Ewidencja niedoboru i

nadwyżek

Różnice inwentaryzacyjne

mogą wystąpić w postaci

• Niedoborów – stan rzeczywisty danego

składnika majątkowego < niż stan
wynikający z ewidencji księgowej.
Wyróżnia się:

– Niedobory i szkody niezawinione

• Naturalne
• Losowe
• Możliwego skompensowania z nadwyżkami
• Wynikające z trudności w dokładnym ustaleniu

zużycia

• Pozorne

– Niedobory i szkody zawinione

• Powstałe w wyniku przywłaszczenia mienia lub

spowodowania szkody przez osoby

odpowiedzialne

• Nadwyżek – gdy stan rzeczywisty

danego składnika > od stanu
wynikającego z ewidencji. Wyróżnia
się:

– Pozorne
– Rzeczywiste
– Kompensowane z niedoborami
– Wynikające z trudności w dokładnym

ustaleniu zużycia

Ewidencja niedoborów

1.

Ujawnienie niedoborów środków pieniężnych w kasie

2.

Ujawnienie niedoborów i szkód materiałów

3.

Ujawnienie niedoborów i szkód towarów

4.

Ujawnienie niedoborów i szkód produktów gotowych

5.

Ujawnienie niedoborów i szkód półproduktów

6.

Ujawnienie niedoborów i szkód produktów w toku

7.

Ujawnienie niedoborów i szkód środków trwałych

8.

Ujawnienie niedoborów i szkód w budowie środków trwałych

9.

Niedobory materiałów w granicach norm uznane za niezawinione

10. Niedobory i szkody produktów uznane za niezawinione
11. Niedobory i szkody spowodowane zdarzeniami losowymi
12. Niedobory i szkody uznane przez osoby materialnie odpowiedzialne
13. Niedobory i szkody zawinione, za które skierowano roszczenia do sądu
14. Niedobory i szkody uznane za nieściągalne, umorzone
15. Niedobory materiałów przekraczające normy, uznane za niezawinione
16. Kompensata niedoborów z nadwyżkami

Rozliczenie

niedoborów

Produkty gotowe

(5)

(1)

Towary

Kasa

Materiały

(2)

(3)

(4)

K-y produkcji

podstawowej

Inne rozrachunki z

pracownikami

(13)

(9)

Straty nadzwyczajne

Zużycie materiałów i

energii

Koszt własny
sprzedanych

produktów

(10)

(11)

(12)

Należności dochodzone

na drodze sądowej

Środki trwałe

Półprodukty

Środki trwałe

(6)

(7)

(8)

Pozostałe K-y

operacyjne

Rozliczenie nadwyżek

(14,15)

(16)

Ewidencja nadwyżek

1. Ujawnienie nadwyżki środków pieniężnych w kasie
2. Ujawnienie nadwyżki materiałów
3. Ujawnienie nadwyżki towarów
4. Ujawnienie nadwyżki produktów gotowych
5. Ujawnienie nadwyżki półproduktów
6. Ujawnienie nadwyżki produktów w toku
7. Ujawnienie nadwyżki środków trwałych
8. Ujawnienie nadwyżki w budowie środków trwałych
9. Nadwyżki wynikające z niedokładności pomiaru zużycie

materiałów

10.Kompensata nadwyżek z niedoborami
11.Umorzenie nadwyżek środków trwałych
12.Nadwyżki niewyjaśnione

Rozliczenie nadwyżek

Produkty gotowe

(5)

(1)

(2)

(3)

(4)

(13)

(9)

(10)

(11)

(12)

Towary

Kasa

Materiały

K-y produkcji

podstawowej

Środki trwałe

Półprodukty

Środki trwałe w

budowie

(6)

(7)

(8)

(14,15)

(16)

Umorzenie środków

trwałych

Zużycie materiałów i

energii

Rozliczenie

niedoborów

Pozostałe przychody

operacyjne

Rozliczanie różnic

inwentaryzacyjnych

A. Niezawinione różnice inwentaryzacyjne:

• Niedobory i szkody

– Mogą podlegać kompensacie z nadwyżkami

– Obciążają konto „zużycie materiałów”, gdy niedobory stanowią ubytki

naturalne mieszczące się w granicach norm lub gdy wystąpiły błędy w

pomiarze zużycia materiałów

– Obciążają konto „pozostałe koszty operacyjne” gdy niedobory

przekraczają normy ubytków naturalnych, ale powstały z przyczyn

niezależnych od osób materialnie odpowiedzialnych lub gdy wyniknęły z

błędów w ewidencji księgowej

– Obciążają „straty nadzwyczajne” o ile niedobory spowodowane zostały

zdarzeniami losowymi

• Nadwyżki

– Mogą podlegać kompensacie z niedoborami

– Zwiększają „pozostałe przychody operacyjne” w przypadku, gdy nie

można ustalić przyczyny powstania nadwyżki lub wynikają z błędów w

ewidencji

– Zmniejszają koszty działalności przedsiębiorstwa ewidencjonowane na

koncie „zużycie materiałów” w przypadku gdy istnieją trudności z

dokładnym ustaleniem zużycia

Ewidencja niezawinionych

różnic inwentaryzacyjnych

(6)

(1)

(3)

(4)

(5)

Straty nadzwyczajne

Zużycie materiałów

Pozostałe koszty

operacyjne

Pozostałe przychody

operacyjne

Rozliczenie

niedoborów i szkód

Rozliczenie nadwyżek

(2)

Objaśnienia
• Kompensata niedoboru z nadwyżkami
• Odpisanie niedoboru wynikającego z błędów w pomiarze

zużycia materiałów lub ubytków naturalnych

• Odpisanie niedoboru przekraczającego normę zużycia ale

powstałego z przyczyn niezależnych od osoby materialnie
odpowiedzialnej lub spowodowanego błędami w ewidencji
księgowej

• Odpisanie niedoboru spowodowanego zdarzeniami losowymi
• Odpisanie nadwyżki wynikającej z błędów w ewidencji

księgowej oraz niemożnością ustalenia przyczyn powstania
nadwyżki

• Odpisanie nadwyżki spowodowanej trudnościami związanymi z

dokładnym ustaleniem zużycia

Rozliczanie różnic

inwentaryzacyjnych

B. Zawinione niedobory i szkody zawinione powstałe

z winy osób materialnie odpowiedzialnych

1. Utworzenie rezerwy na niedobory uznane przez

kierownictwo za zawinione

Rezerwa

Pozostałe koszty

operacyjne

(1)

B1.Uznanie przez pracownika

niedoboru za zawiniony

(3)

(1)

Rezerwa

Kasa

Pozostałe przychody

operacyjne

Rozliczenie niedoborów i

szkód

Inne rozrachunki z

pracownikami

(2)

Objaśnienia
1. Uznanie na piśmie niedoboru za zawiniony przez osobę

materialnie odpowiedzialną

2. Spłata gotówkowa w części lub całości należności za niedobór
3. Rozwiązanie rezerwy w wysokości spłaty należności za niedobór

B2. Odmowa uznanie przez pracownika

niedoboru za zawiniony

(2)

(1)

Pozostałe koszty

operacyjne

Rachunek bieżący

Rozliczenie niedoborów i

szkód

Roszczenia sporne

Objaśnienia
1. Skierowanie sprawy do sądu
2. Opłacanie przelewem kosztów postępowania spornego

Przegranie sprawy przez pracownika

(3)

(1b)

Kasa

Rezerwa

Przychody przyszłych

okresów

Inne rozrachunki z

pracownikami

Objaśnienia
1. Przysądzona prawomocnym wyrokiem sądowym

a) należność za niedobór
b) koszty postępowania spornego

2. Spłata gotówkowa części lub całości należności
3. Rozwiązanie rezerwy w wysokości spłaty należności
4. Przeksięgowanie przychodów przyszłych okresów

Roszczenia sporne

Pozostałe przychody

operacyjne

(4)

(1a)

(2)

wygranie sprawy przez pracownika

Rezerwa

Pozostałe koszty

operacyjne

Objaśnienia
1. Przeniesiono oddalone przez sąd roszczenia sporne na pozostałe

koszty operacyjne

2. Rozwiązanie rezerwy

Roszczenia sporne

(1)

(2)