FIZJOTERAPIA W CHIRURGII

NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Cz.

3

Choroby wątroby, pęcherzyka

żółciowego i przewodów

żółciowych

Nadciśnienie wrotne

Krew żylna z trzustki, jelit, śledziony odpływa

przez żyłę wrotną do wątroby i następnie po
przejściu przez jej miąższ wpływa przez żyłę
główną dolną do serca.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Marska wątroba powoduje:

•zwolnienie

przepływu

(zastój,

wzrost

ciśnienia) w żylnym układzie wrotnym

•wytwarzanie się krążenia obocznego
•rozszerzenie

żył przełyku, które tworzą żylaki

•żylaki przełyku łatwo pękają powodując

krwotoki

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Objawy:

•Wymioty świeżą krwią
•Smoliste stolce
•Objawy wstrząsu

Rozpoznanie:

•Endoskopia (wykrywa miejsce i przyczyny

krwawienia)

Żylaki przełyku
Wrzód trawienny
Rak żołądka
•Badania

krwi

(oznaczanie

grup

krwi,

morfologia, biochemia)

•Arteriografia

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Leczenie krwotoku z żylaków przełyku:

•Natychmiastowa hospitalizacja
•Przetaczanie krwi i płynów krwiozastępczych
•Korekcja hemostazy (leki zwężające naczynia)
•Założenie do żołądka i przełyku sondy z

balonikami,

które

po

wypełnieniu

płynem

uciskają krwawiące żylaki.

Leczenie chirurgiczne:

•transplantacja wątroby
•leczenie

endoskopowe

(skleroterapia,

zakładanie

klipsów

na

naczynia,

elektrokoagulacja)

•Operacja (wytworzenie połączenia między

układem żyły wrotnej i układem żyły głównej
dolnej).

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

l ) wątroba
2) śledziona
3) nerka
4)

żyła

wrotna
5)

żyła

główna dolna

a) stan prawidłowy;
b) zespolenie żyły wrotnej z żyłą główną dolną -
krew z narządów jamy brzusznej przepływa do
serca omijając chorą wątrobę.

Prowadzi to do:

•spadku ciśnienia w układzie żyły wrotnej
•zapadania się żylaków przełyku
•zmniejszenia możliwości wystąpienia

krwotoku

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Kamica żółciowa

Tworzenie się złogów w pęcerzyku żółciowym

i drogach zółciowych, złożonych z:

•Cholesterolu
•Barwników żółciowych
•Soli wapnia

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Objawy:

•Ból opasujący
•Nudności (wymioty)
•Żółtaczka zaporowa
•Przebieg bezobjawowy

Rozpoznanie:

•Badanie przedmiotowe
Bolesność w rzucie pęcherzyka żółciowego

(objaw Murphy’ego)

Wzmożone

napięcie

prawego,

prostego

mięśnia brzucha

Ból przy wstząsaniu (objaw Chełmońskiego)
•USG, TK
•Badania krwi (morfologia, biochemia)

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

•Endoskopowa

cholangiografia

wsteczna

(kamica dróg żółciowych)

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Leczenie zachowawcze:

•Dieta (lekkostrawna)
•Leki

rozkurczowe
przeciwbólowe
rozpuszczające kamieni żółciowe

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Powikłania:

•żółtaczka mechaniczna;

•zapalenie dróg żółciowych;

•ropnie wewnątrzwątrobowe;

•przetoka pęcherzykowo-jelitowa

•zapalenie otrzewnej spowodowane

przebiciem pęcherzyka żółciowego

•powstanie raka pęcherzyka żółciowego

Operacje

wykonywan
e wówczas,
gdy
występują
już
powikłania
!

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Leczenie operacyjne

jest

najskuteczniejszą

metodą

leczenia

kamicy

żółciowej.

Dotyczy to również chorych, u których

kamienie żółciowe wykrywane są przypadkowo
(tzw. kamicy bezobjawowej).

Termin zabiegu operacyjnego ustala się w

czasie dogodnym dla chorego.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Wycięcie

pęcherzyka

żółciowego:

a) stan przed operacją;
b) chory pęcherzyk żółciowy

wypełniony złogami (kamieniami)
zostaje usunięty;

l - pęcherzyk żółciowy;
2 - przewód pęcherzykowy;
3 - przewód wątrobowy;
4 - przewód żółciowy wspólny;
5 - brodawka dwunastnicza, miejsce

ujśca przewodu żółciowego do
dwunastnicy;

6 - dwunastnica

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Po niepowikłanej operacji dróg żółciowych

chory przebywa w szpitalu 7-10 dni.

Okres rekonwalescencji jest różny i zależy od

wielu czynników, zwykle trwa 6-8 tygodni.

Rehabilitacja:

•Dieta

•Unikać wysiłków fizycznych.

•Leczenie sanatoryjne.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Pierwsza

cholecystektomia

laparoskopowa

została wykonana w Lionie (1987 r.), w Polsce
(1991 r).

•Wykonuje się ją u ponad 80% chorych z

chorobami pęcherzyka żółciowego

•Przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym,

trwa około godziny.

•Chory wymaga 1-3-dniowego pobytu w

szpitalu.

Laparskopowa

cholecystektomia

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Operacja:

• wprowadzenie do jamy brzusznej dwutlenku

węgla (CO

2

) który odsuwa jelita od powłok

brzusznych,

umożliwiając

przeprowadzenie

operacji.

•przez skórę brzucha w okolicy pępka oraz

pod prawym łukiem żebrowym wkłuwa się 4
trójgrańce (

trokary

) przez które pierwszy

wprowadza się:

•tor wizyjny połączony z kamerą
nożyczki, kleszczyki preparacyjne, elektrodę

koagulacyjną i in narzędzia

Wycięty

pęcherzyk

żółciowy

chirurg

wydobywa z jamy brzusznej przez otwór po
trokarze w okolicy pępka.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Przewagi:

•Okres rekonwalescencji skraca się do 1

tygodnia

•Blizny pooperacyjne są małe (0,5-1 cm)
•Nie powstają przepukliny pooperacyjne
•Odsetek zakażeń przyrannych jest minimalny.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego

(najczęściej na tle kamicy żółciowej)

Objawy:

•Okresowe pobolewania w nadbrzuszu
•Dyspepsja
•Brak

tolerancji

potraw

tłustych

i

ciężkostrawnych

Rozpoznanie:

•Badanie

podmiotowe

i

przedmiotowe

(tkliwość

uciskowa

pod

prawym

łukiem

żebrowym)

•USG
•Badania krwi (morfologia, biochemia)
•Cholangiopankreatografia

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Leczenie zachowawcze:

•Dieta (lekkostrawna)
•Leki
Żółciopędne
Żółciotwórcze
Rozkurczowe
Przeciwbólowe
•Antybiotyki

Leczenie operacyjne:

W przypadku kamicy

Rehabilitacja:

Jak

przy

zaburzeniach

motoryki

dróg

żółciowych

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Zaburzenia motoryki dróg żółciowych

(Dyskineza pęcherzyka żółciowego i

zwieracza Oddi)

Objawy:

•Okresowe pobolewania w nadbrzuszu
•Dyspepsja (nudności, biegunka lub zaparcia

stolca)

•Zła

tolerancja

potraw

tłustych

i

ciężkostrawnych

Rozpoznanie:

•Badanie podmiotowe i przedmiotowe
Dyskomfort pod prawym łukiem żebrowym
Ogólne objawy nerwicowe
•USG jamy brzusznej
•Badania krwi (morfologia, biochemia)
•Pomiar ciśnienia w drogach żółciowych w

czasie cholangiopankreatografii wstecznej

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Podziały zaburzeń motoryki dróg żółciowych

Dyskinezy:

•Pierwotne

•Wtórne

Hipertoniczne

Hipotoniczne

Żółciowe

Pęcherzyka żółciowego

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Leczenie zachowawcze:

•Dieta (lekkostrawna)
•Leki
Antycholinergiczne (Spazmofen 5-10 mg 3-4

r.dz.)

Blokery kanału wapniowego (Nifedipine 5-10

mg 3 r.dz)

Żółciopędne
Żółciotwórcze
Rozkurczowe
Trankwilizatory

(zależnie

od

stanu

psychicznego)

Leczenie operacyjne

w przypadku dysfunkcji

zwieracza bańki wątrobowo-trzustkowej

I typ – sfinkterotomia
II typ – sfinkterotomia (przy podwyższonym

ciśnieniu w zwieraczu)

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Fizjoterapia:

Wzmacnianie stanu ogólnego organizmu i

układu nerwowego

•Balneoterapia, wodolecznictwo
•Kołnierz galwaniczny, ogólna jonoforeza

bromkowa wg. Wermela.

•Gimnastyka

lecznicza

i

higieniczna,

odpowiedni

reżim

ruchowy

(sport,

gry

sportowe, wycieczki)

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Wybrane ćwiczenia

sprzyjające odplywu

żółci z pęcherzyka

żołciowego

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Kąpiele mineralne

Przy

hyperkinezji

pęcherzyka

żółciowego

kąpiele:

•iglaste
•iglasto-radonowe
•siarkowodorowe.
Przy hypokinezji (t° homo- i hypotermalna –

efekt tonizujący):

•kwasowęglowe
•perełkowe.
Zabiegi każdy drugi dzień, seria 10-12

Natryski

•Deszczowy
•Płaszczowy

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Kuracja pitna

Działanie:

żółciotwórcze
sprzyja wydzielaniu żółci.

Wody (słabo i średnio zmineralizowane) :

•siarczano-alkaliczne
•alkaliczno-słone
•siarkowodorowe.
Po 250 mL, 3 razy dziennie, 30-60 lub 90 min

przed posiłkiem.

Przy hyperkinezji pęcherzyka żółciowego –

temperatura wody 44-45°C.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

W hyperkinezji pęcherzyka żółciowego

Zabiegi przeciwskurczowe i przeciwbólowe

Przy bólach:

• Cieply kompres, grzejnik

• Napromieniowanie

promieniami

podczerwonymi

• Kąpiele

mineralne

i

zwyczajne

w

temperaturze 37-38°C, 5-15 min

• Jonoforeza lidokainowa, drotawerynowa lub

magnezowa:

Elektroda czynna (+) na nadbrzuszu i okolicy

dolnych

żeber

prawostronnie

(okolica

podżebrowa prawa)

Elektroda bierna (-) na plecach przeciwlegle,

powierzchnia elektrod 200 cm². Natężenie
prądu 6 do 15 mA, czas zabiegu 15-20 min,
seria 10-12.

• Jonoforeza

borowinowa:

temperatura

borowiny 38-40°C, natężenie prądu 6-8 mA,
20-25 min, każdy drugi dzień, seria z 10
zabiegów

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Okłady parafiny, ozokerytu:

t 50-55°C, 20-30

min, codziennie, 12-20 zabiegów.

Prądy

diadynamiczne

(przeciwskurczowe

działanie).

Leczenie ultradźwiękami:

1) na okolicę przykręgosłupową prawostronnie

od D5 do D9 (metoda labilna) + na okolicę
pęcherzyka żółciowego (metoda stabilna)

2) na okolicę pęcherzyka żółciowego metodą

labilną. Dawka wysoka – 0,8-1,0 Wt/ cm², po 10
min, seria z 10-12 zabiegów.

Terapia mikrofalowa:

Promiennik okrągły duży o średnicy 10 cm, nad

okolicą podżebrową prawą, w odległości 5-7 cm,
dawka słaba 30-40 Wt (słabe odczuwanie ciepła),
10-15 min, co drugi dzień, 10-12 zabiegów.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW KLATKI PIERSIOWEJ

Leczenie falami krótkimi:

Pozycja chorego leżąca. Ułożenie elektrod

przednio-tylne, przeciwległe, prawostronne.

Ułożenie

elektrod

miękkich:

elektroda

grzbietowa (EM 25 cm z podkładem 3 cm)
ułożenie – poprzecznie, prawostronnie. Górny
brzeg elektrody sięga 5 cm poniżej dolnego kąta
łopatki. Drugą elektrodę (EM 25 cm, podkład 2-3
cm) układamy prawosrtonnie na nadbrzuszu i
okolicy dolnych żeber. Górny brzeg elektrody
sięga do VII żebra od przodu, a przyśrodkowy
przekracza linię środkową ciała.

Ułożenie

elektrod

kombinowanych:

Chory

ułożony jest na elektrodzie miękkiej (EM 25 cm,
podkład 3 cm). Elektrodę sztywną (ES d 20 cm)
ustawiamy jako przeciwległą prawostronnie w
odległości 5 cm od powierzchni ciała.

Dawkowanie:

ostre stany zapalne:

dawki słabe,

długość fali 6 m, czas zabiegu od 5 do 10-15 min,
codziennie lub co drugi dzień.

Stany przewlekłe:

dlugość fali 6 m lub 12 m, czas zabiegu od 10 do
20 min.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

W hypokinezji pęcherzyka żółciowego

(dla wzmożenia tonusu i pobudzania

czynności ruchowej pęcherzyka żółciowego)

•Prądy diadynamiczne:

“diafaza stała” (DS) 40

sek i “długie okresy” (LP) 3 min

•Prądy interferencyjne:

elektroda czynna o

powierzchni 3 cm² - na plecy prawostronnie w
działce wolnych końców żeber XI-XII, elektroda
bierna o powierzchni 200 cm² - po lewej stronie
od kręgosłupa. Częstotliwość 10 Hz, głębokość
modulacji 50% z następnym podwyższeniem do
100%, czas zabiegu 15-20 min, seria 15-20.

•Leczenie ultradźwiękami

w dawce niskiej – 0,2

Wt/ cm².

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Pobudzanie prawego nerwu przeponowego

prądami impulsowymi małej częstotliwości:

•katoda o powierzchni 8 cm² na okolicę między

nóżkami

prawego

mięśnia

mostkowo-

obojczykowo-sutkowego,

•anoda 200 cm² na górnej części mięśnia

czworobocznego

po

prawej

stronie

od

kręgosłupa,

•natężenie prądu 5 mA (do odczucia wibracji),

po 10-15 min, seria 12-15 zabiegów.

Zabiegi ciepło- i elektrolecznicze (prądy

diadynamiczne) są przeciwwskazane w kamicy

żółciowej.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Zespół po cholecystektomii

Objawy:

Stałe

lub

nawracające

dolegliwości

po

cholecystektomii (nie charakterystyczne)

Fizjoterapia:

stosuje się, jak opisano wyżej,

ale zabiegi przeprowadza się:

•z niewielkim natężeniem prądu
•długotrwałością do 8-10 min
•okłady

borowinowe

i

parafinowe

są

wskazane poza okresami zaostrzenia.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Choroby trzustki

Ostre zapalenie trzustki

Objawy:

•Ból brzucha (w nadbrzuszu, początek nagły)

•Wymioty (nudności)

•Wstrząs

Rozpoznanie:

•Badanie podmiotowe i przedmiotowe

Silna bolesność

Obrona mięśniowa

•USG jamy brzusznej

•Badania krwi (leukocytoza)

biochemia (

amilaza ↑

)

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Leczenie zachowawcze:

•Bezwzględna hospitalizacja
•Opanowanie bólu i wstrząsu

Gdy leczenie nie przynosi pożądanych

wyników:

Sfinkterotomia

do 6 godz.(przy żółciopochodnej

etiologii)

Leczenie chirurgiczne:

otwarcie jamy brzusznej
odessanie płynu z jamy otrzewnej
sączkowanie i drenowanie okolicy trzustki.
Przy współistnieniu kamicy i zapalenia dróg

żółciowych zostaje otwarty przewód żółciowy i po
usunięciu z jego światła kamieni umieszcza się w
nim dren.

Wyniki operacji zależą od charakteru zapalenia

trzustki (najgorzej rokuje postać krwotoczno-
martwicza).

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Przewlekłe zapalenie trzustki

Objawy:

•Napadowe bóle brzucha (w nadbrzuszu)
•Wymioty (nudności)
•Utrata masy ciała
•Stolce tłuszczowe

Rozpoznanie:

•Badanie podmiotowe i przedmiotowe
•USG (TK) jamy brzusznej
•Testy czynnościowe trzustki (koprograma)

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ

Leczenie zachowawcze:

•Dieta
•Zakaz picia alkoholu
•Leki przeciwbólowe (Spazmophen 10mg co 6-8

godz).

•Wyciągi trzustkowe (Pankreatyna, Festal,

Kreon)

•U chorych z cukrzycą – insulina

Gdy

leczenie

zachowawcze

nie

przynosi

wyników.

Leczene operacyjnie

(zależy od rozległości i

umiejscowienia zmian):

1.częściowe lub całkowite usunięcie narządu
2.odnerwienie trzustki
3.zespolenie

rozszerzonego

przewodu

trzustkowego z jelitem:

ułatwia odpływ soku trzustkowego do przewodu

pokarmowego,

zmniejsza ciśnienie w przewodzie trzustkowym

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW KLATKI PIERSIOWEJ

Fizjoterapie stosuje się poza okresem

zaostrzenia choroby, w ciężkości lekkiej i

średniej

.

•Jonoforeza lidokainowa:

elektroda czynna na

nadbrzuszu,

elektroda

bierna

na

okolicy

dolnopiersiowej kręgosłupa

•Jonoforeza borowinowa:

dawka słaba – 0,05-

0,08 mA/ cm², temperatura borowiny 36-37°C, po
10-15 min, co drugi dzień, seria 8-12

•Diatermia krótkofalowa:

z słabym odczuciem

ciepła, pobudza poniżoną sekrecje trzustki.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW KLATKI PIERSIOWEJ

•Prądy diadynamiczne:

katoda na nadbrzuszu,

anoda na plecach na poziomie D10, prąd stały
falujący, natężenie prądu 6-16 mA, po 10 min, co
drugi dzień, seria 8-10.

•Terapia

polami

magnetycznymi

małej

częstotliwości

(50 Hz), sinusoidalny kształt

impulsów, natężenie pola 17,5 mT, po 20 min,
seria 15-20 zabiegów.

•Kąpiele:

iglaste,

iglasto-radonowe,

siarkowodorowe,

kwasowęglowe,

perełkowe,

temperatura 36-37°C, po 10-12-15 min, seria 10-
12 zabiegów.

•Okłady

borowinowe

na

nadbrzusze

,

temperatura 37-38°C, po 10-12-15 min, seria 10-
12 zabiegów.

•Kuracja pitna mineralnymi wodami słabo i

średnio

zmineralizowanymi, t° 37-42°C, po 125-

200 mL 2-3 razy dziennie.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII NARZĄDÓW JAMY BRZUSZNEJ