Tężec

Tężec (tetanus) jest choroba powstająca w następstwie
zakażenia rany
beztlenowymi bakteriami Clostridium tetani. Znajdują się
one w postaci
zarodników w ziemi. w kurzu ulicznym, w kale zwierząt
domowych,
Najczęściej koni, a niekiedy także w kale ludzkim. Do
wywołania choroby nie wystarcza obecność w ranie
laseczek tężca. Konieczne są jeszcze sprzyjające warunki
do rozwoju tego zakażenia i dodatkowe zakażenie innymi
bakteriami.
Szczególnie korzystne warunki rozwoju tężca istnieją w
ranach tłuczonych i w ranach mających zachyłki, z których
odpływ wydzieliny jest utrudniony a dostęp tlenu
niedostateczny. Laseczki tężca nie przenikają do
krwiobiegu. Rozwijają sie w ranie, a działają na ustrój przez
jady, czyli toksyny, które uszkadzają układ nerwowy.

Objawy kliniczne. Okres od zakażenia do powstania
pierwszych
objawów chorobowych wynosi najczęściej 7-14 dni. Działanie
toksyn
tężca na komórki ruchowe rdzenia kręgowego powoduje
skurcze mięsni.
Pierwszym objawem jest wzmożenie napięcia mięsni szyi i
karku. Prawie I. równocześnie występuje skurcz żwaczy, który
utrudnia otwarcie ust I
szczękościsk, oraz skurcz mięśni mimicznych, co nadaje twarzy
charakterystyczny wyraz szyderczego uśmiechu.
Niewielkie bodźce słuchowe lub wzrokowe mogą wywołać
skurcz wielu mięśni i drgawki. Występują zaburzenia połykania,
skurcze mięśni oddechowych i zapalenie płuc. W dalszym
okresie choroby występują bolesne skurcze mięśni
prążkowanych całego ciała.
Tężec jest choroba o bardzo ciężkim przebiegu i w ponad 50%
przypadków prowadzi do śmierci.

Rozpoznanie tężca musi opierać sie na obrazie
klinicznym, ponieważ
wyhodowanie drobnoustrojów jest trudne, a czasem w
ogóle niemożliwe.
Zapobieganie. W zwalczaniu tężca główny wysiłek
należy kierować
na zapobieganie.
Anatoksyna tężcowa jest odzjadliwiona toksyna tężcowa.
Przez szczepienie nią można uzyskać czynna, trwałą,
wieloletnia odporność przeciw jadowi tężca. Dzieci,
studenci, żolnierze i pracownicy niektórych zakładów są
poddawani obowiązkowym szczepieniom anatoksyna
tężcowa zmieszana z anatoksyna błonicza lub
szczepionka durowa. Zaleca sie, aby wszyscy ludzie byli
czynnie uodpornieni anatoksyna. Stosuje sie dwa
wstrzyknięcia domięśniowe w odstępie ok. 4 tyg. i trzecie
- po roku.

Drugim sposobem uzyskania ,odporności na tężec jest
podawanie
surowicy przeciwtężcowej. Surowica ta jest antytoksyną
otrzymana z krwi
bydła lub koni uodpornionych wzrastającymi dawkami
anatoksyny tężcowej.
Jako obce białko surowica jest szybko rozkładana. Znosi ona
szkodliwość toksyny tężcowej tylko w okresie 2 tyg. po
wstrzyknięciu.
Antytoksyna może wywołać odczyn anafilaktyczny lub
chorobę posurowicza.
Najmniejsze prawdopodobieństwo odczynu istnieje po
podaniu
ludzkiej antytoksyny. Na ogól jednak dostepną jest tylko
surowica końska
lub bydlęca.

Właściwe miejscowe leczenie rany, usuwanie tkanek
martwiczych
t usprawnianie odpływu wydzieliny oraz podawanie
penicyliny i innych antybiotyków także przyczynia sie do
zapobiegania tężcowi.

Podanie surowicy lub anatoksyny tężcowej jest
podstawowym obowiązkiem każdego lekarza
opatrującego ranę.

Leczenie. W odróżnieniu od zapobiegania, leczenie tężca nie daje
dobrych wyników. W rozwiniętej chorobie surowica działa słabo.
Leczenie tężca prowadzi sie na oddziałach chorób zakaźnych lub
oddziałach intensywnej terapii, ze względu na potrzebę stosowania
sztucznego oddychania.
Korzystnie działa otwarcie i wycięcie rany, płukanie woda utleniona,
penicylina oraz leki uspokajające i nasenne. W czasie oczekiwania na
przewóz do szpitala należy chorego na tężec umieścić w
przyciemnionym pokoju z dala od hałasu, bo każdy bodziec może
wywołać ponowny tężcowy skurcz mięśni .

ZGORZEL GAZOWA

Zgorzel gazowa jest rzadkim, lecz nadzwyczaj groźnym
powikłaniem ciężkich
urazów. Beztlenowce z grupy Clostridium, a najczęściej
Clostridium
perfringens, powodują zakażenie, którego główna cecha
rozpoznawcza
jest wytwarzanie gazu w tkankach. Zgorzel gazowa rozwija sie
w stłuczonych
mięśniach po miażdżących obrażeniach kończyn, pośladków
lub tułowia.
Choroba rozwija sie gwałtownie w pierwszych 24 h po urazie.
Pierwszym
objawem jest ból, później dołącza sie spadek ciśnienia
tętniczego,
bladość i wstrząs septyczny. Gorączka nie jest wysoka - nie
przekracza
39°C. W większości przypadków wokół rany dotykiem czuje sie
trzeszczenie
gazu pod skóra. Gaz może tez być widoczny na zdjęciach
rentgenowskich.
Rana jest obrzęknieta, wycieka brunatna wodnista wydzielina.

Zapobieganie polega na oczyszczaniu rany z
martwiczych tkanek
i podawaniu antybiotyków. Antytoksyna nie ma
znaczenia profilaktycznego.

Leczenie - duże dawki antybiotyków, szerokie rozcięcie i
wycięcie
martwiczych tkanek oraz duże dawki antytoksyny.
Korzystna może być tlenowa kuracja hiperbaryczna.
Wskazana jest izolacja i środki zapobiegające
przeniesieniu zakażenia na rany innych pacjentów.