EKSPOZYCJA ZAWODOWA NA
ZAKAŻENIE HIV ORAZ NA
ZAKAŻENIA WIRUSAMI
HEPATOTROPOWYMI
HBV I HCV
ANITA WNUK
KLINIKA CHORÓB
ZAKAŹNYCH
EKSPOZYCJA ZAWODOWA NA
ZAKAŻENIE HIV ORAZ NA
ZAKAŻENIA WIRUSAMI
HEPATOTROPOWYMI
HBV I HCV
ANITA WNUK
KLINIKA CHORÓB
ZAKAŹNYCH
UŻYCIE ŚRODKÓW OCHRONY
OSOBISTEJ
„Omnia homini,
dum vivit,
speranda sunt”
(Dopóki człowiek
żyje, powinien
spodziewać się
wszystkiego)
NARAŻENIE
NARAŻENIE
(EKSPOZYCJA)
(EKSPOZYCJA)
ZAKAŻENIE
ZAKAŻENIE
ZAKAŻENIE HIV NALEŻY DO
ZAKAŻEŃ szerzących się
drogą naruszenia ciągłości
tkanek:
Przetoczenie krwi i preparatów
krwiopochodnych
Przeszczepy, zapłodnienie
zakażonym nasieniem
Iniekcje, zabiegi inwazyjne
medyczne i niemedyczne
Kontakt seksualny = STD
Z matki na dziecko
Ryzyko transmisji HIV na
jeden kontakt
Kontakt heteroseksualny (waginalny)
*ryzyko dla kobiety – 0,08% - 0,2%
*ryzyko dla mężczyzny – 0,03% - 0,09%
Kontakt homoseksualny (analny)
*osoba bierna – 0,1% - 0,3%
*osoba aktywna – 0,03%
Narkotyki i.v. – 0,67%
Zakłucie zawodowe - 0,3%
Pracownik medyczny, który
może ulec ekspozycji
zawodowej to osoba:
Pracująca z pacjentem
Z jego materiałem
biologicznym
W laboratorium
Przy utylizacji materiałów
biologicznych
GRUPY ZWIĘKSZONEGO RYZYKA
ZAWODOWEGO NA ZAKAŻENIE
HIV:
Pracownicy laboratoriów
Pielęgniarki oddziałów z chorymi na
AIDS
Personel stacji dializ oraz OIOM
Lekarze wykonujący zabiegi inwazyjne
Położne
Personel sprzątający, transportujący i
utylizujący odpady zakaźne
EKSPOZYCJA ZAWODOWA NA
ZAKAŻENIE HIV, HBV, HCV
(
naruszenie ciągłości tkanek)
Zakłucie igłą lub zacięcie ostrym
narzędziem zanieczyszczonym
„zakaźnym” materiałem biologicznym
Pochlapanie błon śluzowych
„zakaźnym” materiałem biologicznym
Kontakt skóry uszkodzonej z
„zakaźnym” materiałem biologicznym
„ZAKAŹNY” MATERIAŁ
BIOLOGICZNY
KREW I PREPARATY KRWIOPOCHODNE
NASIENIE
WYDZIELINA POCHWOWA
PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY
PŁYN OWODNIOWY
PŁYN Z OPŁUCNEJ, OTRZEWNEJ, OSIERDZIA,
STAWOWY
MLEKO
NIEUTRWALONE TKANKI I NARZĄDY POCHODZĄCE
OD CZŁOWIEKA ŻYWEGO LUB ZE ZWŁOK
KOMÓRKI LUB HODOWLE TKANKOWE
KAŻDA WYDZIELINA I WYDALINA ZAWIERAJĄCA
WIDOCZNĄ KREW
„
NIEZAKAŹNY” MATERIAŁ
BIOLOGICZNY
STOLEC
MOCZ
ŁZY
ŚLINA
POT
WYMIOTY
WYDZIELINA
NOSOWO-
GARDŁOWA
AEROZOLE
OD CZEGO ZALEŻY RYZYKO
ZAKAŻENIA HIV?
Stadium zakażenia „źródła”
Rodzaj ekspozycji
Częstość ekspozycji
Objętość dawki zakażającej
Przyjmowanie leków
antyretrowirusowych przez
„źródło”
Użycie środków ochrony osobistej
STADIUM ZAKAŻENIA ORAZ PRZYJMOWANIE
LEKÓW ANTYRETROWIRUSOWYCH PRZEZ
„ŹRÓDŁO” EKSPOZYCJI
Wysokie ryzyko u chorych z OIR i
AIDS
Niskie ryzyko u osób bezobjawowo
zakażonych HIV
Niskie ryzyko u pacjentów leczonych
antyretrowirusowo
CD4 (liczba/mm
3
)
2 – 10 LAT
WIREMIA (kopie RNA/ml)
HIV(-) HIV(+)
CZAS
RODZAJ EKSPOZYCJI
Jaka ekspozycja?
Jaki materiał zakaźny?
Jaka igła?
NARAŻENIE NA ZAKAŻENIE
HIV
( częstość ekspozycji )
ZAKŁUCIE – 0,3%
POCHLAPANIE
ŚLUZÓWEK KRWIĄ –
0,03% - 0,09%
KONTAKT KRWI Z
USZKODZONĄ SKÓRĄ –
bardzo niskie~0%
EKSPOZYCJA NA INNE
PŁYNY ZAKAŹNE – 0%
OBJĘTOŚĆ DAWKI ZAKAŻAJĄCEJ
Głębokość zakłucia
Średnica igły ze światłem
Użycie rękawiczek ochronnych
PRZY ZAKŁUCIU PRZEZ
RĘKAWICZKĘ LATEKSOWĄ:
* igłą pełną - usunięciu
ulega
86% krwi
*igłą wydrążoną – usunięciu
ulega
od 46% do 63% krwi
POSTĘPOWANIE PO
POSTĘPOWANIE PO
EKSPOZYCJI NA POTENCJALNIE
EKSPOZYCJI NA POTENCJALNIE
ZAKAŹNY MATERIAŁ
ZAKAŹNY MATERIAŁ
BIOLOGICZNY:
BIOLOGICZNY:
1. Przemyć skórę i/lub śluzówki
2. Ocenić ryzyko zakażenia –
AKTUALNE
SZCZEPIENIE p/wzw
B
?!
3. Pobrać krew: p/ciała anty-HIV,
HBsAg, p/ciała anty-HCV, p/ciała anty-
HBs („źródło”, eksponowany)
4. Rozpocząć podawanie leków ARV
bezpośrednio po ekspozycji
(optymalnie w ciągu 4 h, do 24h; TEST
CIĄŻOWY; uwzględnić lekooporność)
PO EKSPOZYCJI :
PO EKSPOZYCJI :
1. Objawy kliniczne OIR ???
2. Morfologia + aminotransferazy +
bilirubina + mocznik + kreatyninę +
diastazy + mleczany (1 x w
tygodniu)
3. P/ciała anty-HIV: 0, 6, 12 tygodni;
po 3 i 6 miesiącah (po 12 m-cach
tylko u osób eksponowanych
jednocześnie na HIV i HCV)
4. Antygen p-24 + PCR w hodowli
komórkowej ( jednorazowo w 15
dniu po ekspozycji)
PO EKSPOZYCJI : cd
PO EKSPOZYCJI : cd
SEKS ???
SEKS ???
OSTROŻNIE ...
OSTROŻNIE ...
Farmakoterapia
poekspozycyjna
Postępowanie farmakologiczne, gdy
„źródło” jest znane (Combivir
+Crixivan lub Viracept przez 28 dni)
Postępowanie, gdy „źródło” nie jest
znane (Combivir przez 28 dni)
Kontrole wg tego samego schematu
PROTOKÓŁ POSTĘPOWANIA
PROTOKÓŁ POSTĘPOWANIA
POEKSPOZYCYJNEGO
POEKSPOZYCYJNEGO
1.
Data ekspozycji
2.
Rodzaj procedury i użytego narzędzia
3.
Rodzaj ekspozycji
4.
STOSOWANE ŚRODKI OCHRONY
OSOBISTEJ?
5.
„źródło” HCV, HBV, HIV ?
6.
Eksponowany HCV ? Szczepienie HBV
? HIV?
7.
POTWIERDZENIE PRZEZ
SZEFA/ŚWIADKA
DOKUMENTACJA
DOKUMENTACJA
POSTĘPOWANIA
POSTĘPOWANIA
POEKSPOZYCYJNEGO
POEKSPOZYCYJNEGO
1.
Wdrożone postępowanie
poekspozycyjne
2.
PLANOWE KONTROLE
(odpowiedni czas)
3.
Działania niepożądane ART
4.
...
Tajemnica lekarska dokumentacji !!!
NARAŻENIE ZAWODOWE NA
HBV ZALEŻY OD:
RODZAJ I
STOPIEŃ
KONTAKTU Z
KRWIĄ (ilość
cząstek HBV)
STATUS
SEROLOGICZNY
„ŹRÓDŁA”
(HBsAg/HBeAg)
RYZYKO ROZWINIĘCIA OSTREGO
WZW B
HBsAg(+)/HBeAg(+) - 22% -
31%
HBsAg(+)/HBeAg(-) - 1% -
6%
POSTĘPOWANIE PO EKSPOZYCJI NA
HBV
STATUS
„ŹRÓDŁO”
PRACOWNIKA
HBsAg(+)
HBsAg(-)
nieznany
Nieszczepiony
HBIGx1 plus pełne pełne
pełne szczepienie
szczepienie szczepienie
Szczepiony
*uodporniony
bez leczenia bez leczenia bez leczenia
(anty-HBs+)
*nieuodporniony HBIGx1 plus bez leczenia jak
HBsAg(+)
(anty-HBs-) pełne szczepienie
WŚRÓD PRACOWNIKÓW SŁUŻBY
ZDROWIA MARKERY
SEROLOGICZNE ZAKAŻENIA HBV
WYSTĘPUJĄ 10 X CZĘŚCIEJ NIŻ W
POPULACJI
BRAK DANYCH O SZKODLIWOŚCI
SZCZEPIONKI PRZECIWKO WZW
B DLA CIĘŻARNYCH W
PROFILAKTYCE
POEKSPOZYCYJNEJ
Schematy szczepień
Podstawowy
0-1-6 m
Jeśli pożądane jest szybkie uzyskanie
optymalnej odpowiedzi immunologicznej
0-1-2-12 m
W wyjątkowych przypadkach u dorosłych
gdy wymagane jest szybkie
przeprowadzenie szczepienia pierwotnego
0-7-21dni-12
m
W przypadkach bezpośredniego ryzyka
zakażenia
( np. ukłucie skażoną igłą ), pierwszą dawkę
szczepionki należy podać równocześnie z
HBIG, jednak iniekcje te muszą być
wykonane w dwa różne miejsca.
0-1-2-12 m
Dla osób z zaburzeniami odporności ( np.
dla osób dializowanych ) – szczepienia
dawką 40 mcg. Schemat może być
zmieniony tak, aby miano przeciwciał anty
HBs pozostawało powyżej minimalnego
ochronnego poziomu 10 j.m./l
0-1-2-6 m
Trwałość odporności
1.
WZW A – przynajmniej 20 lat, prawdopodobnie
do końca życia.
2.
WZW B – jeśli uzyskano odpowiedź
immunologiczną – prawdopodobnie całe życie
(nie dotyczy osób z zaburzeniami odporności).
Czynniki wpływające na złą odpowiedź na
szczepienie przeciwko WZW B:
wiek powyżej 40. roku życia
płeć męska
otyłość
palenie papierosów
NARAŻENIE ZAWODOWE NA
HCV – „ŹRÓDŁO” ANTY-HCV
(+)
Zakłucie - 0% - 7% (~1,8%)
Pochlapanie śluzówek – brak
danych
Kontakt z uszkodzona skórą – nie
powoduje
zakażenia
POSTĘPOWANIE
PO EKSPOZYCJI
NA HCV
1. Nie ma swoistej immunoglobuliny
2. Nie ma szczepionki przeciwko wzw C
3. INF nie jest skuteczny w profilaktyce
poekspozycyjnej
4. monitorowanie
ALT –
0, 3, 6
miesięcy;
jeżeli
– oznaczenie HCV-RNA;
jeżeli
(+) – leczenie INF ostrego wzw
C
5. Monitorowanie anty-HCV do 12
miesięcy
HIV
HBV
Dawka krwi
0,1 ml 0,00004
ml
Odporność na temperaturę
56
0
C 120
0
C
Wrażliwość na związki TAK NIE
chemiczne
Przeżycie wirusa
poza organizmem kilka h ~7 dni
„Quiquid agis, prudender
agas et respice finem”
„Cokolwiek czynisz,
czyń roztropnie i
patrz końca”