Slajd 1

Zaburzenia tożsamości

płciowej

A. Silna i trwała identyfikacja z płcią przeciwną (nie

tylko pragnienie bycia)

•

Pragnienie i przekonanie, że jest się osobnikiem

płci przeciwnej

•

Chłopcy preferują styl ubierania się dziewcząt, a

dziewczęta chłopców

•

Preferowanie w zabawach ról typowych dla płci

przeciwnej, uporczywe fantazjowanie na temat

przynależności do płci przeciwnej

•

Pragnienie uczestnictwa w stereotypowych grach i

zabawach przynależących do płci przeciwnej

•

Preferowanie rówieśników płci przeciwnej

Przedwczesna aktywność

seksualna

• Przybiera różną formę w zależności

od wieku rozwojowego

• Każdy okres życia związany jest z

jakąś formą aktywności seksualnej

• Aktywność ta jest zbyt silna lub

częsta w stosunku do rówieśników

DSM-IV zaburzenia osobowości

•

Wiązka A

(dziwaczność, ekscentryczność) –

paranoidalne, schizoidalne i schizotypowe
zaburzenia osobowość

• Wiązka B

(dramatyczność) - antysocjalne,

borderline (pograniczne), histrioniczne i
narcystyczne zaburzenia osobowość

• Wiązka C

(lękliwość) - osobowość lękowa,

zależna,

anakastyczna

(obsesyjno-

kompulsywna) i bierno -zależna

ICD-10

zaburzenia osobowości

• swoiste

paranoiczna, schizoidalna, dyssocjalna,

chwiejna emocjonalnie, histrioniczna, anankastyczna,

lękowa (unikająca), zależna;

• mieszane i inne zaburzenia osobowości

tj. jest takie

zaburzenia, które sprawiają ogromne trudności

diagnostyczne, gdyż nie wyrażają się w określonych

wzorcach zachowania się czy cechach opisanych w

klasyfikacji swoistych zaburzeń osobowości (coś w

rodzaju worka);

• trwałe zmiany osobowości

na tle organicznego

uszkodzenia oun oraz bez takiego uszkodzenia a także

dwie podkategorie: trwałe zmiany osobowości po

katastrofach (po przeżyciu ekstremalnej sytuacji) oraz

trwałe zmiany osobowości po chorobie psychicznej

Kryteria rozpoznania ZO – DSM

Zaburzenie osobowości to trwały

wzorzec wewnętrznych doświadczeń

i zachowań, które w znaczącym

stopniu odbiegają od oczekiwań

występujących w kulturze, w której

żyje dana osoba.

Kryteria rozpoznania ZO

Wzorzec ten ujawniać się w co najmniej dwóch
spośród czterech następujących obszarów:

poznawczym (tzn. w sposobach postrzegania i
interpretowania siebie, innych ludzi i zdarzeń);

afektywnym (tzn. sile, stopniu zmienności i
adekwatności reakcji emocjonalnych);

funkcjonowaniu interpersonalnym;

kontroli impulsów;

Kryteria rozpoznania ZO

• B.

Wzorzec ten jest sztywny i przejawia się w wielu sytuacjach

osobistych i społecznych.

• C. Wzorzec ten prowadzi do klinicznie znaczącego cierpienia lub

ograniczenia w funkcjonowaniu społecznym, zawodowym bądź
innych sferach funkcjonowania osoby.

• D. Wzorzec ten jest stabilny i trwa długo, a jego powstanie

zaznacza się przynajmniej w okresie adolescencji lub wczesnej
dorosłości.

• E.

Przyczyny wystąpienia tego wzorca nie mogą być wyjaśnione

jako manifestacja lub konsekwencja innego zaburzenia.

• F. Wzorzec ten nie jest spowodowany fizjologicznymi skutkami

używania substancji (np. narkotyków bądź lekarstw) lub ogólnym
stanem somatycznym (np. urazem głowy).

OSOBOWOŚĆ

SCHIZOTYPOWA

Wzorzec funkcjonowania jest oparty na braku społecznych

interpersonalnych zdolności, przejawiający się poczuciem dyskomfortu i

ograniczonymi zdolnościami do tworzenia bliskich związków, jak i

zaburzeniami poznawczymi i ekscentrycznymi zachowaniami.

1) idee odniesienia (myśli ksobne);
2) dziwaczne przekonania lub magiczne myślenie, które wyznaczają

zachowania niezgodne z normami społecznymi;

3)     niezwykłe doświadczenia percepcyjne;
4)     dziwaczne myślenie i sposób mówienia(np. manieryzm);
5)     podejrzliwość lub idee paranoiczne;
6)     nieadekwatny, zawężony afekt;
7)     zachowania lub wygląd ekscentryczny lub dziwaczny;
8)     brak osób zaufanych i przyjaciół;
9)     silny niepokój w sytuacjach społecznych, który nie zmniejsz się wraz z

trwaniem znajomości.

OSOBOWOŚĆ

SCHOZOIDALNA

Wzorzec funkcjonowania jest oparty na wycofaniu z relacji

społecznych oraz słabej ekspresji emocji w sytuacjach
interpersonalnych.

Najważniejsze kryteria dla rozpoznania tego wzorca to:
1.

brak pragnienia i przyjemności z kontaktów z bliskich relacji z
innymi;

samotna aktywność w różnych sferach życia;

brak lub niewielkie zainteresowania kontaktami seksualnymi;

czerpanie przyjemności z niewielu obszarów życia;

poza krewnymi, brak bliskich osób;

okazywanie obojętności na pochwałę i krytykę

chłód emocjonalny

OSOBOWOŚĆ PARANOICZNA

Wzorzec funkcjonowania jest oparty na braku zaufania i podejrzliwości

wobec innych oraz interpretowaniu ich motywów jako wrogich.

1. uporczywie, bez podstaw, podejrzewa, że inni go wykorzystują i

oszukują

2. poddaje w wątpliwość i podważa lojalność i wiarygodność bliskich;
3. niechętnie zwierza się innym z lęku przed użyciem przez nich tych

informacji przeciwko niemu;

4. w życzliwych uwagach doszukuje się gróźb i prób poniżenia;
5. uporczywie chowa urazy tzn. nie wybacza krytyki czy zniewagi;
6. dostrzega ataki na siebie i swoje dobre imię, nawet tam gdzie ich

nie ma, reagując gniewem i kontratakiem;

7. permanentnie, pomimo braku podstaw, podważa wierność

małżonka lub partnera seksualnego

OSOBOWOŚĆ BORDELINE

Wzorzec funkcjonowania jest oparty na braku stabilności w relacjach

z innymi, w obrazie Ja i stanach afektywnych

gorączkowe wysiłki, aby uniknąć rzeczywistego lub

wyobrażonego porzucenia;

niestabilne relacje z innymi przechodzące od idealizacji do

dewaluacji;

zaburzenia tożsamości;

wyniszczające, impulsywne zachowania seksualne, nadużywanie

substancji psychoaktywnych, rozrzutność i itp.;

powtarzające się zachowania samobójcze i samookaleczanie się;

chroniczne poczucie pustki;

niestabilność afektywna spowodowana zmieniającym się

nastrojem;

nieadekwatnie intensywny gniew i trudności w jego kontroli;

objawy dysocjacyjne i związane ze stresem myśli paranoidalne

objawy dysocjacyjne i związane ze stresem myśli paranoidalne.

OSOBOWOŚĆ ANTYSPOŁECZNA

Wzorzec funkcjonowania jest oparty na braku poszanowania i

gwałcenia praw innych ludzi, pojawiający się po 15 roku życia.

nie podporządkowywanie się normom społecznym i prawnym;

kłamanie, używanie pseudonimów przestępczych,

oszukiwanie innych dla zysku i przyjemności;

impulsywność, niezdolność do planowania;

agresja ze skłonnością do bójek i napaści;

brak troski o bezpieczeństwo własne i innych;

brak odpowiedzialności w pracy zawodowej i

niedotrzymywanie zobowiązań finansowych;

brak poczucia winy wyrażający się obojętnością lub

racjonalizowaniem krzywdzenia innych.

OSOBOWOŚĆ NARCYSTYCZNA

Wzorzec funkcjonowania jest oparty na potrzebie bycia

podziwianym, braku empatii i pretensjonalności (w

zachowaniu i fantazji).

wyolbrzymianie swoich osiągnięć w stosunku do dokonań;

fantazjowanie o powodzeniu, doskonałości, urodzie;

przekonanie o własnej szczególności i niepowtarzalności;

wymaganie skrajnego podziwu dla własnej osoby;

poczucie posiadania specjalnych praw;

wykorzystywanie i instrumentalne traktowanie innych;

brak empatii; niechęć do rozpoznawania i uwzględniania

potrzeb innych;

zazdrości innym lub uważa, że inni mu zazdroszczą;

zachowuje się arogancko i wyniośle.

OSOBOWOŚĆ HISTRIONICZNA

Utrzymujący się wzorzec nadmiernej emocjonalności i poszukiwania

uwagi, pojawiający się już we wczesnym okresie życia.

Doświadcza dyskomfortu, gdy nie jest w centrum uwagi

Kontakty z innymi charakteryzują się uwodzeniem seksualnym
lub prowokacyjnymi zachowaniami

Nagłe zmiany i powierzchowna ekspresja emocjonalna

zwraca uwagę innych poprzez swój wygląd zewnętrzny

Impresyjny styl mówienie, przy barku dbałości o szczegóły

Dramatyzowanie, teatralność i przesada w ekspresji emocji

Podatność na sugestię, tj. łatwe uleganie wpływom innych

Uważanie związków za bardziej intymne niż w rzeczywistości są

OSOBOWOŚĆ UNIKAJĄCA

Zahamowanie społeczne, nieadekwatność odczuć i

nadwrażliwość na negatywną ocenę.

1. unikanie działalności zawodowej wymagającej kontaktów z

innymi ludźmi, w obawie przed krytyką, dezaprobatą lub

odrzuceniem;

2. nie angażowanie się w relacje z innymi ludźmi, chyba że

osoba jest pewna ich akceptacji i lubienia;

3. powściągliwość w kontaktach intymnych, z powodu lęku

przed zawstydzeniem lub wyśmianiem;

4. uporczywe myślenie o krytyce lub odrzuceniu ze strony

innych;

5. zahamowanie w sytuacjach społecznych, z powodu

poczucia własnej nieadekwatności;

6. postrzeganie siebie jako osoby o niskich kompetencjach

społecznych, nieatrakcyjnej i gorszej od innych;

7. niechętnie podejmuje nowe działania, bo mogą się one

okazać zawstydzające.

OSOBOWOŚĆ ZALEŻNA

Nadmierna potrzeba, prowadzącej do uległości i odczuwanie silnych

lęków separacyjnych.

1. trudności w podejmowaniu decyzji, korzystanie z wielu porad

ze strony innych;

2. potrzeba posiadania osób, które poczują się odpowiedzialne;
3. trudności w wyrażaniu sprzeciwu, z obawy przed utratą

oparcia ze strony czy ich dezaprobatą;

4. trudności w wykonywaniu czegoś samodzielnie, nie tyle z

powodu braku motywacji, co braku pewności swoich

możliwości i umiejętności;

5. robienie z własnej woli rzeczy nieprzyjemnych, w celu

zyskania miłości, troski i wsparcia

6. w samotności czuje się bezradna w opiekowaniu się sobą;
7. gdy jedna relacja się kończy, szybko nawiązuje inną relację, z

obawy przed brakiem wsparcia i opieki;

8. koncentruje się na lękach, że w sytuacji opuszczenia będzie

musiała sama o siebie zadbać.

OBSESYJNO-KOMPULSYWNA

Zaabsorbowanie porządkowaniem, perfekcjonizmem, kontrolą umysłową i

interpersonalną kosztem elastyczności, otwartości i skuteczności.

1. osoba jest pochłonięta porządkowaniem, planowaniem,

ustalaniem szczegółów;

2. wykazuje perfekcjonizm upośledzający jej efektywność działania;
3. nadmiernie poświęca się pracy i wydajności, wyrzekając się

rozrywek i kontaktów z innymi;

4. jest nadmiernie sumienna, skrupulatna i zupełnie sztywna w

kwestiach moralności i zasad;

5. nie jest w stanie pozbyć się starych, zużytych przedmiotów,

nawet wtedy gdy nie mają wartości sentymentalnej;

6. niechętnie zleca zadania innym;
7. wykazuje skąpstwo a pieniądze traktuje jak zabezpieczeni przez

ewentualną katastrofą;

8. przejawia sztywność i upór.

Zaburzenia somatoformiczne

przejawiają się:

• Skargami na dolegliwości fizyczne, głuchotę,

ślepotę, niedowład

• Nieznaną przyczyną neurologiczną czy

fizyczną

• Dowody na temat tego, że u podłoża

dolegliwości somatycznych występują

problemy natury psychicznej

• Obojętność na symptomy fizyczne - pacjenci

nie odczuwają w związku z posiadanymi

symptomami leku

• Brak świadomej kontroli nad objawem, czyli

nie symulują i świadomie nie oszukują

Klasyfikacja ICD-10

•

Zaburzenia somatoformiczne (czyli pod postacią

somatyczną) i dysocjacyjne należą do grupy zaburzeń

nerwicowych F-40 – F-48

•

Obok zaburzeń lękowych, obsesyjno-kompulsyjnych, PTSD

umieszczono zaburzenia dysocjacyjne: amnezja, fuga,

osłupienie dysocjacyjne, trans i opętanie, dysocjacyjne

zaburzenia ruchu, drgawki dysocjacyjne, dysocjacyjne

znieczulenia i utrata uczucia zmysłowego i inne (np.

Zespół Gensera, osobowość mnoga, konwersje wieku

dziecięcego i adolescencji)

•

Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną:

zaburzenia somatyzacyjne, hipochondryczne, dysfunkcje

autonomiczne pod postacią somatyczną, bóle

psychogenne

Konwersja (zwana histeryczną):

Jeden lub więcej objawów (deficytów) obejmujących

czynności ruchowe, czuciowe, sugerujący

schorzenia neurologiczne lub/i zaburzenia fizyczne

Występuje związek pomiędzy stresorami a

pojawiającymi się objawami

Objawy nie są wywołane celowe lub udawane

Źródeł zaburzeń nie można wyjaśnić chorobą,

zachowaniem usankcjonowanym kulturowo czy

użyciem substancji

Znaczne upośledzenie funkcjonowania

Nie ogranicza się do bólu czy dysfunkcji seksualnej i

nie można wyjaśnić innymi zaburzeniami

psychicznymi

Zaburzenia

somatyzacyjne:

Wielorakie skargi i długotrwałe schorzenia przed 30

r.ż., są powodem ciągłego korzystania z porad

lekarskich, upośledzają funkcjonowanie

Muszą być spełnione jedno z kryteriów, a objawy

mogą występować w różnych okresach

Cztery objawy bólowe

Dwa objawy żołądkowo-jelitowe (mdłości, wymioty,

krwawienia, biegunka)

jeden objaw seksualny (oziębłość, zaburzenia

erekcji i wytrysku, nieregularne miesiączki)

Jeden objaw pseudoneurologiczny (miejscowe

porażenia, nieczułość na dotyk lub ból, omdlenia,

padaczka

Psychalgia czyli zaburzenia

bólowe:

A. Ból w jednym lub kilku miejscach, którego

intensywność wymaga interwencji lekarskiej

B. Ból wywołuje klinicznie istotne pogorszenie

samopoczucia albo upośledzenie funkcjonowania

C. Zauważa się znaczenie czynników psychicznych
D. Objaw czy deficyt nie jest wywołany celowo ani

udawany

E. Ból nie da się wytłumaczyć innymi zaburzeniami

psychicznymi

Hipochondria:

A. Strach przed zachorowaniem lub przekonanie, że

jest się chorym na jakąś poważną chorobę na
podstawie błędnej interpretacji objawów

B. Objawy nie ustępują mimo pozytywnej diagnozy
C. Przekonanie o chorobie nie osiąga siły złudzeń i

nie ogranicza się do troski o wygląd

D. Objawu nie można wyjaśnić lękiem uogólnionym,

o-k, lękiem panicznym, depresją, lękiem
separacyjnym itp.

Zespół nadpobudliwości

psychoruchowej

• W klasyfikacji

DSM-IV wyróżnia się 3

zespoły deficytu
uwagi/nadpobudliwości ruchowej

zależności od dominujących objawów

• W klasyfikacji

ICD 10 2 zespoły

zaburzenia hiperkinetyczne

(zespoły

nadpobudliwości ruchowej);

zaburzenia aktywności i uwagi

Kryteria diagnostyczne

zespołów DSM

A. 1) Przynajmniej 6 (lub więcej) z

wymienionych objawów, dłużej niż 6 m-cy w

stopniu większym niż przewidzianym na

dany okres rozwojowy:

Zaburzenia uwagi

1. Dziecko nie zwraca uwagi na szczegóły lub

bezmyślnie popełnia błędy w nauce, pracy

lub innej aktywności

2. Często ma trudności w skupieniu uwagi na

wykonywanych zadaniach lub zabawach

3. Często sprawia wrażenie, że nie słucha

tego, co do niego mówi

4. Często nie przestrzega poleceń, nie kończy

zadań i obowiązków (co nie wynika z

przeciwstawiania się czy ich niezrozumienia)

5. Często ma trudności z organizacją

wykonywanych zadań i innych form aktywności

6. Często unika lub z dużym oporem angażuje się

w realizację zadań wymagających większego

wysiłku umysłowego

7. Często gubi przedmioty potrzebne do zajęć
8. Często rozprasza się na skutek działania S
9. Często nie pamięta o wielu sprawach na co

dzień

6 lub więcej objawów

nadpobudliwości i impulsywności w

ostatnich

6 miesiącach

Nadpobudliwość ruchowa

Często niespokojnie porusza rękami i

nogami lub „wierci się” podczas siedzenia

Często wstaje z miejsca, gdy ma siedzieć

Często biega lub wspina się w sytuacjach, w

których jest to niewłaściwe

Często ma trudności ze spokojnym

uczestnictwem w zabawach lub aktywności

rekreacyjnej

Często jest w ruchu i zachowuje się jakby

było „pobudzane jakimś motorem”

6. Często jest nadmiernie gadatliwe

Impulsywność:

7. Często odpowiada, zanim ktoś skończy pytanie
8. Często nie może doczekać się swojej kolejności
9. Często przerywa lub przeszkadza innym) np. w

rozmowach, grach)

B. Pewna część objawów występowała już przed

ukończeniem 7 roku życia zakłócając

funkcjonowanie dziecka

C. Objawy zakłócają funkcjonowanie osoby w

dwóch lub więcej środowiskach np. szkole, domu

Trzy typy

zespołu

1. Zespół deficytu uwagi/nadpobudliwości

ruchowej z przewagą zaburzeń uwagi

2. Zespół deficytu uwagi/nadpobudliwości

ruchowej z przewagą zaburzeń
nadpobudliwości i impulsywności

3. Zespół deficytu uwagi/nadpobudliwości

ruchowej typu łącznego

Document Outline