W-II

(80/09. X. 2008)

CYKL I

BIOLOGICZNE
PODSTAWY
FUNKCJONOWANIA
EMOCJONALNEGO

• Tajemnice mózgu:

zróżnicowanie
PRAWA – LEWA (dwa
umysły w jednym mózgu?)

• W-II: Emocje prawej i

lewej półkuli mózgu

Związki soma - psyche

• Powiązania procesów psychicznych

z określonymi obszarami mózgu

• Zmienność lokalizacji funkcji psychicznych

w mózgu (wewnątrz- i międzyosobnicza)

• Sieci neuronowe: powiązania funkcjonalne

różnych obszarów mózgu

Implikacje

• INTEGRACJE funkcjonalne (jak automatyczne

skojarzenia poznawcze, poznawczo-afektywne,

czy afektywno-behawioralne)

• DYSOCJACJE funkcjonalne – przykłady poniżej

Springer : Deustch (1998), s.4

LATERALIZACJA: Kontrola motoryki oraz drogi impulsów sensorycznych
(wzrokowych, słuchowych) łączące mózg i resztę ciała są niemal całkowicie
skrzyżowane. Tak na przykład, czynnościami każdej ręki steruje półkula
mózgowa położona po stronie
przeciwnej.

LATERALIZACJA: czynnościowa asymetria symetrycznych
organów ciała.

Np. słowa i muzyka ulegają przetworzeniu w różnych częściach
mózgu:
scyntygram po lewej przedstawia rozświetlenie się lewej kory
słuchowej,
gdy badany słucha

słów

, natomiast po prawej widoczna jest

aktywacja
prawej kory słuchowej, zachodząca

na dźwięk

muzyki

.

Ośrodek mowy w lewej półkuli jest podzielony na szereg stref,
z których
każda wykonuje odmienne zadania. CARTER

(1998), S.147

Mowa Muzyka

Oba hipokampy (por. u góry) ulegają aktywacji, gdy badanego prosi
się
o przypomnienie sobie jakiegoś zdarzenia

.

Odnajdywanie drogi w

znanej okolicy również uruchamia hipokamp - ale tylko w prawej
półkuli (por. u dołu).
CARTER (1998),s.166

Granica wielkiego podziału

Skupienie uwagi
na kształcie litery
„L” wzbudza
aktywność w
prawej półkuli
(A), natomiast
koncentrowanie
się na literze „D” -
aktywność lewej
(B). Dwie półkule
mózgu zajmują się
rozmaitymi
aspektami tego
samego bodźca.

Obie półkule łączy SPOIDŁO WIELKIE, ale zanim nastąpi przepływ
impulsów
w każdej z półkul zachodzą procesy specyficzne dla niej -
jak w przypadku przykładu na powyższym rysunku (CARTER 1998,
s. 39)

WIELKI PODZIAŁ MÓZGU

• Każda z dwóch półkul mózgu ma

specyficzne funkcje - nazwano to
ASYMETRIĄ PÓŁKULOWĄ.

Rysunek 3.21 Specjalizacja półkul mózgowych

Wg. Zimbardo P.G - Psychologia i życie. Wyd.I wg wyd.XIII ameryk.PWN, Warszawa 1999, s.107

Dwa mózgi - Dwa style poznawcze

Funkcje PRAWEGO i LEWEGO mózgu opisuje się - na podstawie
obserwacji zgromadzonych w czasie od pierwszego przypadku
pacjenta z uszkodzenym spoidłem - w terminach składających się
na pięć głównych kategorii:

PRAWA półkula LEWA półkula

Niewerbalna, wizualno - przestrzenna Werbalna

Równoczesna Sekwencyjna

Holistyczna, synkretyczna Logiczna,
analityczna

Intuicyjna Racjonalna

SPRINGER i DEUTSCH (1998, s. 292)

Rysunek według pomysłu Juliana
Jaynesa

Obie twarze składają się z połówek wyrażających odmienne emocje - smutku po
jednej ze stron i radości po drugiej.
Spójrz kolejno na każdą z twarzy, koncentrując wzrok na jej nosie.

Która z twarzy wydaje Ci się bardziej radosna, a która bardziej smutna?
Jeśli jesteś osobą praworęczną, prawdopodobnie twarz przedstawiona z prawej
strony wyda Ci się bardziej radosna niż ta z lewej.
Strelau (Red. - 2000), t. II, Ryc. 25 - 3)

Syndrom „OBCEJ RĘKI” -

z historii choroby - Carter, 1998):

„W czasie przygotowania omletu lewa ręka „służyła pomocą” prawej,
dorzucając na patelnię parę nie roztłuczonych jaj, nie obraną cebulę
czy solniczkę soli.
Zdarzało się też, że lewa ręka umyślnie zatrzymywała prawą w trakcie jakiegoś
zajęcia. W pewnym momencie poprosiłem, by umieściła prawą rękę w małym
otworze. Nie mogę - ta druga jej nie pozwala - oświadczyła M.P.
Rzeczywiście, zauważyłem, że jej lewa ręka mocno trzyma prawą
za nadgarstek.”

Badania nad „lokalizacją” emocji o różnym ZNAKU

(por. Budohoska i Grabowska 1994)

PRZYKŁADY

* „Wstał z łóżka LEWĄ nogą...”

* Pacjent Paul - por. Eysenck i Eysenck (1998)
te same słowa - „Paul”, „matka”, „seks” -

- oceniane negatywnie gdy eksponowane do lewego

pola
widzenia

,

- oceniane pozytywnie gdy eksponowane do
prawego pola
widzenia

.

RH (PP) – koncentracja na sygnałach negatywnych
LH (PL) – koncetracja na sygnałach pozytywnych

Przyjmujemy, że asymetria
półkul mózgowych ma związek
z tzw. ASYMETRIĄ POZYTYWNO-
NEGATYWNĄ emocji:

• z odrębnością systemów wartościowania

- negatywnego: obronno-adaptacyjnego,

wyznaczającego reakcje na zagrożenia

• - pozytywnego: koncentrującego na skupionego

na tym, co pozytywne i dobrze rokujące...

[UWAGA: reagowanie na coś vs antycypowanie

czegoś angażuje odrębne ewolucyjnie

systemy mózgu!]

Przyjmujemy, że asymetria

półkul mózgowych ma związek

z odrębnością systemów:

wartościowania AUTOMATYCZNEGO

(funkcje półkuli prawej)

wartościowania REFLEKSYJNEGO

(wymagającego rozwoju i

zaangażowania pewnych funkcji półkuli

lewej)