9.1. Wiadomości ogólne
o czynniku ludzkim
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
9.1. Wiadomości ogólne
o czynniku ludzkim
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
1. Człowiek w procesach produkcyjnych:
Człowiek w pracy produkcyjnej
Człowiek w zawodach komunikacyjnych
2. Cele badań nad czynnikiem ludzkim:
Podniesienie jakości i wydajności
Zapewnienie bezpieczeństwa człowiekowi
Zapewnienie człowiekowi komfortu
Zapewnienie zadowolenia z pracy
Rozwój osobowości człowieka
3 Co interesuje nas u człowieka
Procesy i algorytmy działania,
Właściwości człowieka
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
4. Co wpływa na osiągnięcie dobrych
wyników w pracy
Dobrze wyposażone stanowisko pracy
Rytmiczne dostawy surowców
Dobra organizacja pracy
Dobre oświetlenie
Dobra wentylacja
Atmosfera pracy
Warunki otoczenia
ale również:
Zdrowie, Kwalifikacje, Status społeczny, Uzdolnienia
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
5. Klasyfikacja ogólna czynników
Problem kwalifikacji – co umie!
Problem motywacji – co chce robić!
6. Wymagania stawiane człowiekowi
przez pracę
Zharmonizowanie możliwości człowieka z
wymaganiami:
Nie wykonywać pracy zbyt łatwej
Nie napotykać w pracy trudności wykraczających
poza jego możliwości
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
7. Człowiek w procesie pracy:
Uzyskiwanie informacji
Przetwarzanie informacji i podejmowanie decyzji
Działanie zgodnie z decyzją
Problemy:
Sposób odbioru informacji,
Pojęcie systemów ekspertowych
Optymalne elementy wykonawcze
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
8. Metody badawcze czynnika ludzkiego,
trudności eksperymentowania z
człowiekiem:
Złożoność natury ludzkiej,
Przystosowanie metod z innych dziedzin,
Określenie warunków prowadzenia obserwacji:
Obiektywizm
Bezstronność rejestracji faktów
Granice eksperymentu czynnego
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
8a. Obserwacja bezpośrednia
Wykorzystanie do:
Opracowania taryfikatorów
Norm
Określenia najlepszych algorytmów wykonywania
czynności
Określenia algorytmów wnioskowania człowieka
Obserwacja bezpośrednia wymaga przygotowania
wzoru raportu, formularza poprzedzonego analizą
charakteru pracy.
Obserwacja człowieka przy rzeczywistej maszynie
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
8b. Badanie wypadków
Definicja wypadku
Metoda gromadzenia i interpretacji danych
Błędy popełniane w procesie pracy
Wypadki w pracy
wypadki komunikacyjne
Zdarzenie, które w sposób nagły i nieoczekiwany
zakłóciło
normalny tok procesu pracy
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
8c. Formularz wypadkowy:
1. Dane osób dotyczących wypadku
2. Czas wypadku
3. Miejsce wypadku
4. Dane świadków
5. Charakter szkody lub/i urazu
6. Rodzaj i wysokość strat
7. Opis wypadku:
Opis wypadku
Opis zabezpieczeń technicznych
Przyczyny wypadku
Sugestie zapobiegania
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
8d. Rodzaje błędu:
– Błędy w odczycie wskaźników wieloobrotowych
– Błędy w odczycie wskaźników wielowskazówkowych
– Błędy odczytu na wskaźnikach kombinowanych
– Błędy odwrócenia kierunku
– Błędy związane ze złą czytelnością
– Błędy zamiany lub podstawienia
– Pomylenie przyrządów
– Odczyt ze wskaźnika nieczynnego
– Błędna interpolacja danych
– Błędy związane ze zjawiskami złudzenia (np. położenia
samolotu)
Błędy w spostrzeganiu sygnałów
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
8e. Metody eksperymentalne
Plan eksperymentu i metody:
Boxa Wilsona: badania typu 2^3, badania 3^3,
półodpowiedź badania 3^3, badanie złożone
Wywołanie badanego zjawiska w określonych
warunkach
w celu stwierdzenia wpływu tych warunków
na przebieg tego zjawiska
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
Czynniki decydujące o prawidłowym
przebiegu eksperymentu:
Ilość zmiennych wejściowych
Ilość zmiennych wyjściowych
Wrażliwość zmiennej na zjawisko
Wartość merytoryczna zjawisko zmiennej
Zmienne powinny być mierzalne
Pomiar zmiennych powinien być tani i dostępny
Zadres zmienności zmiennych
Brak skorelowania między zmiennymi
Brak kombinacji liniowej pomiędzy zmiennymi
Koincydencja
Dopasowanie modelu
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
Typy eksperymentu:
Metoda grup nieniezależnych,
Metoda grup dobranych:
Staż w zawodzie
Oceny uzyskane w procesie kształcenia
Obiektywna miara sprawności zawodowej
Metoda grup złożonych z osób dobieranych parami
Metoda badania tych samych osób w różnych
warunkach eksperymenty
Eksperymenty o wielu zmiennych
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
Prawa Murphy'ego
Jeżeli coś może się nie udać - nie uda się na pewno.
Nie uda się nawet wtedy, gdy jednak nie powinno się nie udać.
Wszystko wali się naraz.
Nigdy nie kłóć się z głupcem - ludzie mogą nie dostrzec różnicy.
Jeżeli myślisz, że idzie dobrze - na pewno nie wiesz wszystkiego.
Trudne problemy zostawione same sobie staną się jeszcze trudniejsze.
Jeżeli udoskonalasz coś dostatecznie długo - na pewno to zepsujesz.
Druga kolejka jest zawsze szybsza.
Wszystko, co dobre, jest nielegalne, niemoralne albo powoduje tycie.
Niemożliwe jest zbudowanie niezawodnego urządzenia - głupcy są
zbyt pomysłowi.
Światełko w tunelu - to reflektory nadjeżdżającego pociągu.
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
Prawa Murphy'ego
To, czego szukasz, znajdziesz zawsze w ostatnim z
przeszukiwanych miejsc.
Wniosek to punkt, w którym nie masz już siły dalej myśleć.
Złota zasada Murphy'ego: Zasady określa ten, kto ma złoto.
Zasada Robertsona: Dyplomata to ktoś, kto potrafi powiedzieć ci,
abyś poszedł do diabła w ten sposób, że poczujesz narastające
podniecenie na myśl o zbliżającej się podróży.
Prawo Gumpersona: Prawdopodobieństwo każdego zdarzenia jest
odwrotnie proporcjonalne do stopnia, w jakim jest ono pożądane.
Prawo Wylera: Nie ma rzeczy niemożliwych dla kogoś, kto nie
musi ich zrobić sam.
Prawo Balaniego: Jak długo trwa minuta, zależy od tego, po której
stronie drzwi toalety się znajdujesz.
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
Prawa Murphy'ego
Prawo Liebermana: Aby oszacować czas potrzebny na
wykonanie jakiegoś zadania należy przewidywany czas
pomnożyć razy dwa i przyjąć jednostkę o rząd wyższą.
Prawo Greena: Wszystko jest możliwe pod warunkiem, że nie
wiesz, o czym mówisz.
Maksyma Manly'ego: Logika jest absolutnie pewną metodą
dochodzenia do niepewnych wniosków.
Prawo Sattingera: Każde urządzenie będzie działać lepiej, jeżeli
włożysz wtyczkę do gniazdka.
Prawo Fetta: Nigdy nie powtarzaj udanego doświadczenia.
Zasada Tsara: Przy dziesięciu priorytetowych sprawach któraś
na pewno będzie wykonana jako pierwsza.
Dylemat Główny: Optymista wierzy, że żyjemy w najlepszym ze
światów. Pesymista obawia się, że może to być prawdą.
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
Prawa Murphy'ego
Pesymista to dobrze poinformowany optymista.
Prawo Corco'a Drogovy'ego: Po drugim pasie jedzie się zawsze
szybciej.
Prawo Pogorzelskiego: Kiedy na wąskiej drodze jesteś tylko Ty
(samochodem), drugi samochód (jadący z naprzeciwka) i pieszy lub
rowerzysta (pomiędzy wami), zawsze miniecie się wszyscy
jednocześnie w jednym miejscu.
Prawo II Pogorzelskiego: Kiedy czekasz na tramwaj, zawsze
podjeżdża ten z nieodpowiednim numerem.
Prawo nadmiaru: Po złożeniu każdej remontowanej maszyny
pozostaje zawsze kilka zbędnych części.
Prawo montażu: Nigdy nic do niczego nie pasuje.
Poprawianie czegoś, co działa dobrze, sprawi, że zacznie to działać
źle. Poprawianie czegoś, co działa źle, sprawi, że zacznie to działać
jeszcze gorzej. Wniosek: Cały świat jest cały czas poprawiany.
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
Filozoficzne podstawy praw Murphy'ego
Sztuczna inteligencja jest lepsza od naturalnej głupoty.
Jeżeli uczynisz komuś przysługę, to jesteś od zaraz trwale za to
odpowiedzialny.
Niejasność jest wielkością niezmienną.
Skrót jest najdłuższą drogą pomiędzy dwoma punktami.
Cztery zjawiska blokują postęp ludzkości: ignorancja, głupota,
komitety normalizacyjne oraz ludzie sprzedający komputery.
Istnieją trzy rodzaje kłamstw: kłamstwa odruchowe, powszechne
oraz testy komputerowe. gorzej. Wniosek: Cały świat jest cały
czas poprawiany.
Prawa hydrauliki Murphy'ego
Każda rura po obcięciu na wymiar okazuje się zbyt krótka.
Wszystkie szczelne złącza przeciekają.
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
Prawa selektywnej grawitacji
Upuszczone narzędzie pada zawsze tam, gdzie wyrządzi
najwięcej szkody.
Chleb pada zawsze na stronę posmarowaną masłem, a jeśli nie
spadnie, oznacza to, że złą stronę posmarowaliśmy.
Prawdopodobieństwo, że chleb spadnie posmarowaną stroną na
dywan, jest wprost proporcjonalne do ceny dywanu.
Ciało uderzone łomem nie ma prawa stawiać oporu.
Prawa hydrauliki Murphy'ego
Każda rura po obcięciu na wymiar okazuje się zbyt krótka.
Wszystkie szczelne złącza przeciekają.
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
Ogólne prawa Murphy'ego
Systemy złożone wykazują skłonność do popełniania złożonych
błędów.
Zaś systemy proste wykazują skłonność do popełniania
elementarnych błędów.
Nowe systemy produkują tak nowe, jak i stare błędy.
Człowiek postępuje rozsądnie wtedy i tylko wtedy, gdy wszelkie
inne możliwości zostały już wyczerpane.
Systemy odporne na idiotów obsługiwane są właśnie przez idiotów.
Rozłożenie dowolnego urządzenia na części jest proste.
Ponowne jego złożenie tak, żeby działało, nie jest możliwe.
Komputer służy do tego aby ułatwić ci pracę, której bez niego w
ogóle byś nie miał.
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
Osiem Praw Szanownego Klienta
Klientowi nigdy nie przyjdzie na myśl ile kosztuje projekt, tylko
ile można na tym projekcie zaoszczędzić.
Jeżeli udało ci się wprowadzić w programie, wymagane przez
klienta poprawki, wtedy on z nich zrezygnuje.
Żaden klient nie wie czego właściwie chce.
Każdy klient wie dokładnie czego nie chce.
Żaden klient nie chce tego co masz już gotowe.
Nie wie także co chciałby mieć zamiast tego.
Klient, który najmniej płaci marudzi najwięcej.
Klient żąda największych zmian dokładnie wtedy, kiedy produkt
jest już gotowy.
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
Prawa Murphy'ego dotyczące elektroniki
Nie wierz w cuda, polegaj na nich.
Każdy przewód obcięty na długość okaże się za krótki.
Układ zabezpieczający zniszczy układy zabezpieczane.
Tranzystor zabezpieczony przez szybko działający bezpiecznik,
zabezpieczy go - paląc się w pierwszej kolejności.
Stopień głupoty twojego postępowania jest wprost
proporcjonalny do liczby przyglądających ci się osób.
Prawdopodobieństwo wyczerpania się baterii jest wprost
proporcjonalne do zapotrzebowania na kalkulator.
Dowolne urządzenie uszkodzone w dowolny sposób (z wyjątkiem
całkowitego zniszczenia), będzie doskonale działało w obecności
wykwalifikowanego personelu naprawczego.
ten projekt, bądź też rozszerzy jego zakres.
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski
Prawa Murphy'ego dotyczące elektroniki
Element wybrany losowo z grupy o 99-procentowej
wiarygodności, będzie należał do pozostałego 1 procentu.
Konieczność znaczących zmian w projekcie jest odwrotnie
proporcjonalna do czasu pozostającego do oddania tego
projektu.
Jeżeli zakres bezpieczeństwa jest ustalony na podstawie
doświadczenia twórców i obsługi naprawiającej, to dowolny
użytkownik natychmiast znajdzie sposób aby go przekroczyć.
Jeżeli projekt został całkowicie określony i wszystkie sposoby
badań zostały wyczerpane, to niezależny, niedoinformowany
amator eksperymentator odkryje fakt, który bądź zlikwiduje
zapotrzebowanie na ten projekt, bądź też rozszerzy jego zakres.
Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski