Nowe zagrożenia

Bioterroryzm

SARS 

Ptasia Grypa

 

 

Na przełomie XX i XXI wieku lawinowo zaczęło narastać 
zagrożenie terroryzmem i to w skali ogólnoświatowej

Zmasowany atak terrorystyczny na World Trade Center i 
Pentagon w dniu 11 września uświadomił całej 
ludzkości skalę zagrożenia terroryzmem, a atak 
biologiczny przy użyciu zarodników laseczek wąglika 
rozsyłanych drogą pocztową w USA w miesiąc później 
uświadomił społeczeństwom i państwom realną groźbę 
bioterroryzmu 

 

 

Należy pamiętać, że zastosowanie broni biologicznej 
przez terrorystów poza efektami psychologicznymi 
paniki i chaosu, masowymi zachorowaniami 
i śmiertelnością raczej nie będzie o wiązało się ze 
zniszczeniami w zakresie infrastruktury, pożarami, 
katastrofami lotniczymi itp.

Ataki wywołane tego rodzaju bronią mogą mieć 
katastroficzne konsekwencje w zakresie 
bezpieczeństwa zdrowotnego ludności, łącznie z 
masową śmiertelnością
     

Doskonalenie metod szybkiego i skutecznego 
reagowania na takie sytuacje może uratować wiele 
istnień ludzkich

Z wielu źródeł wiadomo, że organizacje terrorystyczne 
mają dostęp do broni biologicznej i w każdej chwili 
mogą jej użyć

 

 

Według nieoficjalnych źródeł z Departamentu Stanu - 
od 1997 roku nasiliły się działania przedstawicieli 
niektórych krajów arabskich, mające na celu pozyskanie 
z laboratoriów w państwach byłego ZSRR 
drobnoustrojów chorobotwórczych oraz  technologii ich 
hodowli

Są również sygnały o przypadkach kradzieży 
szczególnie niebezpiecznych mikroorganizmów 
z instytutów naukowych w Rosji, Gruzji i Kazachstanie

Według ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia 
organizacja terrorystyczna al-Quaida może mieć dostęp 
do zarodników laseczek wąglika, laseczek jadu 
kiełbasianego, a nawet wirusów ospy prawdziwej

 

 

Zastosowanie broni biologicznej w ataku 
terrorystycznym może nastąpić przez rozpylenie 
aerozolu, skażenie żywności, wody i/lub gleby

Obiektami takiego ataku mogą być wszystkie miejsca, 
w których gromadzi się ludność

Należy tu wymienić przede wszystkim: stacje metra, 
dworce kolejowe, porty lotnicze, centra handlowe, 
ośrodki zbiorowego żywienia, obiekty sportowe, 
budynki rządowe i publiczne, miejsca koncentracji 
wojsk, wiece wyborcze itp.

 

 

Szczególnie „wdzięcznymi” obiektami dla terrorystów 
są obiekty mające wydajne systemy wentylacyjne, 
a zwłaszcza stacje metra

W tych ostatnich występują specyficzne prądy 
powietrzne wywołane oprócz wentylacji także ruchem 
pociągów

Wiele symulacji wykonano z użyciem bakterii 
niepatogennych w metrze londyńskim, paryskim, 
moskiewskim i nowojorskim

W takich warunkach nawet niewielka liczba patogenów 
w formie aerozolu rozprzestrzenia się błyskawicznie 
w obrębie stacji i w jej otoczeniu, powodując zakażenie 
kilkudziesięciu tysięcy osób

 

 

Współczesne zagrożenie chorobami zakaźnymi może 

mieć trzy

źródła:

- bioterroryzm, 
- pojawienie się nowych patogenów wywołujących 

nieznane 

  dotychczas niebezpieczne choroby ("emerging 

diseases") oraz 

- nawrót znanych i zdawałoby się opanowanych chorób
  zakaźnych ("re-emerging diseases")

Broń biologiczna jest atrakcyjnym narzędziem w ręku 

terrorystów

tzn. jest ona łatwa w produkcji (niektóre jej rodzaje, 

np. zarodniki 

laseczek wąglika), bardzo tania, niezwykle skuteczna, 

łatwa do 

ukrycia i przenoszenia, niewidzialna w czasie ataku, 

niezwykle 

trudne jest szybkie rozpoznanie przyczyn zachorowań i 

zgonów, a 

tym samym wykrycie faktu jej użycia 

 

 

Zamiarem działania terrorystów stosujących broń 
biologiczną może być: 

-wywołanie epidemii, których skutkiem będzie wysoka 
śmiertelność, 

-wywołanie epidemii chorób, które mimo niewielkiej 
śmiertelności doprowadzą do znacznych strat 
społecznych i ekonomicznych, 

-wywołanie paniki społecznej, 

-spowodowanie paraliżu ekonomicznego danego kraju 
lub regionu

 

 

W przypadku użycia broni biologicznej możemy mieć do 
czynienia z patogenami już znanymi ("klasycznymi") 
bądź zmodyfikowanymi w sposób naturalny lub 
sztuczny oraz z czynnikami dotychczas nieznanymi, 
otrzymanymi przy użyciu metod inżynierii genetycznej

Patogeny biologiczne i wywoływane przez nie choroby 
na trzy kategorie: A, B i C

- Do kategorii A zaliczono czynniki, które cechuje 
wysoka zakaźność, łatwa metoda rozsiewu i łatwa 
transmisja, a wywołane przez nie choroby powodują 
wysoką śmiertelność, będąc ogromnym zagrożeniem 
dla zdrowia publicznego

Należą do niej: min. Bacillus anthracis (waglik), Variola 
virus (ospa prawdziwa), toksyna Clostridium botulinum 
(zatrucie jadem kiełbasianym), wirusy wywołujące 
gorączki krwotoczne (np. Ebola)

 

 

-Do kategorii B zaliczono patogeny wywołujące choroby 
o umiarkowanej zachorowalności i stosunkowo niskiej 
śmiertelności, ale przez możliwość masowych 
zachorowań stwarzające istotne problemy dla zdrowia 
publicznego

Wśród 10 grup patogenów znajdujących się w tej 
kategorii są m.in. dogodne do skażenia żywności 
(Salmonella sp.,Shigella sp.), wody (Vibrio cholerae), 
gronkowcowa enterotoksyna B

- Do kategorii C zaliczono patogeny nowo pojawiające 
się, których właściwości jeszcze nie są znane, włącznie 
z tymi, które mogą być otrzymane metodami inżynierii 
genetycznej specjalnie jako narzędzie ataku 
biologicznego (

wiadomo, że w niektórych krajach 

prowadzono i nadal prawdopodobnie prowadzi się badania nad 
uzyskaniem tych patogenów, stąd prawdopodobieństwo 
takiego ataku jest w pełni realne)

 

 

WYKAZ  NIEKTÓRYCH  SYTUACJI  STANOWIĄCYCH 

EPIDEMIOLOGICZNE  OZNAKI  UKRYTEGO  ATAKU  

BIOTERRORYSTYCZNEGO 

1. Duża liczba niewyjaśnionych zachorowań lub zgonów w 

zbliżonym czasie o podobnym obrazie klinicznym, 
dotyczących w szczególności występowania zmian na 
skórze i/lub błonach śluzowych, objawów uszkodzenia 
układu nerwowego, układu oddechowego, przewodu 
pokarmowego lub uszkodzeń wieloukładowych

2. Pojawienie się nowych (dotąd nie spotykanych) chorób 

wśród ludności na danym terenie 

3. Nagły, nieoczekiwany wzrost zachorowalności i 

umieralności z powodu znanych chorób

4. Zaobserwowanie nieskuteczności leczenia w rutynowej 

terapii występujących powszechnie chorób

 

 

5. Wystąpienie zachorowań w nietypowym dla nich 

sezonie i terenie geograficznym

6. Wystąpienie licznych nietypowych dla danego 

czynnika zakaźnego objawów chorobowych 

7. Nietypowy sposób transmisji chorób (aerosol, woda, 

żywność)

 

SCHEMAT POSTĘPOWANIA I WSPÓŁPRACY W 

PRZYPADKU ZAGROŻENIA NIEBEZPIECZNĄ CHOROBĄ 

ZAKAŹNĄ ORAZ

BIOTERRORYZMEM 

1. Zgłoszenia się do lekarza (lekarza pierwszego 

kontaktu, lekarza pogotowia ratunkowego lub lekarza 
w szpitalu)

2.   Lekarz podejrzewający zakażenie niebezpieczną 

chorobą zakaźną powiadamia telefonicznie 
Powiatowego Inspektora Sanitarnego (PIS)

 

 

 

4. PIS powiadamia telefonicznie Wojewódzkiego 
Inspektora Sanitarnego, Powiatowe Centrum 
Zarządzania Kryzysowego, Policję, Państwową Straż 
Pożarną (PSP) oraz dyrektora właściwego terenowo 
szpitala

Służby te powiadamiają przedstawicieli kolejnych ogniw 
wg. schematu organizacyjnego (zgodnie z podległością 
służbową, aż do przedstawicieli szczebla 
ministerialnego)

5. Postępowanie w szpitalu z chorym, podejrzanym o 
szczególnie niebezpieczną chorobę, osobami z kontaktu 
zgodne z wytycznymi konsultanta krajowego w zakresie 
chorób zakaźnych 

6. Postępowanie ze zwłokami osób zmarłych z powodu 
choroby zakaźnej zgodnie z obowiązującymi przepisami 
sanitarnymi

 

 

JAK POSTĘPOWAĆ W PRZYPADKU OTRZYMANIA 

PRZESYŁKI NIEWIADOMEGO POCHODZENIA

W przypadku otrzymania jakiejkolwiek przesyłki 
niewiadomego pochodzenia lub budzącej podejrzenia z 
jakiegokolwiek innego powodu (brak nadawcy, przesyłka 
pochodzi od nadawcy lub z miejsca z którego nie 
spodziewamy się)

należy:
1. Nie otwierać tej przesyłki !

2. Umieścić tę przesyłkę w grubym (podwójnym) worku 
plastikowym, szczelnie zamknąć (zawiązać) i zakleić 
taśmą klejącą

3. Paczki nie należy przemieszczać. Należy pozostawić ją 
na miejscu

4. Powiadomić lokalny posterunek policji (nr policji: 997 
lub 112)   
lub straż pożarną (tel. nr 998) 
Służby te podejmą wszystkie niezbędne kroki w celu 
bezpiecznego przejęcia przesyłki

 

 

W przypadku, gdy przesyłka została otwarta i zawiera
jakąkolwiek podejrzaną zawartość w formie stałej 

(proszek, galareta, 

pianka) lub płynnej należy:

1. Nie naruszać tej zawartości: nie rozsypywać, nie 

przenosić, nie dotykać, nie wąchać, nie powodować 
ruchu powietrza w pomieszczeniu (wyłączyć systemy 
wentylacji i klimatyzacji, zamknąć okna)

2. Całą zawartość umieścić w podwójnym

 

worku 

plastikowym,  

    zamknąć go i zakleić taśmą 

3. Dokładnie umyć ręce

4. Bezzwłocznie powiadomić lokalny posterunek policji (nr 

997; 112) 

    lub straż pożarną (tel. nr 998) 

Po przybyciu właściwych służb należy bezwzględnie 

stosować się do ich zaleceń

 

 

S A R S

SARS (ang. Severe Acute Respiratory Syndrome –  tj. 
zespół ostrej ciężkiej niewydolności oddechowej

Rodzaj nietypowego zapalenia płuc, które po raz 
pierwszy pojawiło się w końcu 2002 roku w prowincji 
Guangdong, na południu Chin. 

Informacje o tej nowej chorobie pojawiły się dopiero 
wtedy gdy zachorowali pierwsi pacjenci w Hongkongu i 
Wietnamie

Pierwszy raz rozpoznał chorobę lekarz WHO, Carlo 
Urbani, który diagnozował 48-letniego biznesmena z 
nieznanym schorzeniem wyglądającym na zapalenie 
płuc

Lekarz uległ zakażeniu od niego ww. chorego i zmarł w 
marcu 2003 roku w Tajlandii. Po pewnym czasie choroba 
rozprzestrzeniła się drogą podróży lotniczych na inne 
kraje świata

Do chwili obecnej śmiertelność w przypadku 
zachorowania na SARS jest oceniana na około 7%.

 

 

Czynnik etiologiczny : choroba ta jest wywoływana 
przez nowo odkrytego wirusa zwanego  wirusem SARS   

Źródło zakażenia : chory człowiek

Drogi zakażenia : choroba rozprzestrzenia się drogą 
kropelkową, jednak nie da się także wykluczyć, że 
może też rozprzestrzeniać się poprzez kontakt z 
przedmiotami z otoczenia pacjenta zanieczyszczonymi 
wydzielinami chorego

Okres wylęgania : najczęściej w 2-7 dni po zakażeniu 
(sporadycznie 10 dni) dochodzi do wystąpienia 
objawów

Objawy : Początkowe objawy zachorowania 
przypominają grypę (gorączka powyżej 38°C, bóle 
mięśniowe, osłabienie, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, 
kaszel, ból gardła).  W dalszym okresie choroby 
dochodzi do rozwoju atypowego zapalenia płuc z ciężką 
dusznością. W około 20% przypadków występuję ciężka 
niewydolność oddechowa, która u około 5-7% 
przypadków prowadzi do zgonu

 

 

Ważnym w ustaleniu przyczyny choroby jest ustalenie 
kontaktu chorego w ciągu ostatnich 10 dni z inną osobą 
chorą na SARS lub powrót z terenów zachorowań na 
SARS (Chiny, Hongkong, Wietnam, Singapur) 

Zapobieganie :

- Pacjenci, zgodnie z zaleceniami WHO powinni być 
izolowani w   
  oddziale chorób zakaźnych z zachowaniem 
rygorystycznych  
  barier epidemicznych ( zachowaniem ścisłego reżimu 
sanitarnego)

- Stosowanie kwarantanny w przypadku osób ze 
styczności z 
  chorym

 

 

 PTASIA GRYPA

       

To choroba zakaźna, która atakuje ptactwo dzikie jednak 
w sporadycznych przypadkach przekracza barierę 
gatunku i może atakować ludzi

Wirus H5N1 wywołał największą liczbę ciężkich 
przypadków choroby i zgonów wśród ludzi. W 
przeciwieństwie do zwykłej grypy sezonowej, która w 
większości przypadków wywołuje jedynie łagodne objawy 
ze strony układu oddechowego, infekcja wywołana 
wirusem H5N1 ma zwykle ostry przebieg i charakteryzuje 
się szybkim pogorszeniem stanu zdrowia oraz wysoką 
śmiertelnością

Do chwili obecnej ponad połowa zarażonych ludzi tym 
wirusem zmarła
Wysoko niebezpiecznym jest fakt możliwości zmutowania 
wirusa H5N1 do formy łatwo infekującej ludzi i szybko 
rozprzestrzeniającej się z osoby na osobę. Taka sytuacja 
mogłaby doprowadzić do światowej katastrofy 
(pandemii)

 

 

Pierwsze przypadki zakażenia ludzi wirusem H5N1 – 
ptasiej grypy – wystąpiły w 1997 roku w Hongkongu. 
Zachorowało wówczas 18 osób, z których 6 zmarło. 

Jej epidemie wybuchają najczęściej w krajach Azji 
Południowo-Wschodniej

Od chwili pojawienia się wirusa, do września 2008 roku 
zakażeniu uległo na świecie 387 osób, z czego 245 
zmarło 
Najwięcej przypadków tej choroby u ludzi stwierdzono w 
Indonezji – 137 (112 zgonów), Wietnamie – 106 (52 
zgony) i 
Egipcie – 50 (22 zgony)

Stwierdzono, że przyczyną wystąpienia choroby u ludzi 
był bliski kontakt z zakażonym drobiem

 

 

Czynnik etiologiczny : 
Wysoce patogenna odmiana wirusa grypy typu H5N1

Źródło zakażenia : Głównym źródłem zagrożenia dla 
zdrowia ludzi i zwierząt (drobiu) są ptaki wolnożyjące 
(głównie ptaki wodne), będące bezobjawowymi 
nosicielami wirusa ptasiej grypy 

Drogi zakażenia :Człowiek może zakazić się wirusem 
grypy ptaków poprzez bardzo bliski bezpośredni kontakt 
z zakażonym drobiem, bądź z powierzchniami i 
przedmiotami zanieczyszczonymi jego
odchodami
Bezpośredni kontakt oznacza przenoszenie lub 
przebywanie w odległości do 1 metra od ptaków, bądź 
też ich odchodów (ptaki wydalają wirusa z kałem)
Jak dotąd najwięcej przypadków zakażenia u ludzi 
odnotowano na obszarach wiejskich i podmiejskich, 
gdzie w wielu gospodarstwach utrzymuje się małe stada 
drobiu, który wędruje swobodnie, czasem wchodząc do 
domów lub pojawiając się w miejscach, w których bawią 
się dzieci

 

 

Okres wylęgania : średni czas od narażenia na 
zakażenie do wystąpienia objawów wynosi około 3-5 
dni (maksymalnie 7 dni)

Objawy  : 

Główne objawy, które występują przy zakażeniu 
człowieka wirusem H5N1 to m.in.:

- podwyższenie temperatury ciała do 38 C lub powyżej,
- kaszel
- trudności w oddychaniu
- bóle mięśni, stawów
- ból gardła
- katar
- zapalenie spojówek

 

 

Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia, które pozwalają 
zmniejszyć ryzyko zakażenia:

- Zaleca się unikanie kontaktu z wszelkim ptactwem niezależnie 
od stanu jego zdrowia  (unikaj miejsc, gdzie występują duże 
skupiska ptaków – ferm, kurników, stad gołębi na placach)

- Osoby, które muszą pracować z ptakami powinny nosić maski i 
kombinezony chroniące przed pyłem unoszącym się ze ściółki, a 
także dbać o higienę

- Należy myć i dezynfekować ręce po każdorazowym zetknięciu z 
ptactwem, zarówno dzikim, jak i hodowlanym

- Nie należy spożywać mięsa drobiowego, przetworów 
drobiarskich i jaj nie poddanych odpowiedniej obróbce cieplnej w 
temperaturze minimum 70°C

- Drób z zarażonych stad musi być niszczony i nie może być 
przeznaczony do spożycia przez ludzi ani przez zwierzęta nawet 
po przetworzeniu

 

 

Ponadto zaleca się:

• w przypadku wystąpienia objawów chorobowych 
(podwyższona temperatura ciała, kaszel, duszności, 
bóle mięśniowo-stawowe) – natychmiastowy kontakt z 
lekarzem

• poddanie się szczepieniu p/grypie sezonowej co 
najmniej 14 dni przed wyjazdem do krajów, w których 
występują ogniska ptasiej grypy