

Leki przeciwbiegunkowe (zapierające)
są to leki, które powodują
zahamowanie ruchów perystaltycznych
jelit i przedłużenie czasu przebywania
w nich treści pokarmowej.



W leczeniu biegunki staramy się przede
wszystkim usunąć jej przyczynę.



W biegunkach bakteryjnych stosuje się
niekiedy (obecnie bardzo rzadko) leki
przeciwbakteryjne (furazolidon,
nifuroksazyd), a w biegunkach
pierwotniakowych m.in. metronidazol.



Stwierdzono, że większość biegunek
zakaźnych jest wywołana przez wirusy,
na które leki przeciwbakteryjne nie
działają.



Podstawowym postępowaniem
leczniczym jest nawadnianie organizmu
(z uzupełnieniem utraconych soli
mineralnych).



Stosowanie leków przeciwbakteryjnych
jest uzasadnione jedynie w wpadku
identyfikacji drobnoustroju patogennego
(np. salmonelloza, shigelloza i in.).

•

Działanie tych leków przyczynowych

wspieramy podawaniem leków

objawowych - przeciwbiegunkowych.

•

Leczenie biegunki bakteryjnej

rozpoczynamy od podania środka

przeczyszczającego (sól gorzka, olej

rycynowy) w celu usunięcia zapalnej

wydzieliny (błony śluzowej),

drobnoustrojów i trujących produktów

ich przemiany materii.



Dopiero po tym zabiegu podajemy
objawowe leki przeciwbiegunkowe,
rozpoczynając najchętniej od
najprostszych i najbezpieczniejszych
leków przeciwzapalnych - środków
adsorpcyjnych.



Spośród innych leków przeciwzapalnych
stosujemy często w biegunkach leki
ściągające.



Skutecznymi lekami, hamującymi
wzmożoną perystaltykę jelit, są leki
spazmolityczne -
parasympatykolityczne (atropina) i
miolityczne (papaweryna), a w
ostateczności opioidy.

•

Należy jednak pamiętać, że zahamowanie

biegunki lekami zapierającymi poza

zatrzymaniem utraty płynów, soli

mineralnych i pokarmów ułatwia

wchłanianie ze światła jelit toksyn

bakteryjnych i toksycznych produktów

nieprawidłowego rozkładu treści jelitowej.

•

Można temu zapobiec podając proszki

adsorpcyjne.



Obecnie uważa się jednak, że w
biegunkach podstawowe znaczenie
ma nawadnianie i uzupełnianie
utraconych elektrolitów.

Środki osłaniające



Proszki adsorpcyjne



Wiele sproszkowanych substancji stałych
nierozpuszczalnych w wodzie,
obojętnych pod względem chemicznym i
nie ulegających strawieniu w przewodzie
pokarmowym, działa przeciwzapalnie na
błonę śluzową przewodu pokarmowego.



Pokrywają one powierzchnię błony
śluzowej warstwą izolującą ją od
drażniącego wpływu treści pokarmowej,
a poza tym adsorbują wydzielinę
zapalną, bakterie i ich toksyny. Działają
przeciwzapalnie i hamują ruchy
perystaltyczne.

1. Carbo medicinalis (Norit) - węgiel

aktywowany, tabletki 0,3 g i kapsułki 0,2 g;

stosuje się doustnie 2-5 tabl. lub kaps. co 8

godz. (tabletki należy rozkruszyć przed

połknięciem).

2. Bolinan - poliwinylopirolidon, stosowany w

tabletkach 2,0 g w dawce 2-4 tabl. dziennie.

3. Kaopectate - aktywny krzemian glinowy +

karboksymetyloceluloza + pektyna; tabletki i

zawiesina; stosuje się doustnie 2 tabletki po

każdym wypróżnieniu (do 12 tabletek na

dobę).

•

Śluzy roślinne oraz inne substancje koloidalne

pokrywają mechanicznie

•

powierzchnię błony śluzowej przewodu

pokarmowego izolując ją od bodźców

drażniących.

•

Działają one przeciwzapalnie, jednak tylko na

początkowy odcinek przewodu pokarmowego,

ponieważ niektóre z nich łatwo ulegają

strawieniu i wchłonięciu, hamując jednak w

pewnym stopniu perystaltykę jelit



Śluzy roślinne podaje się w postaci 2-
10% maceracji z surowców roślinnych.



Poza tym stosuje się kleiki z różnego
rodzaju skrobi.

1. Semen Lini - siemię lniane.
2. Radix Althaeae - korzeń prawoślazu.
3. Amylum Tritici, Oryzae, Solani -

skrobia pszenna, ryżowa, ziemniaczana

•

Związek o budowie warstwowej i o wysokiej

lepkości.

•

Wykazuje właściwości powlekające w

stosunku do błony śluzowej.

•

Oddziałuje na zawarte w śluzie glikoproteiny

zwiększając wytrzymałość powłoki śluzowej

na działanie czynników agresywnych i tym

samym chroniąc barierę żołądkowo-jelitową.

•

Nie wchłania się z przewodu pokarmowego.



Stosuje się ją w leczeniu ostrych i
przewlekłych biegunek, zwłaszcza u
dzieci.



Smecta - saszetki, stosuje się doustnie
3 razy dziennie 1 saszetkę.

•

Środki ściągające wywierają silne działanie

przeciwzapalne na błonę śluzową przewodu

pokarmowego, tworząc na jej powierzchni

ochronną warstwę ściętych białek śluzu, chroniącą

je od podrażnień.

•

Działają one przeciwbólowo, zmniejszają wysięk

zapalny, hamują wydzielanie soków trawiennych i

wchłanianie pokarmów, działają częściowo

bakteriobójczo oraz hamują ruchy perystaltyczne

przewodu pokarmowego - działają zatem

skutecznie zapierająco.

•

Jako środki zapierające stosuje się: taninę oraz sole

metali - bizmutu, glinu i wapnia.

•

Tanina jest to garbnik otrzymywany z

dębianek (galasówek), narośli powstających

na liściach dębu pod wpływem pewnych

owadów. Jest używany w przemyśle

garbarskim do garbowania skór.

•

Tanina podawana doustnie działa silnie

ściągająco i przeciwzapalnie na błonę

śluzową żołądka.

•

W zapaleniach jelit stosuje się najczęściej

organiczne połączenia taniny z białkiem czy

żelatyną.

1. Tanninum albuminatum - połączenie taniny

z białkiem, tabletki 0,5 g, preparat uwalnia

taninę w przewodzie pokarmowym pod

wpływem pankreatyny; stosuje się doustnie

1-2 tabl. przed jedzeniem co 6-8 godz.

2. Salotannal - preparat złożony łączący

działanie przeciwbakteryjne i odkażające

salicylanu „ fenylu ze ściągającym i

przeciwzapalnym działaniem białczanu

taniny; stosuje się doustnie 1 -2 tabl. co 6-8

godz.

•

Sole bizmutu działają ściągająco,

przeciwzapalnie i zapierająco

•

Stosuje się je w biegunkach ostrych i

przewlekłych, nieżytach przewodu

pokarmowego oraz w chorobie wrzodowej.

•

Ostatnio istnieje tendencja do unikania

szerszego stosowania soli bizmutu ze

względu na możliwość ich wchłaniania

oraz w następstwie tego działania

niepożądanego (trombocytopenia,

hipokaliemia, zaburzenia neurologiczne).

1. Bismuthum subcarbonicum - zasadowy węglan

bizmutawy, substancja i proszek recepturowy.

2. Bismuthum oxybenzoicum - zasadowy salicylan

bizmutawy, substancja i proszek recepturowy.

3. Bismuthum subnitricum - zasadowy azotan

bizmutawy, substancja i proszek recepturowy.

4. Bismutannal - zasadowy azotan bizmutawy +

białczan taniny + suchy wyciąg z pokrzyku, tabletki;

stosuje się doustnie 1-2 tabl. co 6-8 godz.

5. Benzotal - zasadowy węglan bizmutawy +

albuminian taniny + benzonaftol, tabletki; stosuje

się doustnie 1-2 tabl. co 6-8 godz.



Działają zobojętniająco, zapierająco i
przeciwzapalnie.



Calcium phosphoricum



fosforan wapnia, substancja; stosuje się
doustnie 0,5-2,0 g co 6-8 godzin



Leki porażające nerw błędny (atropina i
jej preparaty) hamują wzmożone ruchy
perystaltyczne jelit i działają zapierająco.



W przypadku jednak zapalenia błony
śluzowej jelit nie usuwają przyczyn
biegunek - stanu zapalnego.



Należy zatem leki te podawać zawsze
łącznie z lekami przeciwzapalnymi.



Leki miolityczne działają

przeciwbiegunkowo skutecznie i

długotrwale, lecz podobnie jak atropina,

nie działają leczniczo w biegunkach

zapalnych.



Podaje się je również razem z lekami

przeciwzapalnymi.



Obecnie z leków miolitycznych stosujemy

w leczeniu biegunek głównie loperamid

i difenoksylat.



Loperamid hamuje perystaltykę jelit bezpośrednio
poprzez działanie na receptory opioidowe. Nie
działa na oun.



W prawidłowym stanie śluzówki jelit trudno
wchłania się z przewodu pokarmowego.



Stosowany jest obecnie bardzo rzadko w leczeniu
objawowym ostrych przewlekłych biegunek
różnego pochodzenia. Nie wolno stosować go nie u
dzieci.



Może niekiedy wywoływać wysychanie śluzówek
jamy ustnej



Loperamidu nie należy stosować w
ostrym rzucie krwotocznego zapalenia
jelita grubego i odbytnicy oraz u dzieci
poniżej 12. r.ż.



Stoperan



Loperamid



Imodium



Laremid



Działa przeciwbiegunkowo przez

zahamowanie perystaltyki przewodu

pokarmowego. Słabo wchłania się z

przewodu pokarmowego.



W dużych dawkach działa (po

wchłonięciu) euforyzująco.



Stosowany jest w objawowym leczeniu

biegunek ostrych i przewlekłych

różnego pochodzenia.



Może wywoływać wiele objawów
niepożądanych, jak nudności, zawroty
głowy, zaburzenia snu, splątanie,
omamy, depresja oraz brak łaknienia.



Difenoksylat jest przeciwwskazany w
niedrożności przewodu pokarmowego,
w rzekomobłoniastym zapaleniu jelita
grubego oraz w ciąży.



Zazwyczaj jest stosowany z atropiną,
która zapobiega ujawnianiu się efektu
odurzającego oraz zabezpiecza przed
wystąpieniem uzależnienia.



Preparat: Reasec



Można stosować leki podawne
parenteralnie (wlewy dożylne płynów
zawierających wodę i elektrolity), ale ta
droga podania jest stosowana głównie
w leczeniu szpitalnym.



Ambulatoryjnie można stosować
doustne środki nawadniające, które
zawierają sole mineralne (przede
wszystkim chlorek sodu i chlorek
potasu) oraz glukozę.



Są one stosowane w postaci proszków
lub tabletek, które rozpuszcza się w
wodzie.



Gastrolit - tabletki i proszek; stosuje
się doustnie po rozpuszczeniu 2
tabletek lub 1 saszetki w 100 ml wody i
podaje zgodnie z wyliczonym
zapotrzebowaniem płynowym.



Saltoral - saszetki; stosuje się
doustnie po rozpuszczeniu 1 saszetki w
200 ml wody lub soku.