Prywatni użytkownicy a

prawa autorskie

Sieci komputerowe

2

Zasady dozwolonego

korzystania

• Utwory (w tym muzykę) można kopiować i

wymieniać się nimi w gronie rodziny i bliskich

znajomych.

• Można też je swobodnie nagrywać. Dotyczy to

zarówno audycji radiowych jak i telewizyjnych.

• Obecnie nie ma przepisu który inaczej traktowałby

Internet - jeśli coś jest w Internecie, możemy

teoretycznie z niego korzystać, tak jak z radia czy

TV - innymi słowy możemy ściągnąć sobie film czy

mp3.

• Cała ta konstrukcja nazywa się dozwolonym

użytkiem prywatnym (osobistym) (art. 23 prawa

autorskiego)

3

Kopia cyfrowa

• Instytucja dozwolonego użytku osobistego w

dobie cyfrowej nie zdaje egzaminu.

– W czasach analogowych kopia na kasetach czy

taśmach była gorsza od oryginału.

– Zakres kopiowania też nie był zbyt duży – krąg

znajomych.

• W Internecie sytuacja wygląda całkowicie

inaczej – dostęp do udostępnianych danych

ma praktycznie każdy, a bit oryginału jest

tożsamy z bitem kopii.

– Tak szeroko ujmowany dozwolony użytek osobisty

godzi w interesy twórcy. Stąd apel i tendencja do

zmiany przepisów, a co najmniej interpretacji

obowiązującego prawa.

4

Ściąganie utworów

• Istnieje wykładnia, która zezwala ściągać pliki

z Internetu w ramach dozwolonego użytku

osobistego (choć nie w każdym kraju).

• Wolno ściągnąć (nie udostępnić!) od każdego,

nawet jak nie pozostaje z nami w związku

osobistym

• Wymaga się jednak, by to były utwory

uprzednio rozpowszechnione.

• Nie dotyczy nowych utworów i premierowych.

5

Udostępnianie utworów

• Rozpowszechniać pliki nam wolno, ale tylko w

ramach rodziny i bliskich znajomych (dokładnie

przez krąg osób pozostających w związku

osobistym, w szczególności pokrewieństwa,

powinowactwa lub stosunku towarzyskiego).

– Płytę z muzyką można dać siostrze lub koledze,
– Nie można jej jednak dać do ściągnięcia każdemu

przez Internet (Ten „każdy” Internauta nie pozostaje

w związku osobistym z nami).

• Teoretycznie w porządku jest zamknięty serwer

wpuszczający tylko znajomych po weryfikacji.

• Możliwość udostępniania znajomym z grup dyskusyjnych czy

serwisów społecznościowych (ale zamkniętych).

• Wyklucza to sieci P2P, bo wymuszają

udostępnianie plików.

6

Skazanie za mp3

• W przypadku utworów MP3 czy filmów, policja lub

ZAiKS muszą udowodnić fakt rozpowszechnienia

plików.

– Samo ich posiadanie nie stanowi podstawy do

aresztowania.

– Wyjątek podejrzenie handlu nielegalnymi kopiami.

• Namierzenie wymaga obserwację adresu IP i

śledzenie ruchu (tego, co wysyłamy).

– To czynność pracochłonna
– Namierzający musi mieć prawo żądania od providera

(dostawcy internetu) informacji kto się kryje za danym IP,

– Takie prawo żądania ma tylko policja.
– Praw tych nie ma autor ani producent - muszą iść do sądu

lub prokuratora z prośbą, aby takie organy zadały

odpowiednie pytanie providerowi. Co jest często

wykonywane.

7

Programy komputerowe

• Wcześniejsze informacje nie odnoszą się do

programów komputerowych.

• Programy nie mają dozwolonego użytku prywatnego.

– Programów nie wolno ani rozpowszechniać, ani

ściągać, ani nawet pożyczać legalnej kopii.

– Posiadając nielegalne programy, nie ma się, szans na

obronę.

• Podstawą do skazania jest znalezienie nielegalnej

kopii programu – czy to zainstalowanej na

komputerze, czy znalezionej płytki na półce.

• Nie ma dozwolonego użytku, tak więc nie można

mieć kopii (poza kopią bezpieczeństwa, jak się ma

oryginał).

8

Sprawa karna

• W przypadku naruszenia praw autorskich ma

się do czynienia z dwoma niezależnymi

ścieżkami:

– prawem karnym (policja, prokuratura)
– prawem cywilnym (producent, autor).

• W zakresie tego pierwszego będą nas karać

za złamanie przepisów karnych, grozi nam

więzienie, ograniczenie wolności (np. zakaz

opuszczania kraju) lub grzywna.

• To drugie zajmie się roszczeniem

odszkodowawczym, czyli autor może żądać

od nas pieniędzy za naruszenie jego praw.

9

Organy kontrolujące

• Tylko i wyłącznie może kontrolować Policja.

– ABW i CBA raczej piratami się nie zajmują.

• Praw do tego nie ma ani producent, ani żaden

„kontroler”.

– Jak ktoś taki się zmaterializuje to oszust - dzwonić na

policję.

– Teoretycznie może przyjść przedstawiciel autora czy

producenta i poprosić o prawo kontroli - ale nie ma

obowiązku go wpuszczać.

– Może on jednak skontrolować firmę - osobę prawną.

• Policja powinna mieć nakaz od prokuratora, ale nie

musi, bo są sytuacje kiedy może wejść „na blachę”.

– W wypadku podejrzenia ukrycia dowodów przestępstwa

lub przy złapaniu na gorącym uczynku.

– Tak więc policję zawsze grzecznie wpuszczamy.

10

Uprawnienia policji

• Może skontrolować nam komputer, może też go

zatrzymać. Dotyczy to również nielegalnych

nośników lub aparatury do kopiowania.

• Nie może nałożyć żadnych kar, mandatów itp.

– Jak takie żądanie się pojawia - oszuści.

• Teoretycznie może się zdarzyć (choć nie

powinno), że z policją przyjdzie przedstawiciel

producenta (np. z organizacji BSA) i zaproponuje

ugodę - płacimy x złotych za to, że producent

nie będzie nas ścigać.

– Taka ugoda ma znaczenie w zakresie prawa

cywilnego, a nie karnego (z jednym wyjątkiem

opisanym poniżej).

– Jak się zgodzimy nie grozi nam roszczenie

odszkodowawcze w sądzie cywilnym,

– Nie oznacza to końca kłopotów z prawem karnym.

11

Sprawa karna

• W zależności od kwalifikacji naszych czynów

(można wymyślić kilka zarzutów z różnych

artykułów kodeksu karnego i prawa autorskiego)

grozi nam grzywna lub do 2 - 5 lat więzienia (art.

116 i 117 prawa autorskiego).

• Jeśli nie zarabiamy na rozpowszechnianiu utworów,

jest to nasz pierwszy raz, ryzyko więzienia jest

niewielkie.

– Mogą sprawę warunkowo umorzyć,
– mogą skazać na więzienie z zawieszeniem (okres próby),
– mogą dać grzywnę.

• Znacząca część przestępstw związanych z

naruszeniem praw autorskich w Internecie jest

ścigana na wniosek pokrzywdzonego.

– Jak dogadamy się z autorem i zapłacimy mu

odszkodowanie, warto wynegocjować, aby wniosku o

ściganie nie składał.

12

Sprawa cywilna

• Autor czy producent może nas pozwać do sądu

cywilnego i zażądać odszkodowania.

– W praktyce najprawdopodobniej zażąda na podstawie

art. 79 prawa autorskiego "potrójnej wysokości

stosownego wynagrodzenia z chwili jego dochodzenia"

czyli trzy razy tyle, ile normalnie musielibyśmy zapłacić.

– może też zażądać jeszcze ekstra podwójnego

wynagrodzenia na tzw. fundusz promocji twórczości.

• Producent mógłby więc teoretycznie żądać

trzykrotności opłaty licencyjnej za

rozpowszechnianie utworu, czyli trzy razy tyle,

ile musielibyśmy mu zapłacić, by nam dał zgodę

na umieszczenie pliku w Internecie.

– Są to kwoty niebotycznie wyższe od ceny "kupna" mp3

w sieci.

13

Sprawa cywilna – podstawy

prawne

• To producent i dystrybutor decydują kto ma prawo do dzielenia

się utworami.

• Internauta, który na swojej stronie, albo poprzez sieci P2P

wystawia np. film jest w sieci widoczny.

– To wystarczy, by na wniosek przedstawiciela prawnego

pokrzywdzonego policja zainteresowała się taką osobą i wszczęła

postępowanie przygotowawcze w sprawie.

• Wystawiając w sieci plik do ściągnięcia pozbawia się zarobku

producenta, który taki utwór sprzedaje.

– W przypadku pojedynczego pliku muzycznego - około 40 groszy.

Tyle wynoszą tantiemy pobierane np. przez ZAiKS.

• Jeżeli użytkownik sieci korzysta z utworu wbrew zasadom

ustalonym przez posiadacza majątkowych praw autorskich,
może zostać zobowiązany do podwójnej, a w przypadku, gdy
naruszenie jest zawinione, potrójnej wysokości opłaty
licencyjnej na rzecz autora.

14

Sprawa cywilna – utwór

rozpowszechniony

• Ściąganie utworu jest nielegalnie w wypadku gdy

nie został wprowadzony do obrotu w danym kraju.

– Internauta posiadajacy taki film/muzykę może

odpowiadać za to w procesie cywilnym.

• Utworem rozpowszechnionym jest każdy utwór,

który za zezwoleniem twórcy został w jakikolwiek

sposób udostępniony publicznie – sprzedaż w

sklepach, dodanie do czasopisma, wykonanie w

radiu, TV (ale nie w kinie!).

– Taki utwór można ściągać legalnie do użytku własnego.
– Istnieje kwestia, czy utwór wyemitowany w telewizji

można ściągać z Internetu, który jest innym medium.

Jeśli nie był legalnie umieszczony, to pewne

interpretacje prawa to uniemożliwiają.

15

Napisy do filmów

• Wiele serwisów zawiera napisy do filmów

zarówno polskich jak i zagranicznych.

• Zalety takich napisów:

– Wykorzystanie przez głuchoniemych
– Możliwość zmiany wielkości wyświetlanych liter –

przydatne dla niedowidzących

– Napisy do filmów nieemitowanych w Polsce
– Często lepsza jakość tłumaczeń niż oryginalnych

wersji dystrybutorów

16

Napisy do filmów

• Dystrybutor posiada wyłączne prawa do

rozpowszechnianych filmów. Dotyczy to

również ścieżki dźwiękowej i napisów.

– Tłumaczyć teksty do filmów wolno, ale tylko na

własny użytek.

– Tłumaczeń nie wolno udostępniać bez zgody

dystrybutora.

• Ponadto napisy są pomocą dla osób

sciągajacych nielegalne kopie filmów.

17

Niektóre pytania związane z

prawem autorskim

18

Ściąganie plików o lepszej

jakości

• Wiele legalnych serwisów z muzyką (np.

strona zespołu, ) zawiera piosenki o niskiej

jakości, lub zawierające fragment utworu.

– Stanowią one ofertę promocyjną i można ich

legalnie słuchać.

• Czy można sobie legalnie ściągnąć plik z

P2P, który jest kompletny lub ma

wysokie bitrate?

– Zastąpienie plików legalnych zubożonych, plikiem

ściągniętym nielegalnie jest przestępstwem.

– Traktowane jest to jako posiadanie nielegalnej

kopii.

19

Legalna konwersja na inny

format

Czy mając płytę z muzyką można ją przerobić

na MP3?

Czy mając płytę z filmem można go przerobić

na DivX?

• Prawo polskie zezwala na konwersję legalnie

posiadanych utworów (filmów, muzyki).

– Posiadając płytę CD można ją skonwertować do MP3,

FLAC, OGG by móc posłuchać jej na odtwarzaczu MP3

lub komputerze.

– Legalny filmy DVD można konwertować na DivX, VCD,

QT, RMVB.

• Tak przekonwertowanych utworów nie wolno

jednak rozpowszechniać.

– Takie konwersje są traktowane jako kopia, co oznacza,

ze wolno używać tylko jednej naraz.

• Programy do konwersji na inne formaty są

legalne.

20

Kopie płyt

Czy mając płytę z muzyką można

zrobić jej legalną kopię?

• Prawo zezwala na wykonanie jednej kopii

zapasowej programu, filmu, muzyki do

użytku osobistego.

– Nie można używać jednocześnie oryginału i

kopii

– Można używać kopii, a oryginał trzymać w

schowku.

– Kopia musi być przetrzymywana razem z

oryginałem (wyjątek – firmy archiwizacyjne).

21

Kopia zabezpieczonej płyty

• Niektóre płyty są zabezpieczone przed

kopiowaniem. Podobnie niektóre pliki

muzyczne i filmowe mają wbudowane

zabezpieczenia.

Czy można takie zabezpieczenia

usunąć, by wykonać kopie lub

skorzystać z dozwolonego użytku?

• Ta kwestia jest nie wyjaśniona.

– Łamanie zabezpieczeń jest wykroczeniem
– Użytkownik ma prawo do kopii

bezpieczeństwa lub odtworzenia pliku na

innym odtwarzaczu

• Wyjaśnienia są sprzeczne

22

Wirtualne napędy?

Czy można utworzyć obraz płyty z

grą i grać nią na komputerze

korzystając np. z Virtual CD?

• Jeżeli się posiada legalny nośnik z

grą, to taka operacja jest traktowana

jako wykonanie kopii.

– Można wykonać tylko jeden obraz płyty.
– Można tak grać, ale oryginalna płyta nie

może być jednocześnie używana.

23

Czasowe przetrzymanie

pliku

Czy można przechowywać ściągnięte

nielegalnie utwory przez pewien

czas (24h, 48h)?

• Nie można.

– Prawo polskie nie zezwala na taki proceder.
– Nie zawiera instytucji „pożyczenia utworu”

lub „chwilowego korzystania”.

24

Sieci P2P

Czy można legalnie ściągać pliki za pomocą

P2P?

• Sieć P2P działa na zasadzie ściągania i

jednoczesnego rozpowszechniania pliku

– Prawo polskie zabrania nielegalnego rozpowszechniania

utworów objętych prawem autorskim. A programy

jednocześnie rozpowszechniają.

– Formalnie nie ma problemu, gdy zablokowana zostanie

możliwość udostępniania plików.

– Pliki ściągnięte tą drogą podlegają ustawie o

niedozwolonym wykorzystaniu praw autorskich.

Czy można ściągać pliki za pomocą P2P,a

udostępniać tylko część pliku?

• Prawo nie pozwala na udostępnianie nawet

fragmentu takiego pliku.

25

26

Legalne nagrania muzyczne

cz.1

• Strony z legalną muzyką w formacie MP3

–

www.mp3.wp.pl

(strona z darmowymi

utworami)

• Internetowe archiwa publiczne

• Utwory do których prawa autorskie wygasły

– Prawo autorskie majątkowe jest ważne 75 lat

po śmierci twórcy lub od pierwszego

wykonania.

• Sklepy internetowe

– Legalne utwory płatne.

• Własne nagrania

27

Legalne nagrania muzyczne

cz.2

• Nagrywane audycje z radia internetowego

– Wolno je pobierać opierając się na

dozwolonym użytku prywatnym (art. 23

prawa autorskiego).

– Nagrywając plik z radia internetowego nie

rozpowszechnia się go, w odróżnieniu od P2P.

• Pliki udostępniane przez nowe zespoły

muzyczne

– Traktowane są jako forma promocji

twórczości.

– Często można je kupić.

28