9.1. Wiadomości ogólne

o czynniku ludzkim

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



1. Człowiek w procesach produkcyjnych:



Człowiek w pracy produkcyjnej



Człowiek w zawodach komunikacyjnych



2. Cele badań nad czynnikiem ludzkim:



Podniesienie jakości i wydajności



Zapewnienie bezpieczeństwa człowiekowi



Zapewnienie człowiekowi komfortu



Zapewnienie zadowolenia z pracy



Rozwój osobowości człowieka



3 Co interesuje nas u człowieka



Procesy i algorytmy działania,



Właściwości człowieka

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



4. Co wpływa na osiągnięcie dobrych

wyników w pracy



Dobrze wyposażone stanowisko pracy



Rytmiczne dostawy surowców



Dobra organizacja pracy



Dobre oświetlenie



Dobra wentylacja



Atmosfera pracy



Warunki otoczenia

ale również:

Zdrowie, Kwalifikacje, Status społeczny, Uzdolnienia

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



5. Klasyfikacja ogólna czynników



Problem kwalifikacji – co umie!



Problem motywacji – co chce robić!



6. Wymagania stawiane człowiekowi

przez pracę



Zharmonizowanie możliwości człowieka z

wymaganiami:



Nie wykonywać pracy zbyt łatwej



Nie napotykać w pracy trudności wykraczających

poza jego możliwości

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



7. Człowiek w procesie pracy:



Uzyskiwanie informacji



Przetwarzanie informacji i podejmowanie decyzji



Działanie zgodnie z decyzją

Problemy:



Sposób odbioru informacji,



Pojęcie systemów ekspertowych



Optymalne elementy wykonawcze

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



8. Metody badawcze czynnika ludzkiego,

trudności eksperymentowania z

człowiekiem:



Złożoność natury ludzkiej,



Przystosowanie metod z innych dziedzin,



Określenie warunków prowadzenia obserwacji:



Obiektywizm



Bezstronność rejestracji faktów



Granice eksperymentu czynnego

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



8a. Obserwacja bezpośrednia



Wykorzystanie do:



Opracowania taryfikatorów



Norm



Określenia najlepszych algorytmów wykonywania

czynności



Określenia algorytmów wnioskowania człowieka

Obserwacja bezpośrednia wymaga przygotowania

wzoru raportu, formularza poprzedzonego analizą

charakteru pracy.

Obserwacja człowieka przy rzeczywistej maszynie

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



8b. Badanie wypadków



Definicja wypadku



Metoda gromadzenia i interpretacji danych

Błędy popełniane w procesie pracy

Wypadki w pracy

wypadki komunikacyjne

Zdarzenie, które w sposób nagły i nieoczekiwany

zakłóciło

normalny tok procesu pracy

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



8c. Formularz wypadkowy:



1. Dane osób dotyczących wypadku



2. Czas wypadku



3. Miejsce wypadku



4. Dane świadków



5. Charakter szkody lub/i urazu



6. Rodzaj i wysokość strat



7. Opis wypadku:



Opis wypadku



Opis zabezpieczeń technicznych



Przyczyny wypadku



Sugestie zapobiegania

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



8d. Rodzaje błędu:

– Błędy w odczycie wskaźników wieloobrotowych
– Błędy w odczycie wskaźników wielowskazówkowych
– Błędy odczytu na wskaźnikach kombinowanych
– Błędy odwrócenia kierunku
– Błędy związane ze złą czytelnością
– Błędy zamiany lub podstawienia
– Pomylenie przyrządów
– Odczyt ze wskaźnika nieczynnego
– Błędna interpolacja danych
– Błędy związane ze zjawiskami złudzenia (np. położenia

samolotu)

 Błędy w spostrzeganiu sygnałów

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



8e. Metody eksperymentalne



Plan eksperymentu i metody:



Boxa Wilsona: badania typu 2^3, badania 3^3,

półodpowiedź badania 3^3, badanie złożone

Wywołanie badanego zjawiska w określonych

warunkach

w celu stwierdzenia wpływu tych warunków

na przebieg tego zjawiska

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



Czynniki decydujące o prawidłowym

przebiegu eksperymentu:



Ilość zmiennych wejściowych



Ilość zmiennych wyjściowych



Wrażliwość zmiennej na zjawisko



Wartość merytoryczna zjawisko zmiennej



Zmienne powinny być mierzalne



Pomiar zmiennych powinien być tani i dostępny



Zadres zmienności zmiennych



Brak skorelowania między zmiennymi



Brak kombinacji liniowej pomiędzy zmiennymi



Koincydencja



Dopasowanie modelu

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



Typy eksperymentu:



Metoda grup nieniezależnych,



Metoda grup dobranych:



Staż w zawodzie



Oceny uzyskane w procesie kształcenia



Obiektywna miara sprawności zawodowej



Metoda grup złożonych z osób dobieranych parami



Metoda badania tych samych osób w różnych

warunkach eksperymenty



Eksperymenty o wielu zmiennych

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



Prawa Murphy'ego



Jeżeli coś może się nie udać - nie uda się na pewno.



Nie uda się nawet wtedy, gdy jednak nie powinno się nie udać.



Wszystko wali się naraz.



Nigdy nie kłóć się z głupcem - ludzie mogą nie dostrzec różnicy.



Jeżeli myślisz, że idzie dobrze - na pewno nie wiesz wszystkiego.



Trudne problemy zostawione same sobie staną się jeszcze trudniejsze.



Jeżeli udoskonalasz coś dostatecznie długo - na pewno to zepsujesz.



Druga kolejka jest zawsze szybsza.



Wszystko, co dobre, jest nielegalne, niemoralne albo powoduje tycie.



Niemożliwe jest zbudowanie niezawodnego urządzenia - głupcy są

zbyt pomysłowi.



Światełko w tunelu - to reflektory nadjeżdżającego pociągu.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



Prawa Murphy'ego



To, czego szukasz, znajdziesz zawsze w ostatnim z

przeszukiwanych miejsc.



Wniosek to punkt, w którym nie masz już siły dalej myśleć.



Złota zasada Murphy'ego: Zasady określa ten, kto ma złoto.



Zasada Robertsona: Dyplomata to ktoś, kto potrafi powiedzieć ci,

abyś poszedł do diabła w ten sposób, że poczujesz narastające

podniecenie na myśl o zbliżającej się podróży.



Prawo Gumpersona: Prawdopodobieństwo każdego zdarzenia jest

odwrotnie proporcjonalne do stopnia, w jakim jest ono pożądane.



Prawo Wylera: Nie ma rzeczy niemożliwych dla kogoś, kto nie

musi ich zrobić sam.



Prawo Balaniego: Jak długo trwa minuta, zależy od tego, po której

stronie drzwi toalety się znajdujesz.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



Prawa Murphy'ego



Prawo Liebermana: Aby oszacować czas potrzebny na

wykonanie jakiegoś zadania należy przewidywany czas

pomnożyć razy dwa i przyjąć jednostkę o rząd wyższą.



Prawo Greena: Wszystko jest możliwe pod warunkiem, że nie

wiesz, o czym mówisz.



Maksyma Manly'ego: Logika jest absolutnie pewną metodą

dochodzenia do niepewnych wniosków.



Prawo Sattingera: Każde urządzenie będzie działać lepiej, jeżeli

włożysz wtyczkę do gniazdka.



Prawo Fetta: Nigdy nie powtarzaj udanego doświadczenia.



Zasada Tsara: Przy dziesięciu priorytetowych sprawach któraś

na pewno będzie wykonana jako pierwsza.



Dylemat Główny: Optymista wierzy, że żyjemy w najlepszym ze

światów. Pesymista obawia się, że może to być prawdą.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



Prawa Murphy'ego



Pesymista to dobrze poinformowany optymista.



Prawo Corco'a Drogovy'ego: Po drugim pasie jedzie się zawsze

szybciej.



Prawo Pogorzelskiego: Kiedy na wąskiej drodze jesteś tylko Ty

(samochodem), drugi samochód (jadący z naprzeciwka) i pieszy lub

rowerzysta (pomiędzy wami), zawsze miniecie się wszyscy

jednocześnie w jednym miejscu.



Prawo II Pogorzelskiego: Kiedy czekasz na tramwaj, zawsze

podjeżdża ten z nieodpowiednim numerem.



Prawo nadmiaru: Po złożeniu każdej remontowanej maszyny

pozostaje zawsze kilka zbędnych części.



Prawo montażu: Nigdy nic do niczego nie pasuje.



Poprawianie czegoś, co działa dobrze, sprawi, że zacznie to działać

źle. Poprawianie czegoś, co działa źle, sprawi, że zacznie to działać

jeszcze gorzej. Wniosek: Cały świat jest cały czas poprawiany.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



Filozoficzne podstawy praw Murphy'ego



Sztuczna inteligencja jest lepsza od naturalnej głupoty.



Jeżeli uczynisz komuś przysługę, to jesteś od zaraz trwale za to

odpowiedzialny.



Niejasność jest wielkością niezmienną.



Skrót jest najdłuższą drogą pomiędzy dwoma punktami.



Cztery zjawiska blokują postęp ludzkości: ignorancja, głupota,

komitety normalizacyjne oraz ludzie sprzedający komputery.



Istnieją trzy rodzaje kłamstw: kłamstwa odruchowe, powszechne

oraz testy komputerowe. gorzej. Wniosek: Cały świat jest cały

czas poprawiany.



Prawa hydrauliki Murphy'ego



Każda rura po obcięciu na wymiar okazuje się zbyt krótka.



Wszystkie szczelne złącza przeciekają.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



Prawa selektywnej grawitacji



Upuszczone narzędzie pada zawsze tam, gdzie wyrządzi

najwięcej szkody.



Chleb pada zawsze na stronę posmarowaną masłem, a jeśli nie

spadnie, oznacza to, że złą stronę posmarowaliśmy.



Prawdopodobieństwo, że chleb spadnie posmarowaną stroną na

dywan, jest wprost proporcjonalne do ceny dywanu.



Ciało uderzone łomem nie ma prawa stawiać oporu.



Prawa hydrauliki Murphy'ego



Każda rura po obcięciu na wymiar okazuje się zbyt krótka.



Wszystkie szczelne złącza przeciekają.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



Ogólne prawa Murphy'ego



Systemy złożone wykazują skłonność do popełniania złożonych

błędów.



Zaś systemy proste wykazują skłonność do popełniania

elementarnych błędów.



Nowe systemy produkują tak nowe, jak i stare błędy.



Człowiek postępuje rozsądnie wtedy i tylko wtedy, gdy wszelkie

inne możliwości zostały już wyczerpane.



Systemy odporne na idiotów obsługiwane są właśnie przez idiotów.



Rozłożenie dowolnego urządzenia na części jest proste.



Ponowne jego złożenie tak, żeby działało, nie jest możliwe.



Komputer służy do tego aby ułatwić ci pracę, której bez niego w

ogóle byś nie miał.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



Osiem Praw Szanownego Klienta



Klientowi nigdy nie przyjdzie na myśl ile kosztuje projekt, tylko

ile można na tym projekcie zaoszczędzić.



Jeżeli udało ci się wprowadzić w programie, wymagane przez

klienta poprawki, wtedy on z nich zrezygnuje.



Żaden klient nie wie czego właściwie chce.



Każdy klient wie dokładnie czego nie chce.



Żaden klient nie chce tego co masz już gotowe.



Nie wie także co chciałby mieć zamiast tego.



Klient, który najmniej płaci marudzi najwięcej.



Klient żąda największych zmian dokładnie wtedy, kiedy produkt

jest już gotowy.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



Prawa Murphy'ego dotyczące elektroniki



Nie wierz w cuda, polegaj na nich.



Każdy przewód obcięty na długość okaże się za krótki.



Układ zabezpieczający zniszczy układy zabezpieczane.



Tranzystor zabezpieczony przez szybko działający bezpiecznik,

zabezpieczy go - paląc się w pierwszej kolejności.



Stopień głupoty twojego postępowania jest wprost

proporcjonalny do liczby przyglądających ci się osób.



Prawdopodobieństwo wyczerpania się baterii jest wprost

proporcjonalne do zapotrzebowania na kalkulator.



Dowolne urządzenie uszkodzone w dowolny sposób (z wyjątkiem

całkowitego zniszczenia), będzie doskonale działało w obecności

wykwalifikowanego personelu naprawczego.



ten projekt, bądź też rozszerzy jego zakres.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



Prawa Murphy'ego dotyczące elektroniki



Element wybrany losowo z grupy o 99-procentowej

wiarygodności, będzie należał do pozostałego 1 procentu.



Konieczność znaczących zmian w projekcie jest odwrotnie

proporcjonalna do czasu pozostającego do oddania tego

projektu.



Jeżeli zakres bezpieczeństwa jest ustalony na podstawie

doświadczenia twórców i obsługi naprawiającej, to dowolny

użytkownik natychmiast znajdzie sposób aby go przekroczyć.



Jeżeli projekt został całkowicie określony i wszystkie sposoby

badań zostały wyczerpane, to niezależny, niedoinformowany

amator eksperymentator odkryje fakt, który bądź zlikwiduje

zapotrzebowanie na ten projekt, bądź też rozszerzy jego zakres.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski