Fundamentalizm jako
źródło współczesnego
terroryzmu
religijnego.
Fundamentalizm jako
źródło współczesnego
terroryzmu
religijnego.
Fundamentalizm
Rygorystyczne trzymanie się zasad i
norm wyznaczonych przez daną
religię
(fundamentalizm religijny),
doktrynę polityczną
(fundamentalizm polityczny)
lub
ideologię
(np. fundamentalizm światopoglądu
naukowego w komunizmie).
Fundamentalizm
religijny
Rygorystyczne przestrzeganie
zasad i norm wyznaczonych przez
doktrynę religijną połączone z
narzucaniem tych zasad innym
członkom społeczności
niekoniecznie wyznającym tę
samą religię lub przymusowym
prozelityzmem
.
Fundamentalizm religijny stawia sobie za
cel
„oczyszczenie” wiary swoich
współwyznawców
z tego, co określane jest
jako wynik wpływu pluralistycznego i
liberalnego współczesnego społeczeństwa.
Fundamentalistom
współczesność jawi się
jako zagrożenie
Nowoczesne państwo, otwarte
społeczeństwo, indywidualna aktywność
jednostek
– to wrogowie, których oddziaływanie
należy ograniczyć lub wręcz zniszczyć.
Fundamentaliści
religijni
Widzą konieczność powrotu do źródeł
wyznawanej wiary: Biblii, Koranu,
Magisterium Kościoła, tradycji.
Nie ma znaczenia, że w przeszłości
nigdy nie było stanu idealnego,
państwa bożej szczęśliwości — ani w
państwie papieskim, ani w imperium
stworzonym przez proroka
Mahometa, ani też w jakimkolwiek
innym
.
Fundamentaliści
religijni
• Dążą do przywrócenia politycznej roli
religii, posługując się narzędziami
niereligijnego oddziaływania do
doprowadzenia do sukcesu swojej idei,
która używa formy religijnej, ale w
zasadniczej treści niesie przesłanie
polityczne.
Upolitycznienie religii świadczy dobitnie, że
fundamentalizm religijny jest formą
zmiany społeczeństwa na wzór zachodni.
Fundamentalizm a
religia
Rozdział polityki od religii,
która zgodnie
z zasadami fundamentalistów
musi być
oczyszczona ze wszelkich wpływów
niereligijnych
powoduje, że sfera
publiczna zostaje oddzielona od idei
religijnych.
Upolitycznienie religii powoduje z kolei,
że
państwo, w którym władzę przejmują
fundamentaliści, przejmuje kontrolę
nad instytucjami życia religijnego
.
Fundamentalizm
religijny
Początki myśli fundamentalistycznej
sięgają końca XIX wieku.
W Stanach Zjednoczonych ówcześni
teologowie o nastawieniu liberalnym
dążyli do oczyszczenia Biblii ze
wszystkich naleciałości mitologicznych i
uwarunkowań historycznych, korzystając
w tym celu z narzędzi krytycznych
używanych w naukach humanistycznych.
Fundamentalizm
religijny
Sprzeciwili się temu konserwatywni
teologowie, którzy uznawali tekst zawarty
w Biblii za słowo boskie, niepodlegające
jakimkolwiek interpretacjom.
Na konferencji w Niagara Falls w 1895
sformułowali dokument, który wykluczał
jakiekolwiek badania treści Biblii, która
jako słowo Boga jest nieomylna i
jednoznaczna.
Fundamentalizm
religijny
Pojęcie fundamentalizm pojawiło
się w USA w latach 20. XX w.
wraz z publikacją niewielkiego
dziełka Fundamental of The Faith
i oznaczało świadomie
antymodernistyczne skrzydło
protestantyzmu.
Fundamentalizm
religijny
Fundamentalizm religijny ma
bazę w sytuacji społecznej, a nie
w ideologii czy wyznawanej religii
— te mają znaczenie wtórne, są
formą artykulacji napięć
społecznych i nie wpływają na
powstawanie ruchów
fundamentalistycznych.
Baza fundamentalizmu
Bazą społeczną fundamentalistów
są ludzie wyrwani na skutek
emigracji z dotychczasowej kultury,
pozbawieni wsparcia społeczeństwa
i których tradycji w których trwali
od pokoleń, postawieni wobec
zagrożeń, których nie rozumieją i
tym samym nie są w stanie
sprostać.
Baza fundamentalizmu
Fundamentalistów wszystkich wyznań
łączy wiara, że nowoczesność ma tylko złe
strony
-
dąży do rozbicia rodziny, uznaje
mniejszości seksualne i kobiety za
równoprawnych członków społeczeństwa,
zezwala na aborcję, nie uznaje ustalonych
autorytetów i wykazuje brak szacunku dla
boskiego posłannictwa.
W efekcie możemy zaobserwować doraźne
sojusze rabina, księdza czy imama w
obronie zagrożonych podstaw wiary.
Cechy i symptomy
fundamentalizmu
• Fundamentaliści dają sobie prawo do osądzania, kto
jest prawdziwym wiernym, a kto nim nie jest.
Oczywiście siebie uważają za prawdziwie wierzących.
• Fundamentaliści szczycą się, że znają ostateczne
odpowiedzi na wszystkie możliwe pytania.
• Widzą wszystkie problemy w czarno-białych kolorach
bez pozostawiania jakichkolwiek wątpliwości.
• Tworzą enklawy oddzielając się od innych, których
uważają za niewiernych. Charakteryzuje ich
ekskluzywizm.
• Nie uznają kompromisów, charakteryzuje ich postawa
konfrontacji. Dążą do tego, aby podporządkować
sobie lub pognębić myślących inaczej.
Cechy i symptomy
fundamentalizmu
• Swoich przywódców poddają testowi siły,
moralności i sprawiedliwości.
• Wzniecają niepokoje, aby osiągnąć swoje cele.
Organizują rewolty, angażują się w konflikty.
• Religia góruje ponad innymi sprawami typu
społeczeństwo, ekonomia czy polityka. Całe życie
społeczne musi być podporządkowane rygorom
religii.
• Prowadzą prosty styl życia, są zdeterminowani w
osiąganiu swoich celów.
• Są wysoce nietolerancyjni, traktują inaczej
myślących jako zagrożenie dla swojej egzystencji.
Dlatego zwalczanie ich uważają za naczelny swój
cel.
Fundamentalizm w
USA
Amerykański fundamentalizm
religijny uległ istotnym zmianom
—
stał się elementem składowym
nowego amerykańskiego
nacjonalizmu
, który otworzył się
na bliskie wieloetnicznemu
narodowi amerykańskiemu
wartości ogólnoludzkie.
Fundamentalizm
chrześcijański na świecie
Oprócz USA chrześcijańskie
środowiska
fundamentalistyczne znajdują
się w Indiach (
National
Liberation Front of Tripura
), czy
Ugandzie Armia Bożego Oporu
(
Lord's Resistance Army
).
Fundamentalizm w Polsce
• Kościół Wolnych Chrześcijan,
• Stowarzyszenie Zborów Chrześcijan,
• Kościół Ewangelicznych Chrześcijan,
• Biblijny Kościół Baptystyczny,
• Kościół Nowego Przymierza,
• Chrześcijańska Wspólnota
Zielonoświątkowa
• Ewangeliczna Wspólnota
Zielonoświątkowa
Fundamentalizm w Ameryce
Łacińskiej
• Fundamentalizm religijny w krajach Ameryki
Południowej i Środkowej ma charakter
masowego ruchu społecznego protestu wobec
istniejącej elity władzy
, do której, obok
właścicieli ziemskich i przedsiębiorców,
zaliczany jest też kler katolicki.
• Próby przybliżenia Kościoła Katolickiego do
problemów biedoty, swoiste „lewicowe"
chrześcijaństwo, spotkało się ze
zdecydowanym oporem hierarchii, w tym
także, a może przede wszystkim rzymskiej, na
czele z papieżem.
Fundamentalizm
muzułmański
• To z bunt przeciwko westernizacji świata,
któremu nie można się przeciwstawić
.
• Niemożliwość wypracowania własnej
alternatywy rozwoju innowacyjnego na bazie
tradycyjnej kultury islamu spowodowała, że
wytworzyły się warunki do buntu.
• Jedynym realnym odniesieniem była historia
— legenda wielkości imperiów stworzonych
przez Mahometa i jego następców, których
państwa sięgały Pirenejów i Zatoki
Bengalskiej.
Fundamentalizm
muzułmański
Fundamentaliści muzułmańscy uznali,
że
źródłem tej wielkości był fakt,
iż
islam VII czy VIII wieku miał czystą
formę, nieskażoną dekadencją
późniejszych wieków
.
Wrócono więc do studiowania
świętych tekstów w takiej formie, w
jakiej je stworzył Prorok i jego
bezpośrednie otoczenie, mające
kontakt z Bogiem.
Fundamentalizm
muzułmański
Dla fundamentalistów islamskich
prawda historyczna nie ma znaczenia.
Powrót do źródeł wiary ma tylko i
wyłącznie kontekst mobilizacyjny,
umożliwiający koncentrację
ogromnych rzesz ludzi wobec prostego
przesłania, które są w stanie
zrozumieć i które formułuje proste
rozwiązania ich problemów
.
Muzułmański
reformizm
• Rozwijał się w tym samym czasie co
fundamentalizm i ma wspólne korzenie
wiary.
• Najwybitniejszym przedstawicielem był
Pers
Dżamal ad-Din al Afgani (1839-1897)
, który
uważał że sukcesy Europy tkwią nie w sile
armii, ale potędze nauki.
Dlaczego islam nie był w stanie wytrzymać
konkurencji z nauką zachodnią?
Gdyż nad interpretacją racjonalną świętego
tekstu przeważyło naśladownictwo.
Zaprzestano uprawiania hermeneutyki
teologicznej, podczas gdy w Europie się
rozwijała.
Radykalizacja islamu
Początki współczesnego
islamskiego radykalizmu
, który
dokonał integracji myśli
wahhabickiej i reformistów,
wiążą
się z działalnością Egipcjanina
Hasana al-Banny (1906-1949)
i założonego przez niego
Bractwa
Muzułmanów.
Fundamentalizm
judaistyczny
• Wśród partii religijnych zasiadających w Knessecie
znajdują się ugrupowania
sprzeciwiające się
istnieniu Państwa Izrael, postrzeganego jako twór
ludzki i świecki w przeciwieństwie do właściwego
Izraela, który ma być dziełem Mesjasza
.
• Grupy te nie akceptują zwrotu Palestyńczykom
oraz sąsiadom Izraela żadnych ziem okupowanych
uznając je za część świętej ziemi narodu
izraelskiego przekazanej mu przez Boga.
• Ze środowiska judaistycznych fundamentalistów
wywodził się m.in. zabójca dążącego do pokoju z
Palestyńczykami izraelskiego premiera Icchaka
Rabina.
Gusz Emunim – Blok
Wiernych
Zakłada „judaizację” państwa i tradycji,
oraz lekceważenie wszystkiego, co nie jest
żydowskie.
Przywódcy ruchu uważają, iż Holocaust był próbą
daną Żydom od Boga, który pragnął w ten
sposób zmusić ich do powrotu do Syjonu.
Blok Wiernych neguje prawo Palestyńczyków do
tego kraju uważając, że tylko Żydzi są
spadkobiercami praw do „ziemi obiecanej”.
Grupa ta domaga się wprowadzenia do prawa
stanowionego zapisów opowiadających się za
dyskryminacją rasową, a także polityką
„żelaznej pięści” przeciwko Palestyńczykom.
Fundamentalizm
hinduistyczny
• W Ajodhji (Indie) w 1992 ruch hinduistycznych
fundamentalistów w wyniku masowych demonstracji
doprowadził do zburzenia meczetu Babri zbudowanego
w XVI wieku przez pierwszego z władców Wielkich
Mogołów Babura - rzekomo stojącego na miejscu
świątyni boga Ramy.
• Na tle sporów z muzułmańskim Pakistanem
niejednokrotnie dochodzi także w Indiach do pogromów
muzułmanów, a także Sikhów, którym fundamentaliści
nie mogą wybaczyć dążenia do utworzenia Kalistanu.
• Fundamentaliści hinduistyczni uważają, że zarówno
muzułmanie, jak i chrześcijanie stanowią obcy element
napływowy. Pierwsi mieli opanować Indie wraz z
dynastią Wielkich Mogołów, drudzy za sprawą
Brytyjczyków w czasie ich obecności na Półwyspie
Indyjskim.
Fundamentalizm buddyjski
• Sri Lanka – konflikt buddystów Syngalezów
z Tamilami wyznania hinduistycznego.
• Buddyjscy mnisi są główny wrogami
uznania hindusów za pełnoprawnych
członków lankijskiego społeczeństwa.
• Od chwili wybuchu 1970 rebelii Tamilów
buddyjscy mnisi byli głównymi
inicjatorami przemocy skierowanej
przeciwko Tamilom.