KONSTRUKCJE Z BETONU SPRĘŻONEGO
Na podstawie:
Stefan Pyrak, Konstrukcje z betonu, WSiP, Warszawa 2001
Krzysztof Dyduch Wit Derkowski
ZAGADNIENIA TECHNOLOGICZNE I MATERIAŁOWE W KONSTRUKCJACH SPRĘŻONYCH, XVII
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA WARSZTAT PRACY PROJEKTANTA KONSTRUKCJI
Ustroń, 20 ÷ 23 lutego 2002 r.
Wiadomości podstawowe
Konstrukcje z betonu, w których w wyniku
Celowego wprowadzenia trwałych sił
sprężających
spowodowano wystąpienie stanu naprężenia
przeciwnego do powstającego od działania
obciążeń
określa się jako
konstrukcje z betonu
sprężonego
.
Sprężenie umożliwia wyeliminowanie naprężeń
rozciągających w betonie i dzięki temu
chroni go przed wystąpieniem zarysowań.
Wiadomości podstawowe
Elementy konstrukcyjne spręża się zazwyczaj
Różnego rodzaju cięgnami, najczęściej ze stali
o wysokiej wytrzymałości.
Cięgna naciąga się odpowiednią
siłą sprężającą
.
Siła ta jednak zmniejsza się wskutek tzw.
strat sprężania — doraźnych i opóźnionych —
i z upływem czasu osiąga wartość, którą
traktuje się jako
trwałą siłę sprężającą
.
ZASADA PRACY ELEMENTÓW SPRĘŻONYCH
Belka swobodnie podparta i wykresy naprężeń normalnych:
a) sprężenie siłą P,
b) sprężenie siłą P i obciążenie siłami zewnętrznymi
ZASADA PRACY ELEMENTÓW SPRĘŻONYCH
Jeśli np. prostokątną w przekroju
belkę swobodnie podpartą, przed jej
obciążeniem zewnętrznym, sprężyć
siłą
P = 0,5b • h • σ
przyłożoną w 1/3 wysokości, tj. w
skrajnym dolnym punkcie rdzenia
przekroju,
to siła ta spowoduje w przekrojach
belki wystąpienie naprężeń
normalnych ściskających o wykresie
trójkątnym jak na rysunku a).
ZASADA PRACY ELEMENTÓW SPRĘŻONYCH
Następnie rozpatrywaną belkę można
poddać działaniu obciążenia zewnętrznego,
które w przekroju o największym
momencie
zginającym
spowoduje wystąpienie
naprężeń
normalnych o wykresie liniowym
— w
górnej
strefie przekroju ściskających, a w strefie
dolnej rozciągających (rys. b).
ZASADA PRACY ELEMENTÓW SPRĘŻONYCH
Naprężenia te zsumują się z naprężeniami
od sprężenia siłą P
.
W wyniku otrzymuje się w całym przekroju
naprężenia ściskające o wykresie
trójkątnym.
Z wykresu tego wynika, że dzięki
sprężeniu wyeliminowano naprężenia
rozciągające w przekrojach belki, co
jednocześnie chroni ją przed
zarysowaniem.
Jest to istotna zaleta konstrukcji z betonu
sprężonego.
ZASADA PRACY ELEMENTÓW SPRĘŻONYCH
Rolę zbrojenia sprężającego (cięgien
sprężających) określa się jako aktywną,
sprężenie powoduje wystąpienie
naprężeń w przekrojach elementu przed
poddaniem go działaniu obciążenia
zewnętrznego.
W zależności od sposobu przekazywania
siły sprężającej z cięgien na beton
rozróżnia się zasadniczo dwa rodzaje
konstrukcji z betonu sprężonego:
strunobeton i kablobeton
.
STRUNOBETON
KOLEJNOŚĆ CZYNNOŚCI PODCZAS SPRĘŻANIA :
1. Cięgna sprężające ułożone miedzy
nieprzesuwnymi blokami oporowymi
napina się i kotwi za pomocą uchwytów
opartych o te bloki,
STRUNOBETON
2. Formę elementu, przez którą przebiegają
cięgna, wypełnia się mieszanką betonową i
mieszankę tę zagęszcza się za pomocą
wibrowania.
STRUNOBETON
3. Po stwardnieniu mieszanki i osiągnięciu
przez beton odpowiedniej wytrzymałości
zwalania się naciąg — napięte i
połączone dzięki przyczepności
(zespoleniu) z betonem cięgna dążą do
skrócenia się i ściskają element.
Elementy strunobetonowe są wykonywane
wyłącznie w wytwórniach jako
prefabrykowane.
ELEMENTY KABLOBETONOWE
Sprężanie elementu kablobetonowego.
ELEMENTY KABLOBETONOWE
W formie
elementu kablobetonowego
układa się zbrojenie ze zwykłej stali
zbrojeniowej oraz elementy formujących
kanały kablowe. Następnie formę wypełnia
się mieszanką betonową, którą zagęszcza
się za pomocą wibrowania.
Gdy beton osiągnie odpowiednią
wytrzymałość, przez uformowane w
betonowym elemencie podłużne kanały
kablowe przeciąga się cięgna sprężające,
kotwi je w prasach i napina (rys. a)
ELEMENTY KABLOBETONOWE
SPOSÓB ZAKOTWIENIA KABLA
PRZEKRÓJ POPRZECZNY CIĘGNA
NISKOTARCIOWEGO:
1 – osłonka polietylenowa
zewn.;
2 – iniekcja cementowa;
3 – splot;
4 – smar antykorozyjny;
5 -osłonka polietylenowa
wewn.
ELEMENTY KABLOBETONOWE
Zbrojenie sprężające można też ułożyć
w formie przed zabetonowaniem
elementu.
Umieszcza się je wtedy w odpowiedniej
osłonce (najczęściej metalowej), aby nie
dopuścić do bezpośredniego zetknięcia
się tego zbrojenia z betonem.
Konstrukcje kablobetonowe wykonuje się
jako prefabrykowane i monolityczne.
ELEMENTY KABLOBETONOWE
Istotną cechą tych konstrukcji jest
możliwość wykonywania na budowie
elementów z oddzielnych prefabrykatów,
których styki wypełnia się zaprawą.
Belka kablobetonowa z oddzielnych prefabrykatów
ELEMENTY KABLOBETONOWE
Po naciągnięciu i zakotwieniu cięgien
kanały
kablowe wypełnia się
materiałem, który ma zapewnić
ochronę cięgien przed korozją.
Jeżeli do wypełnienia stosuje się emulsję
cementową, to zapewnia się również
wystąpienie sił przyczepności między
stalą i betonem; otrzymuje się tzw.
konstrukcje kablobetonowe z
przyczepnością.
ELEMENTY KABLOBETONOWE
Gdy ochrona antykorozyjna cięgien jest
zapewniana za pomocą smarów,
wosków lub smół niezapewniających
współpracy betonu i stali, wtedy
uzyskuje się tzw.
konstrukcje
kablobetonowe bez przyczepności
.
Konstrukcje, w których cięgna
sprężające są umieszczone poza
przekrojem betonowym nazywa się
konstrukcjami kablobetonowymi o
cięgnach zewnętrznych
.
ELEMENTY KABLOBETONOWE
Uwaga !
Wprowadzona siła sprężająca zmniejsza
się wskutek oddziaływania różnych
czynników podczas wykonywania
elementów oraz
z upływem czasu.
Oznacza to, że występują straty siły
sprężającej, które należy uwzględnić
w projektowaniu konstrukcji z betonu
sprężonego.
Beton i stal w konstrukcjach
sprężonych
BETON
W konstrukcjach strunobetonowych należy
stosować beton co najmniej klasy B37, a w
konstrukcjach kablobetonowych — co
najmniej klasy B30. Oprócz dużej
wytrzymałości beton powinien charakteryzować
się dużym współczynnikiem sprężystości, bardzo
dobrą przyczepnością do stali (szczególnie w
strunobetonie) oraz szczelnością.
Wymaga to m.in. zastosowania właściwego
cementu i kruszywa, starannego zagęszczenia
mieszanki betonowej oraz odpowiedniego
pielęgnowania betonu podczas jego dojrzewania.
Beton i stal w konstrukcjach
sprężonych
Do sprężania konstrukcji należy stosować
cięgna sprężające ze stali wysokiej
wytrzymałości. Wysoką wytrzymałość stali
sprężającej uzyskuje się przez zastoso wanie
przeróbki plastycznej (przeciągania na
zimno) i obróbki cieplnej (hartowania).
Stali sprężającej nie można spawać i
zgrzewać
.
Cięgna sprężające mogą stanowić
pojedyncze druty lub wykonane z nich —
skręcone mechanicznie — sploty.
.
Wykresy zależności σ—ε dla stali
sprężającej i zbrojeniowej.
Za górną granicę wytrzymałości stali
sprężającej przyjmuje się 2200 MPa.
Układy cięgien w elementach
STRUNOBETONOWYCH
Układy cięgien w elementach
KABLOBETONOWYCH
Klasa ekspozycji X0 XC1 XC2 i XC3 XC4 XD1 ÷ XD3
XS1 ÷ XS3
Minimalne grubości otule- 10 20 30 35 50
50
nią cięgien stalowych [mm]
Układy cięgien w elementach
KABLOBETONOWYCH
Układy cięgien w elementach
KABLOBETONOWYCH
STABILIZACJA KABLI SPRĘŻAJĄCYCH W PRZEKROJU
Cięgna w elementach KABLOBETONOWYCH
SPOSOBY KOTWIENIA KABLI SPRĘŻAJĄCYCH
WŁAŚCIWOŚCI BETONU
SPRĘŻONEGO.
1. Beton w całym przekroju pracuje na
ściskanie
, a wiec jego podstawowa
zaleta — duża wytrzymałość na ściskanie
— może być w pełni wykorzystana.
2. Do sprężenia należy stosować
stal o
wysokiej wytrzymałości
, gdyż straty
sprężania związane z odkształceniami
technologicznymi betonu występującymi z
upływem czasu wynoszą 250 ÷ 350 MPa.
W tej sytuacji stosowanie stali zwykłej
(mającej wytrzymałość około 7-krotnie
mniejszą niż stal sprężająca) byłoby
nieefektywne.
WŁAŚCIWOŚCI BETONU
SPRĘŻONEGO
3. Sprężenie powoduje wystąpienie naprężeń
przeciwnych do naprężeń od obciążeń, a
także
przeciwnych odkształceń
(ugięć).
Wpływa zatem na
zmniejszenie
ugięć elementu
, co jest dodatkową
zaletą konstrukcji z betonu sprężonego.
Dzięki temu elementy tych konstrukcji
mogą mieć duże rozpiętości,
konkurencyjność dla konstrukcji stalowych.
WŁAŚCIWOŚCI BETONU
SPRĘŻONEGO
4. Elementy z betonu sprężonego mogą mieć
mniejsze wymiary przekroju poprzecznego
niż odpowiednie elementy żelbetowe, a
tym samym być od nich lżejsze.
5. Konstrukcje z betonu sprężonego
charakteryzują się dużą
pracochłonnością wykonania.
6. Do sprężania niezbędne są specjalne,
skomplikowane urządzenia i odpowiedni
sprzęt.
ZASTOSOWANIE
KONSTRUKCJI
SPRĘŻONYCH
Konstrukcje z betonu sprężonego znalazły
zastosowanie we wszystkich rodzajach
budownictwa, zwłaszcza w budownictwie
przemysłowym i inżynierskim.
Wśród najczęściej stosowanych
elementów
z betonu sprężonego można
wymienić:
dźwigary
płyty dachowe,
płyty stropowe,
belki podsuwnicowe,
słupy elektroenergetyczne,
podkłady kolejowe.
ZASTOSOWANIE
KONSTRUKCJI
SPRĘŻONYCH
Wśród wykonywanych
konstrukcji
z
betonu sprężonego wymienić można:
1. mosty,
2. zbiorniki,
3. wieże telewizyjne,
4. obudowy bezpieczeństwa
reaktorów jądrowych i inne