Nazwy - cd

 

 

Zakres nazwy

Zakres nazwy to zbiór wszystkich 

Zakres nazwy to zbiór wszystkich 

desygnatów

desygnatów

tej nazwy.

tej nazwy.

Zbiór to klasa przedmiotów nazywanych jego

Zbiór to klasa przedmiotów nazywanych jego

elementami, podczas gdy on sam stanowi

elementami, podczas gdy on sam stanowi

pojedynczy przedmiot.

pojedynczy przedmiot.

 

 

Przykłady



Zakres nazwy „człowiek” to zbiór 

Zakres nazwy „człowiek” to zbiór 

wszystkich ludzi.

wszystkich ludzi.



Zakres nazwy „ludzkość” to 

Zakres nazwy „ludzkość” to 

jednoelementowy zbiór zawierający 

jednoelementowy zbiór zawierający 

zbiór wszystkich ludzi.

zbiór wszystkich ludzi.



Zakres nazwy „wysoki mężczyzna” 

Zakres nazwy „wysoki mężczyzna” 

to zbiór wszystkich wysokich 

to zbiór wszystkich wysokich 

mężczyzn.

mężczyzn.

 

 

Nazwa ostra:

To nazwa, 

To nazwa, 

która ma ostry zakres, tzn.

która ma ostry zakres, tzn.

jednoznacznie można rozstrzygnąć, czy 

jednoznacznie można rozstrzygnąć, czy 

dany

dany

przedmiot jest desygnatem tej nazwy czy 

przedmiot jest desygnatem tej nazwy czy 

nim

nim

nie jest.

nie jest.

Na przykład: prezydent RP, pies, samochód.

Na przykład: prezydent RP, pies, samochód.

 

 

Nazwa nieostra:

Jeśli o pewnych przedmiotach, mimo

Jeśli o pewnych przedmiotach, mimo

zapoznania się z ich własnościami, nie

zapoznania się z ich własnościami, nie

jesteśmy w stanie jednoznacznie rozstrzygnąć,

jesteśmy w stanie jednoznacznie rozstrzygnąć,

czy są desygnatami danej nazwy czy nie,

czy są desygnatami danej nazwy czy nie,

wówczas taką nazwę określamy jako

wówczas taką nazwę określamy jako

nieostrą

nieostrą

.

.

Na przykład: zły człowiek, piękna kobieta.

Na przykład: zły człowiek, piękna kobieta.

 

 

Stosunki między zakresami 
nazw:

 

Pierwszy krok: 

Pierwszy krok: 

wyróżniamy klasę uniwersalną

wyróżniamy klasę uniwersalną

.

.

 

 

Klasa uniwersalna: to klasa wszystkich przedmiotów

Klasa uniwersalna: to klasa wszystkich przedmiotów

 

 

w świecie (w szerokim tego słowa znaczeniu).

w świecie (w szerokim tego słowa znaczeniu).

 

 

Klasa negatywna

Klasa negatywna

 dla danej klasy to klasa

 dla danej klasy to klasa

wszystkich tych przedmiotów z klasy uniwersalnej,

wszystkich tych przedmiotów z klasy uniwersalnej,

które nie należą do klasy wcześniej wyznaczonej.

które nie należą do klasy wcześniej wyznaczonej.

 

 

Rodzaje stosunków między 
zakresami nazw

Niech 

Niech 

S

S

 i 

 i 

P

P

 będą nazwami. Zakładamy, że są to nazwy

 będą nazwami. Zakładamy, że są to nazwy

niepuste.  Wówczas  zakresy  tych  nazw 

niepuste.  Wówczas  zakresy  tych  nazw 

mogą 

mogą 

pozosta

pozosta

wać

wać

 w

 w

stosunku:

stosunku:

 

 



zamienności

zamienności



podrzędności (nadrzędności)

podrzędności (nadrzędności)



krzyżowania się

krzyżowania się



wykluczania się

wykluczania się

 

 

Stosunek zamienności

W

W

szystkie 

desygnaty 

nazwy 

szystkie 

desygnaty 

nazwy 

S

S

 

są 

 

są 

jednocześnie

jednocześnie

desygnatami nazwy 

desygnatami nazwy 

P

P

 i wszystkie desygnaty

 i wszystkie desygnaty

nazwy 

nazwy 

P

P

  są  jednocześnie  desygnatami 

  są  jednocześnie  desygnatami 

nazwy

nazwy

S

S

.

.

Na przykład: „auto” i „samochód”.

Na przykład: „auto” i „samochód”.

 

 

Stosunek podrzędności:

W

W

szystkie  desygnaty  nazwy 

szystkie  desygnaty  nazwy 

S

S

  są 

  są 

jednocześnie

jednocześnie

desygnatami nazwy 

desygnatami nazwy 

P

P

, ale istnieje

, ale istnieje

przynajmniej  jeden  desygnat  nazwy 

przynajmniej  jeden  desygnat  nazwy 

P

P

, 

, 

który

który

nie jest desygnatem nazwy 

nie jest desygnatem nazwy 

S

S

.

.

 

 

Na przykład: „kobieta” i „człowiek”.

Na przykład: „kobieta” i „człowiek”.

 

 

Stosunek nadrzędności:

W

W

szystkie desygnaty nazwy 

szystkie desygnaty nazwy 

P

P

 są

 są

j

j

ednocześnie

ednocześnie

 

 

desygnatami nazwy 

desygnatami nazwy 

S

S

, ale

, ale

istnieje  przynajmniej  jeden  desygnat 

istnieje  przynajmniej  jeden  desygnat 

nazwy 

nazwy 

S

S

,

,

który nie jest desygnatem nazwy 

który nie jest desygnatem nazwy 

P

P

.

.

 

 

Na przykład: „maszyna” i „samochód”.

Na przykład: „maszyna” i „samochód”.

 

 

Stosunek krzyżowania się: 

I

I

stnieją desygnaty nazwy 

stnieją desygnaty nazwy 

S

S

, które 

, które 

są

są

jednocześnie desygnatami nazwy 

jednocześnie desygnatami nazwy 

P

P

, i istnieją

, i istnieją

desygnaty  nazwy 

desygnaty  nazwy 

S

S

,  które 

,  które 

nie  są

nie  są

   

   

desygnatami

desygnatami

nazwy 

nazwy 

P

P

, i istnieją desygnaty nazwy 

, i istnieją desygnaty nazwy 

P

P

, które

, które

nie są

nie są

 desygnatami nazwy 

 desygnatami nazwy 

S

S

.

.

Na przykład: „kobieta” i „student”

Na przykład: „kobieta” i „student”

 

 

Stosunek wykluczania się -  
przeciwieństwo:

N

N

ie istnieje przedmiot, który byłby

ie istnieje przedmiot, który byłby

desygnatem  nazwy 

desygnatem  nazwy 

S 

S 

i 

i 

P

P

  jednocześnie

  jednocześnie

 

 

oraz

oraz

wykluczające się zakresy nazw 

wykluczające się zakresy nazw 

S

S

 i 

 i 

P

P

 

 

nie

nie

tworzą łącznie klasy uniwersalnej.

tworzą łącznie klasy uniwersalnej.

 

 

Na przykład: „stół” i „ptak”.

Na przykład: „stół” i „ptak”.

 

 

Stosunek wykluczania się – 
sprzeczność:

N

N

ie istnieje przedmiot, który byłby

ie istnieje przedmiot, który byłby

desygnatem  nazwy 

desygnatem  nazwy 

S 

S 

i 

i 

P

P

  jednocześnie

  jednocześnie

 

 

oraz

oraz

wykluczające się zakresy nazw 

wykluczające się zakresy nazw 

S

S

 i 

 i 

P

P

tworzą łącznie klas

tworzą łącznie klas

ę

ę

 uniwersaln

 uniwersaln

ą

ą

.

.

 

 

Na przykład: „człowiek” i „to, co nie jest

Na przykład: „człowiek” i „to, co nie jest

człowiekiem”.

człowiekiem”.