Pomiar

Pomiar

podstawowych

podstawowych

parametrów

parametrów

życiowych

życiowych

POMIAR TEMPERATURY CIAŁA

POMIAR TEMPERATURY CIAŁA

Temperatura ciała – to wartość pomiarowa

Temperatura ciała – to wartość pomiarowa

odczytywana na skali termometru. Mierzy

odczytywana na skali termometru. Mierzy

się ją termometrem wykorzystującym skalę

się ją termometrem wykorzystującym skalę

Celsjusza, w której punkt zamarzania wody

Celsjusza, w której punkt zamarzania wody

odpowiada 0º, a temperatura wrzenia 100º.

odpowiada 0º, a temperatura wrzenia 100º.

Temperaturę ciała mierzy się metodami:

Temperaturę ciała mierzy się metodami:

1. Zewnętrznymi:

1. Zewnętrznymi:

- pod pachą,

- pod pachą,

- w pachwinie.

- w pachwinie.

2. Wewnętrznymi:

2. Wewnętrznymi:

- w odbycie,

- w odbycie,

- w pochwie,

- w pochwie,

- w ustach,

- w ustach,

- w przewodzie słuchowym zewnętrznym.

- w przewodzie słuchowym zewnętrznym.

Temperatura ciała ulega wahaniom:

Temperatura ciała ulega wahaniom:

- w ciągu dnia w zakresie 0,5-1ºC –

- w ciągu dnia w zakresie 0,5-1ºC –

najniższa jest nad ranem ok. godz.

najniższa jest nad ranem ok. godz.

4.00, najwyższa wieczorem ok.

4.00, najwyższa wieczorem ok.

godz.16.00;

godz.16.00;

- w ciągu cyklu miesiączkowego u kobiet

- w ciągu cyklu miesiączkowego u kobiet

– spada w czasie owulacji i podwyższa

– spada w czasie owulacji i podwyższa

się o 0,5ºC w drugiej połowie cyklu.

się o 0,5ºC w drugiej połowie cyklu.

Prawidłowa temperatura mierzona

Prawidłowa temperatura mierzona

metodami zewnętrznymi wynosi 36,0-

metodami zewnętrznymi wynosi 36,0-

37,0ºC, natomiast temperatura

37,0ºC, natomiast temperatura

wewnętrzna jest wyższa o ok. 0,1-1ºC.

wewnętrzna jest wyższa o ok. 0,1-1ºC.

Czynniki powodujące wzrost temperatur

Czynniki powodujące wzrost temperatur

ciała:

ciała:

1. Fizjologiczne:

1. Fizjologiczne:

- wzmożony wysiłek fizjologiczny,

- wzmożony wysiłek fizjologiczny,

- stany emocjonalne,

- stany emocjonalne,

- owulacja i II faza cyklu miesiączkowego.

- owulacja i II faza cyklu miesiączkowego.

2. Patologiczne:

2. Patologiczne:

- drobnoustroje chorobotwórcze,

- drobnoustroje chorobotwórcze,

- choroby zwiększające przemianę materii,

- choroby zwiększające przemianę materii,

- urazy ośrodkowego układu nerwowego

- urazy ośrodkowego układu nerwowego

(ośrodka termoregulacji).

(ośrodka termoregulacji).

Czynniki powodujące obniżenie

Czynniki powodujące obniżenie

temperatury:

temperatury:

1. Fizjologiczne:

1. Fizjologiczne:

- brak aktywności ruchowej,

- brak aktywności ruchowej,

- zimna kąpiel.

- zimna kąpiel.

2. Patologiczne:

2. Patologiczne:

- wstrząs,

- wstrząs,

- wyniszczenie organizmu,

- wyniszczenie organizmu,

- odwodnienie.

- odwodnienie.

Ocena temperatury ciała:

Ocena temperatury ciała:

36,0-37,0 ºC – temperatura normalna;

36,0-37,0 ºC – temperatura normalna;

37,1-38,0 ºC – stan podgorączkowy;

37,1-38,0 ºC – stan podgorączkowy;

38,1-39,0 ºC – gorączka umiarkowana;

38,1-39,0 ºC – gorączka umiarkowana;

Pow. 39 ºC – gorączka wysoka.

Pow. 39 ºC – gorączka wysoka.

POMIAR ODDECHU

POMIAR ODDECHU

Oddychanie to proces wymian gazowej w

Oddychanie to proces wymian gazowej w

organizmie, mający na celu pobranie tlenu,

organizmie, mający na celu pobranie tlenu,

dostarczenie go do komórek i wydaleniu

dostarczenie go do komórek i wydaleniu

dwutlenku węgla.

dwutlenku węgla.

Dokonując oceny oddechu zwracamy uwagę

Dokonując oceny oddechu zwracamy uwagę

na obecność, częstość, jakość, rytm

na obecność, częstość, jakość, rytm

oddychania.

oddychania.

Wykonując badanie oddechu należy

Wykonując badanie oddechu należy

uwzględnić:

uwzględnić:

- częstotliwość oddechów w czasie 1 minuty,

- częstotliwość oddechów w czasie 1 minuty,

- obserwację charakteru oddechu,

- obserwację charakteru oddechu,

- obserwację ruchów klatki piersiowej,

- obserwację ruchów klatki piersiowej,

- ocenę zapachu oddechu.

- ocenę zapachu oddechu.

Szybkość (częstość) oddechu uzależniona

Szybkość (częstość) oddechu uzależniona

jest od wieku badanego.

jest od wieku badanego.

Wartości prawidłowe oddechu w spoczynku:

Wartości prawidłowe oddechu w spoczynku:

- noworodki i niemowlęta – około 40-

- noworodki i niemowlęta – około 40-

50/min.,

50/min.,

- małe dzieci – około 18-25/min.,

- małe dzieci – około 18-25/min.,

-

dorośli – około 12-20/min.

dorośli – około 12-20/min.

Oddech prawidłowy jest: miarowy,

Oddech prawidłowy jest: miarowy,

średniogłęboki, wykonywany bez wysiłku,

średniogłęboki, wykonywany bez wysiłku,

bezwonny, niesłyszalny, wydech nieco

bezwonny, niesłyszalny, wydech nieco

dłuższy niż wdech.

dłuższy niż wdech.

Czynniki przyspieszające oddechu

Czynniki przyspieszające oddechu

1. Fizjologiczne:

1. Fizjologiczne:

- wzmożony wysiłek fizyczny,

- wzmożony wysiłek fizyczny,

- reakcje emocjonalne.

- reakcje emocjonalne.

2. Patologiczne:

2. Patologiczne:

- stany gorączkowe,

- stany gorączkowe,

- zmniejszona objętość oddechowa

- zmniejszona objętość oddechowa

(choroby płuc, urazy klatki piersiowej),

(choroby płuc, urazy klatki piersiowej),

- upośledzone krążenie,

- upośledzone krążenie,

- zmniejszenie ilości krwi (nośnik tlenu),

- zmniejszenie ilości krwi (nośnik tlenu),

- zmniejszenie ilości tlenu w powietrzu

- zmniejszenie ilości tlenu w powietrzu

wdychanym.

wdychanym.

Czynniku zwalniające oddech:

Czynniku zwalniające oddech:

1. Fizjologiczne:

1. Fizjologiczne:

- sen,

- sen,

- hiperwentylacja.

- hiperwentylacja.

2. Patologiczne:

2. Patologiczne:

- zatrucie środkami nasennymi,

- zatrucie środkami nasennymi,

narkotycznymi,

narkotycznymi,

- uszkodzenia czaszkowo-mózgowe,

- uszkodzenia czaszkowo-mózgowe,

- hipotermia.

- hipotermia.

Przyspieszenie oddechu powyżej 35/min

Przyspieszenie oddechu powyżej 35/min

i zwolnienie poniżej 8/min jest

i zwolnienie poniżej 8/min jest

objawem niepokojącym, prowadzącym

objawem niepokojącym, prowadzącym

do niedotlenienia.

do niedotlenienia.

Oddechom patologicznym często

Oddechom patologicznym często

towarzyszy duszność, zmiana

towarzyszy duszność, zmiana

zabarwienia skóry. Szmery oddechowe

zabarwienia skóry. Szmery oddechowe

mogą mieć charakter rzężeń, świstów,

mogą mieć charakter rzężeń, świstów,

trzeszczeń. Chory włącza do pracy

trzeszczeń. Chory włącza do pracy

dodatkowe mięśnie oddechowe,

dodatkowe mięśnie oddechowe,

przyjmuje pozycję siedzącą.

przyjmuje pozycję siedzącą.

POMIAR TĘTNA

POMIAR TĘTNA

Tętnem nazywa się spowodowane przez skurcz

Tętnem nazywa się spowodowane przez skurcz

serca wyczuwalne uderzenie fali krwi o ścianę

serca wyczuwalne uderzenie fali krwi o ścianę

naczyń tętnic. Tętno wyczuwa się tam, gdzie

naczyń tętnic. Tętno wyczuwa się tam, gdzie

tętnice przebiegają powierzchownie i gdzie

tętnice przebiegają powierzchownie i gdzie

można je docisnąć do twardych struktur

można je docisnąć do twardych struktur

tkankowych.

tkankowych.

Pomiaru tętna dokonujemy w celu wykrycia

Pomiaru tętna dokonujemy w celu wykrycia

zaburzeń w zakresie:

zaburzeń w zakresie:

- liczby (częstości),

- liczby (częstości),

- napięcia (siły),

- napięcia (siły),

- miarowości (rytmu).

- miarowości (rytmu).

Typowym miejscem badania jest tętnica

Typowym miejscem badania jest tętnica

promieniowa. W stanach nagłych tętno badamy

promieniowa. W stanach nagłych tętno badamy

na dużych tętnicach: szyjnej, udowej, ramiennej.

na dużych tętnicach: szyjnej, udowej, ramiennej.

Szybkość tętna w warunkach fizjologicznych

Szybkość tętna w warunkach fizjologicznych

uzależniona jest od wieku badanego

uzależniona jest od wieku badanego

Wartości prawidłowe tętna:

Wartości prawidłowe tętna:

Wiek

Wiek

Średnia wartość

Średnia wartość

uderzeń/min

uderzeń/min

Zakres (dwa

Zakres (dwa

odchylenia

odchylenia

standardowe)

standardowe)

Noworodek

Noworodek

140

140

90-190

90-190

1-6 m.ż.

1-6 m.ż.

130

130

80-180

80-180

6-12 m.ż.

6-12 m.ż.

115

115

75-155

75-155

1-2 r.ż.

1-2 r.ż.

110

110

70-150

70-150

2-6 r.ż.

2-6 r.ż.

103

103

68-138

68-138

6-10 r.ż.

6-10 r.ż.

95

95

65-125

65-125

10-14 r.ż.

10-14 r.ż.

85

85

55-115

55-115

Dorośli

Dorośli

64-72

64-72

50-100

50-100

Wiek geriatryczny

Wiek geriatryczny

Ok. 60, ale może ulec

Ok. 60, ale może ulec

przyspieszeniu do

przyspieszeniu do

90-95

90-95

50-100

50-100

Czynniki powodujące wzrost szybkości

Czynniki powodujące wzrost szybkości

tętna:

tętna:

1. Fizjologiczne:

1. Fizjologiczne:

- wiek,

- wiek,

- stany emocjonalne,

- stany emocjonalne,

- wysiłek fizyczny,

- wysiłek fizyczny,

- alkohol, nikotyna.

- alkohol, nikotyna.

2. Patologiczne:

2. Patologiczne:

- choroby gorączkowe (wzrost o 1ºC temp.

- choroby gorączkowe (wzrost o 1ºC temp.

ciała odpowiada wzrostowi tętna o 10-20

ciała odpowiada wzrostowi tętna o 10-20

uderzeń/min),

uderzeń/min),

- choroby serca,

- choroby serca,

- hipowolemia.

- hipowolemia.

Czynniki powodujące zwolnienie tętna:

Czynniki powodujące zwolnienie tętna:

1. Fizjologiczne:

1. Fizjologiczne:

- sen,

- sen,

- pozycja leżąca,

- pozycja leżąca,

- u sportowców.

- u sportowców.

2. Patologiczne:

2. Patologiczne:

- wzmożone ciśnienie śródczaszkowe,

- wzmożone ciśnienie śródczaszkowe,

- zatrucia pochodzenia wewnętrznego

- zatrucia pochodzenia wewnętrznego

(mocznica),

(mocznica),

- zatrucia pochodzenia zewnętrznego (np.

- zatrucia pochodzenia zewnętrznego (np.

grzybami),

grzybami),

- hipotermia.

- hipotermia.

Szybkość tętna mierzymy przez 15 sek.,

Szybkość tętna mierzymy przez 15 sek.,

a otrzymany wynik mnożymy przez 4.

a otrzymany wynik mnożymy przez 4.

Zwolnienie czynności serca poniżej 60

Zwolnienie czynności serca poniżej 60

uderzeń/min to bradykardia,

uderzeń/min to bradykardia,

przyspieszenie powyżej 100/min to

przyspieszenie powyżej 100/min to

tachykardia.

tachykardia.

POMIAR CIŚNIENIA KRWI

POMIAR CIŚNIENIA KRWI

Ciśnienie tętnicze krwi jest siłą, jaką

Ciśnienie tętnicze krwi jest siłą, jaką

przepływający strumień krwi wywiera na

przepływający strumień krwi wywiera na

ściany elastycznych naczyń krwionośnych.

ściany elastycznych naczyń krwionośnych.

Zwykle pomiar ciśnienia wykonuje się na

Zwykle pomiar ciśnienia wykonuje się na

tętnicy ramiennej. Wartość ciśnienia

tętnicy ramiennej. Wartość ciśnienia

zmienia się pulsacyjnie w czasie cyklicznej

zmienia się pulsacyjnie w czasie cyklicznej

pracy serca. Przy pomiarze ciśnienia

pracy serca. Przy pomiarze ciśnienia

tętniczego wyróżnia się ciśnienie

tętniczego wyróżnia się ciśnienie

maksymalne, czyli skurczowe oraz

maksymalne, czyli skurczowe oraz

minimalne czyli rozkurczowe.

minimalne czyli rozkurczowe.

Ciśnienie tętnicze zależy przede wszystkim

Ciśnienie tętnicze zależy przede wszystkim

od siły skurczowej serca, ilości krążącej

od siły skurczowej serca, ilości krążącej

krwi, oporów, jakie stawiają ściany naczyń.

krwi, oporów, jakie stawiają ściany naczyń.

Czynniki podwyższające wartość ciśnienia:

Czynniki podwyższające wartość ciśnienia:

1. Fizjologiczne:

1. Fizjologiczne:

- reakcje emocjonalne,

- reakcje emocjonalne,

- wysiłek fizyczny,

- wysiłek fizyczny,

- picie kawy, palenie papierosów.

- picie kawy, palenie papierosów.

2. Patologiczne:

2. Patologiczne:

- zaburzenia hormonalne,

- zaburzenia hormonalne,

- choroby nerek,

- choroby nerek,

- zatrucie ciążowe,

- zatrucie ciążowe,

- niewydolność krążenia,

- niewydolność krążenia,

- otyłość,

- otyłość,

- ból.

- ból.

Czynniki obniżające wartość ciśnienia:

Czynniki obniżające wartość ciśnienia:

1. Fizjologiczne:

1. Fizjologiczne:

- spożycie posiłku,

- spożycie posiłku,

- wysoka temperatura otoczenia,

- wysoka temperatura otoczenia,

- wahania ciśnienia atmosferycznego.

- wahania ciśnienia atmosferycznego.

2. Patologiczne:

2. Patologiczne:

- odwodnienie,

- odwodnienie,

- wstrząs.

- wstrząs.

Pomiar metodą Riva-Rocci

Pomiar metodą Riva-Rocci

1. Założenie mankietu aparatu na wysokości kości

1. Założenie mankietu aparatu na wysokości kości

ramiennej (poziom serca).

ramiennej (poziom serca).

2. Napompowanie mankietu za pomocą pompki.

2. Napompowanie mankietu za pomocą pompki.

3. Przyłożenie stetoskopu na tętnicę ramienną w

3. Przyłożenie stetoskopu na tętnicę ramienną w

zgięciu łokciowym i powolne wypuszczenie

zgięciu łokciowym i powolne wypuszczenie

powietrza z mankietu.

powietrza z mankietu.

4. Wynik pomiaru odczytujemy na skali manometru.

4. Wynik pomiaru odczytujemy na skali manometru.

5. Moment pojawienia się pierwszych tonów o

5. Moment pojawienia się pierwszych tonów o

charakterze stuków w czasie wypuszczania

charakterze stuków w czasie wypuszczania

powietrza z mankietu określa wartość ciśnienia

powietrza z mankietu określa wartość ciśnienia

skurczowego.

skurczowego.

6. Zniknięcie tonów wskazuje wartość ciśnienia

6. Zniknięcie tonów wskazuje wartość ciśnienia

rozkurczowego.

rozkurczowego.