonomiczne
metody i instrumenty
metody i instrumenty
oraz uzgodnione
oraz uzgodnione
decyzje
decyzje
Ustala wymagania
Ustala wymagania
dla określonego
dla określonego
celowo sterowania
celowo sterowania
przedsiębiorstwa
przedsiębiorstwa
Współtworzy rozwój
Współtworzy rozwój
przedsiębiorstwa
przedsiębiorstwa
Zarządza dążąc do
Zarządza dążąc do
realizacji celów,
realizacji celów,
opierając się na
opierając się na
planowaniu i kontroli
planowaniu i kontroli
Jest nawigatorem i
Jest nawigatorem i
doradcą menedżera
doradcą menedżera
Uważa controllera za
Uważa controllera za
niezbędnego
niezbędnego
partnera w procesie
partnera w procesie
zarządzania
zarządzania
Orientacje controllingu
Orientacje controllingu
na cele – controling daje możliwość
na cele – controling daje możliwość
pozyskania odpowiedzi na pytania kto, co,
pozyskania odpowiedzi na pytania kto, co,
kiedy jak i za ile, a sformułowanie celów
kiedy jak i za ile, a sformułowanie celów
umożliwia poinformowanie pracowników co
umożliwia poinformowanie pracowników co
do oczekiwań stawianych wobec nich przez
do oczekiwań stawianych wobec nich przez
zarząd przedsiębiorstwa,
zarząd przedsiębiorstwa,
na przyszłość – informacja o historii
na przyszłość – informacja o historii
działania jednostki jest niewystarczająca do
działania jednostki jest niewystarczająca do
prawidłowego jej funkcjonowania, ważnym
prawidłowego jej funkcjonowania, ważnym
jest opracowanie, wdrożenie i wykorzystanie
jest opracowanie, wdrożenie i wykorzystanie
nowych instrumentów i narzędzi kreujących
nowych instrumentów i narzędzi kreujących
informację opisującą przyszłość jednostki,
informację opisującą przyszłość jednostki,
na wąskie gardła – controlling orientuje się na
na wąskie gardła – controlling orientuje się na
wyszukiwanie ograniczeń, które mogą
wyszukiwanie ograniczeń, które mogą
zaburzyć realizację celów stawianych przed
zaburzyć realizację celów stawianych przed
jednostką oraz umożliwia przyjęcie przez
jednostką oraz umożliwia przyjęcie przez
podmiot aktywnej postawy wobec tych
podmiot aktywnej postawy wobec tych
ograniczeń,
ograniczeń,
na rynek – rozpoznanie w odpowiednim czasie
na rynek – rozpoznanie w odpowiednim czasie
kierunku rozwoju rynku umożliwia
kierunku rozwoju rynku umożliwia
przedsiębiorstwu podniesienie swej
przedsiębiorstwu podniesienie swej
konkurencyjności, controlling poprzez swe
konkurencyjności, controlling poprzez swe
instrumenty winien umożliwić rozpoznanie
instrumenty winien umożliwić rozpoznanie
tych trendów i zmian,
tych trendów i zmian,
na klienta – zaspokojenie życzeń klientów daje
na klienta – zaspokojenie życzeń klientów daje
możliwość przetrwania i generowania zysku
możliwość przetrwania i generowania zysku
przez przedsiębiorstwo. Controlling powinien
przez przedsiębiorstwo. Controlling powinien
dostarczyć odpowiednich informacji o tych
dostarczyć odpowiednich informacji o tych
potrzebach i sposobach ich zaspokajania.
potrzebach i sposobach ich zaspokajania.
W celu wprowadzenia do organizacji efektywnie
funkcjonującego systemu controllingu,
controller powinien zwrócić szczególną uwagę na
następujące aspekty:
konieczność uzgadniania celów operacyjnych i
strategicznych,
wytworzenie ducha wspólnoty,
delegowanie zadań, odpowiedzialności i
kompetencji,
stworzenie możliwości rozwijania własnych
inicjatyw przez pracowników,
stworzenie miarodajnego systemu
informacyjnego.
Klasyfikacja controllingu
Klasyfikacja controllingu
Kryterium horyzontu czasu /
Kryterium horyzontu czasu /
funkcji / szczebli zarządzania:
funkcji / szczebli zarządzania:
controlling operatywny,
controlling operatywny,
controlling strategiczny.
controlling strategiczny.
Kryterium przedmiotu / obszarów
Kryterium przedmiotu / obszarów
funkcyjnych:
funkcyjnych:
Controlling działalności B+R.
Controlling działalności B+R.
Controlling produkcji,
Controlling produkcji,
Controlling zaopatrzenia,
Controlling zaopatrzenia,
Controlling marketingu,
Controlling marketingu,
Controlling dystrybucji,
Controlling dystrybucji,
Controlling sprzedaży,
Controlling sprzedaży,
Controlling personalny,
Controlling personalny,
Controlling ekologii.
Controlling ekologii.
Kryterium treści planowania i
Kryterium treści planowania i
kontroli:
kontroli:
Controlling koszów,
Controlling koszów,
Controlling inwestycji
Controlling inwestycji
Controlling finansów,
Controlling finansów,
Controlling projektów,
Controlling projektów,
Controlling podatkowy.
Controlling podatkowy.
Zadania controllera
1.
Przygotowanie i koordynacja realizacji planów
funkcjonowania przedsiębiorstwa.
2.
Nadzór nad realizacją zadań wyznaczonych w
planach.
3.
Przygotowanie i interpretacja raportów z
wykonania planowych zadań.
4.
Określenie zasad sporządzania różnych
zestawień i sprawozdań w celu ujednolicenia
informacji przepływających pomiędzy centralą a
jej oddziałami w sprawach dotyczących
rachunkowości, sprawozdawczości, polityki
finansowej i strategii rozwoju.
Zadania controllera
5.
Doradztwo na rzecz zarządzających
wszystkimi dziedzinami działalności,
pomoc w realizacji funkcji
kierowniczych,
6.
Nadzór i koordynacja w zakresie
przygotowania sprawozdawczości
zewnętrznej dla jej odbiorców,
7.
Analiza i interpretacja wyników
ekonomicznych oraz ocena kondycji
finansowej
przedsiębiorstwa
.
Wizerunek
controllera
Typ
otoczenia
Zadania controllera
Rejestra
tor
stabiln
e
Dostarczanie danych o minionych
procesach gospodarczych,
wykorzystywanie informacji ze
sprawozdań finansowych, powiązanie z
księgowością finansową i tradycyjnym
rachunkiem kosztów,
nieuczestniczenie w procesie
decyzyjnym.
Nawiga
tor
zmienn
e
Integracja planowania z kontrolą,
porównywanie wielkości faktycznych z
planowanymi, zapobieganie
popełnianiu ewentualnych błędów,
eliminowanie odchyleń w czasie
teraźniejszym i przyszłości,
współuczestniczenie w procesie
decyzyjnym.
Innowat
or
burzliw
e
Szybka orientacja w dokonanych
zmianach, energiczne działanie
innowacyjne, doskonalenie rozwiązań
systemu ekonomicznego, stosowanie
nowoczesnych rozwiązań
rachunkowości, udział w
zarządzaniu.
Elementy
charakterysty
ki
Stanowisko kontrolera
Forma
instytucjonalna
Forma
nieinstytucjonal
na
Wielkość
przedsiębiorst
wa
duże
małe, średnie
Przyporządko
wanie w
strukturze
organizacyjnej
oddział, dział
controllingu
dział finansowy,
rachunkowości,
zespoły
problemowe,
kierownik działu
Rozwiązania
strukturalne
struktura
sztabowa,
sztabowo-
liniowa
struktura
funkcjonalna
Typ, sylwetka
kontrolera
koordynator,
moderator,
analityk,
inicjator,
innowator
wspomaga
menedżera
Koordynator – uzgadnia wzajemne działania,
ujednolica i harmonizuje wspólne plany,
Moderator – prezentuje określony program,
bufor bezpieczeństwa w prowadzonej
dyskusji,
Analityk – analizuje dane opierając się na
odpowiednim aparacie narzędziowym,
Inicjator – projektodawca,
Innowator – projektuje i wdraża zmiany w
różnych obszarach działania firmy
Koncepcje controllingu w podmiotach różnej
wielkości
mała organizacja – controlling jako poszerzona
rachunkowość finansowa (chęć poprawy wyników,
stabilne otoczenie, sylwetka controllera – rejestrator)
średnia organizacja - controlling jako informacyjne
wspomaganie zarządzania (chęć poprawy komunikacji
wewnętrznej i z otoczeniem, stabilne lub zmienne
otoczenie, sylwetka controllera – analityk)
duża organizacja - controlling jako koordynacja
zarządzania (chęć usprawnienia zarządzania,
procesów planowania, kontroli, sterowania, zmienne
otoczenie, sylwetka controllera – koordynator)
bardzo duża organizacja - controlling jako
szczególna forma zarządzania (dążenie do
optymalizacji podejmowanych decyzji w zakresie
planowania, kontroli, sterowania, burzliwe otoczenie,
sylwetka controllera – inicjator i innowator).
Kontroler finansowy:
Kontroler finansowy:
jest odpowiedzialny za proces przygotowania
jest odpowiedzialny za proces przygotowania
budżetu rocznego, forecastu i planu
budżetu rocznego, forecastu i planu
wieloletniego
wieloletniego
jest odpowiedzialny za kontrolę realizacji
jest odpowiedzialny za kontrolę realizacji
powyższych planów
powyższych planów
jest odpowiedzialny za dostarczenie
jest odpowiedzialny za dostarczenie
wiarygodnej informacji zarządczej, służącej do
wiarygodnej informacji zarządczej, służącej do
podejmowania decyzji
podejmowania decyzji
jest odpowiedzialny za dostosowanie planu kont
jest odpowiedzialny za dostosowanie planu kont
do potrzeb rachunkowości zarządczej
do potrzeb rachunkowości zarządczej
jest odpowiedzialny za stworzenie struktury
jest odpowiedzialny za stworzenie struktury
centrów przychodowo-kosztowych
centrów przychodowo-kosztowych
Kontroler finansowy:
Kontroler finansowy:
przygotowuje dla działu księgowości dane
przygotowuje dla działu księgowości dane
dotyczące rezerw i odpisów aktualizacyjnych
dotyczące rezerw i odpisów aktualizacyjnych
przygotowuje miesięczne raporty zarządcze
przygotowuje miesięczne raporty zarządcze
dla kierownictwa firmy
dla kierownictwa firmy
jest odpowiedzialny za okresowe
jest odpowiedzialny za okresowe
raportowanie do spółki matki według
raportowanie do spółki matki według
określonych standardów rachunkowości
określonych standardów rachunkowości
jest zakres obowiązków typowych dla
jest zakres obowiązków typowych dla
dyrektora finansowego i głównego
dyrektora finansowego i głównego
księgowego w małych i średnich spółkach,
księgowego w małych i średnich spółkach,
będących spółkami córkami
będących spółkami córkami
międzynarodowych korporacji
międzynarodowych korporacji
Do zadań
Do zadań
controllera produkcji
controllera produkcji
należy:
należy:
planowanie i kontrola produktywności w
planowanie i kontrola produktywności w
celu jej wzrostu,
celu jej wzrostu,
optymalizowanie programu produkcji ze
optymalizowanie programu produkcji ze
względu na koszty (zarządzanie kosztami
względu na koszty (zarządzanie kosztami
stałymi), czas trwania i magazynowania
stałymi), czas trwania i magazynowania
produkcji,
produkcji,
określanie zaangażowanego kapitału
określanie zaangażowanego kapitału
(koszty utrzymywania zapasów).
(koszty utrzymywania zapasów).
Do zadań
Do zadań
controllera logistyki
controllera logistyki
należy:
należy:
tworzenie i aktualizowanie systemu
tworzenie i aktualizowanie systemu
planowania,
planowania,
funkcja kontrolna i doradcza,
funkcja kontrolna i doradcza,
rozpoznanie i analiza odchyleń,
rozpoznanie i analiza odchyleń,
opracowywanie procedur postępowania w
opracowywanie procedur postępowania w
przypadku wykrytych odchyleń,
przypadku wykrytych odchyleń,
konstrukcja wskaźników funkcjonowania
konstrukcja wskaźników funkcjonowania
oceny podsystemów logistycznych,
oceny podsystemów logistycznych,
przygotowywanie raportów,
przygotowywanie raportów,
podejmowanie decyzji korygujących.
podejmowanie decyzji korygujących.
Do zadań
Do zadań
ekocontrollera
ekocontrollera
należy:
należy:
promowanie ochrony środowiska,
promowanie ochrony środowiska,
ocenianie realizacji przepisów
ocenianie realizacji przepisów
dotyczących ochrony środowiska,
dotyczących ochrony środowiska,
prowadzenie ekologicznej promocji
prowadzenie ekologicznej promocji
przedsiębiorcy i jego produktów.
przedsiębiorcy i jego produktów.
Controlling
operatywny i strategiczny
Controlling operatywny
Elementem rozróżniającym controlling
operatywny i strategiczny jest: czas, waga
podejmowanych decyzji, wielkość firmy,
dokładność przewidywań i pomiaru.
Controlling operatywny ukierunkowany jest na
realizację celów bieżących będących częścią celów
strategicznych i misji jednostki gospodarczej.
Zajmuje się wdrożeniem i realizacją celów
strategicznych poprzez orientację na cele
operatywne tj.:
cele podmiotowe – zarządzanie potencjałem
ludzkim,
cele przedmiotowe – ilość i jakość produkcji,
wykorzystanie i oszczędność
czynników
produkcji,
formalne – finansowe i ekonomiczne (płynność,
rentowność, wartość sprzedaży, wartość zysku).
Controlling operatywny
nastawiony jest na badanie realizacji
celów jednostki
i związanych z nimi działań za pomocą
metod ilościowych.
Bazę informacyjną zarządzania
Bazę informacyjną zarządzania
operacyjnego stanowią:
operacyjnego stanowią:
plan techniczno-ekonomiczny,
plan techniczno-ekonomiczny,
sprawozdawczość finansowa,
sprawozdawczość finansowa,
operacyjne plany krótkookresowe.
operacyjne plany krótkookresowe.
Controlling strategiczny:
ściśle powiązany jest ze strategią
zarządzania, dotyczącą tworzenia,
zachowania lub wzrostu potencjału sukcesu
przedsiębiorstwa,
obejmuje planowanie strategiczne,
sterowanie projektami zapewniającymi
osiąganie długookresowych celów
przedsiębiorstwa oraz kontrolę strategiczną.
Bazę informacyjną zarządzania
Bazę informacyjną zarządzania
operacyjnego
operacyjnego
stanowią strategiczne plany
stanowią strategiczne plany
długookresowe uwzględniające misję
długookresowe uwzględniające misję
przedsiębiorstwa, wizję, cele, strategie.
przedsiębiorstwa, wizję, cele, strategie.
Cechy charakterystyczne controllingu
strategicznego:
słaba konkretyzacja celów,
oparcie o potencjalne czynniki sukcesu,
których wystąpienie przewiduje się w
przyszłości,
niski stopień sformalizowania danych,
trudności w pozyskiwaniu informacji,
zmienność źródeł informacji,
wysokie prawdopodobieństwo powstania
odchyleń,
wielopodmiotowy, długi i nieograniczony
zakres kontroli.