EKSPOZYCJA ZAWODOWA NA

ZAKAŻENIE HIV ORAZ NA

ZAKAŻENIA WIRUSAMI

HEPATOTROPOWYMI

HBV I HCV

ANITA WNUK

KLINIKA CHORÓB

ZAKAŹNYCH

UŻYCIE ŚRODKÓW OCHRONY
OSOBISTEJ



„Omnia homini,
dum vivit,
speranda sunt”

(Dopóki człowiek

żyje, powinien
spodziewać się
wszystkiego)

NARAŻENIE

NARAŻENIE

(EKSPOZYCJA)

(EKSPOZYCJA)





ZAKAŻENIE

ZAKAŻENIE

ZAKAŻENIE HIV NALEŻY DO
ZAKAŻEŃ szerzących się
drogą naruszenia ciągłości
tkanek:



Przetoczenie krwi i preparatów
krwiopochodnych



Przeszczepy, zapłodnienie
zakażonym nasieniem



Iniekcje, zabiegi inwazyjne
medyczne i niemedyczne



Kontakt seksualny = STD



Z matki na dziecko

Ryzyko transmisji HIV na
jeden kontakt



Kontakt heteroseksualny (waginalny)

*ryzyko dla kobiety – 0,08% - 0,2%

*ryzyko dla mężczyzny – 0,03% - 0,09%



Kontakt homoseksualny (analny)

*osoba bierna – 0,1% - 0,3%
*osoba aktywna – 0,03%



Narkotyki i.v. – 0,67%



Zakłucie zawodowe - 0,3%

Pracownik medyczny, który
może ulec ekspozycji
zawodowej to osoba:



Pracująca z pacjentem



Z jego materiałem
biologicznym



W laboratorium



Przy utylizacji materiałów
biologicznych

GRUPY ZWIĘKSZONEGO RYZYKA
ZAWODOWEGO NA ZAKAŻENIE
HIV:



Pracownicy laboratoriów



Pielęgniarki oddziałów z chorymi na
AIDS



Personel stacji dializ oraz OIOM



Lekarze wykonujący zabiegi inwazyjne



Położne



Personel sprzątający, transportujący i
utylizujący odpady zakaźne

EKSPOZYCJA ZAWODOWA NA
ZAKAŻENIE HIV, HBV, HCV
(

naruszenie ciągłości tkanek)



Zakłucie igłą lub zacięcie ostrym
narzędziem zanieczyszczonym
„zakaźnym” materiałem biologicznym



Pochlapanie błon śluzowych
„zakaźnym” materiałem biologicznym



Kontakt skóry uszkodzonej z
„zakaźnym” materiałem biologicznym

„ZAKAŹNY” MATERIAŁ
BIOLOGICZNY



KREW I PREPARATY KRWIOPOCHODNE



NASIENIE



WYDZIELINA POCHWOWA



PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY



PŁYN OWODNIOWY



PŁYN Z OPŁUCNEJ, OTRZEWNEJ, OSIERDZIA,
STAWOWY



MLEKO



NIEUTRWALONE TKANKI I NARZĄDY POCHODZĄCE
OD CZŁOWIEKA ŻYWEGO LUB ZE ZWŁOK



KOMÓRKI LUB HODOWLE TKANKOWE



KAŻDA WYDZIELINA I WYDALINA ZAWIERAJĄCA
WIDOCZNĄ KREW

„

NIEZAKAŹNY” MATERIAŁ

BIOLOGICZNY



STOLEC



MOCZ



ŁZY



ŚLINA



POT



WYMIOTY



WYDZIELINA

NOSOWO-

GARDŁOWA



AEROZOLE

OD CZEGO ZALEŻY RYZYKO
ZAKAŻENIA HIV?



Stadium zakażenia „źródła”



Rodzaj ekspozycji



Częstość ekspozycji



Objętość dawki zakażającej



Przyjmowanie leków
antyretrowirusowych przez
„źródło”



Użycie środków ochrony osobistej

STADIUM ZAKAŻENIA ORAZ PRZYJMOWANIE

LEKÓW ANTYRETROWIRUSOWYCH PRZEZ

„ŹRÓDŁO” EKSPOZYCJI



Wysokie ryzyko u chorych z OIR i

AIDS



Niskie ryzyko u osób bezobjawowo

zakażonych HIV



Niskie ryzyko u pacjentów leczonych

antyretrowirusowo

CD4 (liczba/mm

3

)

2 – 10 LAT

WIREMIA (kopie RNA/ml)

HIV(-) HIV(+)

CZAS

RODZAJ EKSPOZYCJI



Jaka ekspozycja?



Jaki materiał zakaźny?



Jaka igła?

NARAŻENIE NA ZAKAŻENIE
HIV
( częstość ekspozycji )



ZAKŁUCIE – 0,3%



POCHLAPANIE
ŚLUZÓWEK KRWIĄ –
0,03% - 0,09%



KONTAKT KRWI Z
USZKODZONĄ SKÓRĄ –
bardzo niskie~0%



EKSPOZYCJA NA INNE
PŁYNY ZAKAŹNE – 0%

OBJĘTOŚĆ DAWKI ZAKAŻAJĄCEJ



Głębokość zakłucia



Średnica igły ze światłem



Użycie rękawiczek ochronnych

PRZY ZAKŁUCIU PRZEZ
RĘKAWICZKĘ LATEKSOWĄ:

* igłą pełną - usunięciu
ulega

86% krwi

*igłą wydrążoną – usunięciu
ulega

od 46% do 63% krwi

POSTĘPOWANIE PO

POSTĘPOWANIE PO

EKSPOZYCJI NA POTENCJALNIE

EKSPOZYCJI NA POTENCJALNIE

ZAKAŹNY MATERIAŁ

ZAKAŹNY MATERIAŁ

BIOLOGICZNY:

BIOLOGICZNY:

1. Przemyć skórę i/lub śluzówki
2. Ocenić ryzyko zakażenia –

AKTUALNE

SZCZEPIENIE p/wzw

B

?!

3. Pobrać krew: p/ciała anty-HIV,

HBsAg, p/ciała anty-HCV, p/ciała anty-
HBs („źródło”, eksponowany)

4. Rozpocząć podawanie leków ARV

bezpośrednio po ekspozycji
(optymalnie w ciągu 4 h, do 24h; TEST
CIĄŻOWY; uwzględnić lekooporność)

PO EKSPOZYCJI :

PO EKSPOZYCJI :

1. Objawy kliniczne OIR ???
2. Morfologia + aminotransferazy +

bilirubina + mocznik + kreatyninę +

diastazy + mleczany (1 x w

tygodniu)

3. P/ciała anty-HIV: 0, 6, 12 tygodni;
po 3 i 6 miesiącah (po 12 m-cach

tylko u osób eksponowanych

jednocześnie na HIV i HCV)

4. Antygen p-24 + PCR w hodowli

komórkowej ( jednorazowo w 15

dniu po ekspozycji)

PO EKSPOZYCJI : cd

PO EKSPOZYCJI : cd

SEKS ???

SEKS ???

OSTROŻNIE ...

OSTROŻNIE ...

Farmakoterapia
poekspozycyjna



Postępowanie farmakologiczne, gdy
„źródło” jest znane (Combivir
+Crixivan lub Viracept przez 28 dni)



Postępowanie, gdy „źródło” nie jest
znane (Combivir przez 28 dni)



Kontrole wg tego samego schematu

PROTOKÓŁ POSTĘPOWANIA

PROTOKÓŁ POSTĘPOWANIA

POEKSPOZYCYJNEGO

POEKSPOZYCYJNEGO

1.

Data ekspozycji

2.

Rodzaj procedury i użytego narzędzia

3.

Rodzaj ekspozycji

4.

STOSOWANE ŚRODKI OCHRONY

OSOBISTEJ?

5.

„źródło” HCV, HBV, HIV ?

6.

Eksponowany HCV ? Szczepienie HBV

? HIV?

7.

POTWIERDZENIE PRZEZ

SZEFA/ŚWIADKA

DOKUMENTACJA

DOKUMENTACJA

POSTĘPOWANIA

POSTĘPOWANIA

POEKSPOZYCYJNEGO

POEKSPOZYCYJNEGO

1.

Wdrożone postępowanie

poekspozycyjne

2.

PLANOWE KONTROLE

(odpowiedni czas)

3.

Działania niepożądane ART

4.

...

Tajemnica lekarska dokumentacji !!!

NARAŻENIE ZAWODOWE NA
HBV ZALEŻY OD:



RODZAJ I

STOPIEŃ

KONTAKTU Z

KRWIĄ (ilość

cząstek HBV)



STATUS

SEROLOGICZNY

„ŹRÓDŁA”

(HBsAg/HBeAg)

RYZYKO ROZWINIĘCIA OSTREGO

WZW B



HBsAg(+)/HBeAg(+) - 22% -
31%



HBsAg(+)/HBeAg(-) - 1% -
6%

POSTĘPOWANIE PO EKSPOZYCJI NA
HBV

STATUS

„ŹRÓDŁO”

PRACOWNIKA

HBsAg(+)

HBsAg(-)

nieznany

Nieszczepiony

HBIGx1 plus pełne pełne

pełne szczepienie

szczepienie szczepienie

Szczepiony
*uodporniony

bez leczenia bez leczenia bez leczenia

(anty-HBs+)

*nieuodporniony HBIGx1 plus bez leczenia jak

HBsAg(+)

(anty-HBs-) pełne szczepienie

WŚRÓD PRACOWNIKÓW SŁUŻBY

ZDROWIA MARKERY

SEROLOGICZNE ZAKAŻENIA HBV

WYSTĘPUJĄ 10 X CZĘŚCIEJ NIŻ W

POPULACJI

BRAK DANYCH O SZKODLIWOŚCI

SZCZEPIONKI PRZECIWKO WZW

B DLA CIĘŻARNYCH W

PROFILAKTYCE

POEKSPOZYCYJNEJ

Schematy szczepień

Podstawowy

0-1-6 m

Jeśli pożądane jest szybkie uzyskanie
optymalnej odpowiedzi immunologicznej

0-1-2-12 m

W wyjątkowych przypadkach u dorosłych
gdy wymagane jest szybkie
przeprowadzenie szczepienia pierwotnego

0-7-21dni-12

m

W przypadkach bezpośredniego ryzyka
zakażenia
( np. ukłucie skażoną igłą ), pierwszą dawkę
szczepionki należy podać równocześnie z
HBIG, jednak iniekcje te muszą być
wykonane w dwa różne miejsca.

0-1-2-12 m

Dla osób z zaburzeniami odporności ( np.
dla osób dializowanych ) – szczepienia
dawką 40 mcg. Schemat może być
zmieniony tak, aby miano przeciwciał anty
HBs pozostawało powyżej minimalnego
ochronnego poziomu 10 j.m./l

0-1-2-6 m

Trwałość odporności

1.

WZW A – przynajmniej 20 lat, prawdopodobnie

do końca życia.

2.

WZW B – jeśli uzyskano odpowiedź

immunologiczną – prawdopodobnie całe życie

(nie dotyczy osób z zaburzeniami odporności).

Czynniki wpływające na złą odpowiedź na

szczepienie przeciwko WZW B:



wiek powyżej 40. roku życia



płeć męska



otyłość



palenie papierosów

NARAŻENIE ZAWODOWE NA
HCV – „ŹRÓDŁO” ANTY-HCV
(+)



Zakłucie - 0% - 7% (~1,8%)



Pochlapanie śluzówek – brak
danych



Kontakt z uszkodzona skórą – nie

powoduje

zakażenia

POSTĘPOWANIE

PO EKSPOZYCJI

NA HCV

1. Nie ma swoistej immunoglobuliny
2. Nie ma szczepionki przeciwko wzw C
3. INF nie jest skuteczny w profilaktyce

poekspozycyjnej

4. monitorowanie

ALT –

0, 3, 6

miesięcy;

jeżeli 

– oznaczenie HCV-RNA;

jeżeli

(+) – leczenie INF ostrego wzw

C

5. Monitorowanie anty-HCV do 12

miesięcy

HIV
HBV



Dawka krwi

0,1 ml 0,00004

ml



Odporność na temperaturę

56

0

C 120

0

C



Wrażliwość na związki TAK NIE

chemiczne



Przeżycie wirusa

poza organizmem kilka h ~7 dni

„Quiquid agis, prudender

agas et respice finem”

„Cokolwiek czynisz,

czyń roztropnie i

patrz końca”