FARMAKOTERAPIA

FARMAKOTERAPIA

CHOROBY

CHOROBY

PARKINSONA

PARKINSONA

Bonum initium est

Bonum initium est

dimidium

dimidium

facti

facti

„

„

Dobry początek, to połowa

Dobry początek, to połowa

dzieła”

dzieła”

CHOROBA PARKINSONA

CHOROBA PARKINSONA

(drżączka poraźna –

(drżączka poraźna –

J. Parkinson 1817)

J. Parkinson 1817)



Częstość

Częstość

występowania-

występowania-

0,15% poniżej 70

0,15% poniżej 70

r.ż

r.ż



1,5% powyżej 70

1,5% powyżej 70

r.ż

r.ż

CHOROBA

CHOROBA

PARKINSONA

PARKINSONA

ETIOLOGIA

ETIOLOGIA



Czynniki

Czynniki

genetyczne

genetyczne



Czynniki

Czynniki

środowiskowe

środowiskowe



Proces starzenia

Proces starzenia

się

się

CHOROBA

CHOROBA

PARKINSONA- OBJAWY

PARKINSONA- OBJAWY



DRŻENIE

DRŻENIE

SPOCZYNKOWE

SPOCZYNKOWE



SZTYWNOŚĆ

SZTYWNOŚĆ

MIĘŚNIOWA

MIĘŚNIOWA



ZUBOŻENIE

ZUBOŻENIE

RUCHOWE

RUCHOWE



ZABURZENIA

ZABURZENIA

ODRUCHÓW

ODRUCHÓW

POSTAWNYCH

POSTAWNYCH

RECEPTORY

RECEPTORY

DOPAMINOWE

DOPAMINOWE



Podział na klasy D

1

i D

2



Podział na podrodziny:
D

1

- D

1

i D

5

D

2

- D

2

, D

3

, D

4

RECEPTORY

RECEPTORY

DOPAMINOWE

DOPAMINOWE

Lokalizacja synaptyczna

Lokalizacja synaptyczna

Postsynaptyczna

Postsynaptyczna

-

-

D

D

2,

2,

D

D

3,

3,

D

D

4

4

- działanie

- działanie

antyparkinsonowskie

antyparkinsonowskie

Presynaptyczna

Presynaptyczna

-

-

D

D

2

2

- działanie neuroprotekcyjne

- działanie neuroprotekcyjne

D

D

1

1

- potencjalizacja działania

- potencjalizacja działania

przeciwparkinowskiego /dyskinezy

przeciwparkinowskiego /dyskinezy

CHOROBA

CHOROBA

PARKINSONA

PARKINSONA

CELE FARMAKOTERAPII

CELE FARMAKOTERAPII



Zwolnienie tempa

Zwolnienie tempa

postępu choroby

postępu choroby



Zmniejszenie lub

Zmniejszenie lub

usunięcie aktualnie

usunięcie aktualnie

występujących

występujących

objawów

objawów



Zapobieganie

Zapobieganie

wystąpieniu

wystąpieniu

objawów

objawów

niepożądanych

niepożądanych

Farmakoterapia choroby

Farmakoterapia choroby

Parkinsona

Parkinsona



Cholinolityki

Cholinolityki



Lewodopa

Lewodopa



Inhibitory MAOB

Inhibitory MAOB



Inhibitory COMT

Inhibitory COMT



Agoniści receptorów

Agoniści receptorów

dopaminowych

dopaminowych



Amantadyna

Amantadyna

LEWODOPA (L-

LEWODOPA (L-

DOPA)

DOPA)



Naturalnie

Naturalnie

występujący

występujący

aminokwas

aminokwas



Prekursor amin

Prekursor amin

katecholowych

katecholowych



Kiełki, rośliny

Kiełki, rośliny

strączkowe

strączkowe

(fasola, bób)

(fasola, bób)

LEWODOPA – postać

LEWODOPA – postać

syntetyczna

syntetyczna



lewodopa

lewodopa

(benzerazyd/karbidopa)

(benzerazyd/karbidopa)



kapsułki

kapsułki



tabletki rozpuszczalne

tabletki rozpuszczalne



tabletki

tabletki



kapsułki HBS

kapsułki HBS

LEWODOPA

LEWODOPA



Duodopa

Duodopa

lewodopa/karbidopa

lewodopa/karbidopa



Stalevo

Stalevo

lewodopa/karbidopa/

lewodopa/karbidopa/

entakapon

entakapon



Wodne roztwory

Wodne roztwory

estru metylowego i

estru metylowego i

etylowego lewodopy

etylowego lewodopy

LEWODOPA

LEWODOPA



Najskuteczniejszy

Najskuteczniejszy

lek w PD

lek w PD



Poprawa u

Poprawa u

wszystkich

wszystkich

chorych z PD

chorych z PD



Zmniejsza

Zmniejsza

niesprawność

niesprawność



Zmniejsza

Zmniejsza

śmiertelność

śmiertelność

WCHŁANIANIE

WCHŁANIANIE

drogi wchłaniania, transport,

drogi wchłaniania, transport,

dostępność biologiczna

dostępność biologiczna



Początkowy odcinek

Początkowy odcinek

jelita cienkiego

jelita cienkiego



Niska lipofilność

Niska lipofilność



Transport

Transport

przenośnikowy aktywny

przenośnikowy aktywny



Wysycenie przez

Wysycenie przez

aminokwasy:

aminokwasy:

histydyna,

histydyna,

fenylalanina, treonina,

fenylalanina, treonina,

leucyna

leucyna

ETAPY LECZENIA

ETAPY LECZENIA

LEWODOPĄ

LEWODOPĄ



Miodowy miesiąc

Miodowy miesiąc



Fluktuacje

Fluktuacje

ruchowe

ruchowe

Wyczerpywanie się

Wyczerpywanie się

dawki

dawki



Brak reakcji na

Brak reakcji na

pojedynczą dawkę

pojedynczą dawkę



Dyskinezy

Dyskinezy

LEWODOPA

LEWODOPA

-POWIKŁANIA

-POWIKŁANIA

Fluktuacje ruchowe

Fluktuacje ruchowe



brak odpowiedzi na

brak odpowiedzi na

leczenie

leczenie



niewystarczająca

niewystarczająca

odpowiedź

odpowiedź

szczytowa

szczytowa



objaw wyczerpania

objaw wyczerpania

dawki

dawki



nieprzewidywalne

nieprzewidywalne

„on-off”

„on-off”



odpowiedź zerowa

odpowiedź zerowa



epizody zastygnięcia

epizody zastygnięcia

LEWODOPA

LEWODOPA

-POWIKŁANIA

-POWIKŁANIA

1. Ruchowe

1. Ruchowe

dyskinezy

dyskinezy

dystonie

dystonie

2. Zaburzenia

2. Zaburzenia

psychiczne

psychiczne

LEWODOPA

LEWODOPA

-POWIKŁANIA

-POWIKŁANIA

Tachykardia,

Tachykardia,

hipotonia

hipotonia

ortostatyczna

ortostatyczna

Bezsenność objawy

Bezsenność objawy

psychotyczne

psychotyczne

LEWODOPA

LEWODOPA



lewodopa

lewodopa

62,5 mg=

62,5 mg=

50 mg l-dopa

50 mg l-dopa

12,5 benserazyd

12,5 benserazyd

(hamuje rozpad

(hamuje rozpad

Lewodopy i

Lewodopy i

przez to więcej

przez to więcej

L-Dopy dociera

L-Dopy dociera

do mózgu)

do mózgu)

INTERAKCJE LEWODOPY W

INTERAKCJE LEWODOPY W

FAZIE

FAZIE

FARMAKOKINETYCZNEJ

FARMAKOKINETYCZNEJ

Metoklopramid

Metoklopramid



Wzrost

Wzrost

biodostępności

biodostępności



Zwiększenie

Zwiększenie

ryzyka

ryzyka

wystąpienia

wystąpienia

objawów

objawów

pozapiramidowyc

pozapiramidowyc

h

h

Domperidon

Domperidon



Wzrost

Wzrost

biodostępnośc

biodostępnośc

i

i



Blokowanie

Blokowanie

obwodowych

obwodowych

receptorów

receptorów

dopaminowych

dopaminowych

Agoniści dopaminy

Agoniści dopaminy



Pochodne ergoliny:

bromokryptyna,

bromokryptyna,

pergolid, lizurid,

pergolid, lizurid,

kabergolina

kabergolina



Pochodne nie-
ergolinowe:

piribedil, pramipeksol,

piribedil, pramipeksol,

talipeksol, ropinirol,

talipeksol, ropinirol,

rotigotina, apomorfina

rotigotina, apomorfina

Agoniści dopaminy –

Agoniści dopaminy –

farmakodynamika

farmakodynamika



Działanie przeciw-

parkinsonowskie



Zmniejszają

zapotrzebowanie

na lewdopę



Działanie

neuroprotekcyjne



W terapii łączonej

z l-dopą mniejsze

ryzyko powikłań

ruchowych

Agoniści dopaminy –

Agoniści dopaminy –

działania

działania

niepożądane

niepożądane

pergolid

pergolid





Nudności

Nudności

Hipotensja

Hipotensja





pramipeksol

pramipeksol

Dyskinezy

Dyskinezy





pramipeksol

pramipeksol

Omamy

Omamy

Pochodne

ergoliny

i pochodne nie-

ergolinowe

INHIBITORY COMT

INHIBITORY COMT

(

(

tolkapon, entakapon)

tolkapon, entakapon)



Hamują rozkład

Hamują rozkład

lewodopy

lewodopy



Działają

Działają

obwodowo

obwodowo



Zwiększają

Zwiększają

biodostępność

biodostępność

lewodopy

lewodopy

INHIBITORY COMT

INHIBITORY COMT



Ogranicza wahania stężenia l-

Ogranicza wahania stężenia l-

dopy w osoczu

dopy w osoczu



Skraca czas trwania

Skraca czas trwania

off

off

u chorych

u chorych

z fluktuacjami ruchowymi

z fluktuacjami ruchowymi



Poprawia stan ruchowy u chorych

Poprawia stan ruchowy u chorych

bez fluktuacji

bez fluktuacji



Wywołują biegunkę

Wywołują biegunkę



Wywołują dyskinezy

Wywołują dyskinezy

INHIBITORY MAOB

INHIBITORY MAOB

(selegilina, rasagilina

(selegilina, rasagilina

)

)



Hamuje katabolizm

Hamuje katabolizm

l-dopy

l-dopy



Zmniejsza

Zmniejsza

zapotrzebowanie na

zapotrzebowanie na

lewodopę

lewodopę



W terapii łączonej

W terapii łączonej

zmniejsza fluktuację

zmniejsza fluktuację

ruchowe i wydłuża

ruchowe i wydłuża

fazę

fazę

on

on



Działa

Działa

neuroprotekcyjnie

neuroprotekcyjnie

LEKI

LEKI

PRZECIWCHOLINERGICZN

PRZECIWCHOLINERGICZN

E

E



Duża skuteczność w

Duża skuteczność w

leczeniu drżenia

leczeniu drżenia



Upośledzają funkcje

Upośledzają funkcje

poznawcze

poznawcze



Wiele działań

Wiele działań

niepożądanych

niepożądanych



Triheksyfenidat,

Triheksyfenidat,

biperiden

biperiden

AMANTADYNA

AMANTADYNA



Zwiększa uwalnianie

Zwiększa uwalnianie

dopaminy

dopaminy



Hamuje wychwyt

Hamuje wychwyt

zwrotny DA

zwrotny DA



Agonista receptorów

Agonista receptorów

D

D



Działanie

Działanie

cholinolityczne

cholinolityczne



Nekompetycyjny

Nekompetycyjny

bloker NMDA

bloker NMDA

AMANTADYNA

AMANTADYNA



Stosowana w

Stosowana w

monoterapii lub z

monoterapii lub z

lewodopą

lewodopą



W przełomach

W przełomach

akinetycznych

akinetycznych

podawana we wlewie

podawana we wlewie

dożylnym

dożylnym



Stosowana w zespole

Stosowana w zespole

przewlekłego

przewlekłego

zmęczenia

zmęczenia



Hipotonia

Hipotonia

NEUROPROTEKCJA

NEUROPROTEKCJA



Inhibitory MAOB

Inhibitory MAOB



Agoniści receptorów dopaminowych

Agoniści receptorów dopaminowych



Amantadyna

Amantadyna



Takrolimus, cyklosporyna

Takrolimus, cyklosporyna

ŚWIETLANA

ŚWIETLANA

PRZYSZŁOŚĆ LECZENIA

PRZYSZŁOŚĆ LECZENIA

•

Blokery receptorów

Blokery receptorów

adenozynowych A

adenozynowych A

2A

2A

•

Antagoniści GABA

Antagoniści GABA

•

Estrogeny, nikotyna

Estrogeny, nikotyna

•

Czynniki troficzne

Czynniki troficzne

•

Leczenie

Leczenie

operacyjne- ablacje,

operacyjne- ablacje,

głęboka stymulacja

głęboka stymulacja

mózgu

mózgu

ZESPOŁY PARKINSONOWSKIE

ZESPOŁY PARKINSONOWSKIE

WYWOŁANE LEKAMI I

WYWOŁANE LEKAMI I

CZYNNIKAMI TOKSYCZNYMI

CZYNNIKAMI TOKSYCZNYMI



Neuroleptyki

Neuroleptyki



Metoklopramid

Metoklopramid



Rezerpina

Rezerpina



Flunaryzyna, cynaryzyna

Flunaryzyna, cynaryzyna



Tlenek węgla

Tlenek węgla



Ołów

Ołów



Miedź, managan

Miedź, managan