Zagrożenia dzieci i młodzieży

Heraklit

powiedział:

„Nie ma nic

stałego z

wyjątkiem

zmiany.”

Chyba jeszcze nigdy w

historii nie było to bardziej

widoczne niż dzisiaj. Przed

dziećmi i młodymi ludźmi

stoi trudne zadanie.

Wyzwaniem każdego z nich

jest, by dorosnąć i stac się

dojrzałym,

odpowiedzialnym i

zdrowym dorosłym, który

musi radzić sobie w

nieustannym zawirowaniu

zmian politycznych,

ekonomicznych,

społecznych i

technologicznych.

Bez wpływu na

dzisiejszą młodzież nie

pozostają takie

zagrozenia

współczesnego świata

jak:

•

Bieda

•

Postęp technologiczny

•

Internet

•

Rotacja ludności

•

Zagrożenia atakami

terrorystycznymi

•

Zagrożenia broni

jądrowej

•

Globalna gospodarka

•

Bezdomność

Dzieci o

młodzieży

Ks. Włodzimierz Cyran mówi:

„

Żyjemy w takim kontekście gdzie rozwija się właściwie

antyewangelizacja. Już ponad 30 lat temu w świecie rozpoczęła

bardzo dynamiczne działanie min. międzynarodowa organizacja

szerzenia hinduizmu, możemy się u tym dowiedzieć min. z filmu

„Bogowie New Age”. W nurcie rozpowszechniania hinduizmu,

który na całym świecie szerzy się niesamowicie szybko,

dynamicznie-możemy dostrzec i w Polsce rożne działania, choć

by rozszerzanie się Hare Kryszna. Dostrzegamy też wiele akcji

różnych sekt, w tym zielonoświątkowców. Zagrożeniem dla

młodzieży, ale też dla wszystkich ludzi są też pokusy,

niebezpieczna literatura, gry komputerowe, internet, okultyzm,

nienawiść do siebie i wiele innych.

Skąd taki zalew złem? Przede wszystkim realizuje się to co już

zapowiadane było w piśmie świętym (czytamy o „Nastaniu

trudnych dni, chwili, przewrotnych ludzi”)

Bieda

Bieda to czynnik ryzyka najczęściej kojarzony ze stresem

występu-

jącym w rodzinie i silnie powiązany z niepowodzeniami

szkolnymi, przestępczością małoletnich oraz innymi problemami,

chociaż niektórym dzieciom z biednych rodzin wiedzie się całkiem

dobrze. W połowie pierwszej dekady XXI wieku niemal 17%

wszystkich dzieci w Stanach Zjednoczonych (13 milionów dzieci)

wychowuje się w biedzie, a jedno na troje dzieci w USA będzie

żyło w biedzie na jakimś etapie swojego życia.

Bieda w Polsce różni się pod wieloma względami zarówno od

dawnych jej form, jak i od ubóstwa znanego w innych krajach,

tak postkomunistycznych, jak i zachodnich. W Polsce bieda

częściej dotyka mieszkańców wsi, dzieci, kobiet, bezrobotnych.

Specyfika obecnej biedy w Polsce przejawia się w różnych

zjawiskach. Przede wszystkim Polska bieda jest biedą wsi.

Obecna bieda jest zjawiskiem przedłużającym się, chronicznym

lub nawet społecznie „dziedziczonym”). Istnieje koncentracja

ubóstwa i powiązanych z nim negatywnych zjawisk prowadzących

do wykluczenia społecznego (takich jak bezrobocie, niski poziom

edukacji i kwalifikacji w pewnych regionach i miejscach na

społecznej mapie Polski. Charakterystyczną cechą polskiej biedy

jest jej juwenilizacja – ubóstwo dzieci, ubóstwo rodzin

wielodzietnych, bezrobocie młodego pokolenia.

Ponadto

obserwuje się specyficzną postać

feminizacji ubóstwa w

wersji polskiej.

Wreszcie, ubóstwo jest w Polsce pochodną

bezrobocia.

Specyficzną cechą obecnej biedy w Polsce jest jej koncentracja

zarówno w przestrzeni miejskiej, jak i w warunkach wiejskich, w

makroskali, w wymiarze regionów, jak i w skali społeczności

lokalnych, poszczególnych miast, dzielnic, wsi. W starych centrach

miast przemysłowych, takich jak Łódź, Wrocław czy Katowice

powstają

prawdziwe enklawy ubóstwa. Podobna koncentracja wielu

negatywnych

zjawisk związanych z ubóstwem i bezrobociem występuje też w

byłych

PGR-ach. Biedne sąsiedztwo sprzyja dalszemu ich utrwalaniu się.

Nagroma-dzenie w danej przestrzeni różnych negatywnych zjawisk

– takich jak ubóstwo, bezrobocie, brak miejsc pracy, niski poziom

edukacji, brak perspektyw dla młodzieży, ograniczona mobilność,

przeszkody w komunikacji ze światem zewnętrznym, relatywna

izolacja – zwiększa niebezpieczeństwo tzw. błędnego koła ubóstwa,

trwałej marginalizacji czy wyłaniającej się podklasa społeczna.

Według sondażu CBOS zaledwie 5% Polaków dostrzega biedę

dzieci, rodzin wielodzietnych czy rolników i ludzi z dawnych PGR-

ów. Obojętność i niewiedzę zmienia w sposób radykalny

bezpośredni kontakt, nieraz przypadkowy, z ludźmi żyjącymi w

biedzie i ich problemami. Ten bezpośredni kontakt i uczestnictwo

samych biednych w działaniach wobec nich podejmowanych jest

warunkiem zmiany obecnej sytuacji, którą tak oto opisał

warunkiem zmiany obecnej sytuacji, którą tak oto opisał Ryszard

Ryszard

Kapuściński:

„Po raz n-ty w swoich dziejach ludzkość znalazła się w

punkcie zwrotnym. Mamy nagromadzony ogrom

informacji na

temat biedy, a nie potrafimy użyć tej

informacji do działań

pozytywnych. Wiemy, skąd się

bieda bierze, co sprawia, że

jest stanem tak

powszechnym, a nie możemy nic zrobić, aby

ją

ograniczyć i w końcu usunąć.”

Reforma systemu opieki społecznej

Od 1995 do 2000 roku ilość dzieci żyjących w głębokiej biedzie,

które nie otrzymują żadnej pomocy społecznej, wzrosła do l6%, co

zbiegło się z 57% spadkiem pomocy otrzymywanej od państwa.

Przed

tym okresem większość bardzo biednych rodzin otrzymywała

pomoc społeczną. Ustawa dotycząca opieki społecznej, uchwalona

w 1996 roku, poskutkowała tym, że jedynie jedna na trzy rodziny

żyjące w zaawan-sowanej biedzie otrzymywała taką pomoc w roku

2000. Takie domy coraz bardziej potrzebną darmowych obiadów

szkolnych i podpierają swoją egzystencję na 'programach dla

kobiet, małych dzieci, jeśli chcą przeżyć z dnia na dzień.

Jednocześnie badania dotyczące wpływu reformy opieki

społecznej z roku 1996 ujawniły jej negatywne wpływy. W jednym

z badań przeprowadzonych na grupie siedmiuset kobiet, które nie

miały możliwości korzystała z opieki społecznej w efekcie tej

ustawy, stwierdzają, że chociaż znacznie wzrósł przychód matek,

w szerszym zakresie dobrobyt rodzin pogorszył się np. jedna

piąta wszystkich matek zmniejszała ilość pożywienia podawanego

dzieciom, ponieważ nie miały oni dostatecznej ilości pieniędzy,

żeby kupić wystarczającą ilość produktów. Opieka nad dziećmi

jest również

potężną przeszkodą dla matek, które chcą

odejść od zasiłku

społecznego. Dwie na pięć matek

mówiło, że rzuciło pracę

albo jej nie podjęło w związku

z brakiem opieki nad dziećmi.

Stagnacja wśród pracującej warstwy

ubogiej

Większość biednych dzieci mieszka z pracującym rodzicem. Fakty

są

takie, że ponad 77% dzieci żyjących w biedzie mieszka z kimś z

rodziny, kto w ubiegłym roku pracował, a pond jedna trzecia

mieszka z osobą,

która pracowała na cały etat przez cały rok. W roku 2000 bieda

wśród dzieci w rodzinach, w których jedna osoba pracowała na

pełen etat, osiągnęła najwyższy poziom od dwudziestu sześciu

lat. Do pewnego stopnia można to wytłumaczyć narzuconym

ogólnokrajowym minimum płacowym, które w 2005 roku

wynosiło 5 dolarów 15 centów na godzinę. Samotny rodzic z

dwójką dzieci, pracujący czterdzieści godzin tygodniowo za

minimalną płacę zarabia 10 700 dolarów rocznie, tzn. cztery i pół

tysiąca dolarów poniżej progu biedy. Ponadto biedne rodziny

muszą wydać więcej pieniędzy na opiekę nad dziećmi niż rodziny,

które nie są biedne. Indeksy bezrobocia nie odzwierciedlają

jednak faktu, że w czasie recesji ci, którzy tracą pracę i

następnie są ponownie zatrudniani, zazwyczaj zarabiają 20%

mniej niż przedtem. Problemy ekonomiczne i finansowe, przed

którymi stają biedne rodziny, mają wpływ na rozwój dziecka

poprzez postawy rodzicielskie, ich nastawienie do życia i

zachowanie, np. rodzice, którzy

żyją w stresie

spowodowanym finansami, są bardziej spięci,

skłonni

do irytacji i wybuchowi. Ich zachowanie jest

nacechowane arbitralnością i gotowością karania, są skłonni

do zdyscyplinowania dzieci.

Ponadto zdrowie psychiczne dorosłych jest kształtowane

częściowo

przez problemy finansowe. Bezrobotni rodzice są znacznie

mniej zadowoleni z siebie i ze swojego życia, czują się

pokrzywdzeni przez

los, są bardziej skłonni do lęków, depresji i wrogich zachowań

niż rodzice pracujący. Przypadki neuroz, psychoz i samobójstw

są wyższe wśród rodziców bezrobotnych. Mają oni więcej

problemów z zasypianiem i jedzeniem, proble mów

somatycznych, spożywają więcej alkoholu. Takie zmiany

postawy, podejścia do życia i zachowa nia wprowadzają

napięcia w relacje rodzinne i szkodzą rozwojowi dziecka, mogą

prowadzić też do zachowań patologicznych.

Kto w Polsce zarabia najmniej?

•

300 zł netto, opiekuna do dziecka, pracuje dziennie 5 godzin

•

250 zł netto praktykant w tokarni, pracuje 3 razy w tygodniu

po 6 godzin

•

300 zł netto pracownica recepcji w firmie ogrodniczej, pracuje

8 godzin

•

800 zł netto pracownik firmy kanalizacyjnej w Gdyni, pracuje

8 godzin

•

500 zł netto nauczycielka w świetlicy, pracuje na pół etatu

•

420 zł ochroniarz supermarketu w Płocku,

pracuje 6 godzin dziennie

Samotne Matki

Samotnych matek w Polsce przybywa, coraz więcej dzieci rodzi

się poza małżeństwem (prawie 16% wszystkich urodzonych), zaś

25%. dzieci w Polsce wychowuje się w niepełnych rodzinach. W

ostatnich latach samotne matki przestają być postrzegane

wyłącznie jako „kobiety ciężko doświadczone przez los”, które

wybrały pełną biedy i wyrzeczeń samotność zamiast małżeństwa

naznaczonego przemocą i alkoholizmem. Nie można też

zapominać o grupie matek tylko pozornie samotnych, które żyją

ze swym partnerem, ale nie legalizują związku. Ciekawe zjawisko

stanowi także samodzielne wychowanie dzieci przez matki w

rodzinach, w których mąż udał się na emigrację zarobkową,

zwykle długoterminową. Ewentualnie, nawet w kraju, tatuś

pracuje od świtu do nocy, a na zajmowanie się dzieciakami po

prostu nie ma czasu. Według oficjalnych statystyk co czwarte

dziecko w Polsce wychowuje się w niepełnej rodzinie. Według

szacunków uwzględniających emigrację i mężczyzn

nieangażujących się w życie rodzinne, tych drugich jest ich

niemal dwa razy więcej. Matki, które „wybrały” samotność, są

zwykle dumne są ze swojej zaradności. Bywa, że borykają się z

problemami np. wychowawczymi, ale zdarzają się one przecież

także w pełnych rodzinach. Natomiast zwykle nie nękają ich

zbytnio kłopoty finansowe, które są głównym

problemem

matek samotnych z przypadku bądź

z przymusu. Wśród

tych ostatnich wiele żyje w

skrajnym ubóstwie. Ponad j

jedna trzecia ma

kłopoty z dokonywaniem większych

zakupów.

Ponad 20 procent kupuje wyłącznie najtańsze jedzenie i ubranie.

Ojcowie dzieci często uchylają się od płacenia alimentów, a ich

egzekwowanie bywa nieskuteczne. Pomoc społeczna też niewiele

pomaga... – Nie da się ukryć, że ta najuboższa grupa staje się

coraz bardziej bezradna. Sprawiły to likwidacja Funduszu

Alimentacyjnego i bezrobocie dotykające w szczególny sposób

kobiety o niskim wykształceniu. Na szczęście pod jednym

przynajmniej względem sytuacja polskich samotnych matek nie

jest gorsza niż reszty Europejek. To się bardzo szybko zmieniło i

kobiety wychowujące dziecko bez ojca zwykle nie są już

piętnowane społecznie. Nawet w najbardziej konserwatywnych

środowiskach wiejskich. Ponadto kobiety zaczynają dostrzegać

plusy samotnego macierzyństwa. Często rodzice po rozwodzie

spędzają z dziećmi więcej czasu niż dotychczas. W domach z

piętnem przemocy i alkoholizmu po odejściu tyrana wreszcie

panuje spokój. Matki z konieczności stają się bardziej niezależne,

zaradne i mocniej angażują dzieci w sprawy domowe, co sprzyja

umacnianiu więzi, a w konsekwencji także wzrostowi poczucia

bezpieczeństwa całej rodziny. Nie zmienia to oczywiście faktu, że

samej z dzieckiem nie jest łatwo.

Rodziny bezdomne

Pod koniec roku 2001 konferencja burmistrzów Stanów

Zjednoczonych ogłosiła raport na temat głodu i bezdomności

panujących w dwudziestu siedmiu miastach Stanów

Zjednoczonych. Poza podanymi przez nas

danymi statystycznymi musimy dodać, że wszystkie te miasta

sygna-

lizują spodziewany wzrost próśb o pomoc żywieniową i

mieszkaniową wśród bezdomnych rodzin (konferencja

burmistrzów Stanów Zjednoczonych, 2001). Problem

bezdomności jest wszechobecny i coraz trudniejszy do

rozwiązania. Oto wycinek tego, o czym donoszą burmistrzowie:

•

Ilość próśb o pomoc żywieniową pochodzących od rodzin z

dziećmi wzrosła średnio o 19% w porównaniu z ubiegłym rokiem,

a ośrodki zajmujące się pomocą żywieniową z uwagi na brak

środków finansowych musiały odprawić z kwitkiem średnio 14%

rodzin.

•

Prośby o dach nad głową wzrosły o 22% między rokiem 2000 i

2001, a około 52% próśb od rodzin bezdomnych dotyczących

tymczasowych schronień nie zostało spełnionych z tych samych

powodów.

•

W 22% miast rodziny muszą spędzać cały dzień poza ośrodkiem

lub noclegownią, w której nocują. W 52% miast rodziny muszą się

rozdzielać, by znaleźć dla siebie miejsce.

•

Brak dostępnych mieszkań lub domów, na które

mogłyby sobie pozwolić mniej zamożne rodziny,

jest najczęściej przytaczanym powodem

bezdomności, o którym mówią władze miast

Rodziny z dziećmi stanowią średnio 40%

wszystkich bezdomnych.

Zjawisko bezdomności bardzo szybko narasta i ma złożone

przyczyny.

We współczesnym świecie główną jego przyczyną stały się

migracje.

Jan Paweł II pisał- "Zjawisko migracji jawi się dziś jako masowy

proces, który ogarnia w wielkiej mierze ludzi ubogich i

potrzebujących, zmuszonych do opuszczenia własnego kraju

przez konflikty zbrojne,

trudne warunki ekonomiczne, napięcia polityczne, etniczne i

społeczne

oraz przez klęski żywiołowe.„

Niewątpliwie masowe migracje

połączone z bezdomnością są główną jej przyczyną we

współczesnym świecie, zwłaszcza w krajach bogatych. W Polsce

zaś główną przyczyną bezdomności jest dysfunkcjonalność

pewnych rodzin. Dysfunkcjonalny - w języku polskim

"nieprzystosowany, niedostosowany do potrzeb, celów, zwłaszcza

ludzkich, społecznych." W przeniesieniu tego pojęcia na rodzinę -

dysfunkcjonalna rodzina to taka, która nie spełnia już swoich

naturalnych funkcji. Na przykład z natury rodziny, jako związku

małżeńskiego kobiety i mężczyzny, wypływa naturalna funkcja

zrodzenia dzieci, a następnie opieki nad nimi i ich wychowania. I

tak funkcja rodzicielska łączy się ściśle z funkcją opiekuńczą i

wychowawczą. Gdy spotykamy się z przypadkami np. porzucenia

dziecka, mówimy, że dokonali tego wynaturzeni rodzice,

wynaturzona matka. Było to bowiem zachowanie wbrew

naturalnemu, przyrodzonemu ładowi moralnemu.

naturalnemu, przyrodzonemu ładowi moralnemu. Powody
bezdomności są:

rozpad rodziny,

eksmisja,

powrót z zakładu karnego bez możliwości

zamieszkania,

brak stałych dochodów,

przemoc w rodzinie,

brak tolerancji społecznej,

uzależnienia,

likwidacja hoteli pracowniczych,

opuszczenie domu dziecka,

powrót ze szpitala psychiatrycznego

Brak jest dokładniejszych informacji o skali zjawiska bezdomności

w Polsce. Liczbę osób bezdomnych określa się od 30 do nawet

300 tysięcy. Jedynym miarodajnym źródłem wiedzy w tym

zakresie jest liczba osób, którym formalnie udzielona została

pomoc przez ośrodki pomocy społecznej. Liczba ta ulega

okresowym zmianom, oscylując wokół wartości 30 tysięcy. W 2002

roku liczba ta wyniosła 31 382 osoby. Natomiast ze sprawozdań

nadsyłanych przez organizacje pozarządowe do Ministerstwa

Pracy i Polityki Społecznej, w związku z udzieloną dotacją na

pomoc osobom bezdomnym wynika, iż udzielają one pomocy ok.

80-130 tys. osobom. Szacunkowe dane określające liczbę

bezdomnych na 300 tysięcy. Rozbieżności te wynikają z faktu, iż

część osób bezdomnych uzyskuje pomoc z kilku źródeł, co

powiększa ogólną liczbę osób objętych pomocą. Nie wszyscy

zgłaszający się po pomoc żywnościową i medyczną a deklarujący

się jako osoby bezdomne są sprawdzani, co również zawyża

statystyki. W dodatku bezdomni, częściej niż inne grupy,

przemieszczają się po kraju, bądź nie korzystają z

oferowanych oficjalnie form pomocy, co dodatkowo

utrudnia

ich ewidencję. Bezdomni zostali objęci

Spisem Powszechnym

w 2002 roku, jednak zapewne

uzyskane dane nie będą

ścisłe – letnia pogoda

nie sprzyjała gromadzeniu się

bezdomnych w

miejscach, w których łatwo byłoby dokonać

spisu (np. dworce, noclegownie). O randze bezdomności wśród

problemów społecznych decydują nie tylko trudne do uchwycenia

parametry ilościowe, ale również dynamika zjawiska i zmiany w

strukturze populacji. Syntetyczne opracowania z dziedziny

polityki społecznej podkreślają narastające tempo zjawiska,

wykraczanie jego zasięgu poza grupy i środowiska tradycyjnie

kojarzone z bezdomnością.

Z bezdomnością związane są też takie negatywne zjawiska, jak

alkoholizm, narkomania, żebractwo, prostytucja, przestępczość,

zagrożenia epidemiologiczne.

Pomoc bezdomnym

Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, pomoc bezdomnym

należy do zadań własnych gminy. Pomoc ta może mieć formę

udzielenia schronienia, posiłku, ubrania, a także zasiłku celowego

na leczenie. Gminy mogą zlecać wykonywanie tych zadań

organizacjom pozarządowym. Jednymi z najbardziej znanych

ogólnopolskich organizacji specjalizujących się w tym zakresie są

Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta oraz założone przez

Stowarzyszenie "Monar" i jego wyspecjalizowana jednostka

organizacyjna "Markotr".

POZYCJA SPOŁECZNO-EKONOMICZNA (PSE)

Najsilniejszym predyktorem ogólnego dobrostanu dziecka są
warunki społeczno-ekonomiczne, w jakich się wychowuje. Niemal
wszystkie
dostępne dane potwierdzają wniosek, że o poziomie
wykształcenia
dziecka, jego przyszłym zatrudnieniu, zarobkach i zdrowiu
decyduje
przede wszystkim pozycja społeczno-ekonomiczna (PSE) rodziny.
Przynależność do najniższej grupy społeczno-ekonomicznej silnie
koreluje z wieloma problemami w dzieciństwie i wieku
dorastania.
U dzieci i młodzieży z rodzin ubogich występuje większe ryzyko
problemów zdrowotnych. W przeciwieństwie do dzieci z rodzin o
średnim statusie społeczno-ekonomicznym u dzieci w tej grupie
istnieje większe prawdopodobieństwo uszkodzeń
okołoporodowych, niedowagi urodzeniowej i niedożywienia, nie
rozpoznanych i nie skorygowanych wad wzroku i słuchu oraz nie
leczonych chorób wieku dziecięcego. Środowisko wychowawcze
dzieci o. niskim statusie społeczno-ekonomicznym charakteryzuje
się zazwyczaj ciągłym i silnym stresem. Dzieci te mieszkają w
zapuszczonych, ubogich dzielnicach Często żyją w izolacji
społecznej z bardzo młodą matką, bez ojca, przy niewielkiej lub
żadnej pomocy ze strony innych członków rodziny. Niska pozycja
społeczno-ekonomiczna koreluje ponadto z zaburzeniami
psychicznymi, nieprawidłowymi relacjami rodzice-dziecko oraz

częstymi przypadkami maltretowania i zaniedbywania

dziecka.

POSZERZAJĄCA SIĘ LUKA

Z wielu powodów - związanych ze zmianami gospodarczymi –

duża

część zatrudnionych w Stanach Zjednoczonych ma coraz większe

trudności ze spełnianiem swoich oczekiwań i potrzeb

finansowych. Jednocześnie coraz bardziej rośnie przepaść

dzieląca ich od ludzi zamożnych np. luka w dochodach - tzn.

różnica między najbogatszymi

a najbiedniejszymi - na Manhattanie w Nowym Jorku jest większa

niż

w Gwatemali. Pensje w największych firmach wzrosły między

1990 a 2000 rokiem o 571%. Pensje dyrektorskie wzrastały

nawet w roku 2000. W tym samym roku pięciuset najbogatszych

Amerykanów straciło 10% swojego majątku, a przychody

dyrektorów szokująco wzrosły nawet w firmach, w których

masowo zwalniano pracowników. Nagła ekspansja wzrostu płac

dyrektorskich w ostatnim dziesięcioleciu przytłumiła 37% wzrost

płac pracowniczych. Innymi słowy, jeżeli średnia roczna płaca

pracowników na linii produkcyjnej wzrastałaby w tym samym

tempie od lat 1990 co pensja dla dyrektorów, to średnia roczna

płaca robotników pracujących na hali fabrycznej wynosiłaby 120

tysięcy 491 dolarów zamiast 24 tysięcy 668 dolarów. Podobnie,

gdyby minimalna płaca, która w 1990 roku wynosiła 3,80 dolara

na godzinę, rosła w tym samym tempie, co płaca dyrektorów

przez 10 lat, wynosiłaby obecnie 25,50 dolara na godzinę, a nie,

jak jest w

rzeczywistości 5,15 dolara. Temu, co

się dzieje z

zarobkami, towarzyszy coraz

gwałtowniej pogarszający się

standard życia wśród

większości zatrudnionych i wzrost

biedy w

Stanach Zjednoczonych w ogóle.

OTĘPIENIE I CEL ŻYCIOWY

Warunki gospodarcze, w których egzystuje duża część ludności

Stanów Zjednoczonych, przyczyniły się znacznie do pogłębienia

czynników ryzyka wśród dzieci i młodzieży. Błędem byłoby jednak

dowodzić, że tylko bieda jest źródłem ryzyka i zagrożeń. Wielu

młodych ludzi z bogatych rodzin również jest wystawionych na

zagrożenie. Dzieci z takich rodzin zazwyczaj spędzają dużo czasu

same i często szukają wsparcia u rówieśników - wsparcia,

którego nie otrzymują od rodziców ani rodziny. Wśród innych

problemów, młodzi ludzie pozbawieni obecności rodziny i

wsparcia dorosłych cierpią na „otępienie obojętnością".

Otępienie obojętnością to stan ducha polegający na braku

zaangażowania i nudzie, która bierze się z braku poczucia

empatii i znajomości celu życiowego. Wielu młodych ludzi cierpi

na takie otępienie, nie ma łączności z innymi, nie uświadamia

sobie przyszłości, co zwiększa ich zagrożenie. Taki stan może

dotykać dzieci z rodzin różnych typów.

dotykać dzieci z rodzin różnych typów. Ks. Włodzimierz Cyran

Ks. Włodzimierz Cyran

mówi: „Niestety na rynku dzisiaj znaczna większość wszystkich

gier jest bardzo niebezpieczna. Kiedyś miałem taką listę gier, ok.

100 gier komputerowych; pokazałem kiedyś jednemu

młodzieńcowi z piątej klasy i pytam się-

Jak tę listę postrzega?

Czy w jakieś z tych gier grał?-

On mówi

-Proszę Księdza, Ksiądz

nie ma wszystkich

, więc ja się wystraszyłem, pytam

-Jak to, to ty

we wszystkie te gry grałeś?- Tak i to niektóre po

kilkanaście razy, ale ksiądz i tak tu nie ma

wszystkich,

więc byłem przerażony, sto różnych

gier komputerowych,

on mówi

, że nie mam

wszystkich.”

Co robić by rozwiązać te problemy?

Opieka nad dzieckiem

Każda rodzina boryka się z problemem opieki nad dzieckiem i

tylko współpraca rodziny, szkoły i społeczeństwa pomoże

wypracować zdrowe, korzystne dla dzieci i ich rodziców

możliwości w tej dziedzinie. Coraz więcej dzieci korzysta i

korzystać będzie z opieki osób trzecich pod nieobecność

pracujących rodziców. Dostęp do dobrej opieki pozwala rodzicom

skupić się na pracy i nie martwić się niepotrzebnie, czy dzieciom

nie dzieje się krzywda. Rodzice, którzy mają zapewnioną dobrą

opiekę nad dzieckiem, nie muszą się zwalniać z pracy, ponieważ

ktoś zawiódł, nie ma z kim dziecka zostawić czy dziecko

zachorowało. Kiedy oboje rodzice pracują, łatwiej stworzyć

dziecku odpowiednie warunki życia i uniknąć niedostatku

społeczno-ekonomicznego. Odpowiednia opieka nad dzieckiem,

zapewniona przez stałą ekipę opiekunów dbających o jego dobro,

zmniejsza ryzyko, że dziecko będzie zaniedbane, źle traktowane,

niedożywione i chore. To co może dziecku zaszkodzić i

zahamować jego rozwój, to opieka złej jakości i ubogie

środowisko rodzinne. 0 jakości opieki decydują takie czynniki jak:

liczba dzieci przypadających na jednego opiekuna, liczba dzieci w

danej placówce, troskliwość opiekunów i ich wrażliwość na

potrzeby

dziecka, stałość opiekunów i środowiska

opiekuńczego oraz

wyszkolenie, doświadczenie

opiekunów. Ponieważ płace w

tym zawodzie

są niskie l brakuje dodatkowych bodźców,

płynność

kadr jest duża.

Kompleksowe programy przedszkolne

Kolejnym sposobem zmniejszania rozziewu między rodziną, szkołą

i społeczeństwem jest udostępnianie dzieciom zagrożonym

kompleksowych programów przedszkolnych. Są dowody na to, że

przezwyciężanie

deficytów umiejętności trzeba zacząć wcześnie, a zatem

przedszkole

jest niezwykle ważne. W związku z interwencjami w okresie

wczesnego dzieciństwa, m.in. w programami przedszkolnymi,

udokumentowano następu-

jące wyniki:

•

rozwój poznawczy i emocjonalny,

•

lepsze relacje między rodzicem a dzieckiem,

•

lepsze wyniki szkolne u dzieci,

•

większą samowystarczalność finansową rodziców a później i

dziecka,

•

mniejszą aktywność przestępczą,

•

zmniejszenie liczby przypadków molestowania i przemocy w

stosunku do dzieci

•

rzadsze nadużywanie substancji psychoaktywnych

•

lepszy stan zdrowia matek w okresie okołoporodowym

Ogólnokrajowy program pod nazwą Head Start finansowanym z

budżetu państwa, a ukierunkowany na dzieci z biedniejszych

rodzin uczące się w przedszkolach, to program całościowy,

obejmujący wszystkie dziedziny

wychowania

przedszkolnego. Programy Head Start różnią się

od siebie

lokalnie, ale każdy z nich proponuje ukierunkowaną

wielokulturowo naukę, opartą o klasę i planowaną z myślą o

czterolatkach. Dzięki niemu dzieci, w których domu brak

animowania i uaktywniania rozwoju, i które nie mają dostępu do

środków otrzymywanych przez dzieci należące do klasy średniej,

dostają „dobry początek" w przedszkolu.

OŚRODKI NAUKI XXI WIEKU OPARTE NA FUNDAMENCIE

SPOŁECZNOŚCI

Specjaliści są za tym, by szkoły były otwarte od siódmej rano do

szóstej po południu i by zakładano ośrodki opieki dla dzieci od

trzech do pięciu lat, jak również ośrodki świetlicowe dla dzieci,

które skończyły zajęcia szkolne dla sześcio-dwunastolatków. W

tych ośrodkach zapewniano by dzieciom rekreację odpowiednią

dla ich rozwoju oraz ząjęcia wzbogacające ich osobowość i

umiejętności. Wszystko w bezpiecznym środowisku, pod opieką

fachowców. Takie ośrodki, mające podparcie w szkole, mogłyby

urządzać wizyty w domach wszystkich rodziców

nowonarodzonych dzieci i organizować oraz koordynować

rodzinną opiekę dzienną dla niemowląt od urodzenia do trzeciego

roku życia. Ośrodkami zarządzaliby pedagodzy specjalizujący się

w opiece nad małymi dziećmi, dzięki czemu można byłoby

zapełnić lukę między domem a szkołą. Ośrodki nauczania XXI w

oparte na fundamencie społecznym, wdrożyły niektóre pomysły

uczonych. Ustawodawstwo USA wprowadziło: szkoły otwarte

przed i po normalnych godzinach

funkcjonowania, jak również w soboty i latem, organizacje

oparte na wolontariacie, na społeczności lokalnej, szkole i

mieście.

Czytanie i praca

Chociaż przez ostatnie dziesięciolecie ogólny poziom

wykształcenia w Stanach Zjednoczonych wzrósł, spora część

Amerykanów nie ma podstawowych umiejętności, a te braki

znacznie utrudniają im zatru-dnienie. Czytanie to najważniejsza

umiejętność. Podstawowa, jeżeli

chcemy czegoś się uczyć i niezbędna wszystkim dzieciom.

Slavin

wysuwa argument, że w zasadzie każde dziecko może w

pierwszych kilku klasach podstawówki doskonale nauczyć się

czytać, a jego program .Sukces dla Wszystkich" jest realnym

dowodem na potwierdzenie tej tezy. Przedstawia on również

dowody na to, że najlepsza metodologia zmierzająca do tego, by

zapobiec deficytowi umiejętności we wczesnym okre sie

dzieciństwa, polega na wprowadzeniu nauczania indywidualnego

dla wszystkich pierwszoklasistów. Ma ono pomóc im rozwinąć

świadomość dźwięków. Program zwany „Odzy skiwanie Czytania"

to jedna z najlepiej udokumentowanych metodologii

prowadzących do zapobiegania niepowodze niom w czytaniu.

„Odzyskiwanie Czytania" to program wczesnej inter wencji,

opracowany w Nowej Zelandii przez Marie Clay. Jest to program,

w którym stosuje się pracę indywi dualną z pierwszoklasistami,

mającymi trudności w nauce czytania, Opiera się na założeniu, że

wysokiej jakości inten sywna interwencja, na bardzo wczesnym

etapie, to skutecz na i ekonomiczna

strategia

zapobiegania niepowodzeniom w nauce czytania,

które mogą stać się źródłem frustracji i prowadzić do

innych trudności w uczeniu się w dalszej per spektywie, a

w końcu - do rezygnacji ze szkoły.

Dzięki tej metodologii można pomóc dzieciom w pozbywaniu się

nie skutecznych nawyków związanych z czytaniem.

Mniej więcej co czwarty Amerykanin nie zaliczył, bądź nie

przystąpił

do matury, a co ósmy nie potrafi czytać. Podstawowa znajomość

arytmetyki, czytania i pisania jest na dzisiejszym rynku pracy

niezbędna, nawet na stanowiskach najmniej wymagających, a

słaby poziom tych umiejętności jest skorelowany z niskimi

osiągnięciami szkolnymi i niskimi płacami. Te umiejętności są

coraz bardziej potrzebne, jako że nasza gospodarka staje się

coraz bardziej cyfrowa, a problem pogłębia się przez to, że

stanowiska pracy, które nie wymagają takich umiejętności,

opłacane najniżej, dają najmniejszą siłę nabywczą od trzech

dziesięcioleci. Istnieje powszechny, choć nieprawdziwy pogląd,

ponieważ tylko 31% a zatrudnionych na poziomie minimalnej

płacy to nastolatki wykonujące swoją pierwszą w życiu pracę.

Niemal połowa zarabiających poniżej lub nieco powyżej płacy

minimalnej to dwudziestopięciolatkowie lub starsi, a 28% ludzi z

tej grupy to głowy rodziny. Co ważne dla dzieci i młodzieży,

trudności, jakie napotyka niewykwalifikowany pracownik, często

przechodzą na następne pokolenie. Odsetek młodych ludzi

(wychowanych w gospodarstwach domowych w których zarobki,

podobnie jak i umiejętności, są niskie), którzy nie kończą szkoły

średniej, jest dwukrotnie wyższy niż wśród młodzieży

pochodzącej z

zamożniejszych rodzin.

UŚWIADOMIENIE SOBIE WŁASNEGO POTENCJAŁU

Uświadomienie sobie własnego potencjału to kolejny sposób,

dzięki

któremu dorośli, podobnie jak dzieci i młodzież zagrożona,

rozwiązują problemy wynikające z ograniczeń środowiskowych.

Taka postawa pomaga

w aktywnym przeciwstawianiu się trudnościom środowiskowym,

zamiast biernej akceptacji warunków postrzeganych za

niemożliwe do zmiany. Pojecie uświadomienia sobie własnego

potencjału stosowane jest często w edukacji i pedagogice,

naukach społecznych, spotyka się je także w literaturze

poradnictwa. Można zdefiniować je jako proces dzięki któremu

ludzie, organizacje lub grupy które są bezradne lub odsunięte na

margines:

•

stają się świadome dynamiki władzy, która funkcjonuje w ich

kontekście życiowym

•

rozwijają umiejętności, zdolności potrzebne do przejmowania

kontroli nad swoim życiem

•

nie zaburzając praw innych ludzi

•

które współgrają z czynnością wspierającą nadawanie władzy

innym osobom w swojej społeczności

Document Outline