Metody nauczania
wspomagające rozwój ucznia
upośledzonego umysłowo
Metody nauczania
wspomagające rozwój ucznia
upośledzonego umysłowo
Metody nauczania w
oligofrenopedagogice
Z uwagi na indywidualne ograniczenia
rozwojowe uczniów niepełnosprawnych
intelektualnie uzasadnione staje się poszukiwanie
skutecznych metod nauczania na płaszczyźnie
oligofrenopedagogiki.
Zarówno z lektur literatury specjalistycznej, jak i
własnych doświadczeń wiemy, iż uczniowie
upośledzeni umysłowo potrzebują doboru takich
metod, które w ich rozumieniu będą sprawiały, że
lekcja nie będzie monotonna a
przekazywane treści (dydaktyczno - wychowawcze)
będą zrozumiałe na ich poziomie komunikacji.
Definicja metody
Spośród wielu definicji metod na uwagę zasługują
stanowiska ojców dydaktyki Wincentego Okonia i
Czesława Kupisiewicza z uwagi na podkreślenie
znaczenia w nauczaniu indywidualnych możliwości
rozwojowych ucznia oraz umiejętności posługiwania
się zdobytą wiedzą w codziennym życiu
Metoda w nauczaniu to, „systematycznie
stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami,
umożliwiający uczniom opanowanie wiedzy z
umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, jak
również rozwijanie zdolności i zainteresowań
umysłowych” [Cz. Kupisiewicz, 1976, str. 154].
Definicja metody c.d.
Wincenty Okoń wskazuje, iż dobór metod nauczania
zależy w szczególności od wieku ucznia, celów, zadań
i treści nauczania.[ W. Okoń, 1970, str. 194]
Stanisław Nalaskowski [2000], proponuje postrzeganie
metod nauczania przez pryzmat teorii komunikacji,
mówi o tym, iż nauczyciel stosuje pewne strategie,
które mają pomóc w zrozumieniu przez uczniów
materiału nauczania. Poprzez stosowanie danej
metody nauczyciel wysyła w kierunku ucznia
komunikat i w zależności od indywidualnych
możliwości odbiorcy zostanie, ten komunikat
odczytany /lub nie/ i zinterpretowany. Poprawność
interpretacji wskazuje na właściwy dobór metody
nauczania. Po raz kolejny pojawia się tutaj problem
indywidualizacji metod nauczania.
Definicja metody c.d.
Nie należy, więc mówić o skutecznej/skutecznych
metodach nauczania. Optymalne są takie, które dają
najlepsze wyniki w najkrótszym czasie.
W celu optymalizacji osiągnięć indywidualnych ucznia
oraz uzyskania jak najlepszych efektów
wychowawczych przy uszanowaniu indywidualnych
możliwości ucznia, dydaktycy proponują
„organizowanie aktywności uczniów” i „wychowanie
przez aktywne uczestnictwo”[Maria Dudzikowa, 1987].
Zgodnie z definicją zawartą w Słowniku języka polskiego,
aktywizacja nauczania to „metoda nauczania
polegająca na wyrabianiu w uczniu aktywnego
stosunku do nauki, wdrażaniu do samodzielnej pracy”.
[ Słownik języka polskiego, 1996, Tom I, str. 25]
Definicja metody c.d.
Janina Wyczesany wskazuje na rolę nauczyciela
wychowawcy w procesie poszukiwania i doboru
nowych metod nauczania oraz dostosowywania ich
do psychiki osoby upośledzonej umysłowo.
„Nauczyciel może zapewnić postęp w edukacji
specjalnej wobec proponowanych rozwiązań tylko
poprzez specjalne środki wychowawcze i
pedagogiczne. Istnieje zależność wprost
proporcjonalna – im więcej empatii, bezwarunkowej
akceptacji i autentyczności nauczyciela –
wychowawcy, tym lepsze wyniki jego pracy.”[J.
Wyczesany, 2006, str.159].
W centrum modelu obrazującego zadania nauczyciela J.
Wyczesany podkreśla stwarzanie warunków do
wyzwalania różnych form aktywności uczniów.
Definicja metody c.d.
Nauczyciel wychowawca powinien uszanować
indywidualny rozwój dziecka, być otwarty na
potrzeby uczniów w szczególności zachęcać do
aktywnego podejmowania działań.
Z uwagi na tak wielką potrzebę wyzwalania
aktywności własnej uczniów niepełnosprawnych
intelektualnie, przełamywania ich lęków i
zahamowań a zarazem poszanowania ich
autonomii i godności nieocenione jest
wprowadzanie aktywizujących metod nauczania.
METODA DOBREGO STARTU
Założenia i cele metody
Założeniem Metody Dobrego Startu jest
jednoczesne rozwijanie funkcji językowych, funkcji
spostrzeżeniowych: wzrokowych, słuchowych,
dotykowych, kinestetycznych (czucie ruchu) i
motorycznych oraz współdziałania między tymi
funkcjami czyli integracji percepcyjno- motorycznej.
Są to funkcje, które leżą u podstaw złożonych
czynności czytania i pisania. Usprawnianie w tym
zakresie, jak również kształtowanie lateralizacji i
orientacji w prawej i lewej stronie ciała jest wskazane
dla dzieci przygotowujących się do nauki czytania i
pisania, natomiast jest niezbędne dla dzieci, u
których występują opóźnienia rozwoju tych funkcji.
Cele i założenia metody c.d.
Ćwiczenia prowadzą do większej harmonii rozwoju
psychoruchowego: wyższego poziomu rozwoju i
współdziałania funkcji intelektualnych (mowy,
myślenia) i instrumentalnych (spostrzeżeniowo-
ruchowych). Dzięki temu dochodzi do prawidłowego
wykonywania czynności ruchowych we właściwym
czasie i przestrzeni, w harmonii z czynnościami
poznawczymi, w tym językowymi.
Doskonalenie integracji percepcyjno- motorycznej i
kompetencji językowych ułatwia naukę czytania i
pisania wszystkim dzieciom.
Natomiast wyrównywanie dysharmonii rozwojowych
w przypadku dzieci „ryzyka dysleksji” może
skutecznie zapobiegać niepowodzeniom szkolnym.
Cele i założenia metody c.d.
Metoda ta ma nie tylko aspekt profilaktyczno-
terapeutyczny, ale również aspekt
diagnostyczny. Na podstawie obserwacji
zachowania dziecka, analizy trudności
występujących przy wykonywaniu ćwiczeń oraz
popełnionych błędów pozwala wnioskować o ich
przyczynach, to znaczy rodzaju i głębokości
zaburzeń.
Formy Metody Dobrego Startu
I. Piosenki i rysunki (proste wzory i piosenki) – dla
najmłodszych dzieci do wspierania rozwoju, w
szczególności:
-dla dzieci od czwartego roku życia oraz dzieci starszych
opóźnionych w rozwoju, Program „Piosenki do rysowania”
II. Piosenki i znaki (złożone wzory, kształty literopodobne
i piosenki) – dla dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym
w celu przygotowania do nauki czytania i pisania, w
szczególności:
dla dzieci 6-7-letnich w klasach „0”,
dla dzieci „ryzyka dysleksji”,
dla dzieci starszych, w okresie poprzedzającym naukę liter.
III. Piosenki i litery (litery z alfabetu łacińskiego i litery
specyficznie polskie oraz piosenki)- dla dzieci
rozpoczynających naukę czytania i pisania w klasie „0” i
„I” oraz uczniów dyslektycznych.
Struktura zajęć prowadzonych Metodą
Dobrego Startu
Wspólny dla wszystkich form Metody Dobrego Startu
model struktury zajęć stanowi podstawę do ich
prowadzenia. Powinien być on jednak zmieniany i
dostosowywany do potrzeb dzieci, z którymi
pracujemy.
Stosowanie MDS wymaga elastyczności, twórczego
myślenia i działania. Nie znosi rutyny i sztywnego
korzystania ze schematów, które tworzą
podstawową konstrukcję dla budowania własnej
koncepcji zajęć.
Struktura zajęć MDS jest następująca:
I. Zajęcia wprowadzające.
II. Zajęcia właściwe:
- ćwiczenia ruchowe,
-ćwiczenia ruchowo-słuchowe,
-ćwiczenia ruchowo- słuchowo-wzrokowe
III. Zajęcia końcowe.
Zajęcia wprowadzające
Podczas zajęć wprowadzających dzieci
koncentrują uwagę na rozpoczynających się
ćwiczeniach i usprawniają niektóre funkcje
psychomotoryczne, głównie językowe, motorykę
oraz orientację w schemacie ciała i przestrzeni.
Zaczynamy od ćwiczeń koncentracji uwagi i
orientacji w schemacie ciała i przestrzeni.
Mogą mieć one formę przywitania i zabawy
ruchowej. Dzieci uczą się rozróżniać i nazywać
części ciała, odróżniać prawe i lewe części ciała.
Ćwiczenia stwarzają okazję do utrwalania
orientacji w przestrzeni, odróżniania kierunków.
• Następnie dzieci uczą się nowej piosenki, która
będzie towarzyszyła dalszym zajęciom. W rozmowie z
nauczycielką omawiana jest treść piosenki,
wyjaśniane są trudne słowa. Daje sposobność do
rozwijania mowy dziecka.
• W „zabawie w zagadki” nauczycielka
wykorzystuje tekst piosenki do rozwijania kompetencji
językowej podczas wykonywania zadań na materiale
werbalnym: słów, ich cząstek fonologicznych i
morfologicznych oraz zdań –wypowiedzeń.
• Kompetencja językowa rozwijana jest na trzech
płaszczyznach: fonologicznej, syntaktycznej i
semantycznej. W ćwiczeniach wykorzystywany jest
materiał językowy: zdania, słowa, sylaby, cząstki
śródsylabowe.
Zajęcia właściwe
Zawierają one trzy rodzaje ćwiczeń.
Ćwiczenia ruchowe: związane z wprowadzanym pojęciem
ćwiczenia orientacji przestrzennej i kierunkowej: orientacja w
kierunkach związanych z własnym ciałem, poruszanie się w
przestrzeni, działanie w niej - zmiana pozycji, umiejętność
utrzymywania równowagi;
ćwiczenia motoryki dużej: rozwijanie sprawności ruchowej
całego ciała, ćwiczenia ruchów globalnych wykonywanych
jedną kończyną (tylko lewą, tylko prawą), dwoma
kończynami jednocześnie i naprzemienne szybkie ruchy na
zmianę z wolnymi - nauka regulowania tempa czynności
ruchowych;
ćwiczenia motoryki małej: ćwiczenia rozwijające motorykę
rąk, ćwiczenia palców, dłoni, nadgarstka przy pomocy
zabaw ruchowych, rzucanie, toczenie, chwytanie,
ukierunkowywanie ruchów manipulacyjnych,
konstrukcyjnych, dydaktycznych, plastycznych.
Ćwiczenia ruchowo - słuchowe:
związane z wystukiwaniem rytmu śpiewanej przez siebie piosenki,
zadaniem jest:
nadanie odpowiedniego rytmu wypowiadanym sylabom przy
pomocy instrumentów, bębenka, dzwonka, talerzy, cymbałków itp.,
różnicowanie liczby dźwięków,
nauka kojarzenia ilości np. uderzeń bębenka to jest liczby
bodźców słuchowych z ilością sylab danego wyrazu czyli z
bodźcami wzrokowymi
odtwarzanie przez dzieci rytmu za pomocą klaskania lub
wytupywania, czy skrętów głowy lub innych czynności
wykonywanych za pomocą pięści, dłoni i palców, łokci, wreszcie
całego ciała, w rytm śpiewanej piosenki (wykorzystujemy woreczki
z grochem, piaskiem, sznurki, wstążki, szarfy, instrumenty
muzyczne, itp.),
układanie wyrazu z liter i czytanie ułożonego wyrazu,
ćwiczenia utrwalające poprawną wymowę wprowadzonego
wyrazu, ze szczególnym uwzględnieniem artykulacji ćwiczonej
głoski.
Ćwiczenia ruchowo- słuchowo- wzrokowe:
demonstracja wzoru litery ( kierunek, kolejność ruchów
wykonywanych podczas pisania poszczególnych elementów
litery),
demonstracja sposobu pisania litery, z równoczesną wymową
sylabową wyrazu,
polisensoryczne uczenie się wzoru graficznego litery na różnych
fakturach (dziecko uczy się wielozmysłowo: przez dotyk, ruch,
wzrok, słuch), wodzenie ręką dziecka po wzorze, samodzielne
wodzenie ręką przez dziecko po wzorze litery po wzorze wyrazu,
reprodukowanie wzoru:
z wykorzystaniem różnorodnych form i technik: od pisania w
powietrzu, na podłodze, na dużych formatach papieru, po małe,
ograniczone liniaturą, wymagające większej precyzji i uwagi,
wykorzystanie różnych narzędzi graficznych, od kredy, węgla,
mazaka po ołówek lub kredkę.
wystawa prac dzieci, omówienie ich i pochwała.
Zajęcia końcowe
Na zakończenie przeprowadzamy krótkie ćwiczenia
wyciszające i ćwiczenia logopedyczne – oddechowe i
usprawniające artykulatory.
Organizacja zajęć
Zajęcia Metodą Dobrego Startu zazwyczaj prowadzone
są z grupą dzieci, która może mieć różną ilość.
Zajęcia można również prowadzić indywidualnie.
Pomoce do zajęć
1. do zajęć wprowadzających:
- konkretne przedmioty związane z treścią piosenki
- obrazek objaśniający treść piosenki
2. do ćwiczeń ruchowo – słuchowych:
- woreczki i wałeczki wypełnione ziarnem, kaszą, grochem
- sznurki, gumki, wstążki, szarfy, balony, chusteczki,
gazety
- instrumenty muzyczne lub przedmioty, które mogą je
zastąpić, np.
plastikowe butelki, kubki
Pomoce do zajęć c.d.
3. do ćwiczeń ruchowo – słuchowo – wzrokowych:
- wzór /litera/ narysowany grubym mazakiem na kartce
lub wykonany z materiału o wyrazistej fakturze
- taca z kaszą manną
- tablica i kreda
- arkusz papieru pakowego, kartka z bloku rysunkowego
formatu A-4 oraz zeszyt czysty i zeszyty w linie
- różne narzędzia: mazaki różnej grubości, kredki
świecowe, ołówek, pędzle, długopis;
- karty do ćwiczeń (z publikacji „Piosenki do rysowania”,
„Od piosenki do literki”.
„OD PIOSENKI DO LITERKI ”
Z programu można korzystać pracując:
w klasie „0”
w klasie pierwszej
w zespole korekcyjno- kompensacyjnym ( w przedszkolu
i w szkole)
w szkole specjalnej
z jednym dzieckiem.
W skład materiałów wchodzą: podręcznik, teczka z
wzorami liter, karty ćwiczeń oraz obrazki do
kolorowania, kasety z piosenkami w wersjach wokalno-
instrumentalnej i instrumentalnej, zeszyt z piosenkami
w opracowaniu na fortepian.
Przebieg zajęć
Zajęcia wprowadzające powinny zawierać:
Powitanie
Ćwiczenia orientacji w schemacie ciała i przestrzeni
Opracowanie piosenki i ćwiczenie funkcji językowych
Zajęcia właściwe:
1.Ćwiczenia ruchowe
2.Ćwiczenia ruchowo
- słuchowe
3.Ćwiczenia ruchowo – słuchowo – wzrokowe
-demonstrowanie litery
-pokaz sposobu pisania litery
-polisensoryczne uczenie się litery
-reprodukowanie litery
Zajęcia końcowe:
1.ćwiczenia wyciszające
scenariusze w podręczniku proponują między innymi
wykorzystanie w tym etapie instrumentalne wersje piosenek.
Bogdanowicz M., Metoda Dobrego startu, WSiP, Warszawa 2005
Bogdanowicz M., Barańska M., Jakucka E., Metoda Dobrego
Startu. Od piosenki do literki, Wydawnictwo Harmonia,
Gdańsk 2005.
Bogdanowicz M., Barańska M., Jakucka E., Metoda Dobrego
Startu Od wierszyka do literki, wydawnictwo Harmonia,
Gdańsk 2006.
Bogdanowicz M., Barańska M., Jakucka E., Metoda Dobrego
Startu piosenki do rysowania. Podręcznik, Wydawnictwo
Harmonia, Gdańsk 2006.
Scenariusz zajęć
TEMAT: „Góral Grzegorz”- opracowanie litery G,
CELE OGÓLNE:
- opracowanie nowej litery
- rozwijanie funkcji wzrokowych, słuchowych,
językowych, dotykowo – kinestetycznych (czucie dotyku
i ruchu ) i motorycznych, oraz ich współdziałanie
- kształtowanie lateralizacji ( doskonalenie ręki wiodącej
) oraz orientacji w schemacie ciała i przestrzeni
- rozwijanie kompetencji językowej dzieci poprzez
różnicowanie i rozpoznawanie dźwięków mowy – głosek,
sylab oraz dokonywanie analizy i syntezy
- wzbogacanie słownika dziecka
CELE OPERACYJNE: dziecko ...
- potrafi rozpoznawać i nazywać części ciała
- potrafi pokazywać na mapie, gdzie są góry
- wie, gdzie umieścić napisy do globalnego
czytania
( hale, owce, baca, Tatry)
- potrafi zrobić analizę i syntezę dźwiękową
wyrazów
- zna literę G, g
- potrafi śpiewając piosenkę jednocześnie
rytmicznie kreślić wzór (literę) różnej wielkości na
różnorodnych płaszczyznach
- umie zachować porządek w miejscu swojej pracy
METODY:
- czynne - zadania stawiane do wykonania
- słowne - objaśnienia, instrukcje
- oglądowe - obserwacja, pokaz
FORMA:
- z całą grupą
- indywidualna
ŚRODKI WSPOMAGAJĄCE DZIAŁANIE:
- mapa Polski, napisy do globalnego czytania, gazetka –
baca wypasa owce na halach,
- wiersz J. Porazińskiej „ Góry, nasze góry ‘’, piosenka pt.
„Góral Grzegorz”,
- sznurek dla każdego dziecka, woreczki z grochem,
instrumenty muzyczne – grzechotki, wykonane z kubeczków
po jogurcie, wzory litery G, g – o wyrazistej fakturze,
- karty A4 z wzorami litery, tacki z kaszą manną, kartki z
bloku, kartki z liniami: szerokimi i wąskimi, kredki świecowe,
ołówki, długopisy
PRZEBIEG:
ZAJĘCIA WPROWADZAJĄCE:
1.Powitanie – „ Witam wszystkich, którzy ...’’ – budzenie
więzi w grupie
2.„Głowa , ramiona ...’’ – rozpoznawanie i nazywanie
części ciała.
3.„Góry, nasze góry”- słuchanie wiersza J. Porazińskiej,
wykorzystanie gazetki, wytłumaczenie pojęć: hale, baca.
Góry, nasze góry. Hale, nasze hale.
Kto nas zna tak dobrze, jako my, górale.
Góry, nasze góry. Wy, wysokie szczyty.
Kto was przewędrował? Góral rodowity.
-
Czym zajmuje się góral z naszej gazetki? ( pasie owce )
- Gdzie je wypasa? ( na halach )
- Co to są hale? (górskie łąki )
- Jak nazywa się góral , który zajmuje się wypasem owiec
na halach ? ( baca )
- Jak wyglądają góry? ( są wysokie, strome,
niebezpieczne )
Czytanie globalne napisów: hale, baca, owce, Tatry
4.Posłuchajcie piosenki pt. „Góral Grzegorz” i całym
zdaniem odpowiedzcie na pytanie:
- Gdzie mieszka wujek Agaty? ( w górach )
- Kogo wujek zaprosił w góry? ( Agatę i jej tatę )
- Co góral Grzegorz chce pokazać Agacie i jej tacie?
(piękne widoki )
6. Wypowiedzcie słowo GÓRALKA opuszczając ostatnią sylabę.
-Jakie słowo powstało? GÓRAL
- Powtórzcie to słowo opuszczając ostatnią głoskę.
- Jakie słowo powstało? GÓRA
7.Zamknijcie oczy i posłuchajcie powoli wypowiadanych słów
piosenki. Gdy usłyszycie głoskę g, na chwilę podnieście rękę.
8.Posłuchajcie kolejnych głosek i wymieńcie słowo, które
tworzą:
G-Ó-R-K-A P-A-G-Ó-R-E-K
9.Podajcie przykłady słów, w których głoska g jest na
początku.
10. Zapamiętajcie – głoska g jest spółgłoską.
ZAJĘCIA WŁAŚCIWE:
1.ćw. ruchowe - Kto chce wędrować po górach musi być
silny i zdrowy. Wykonajcie następujące ćwiczenia: 5
przysiadów, 10 skłonów, 10 wymachów ramion, 5 wysokich
podskoków.
Turysta, który wędruje po górach musi umieć zawiązać na
linach węzły. Poćwiczcie wiązanie węzłów na sznurkach.
2.ćw. ruchowo – słuchowe - Wyobraźcie sobie, że jesteście w
górach
i zbliża się burza. Słychać grzmoty. Spróbujcie połączyć
następujące czynności: śpiewajcie – rytmicznie maszerujcie
– grajcie na naszych instrumentach naśladując grzmoty.
Usiądźcie przy stolikach, macie przed sobą woreczki.
Zwińcie dłonie w pięści. Powstały z nich góry. Śpiewając
piosenkę, rytmicznie uderzajcie w woreczki wierzchem dłoni
– najpierw prawą, później lewą ręką.
3.ćw. ruchowo – słuchowo – wzrokowe - Przyjrzyjcie się uważnie
literze G, g
Z jakich elementów się składa? Ile ich jest? W jakich innych
literach występują te elementy? Zwróćcie uwagę, że podczas
pisania litery nie należy odrywać ręki od kartki. Przyjrzyjcie
się, jak powinno się pisać te litery i jednocześnie śpiewać
piosenkę.
Wykonajcie następujące ćwiczenia:
4.napiszcie literę G, g palcem na wzorze o wyrazistej fakturze
5.powtórzcie to ćwiczenie śpiewając piosenkę
6.śpiewajcie piosenkę i piszcie literę G, g palcem na tacce z
kaszą – kilka razy po tym samym wzorze
7.kontynuujcie śpiewanie, piszcie literę G, g na kartach z
bloku kredką świecową
8.wykonajcie zadanie na kartkach w polach ograniczonych
liniami (szerokimi i wąskimi ) długopisem, młodsze dzieci -
pisanie po śladzie w szerokich liniach ołówkiem
ZAJĘCIA KOŃCOWE:
Połóżcie się na dywanie - jesteście strasznie zmęczeni
po wyprawie w góry. Odpocznijcie chwilę słuchając
muzyki. Wyobraźcie sobie, że leżycie na górskiej łące.
METODA NAUCZANIE MARII
MONTESSORI
Cele i założenia metody
System wychowania Marii Montessori zwany
jest też metodą Montessori.
Metoda ta daje dziecku szansę
wszechstronnego rozwoju fizycznego i
duchowego oraz kulturowego
i społecznego, wspiera jego spontaniczną i
twórczą aktywność.
Rozwija indywidualne cechy osobowości, w
formowaniu prawidłowego charakteru,
zdobywaniu wiedzy, umiejętności szkolnych i
współdziałania.
Jest to realizowane poprzez pomoc dziecku w:
rozwijaniu samodzielności i wiary we własne siły,
wypracowaniu szacunku do porządku i do pracy,
wypracowaniu zamiłowania do ciszy i w tej atmosferze do
pracy indywidualnej i zbiorowej,
osiąganiu długotrwałej koncentracji nad wykonywanym
zadaniem,
wypracowaniu podstaw posłuszeństwa opartego na
samokontroli, a nie na zewnętrznym przymusie,
uniezależnieniu od nagrody,
formowaniu postaw wzajemnej pomocy bez rywalizacji,
szacunku dla pracy innych,
rozwijaniu indywidualnych uzdolnień i umiejętności
współpracy,
osiąganiu spontanicznej samodyscypliny wynikającej z
dziecięcego posłuszeństwa,
umiłowanie do rzeczywistości i otoczenia.
Głównymi zadaniami metody Marii
Montessori są:
uczenie przez działanie – dzieci zdobywają wiedzę i
praktyczne umiejętności poprzez własną aktywność, w
przemyślanym środowisku pedagogicznym, przy
współpracy z nauczycielami,
samodzielność – dzieci swobodnie wybierają rodzaj,
miejsce, czas i formę pracy przy zachowaniu reguł
społecznych. Rozwijają indywidualne uzdolnienia i uczą
się realnej oceny swoich umiejętności,
koncentracja – dzieci ćwiczą dokładność i wytrwałość
przy wykonywaniu konkretnych działań,
lekcje ciszy – na nich dzieci uczą się współpracować w
cichych zajęciach indywidualnych i grupowych,
porządek – dzieci zdobywają umiejętność przestrzegania
porządku w otoczeniu i swoim działaniu,
Główne zadania c.d.
społeczne reguły – dzieci zróżnicowane wiekowo (trzy
roczniki) są łączone w grupy, sprzyja to wymianie
wzajemnych zdolności i umiejętności. Uczą się one
przestrzegać reguł: nie rań, nie niszcz, nie przeszkadzaj,
obserwacja – jest kluczem dorosłych do poznania świata
dziecka. Nauczyciel z szacunkiem i uwagą obserwuje
postępy i trudności dziecka, jest jego przewodnikiem,
indywidualny tok rozwoju każdego dziecka – dziecko jest
serdecznie przyjęte, znajduje uwagę i indywidualną
opiekę nauczyciela. Pracuje według własnego tempa i
możliwości, podejmując zadania, do których jest już
gotowe.
Podstawowym warunkiem prawidłowego
rozwoju dziecka:
jest właściwie przygotowane otoczenie, które
wspomaga w pełni harmonijny rozwój
osobowości dziecka – sprawia, że czuje się ono
szczęśliwe i radosne; szybko i chętnie się uczy.
Najważniejszymi elementami tego otoczenia są:
wolność, porządek, kontakt z rzeczywistością i
naturą –poprzez spacery i wycieczki, piękno
(wszystko w klasie musi być dobrze
zaplanowane, doskonałej jakości i atrakcyjnie
rozmieszczone) oraz materiały dydaktyczne.
Zadaniem materiału dydaktycznego
jest wspomaganie rozwoju dziecka, dlatego zwany
jest materiałem rozwojowym.
Jest tak przygotowany, rozmieszczony w klasie i
udostępniony dzieciom, że tworzy logicznie
uporządkowaną całość programową.
Umożliwia on wyjście w uczeniu się dziecka od
doświadczenia i poznania zmysłowego.
Służy nie tylko rozwojowi intelektualnemu, ale
także kształtowaniu się osobowości.
Oryginalny zestaw pomocy dydaktycznych
zwany Materiałem Montessori posiada
takie cechy:
prostota, precyzja i estetyka wykonania,
uwzględnienie zasady stopniowania trudności,
dostosowany do potrzeb rozwojowych dziecka,
budzenia ciekawości i zainteresowań dziecka,
przechodzenie od materiału konkretnego do bardziej
abstrakcyjnego,
konstrukcja umożliwiająca samodzielną kontrolę
błędów,
logiczna spójność ogniw ciągów tematycznych,
ograniczenie – dany rodzaj występuje tylko raz, w
jednym egzemplarzu.
Maria Montessori podzieliła materiał
dydaktyczny na
materiał niezbędny do ćwiczeń życia praktycznego,
związany z samoobsługą, troską o środowisko,
zwyczajami i normami społecznymi
materiał „akademicki” służący nauce języka,
matematyki i innych dziedzin wiedzy;
materiał artystyczny związany z ekspresją
muzyczną, plastyczną i zręcznościową dziecka;
materiał religijny, np. przedstawiające przypowieści
biblijne;
materiał sensoryczny, rozwijający poznanie
zmysłowe, służy pobudzaniu aktywności umysłowej.
Podsumowanie
Podstawą metody Montessori jest nauczanie
wielozmysłowe. Umożliwia to oddziaływanie na wiele
zmysłów, co jest warunkiem niezbędnym do
powstawania skojarzeń w procesie zdobywania
doświadczeń i wiedzy. Podstawowy zasób pojęć,
jakimi musi się posługiwać dziecko, aby móc
zrozumieć otaczający je świat, bywa przyswajany
tylko na drodze wielokrotnego powtarzania
odbieranych przez nie wrażeń i kojarzenia ich z
odpowiednimi nazwami i sytuacjami. Dlatego metody
stosowane w postępowaniu rehabilitacyjnym z
dziećmi głębiej upośledzonymi umysłowo okazują się
najskuteczniejsze wtedy, gdy opierają się na
uaktywnianiu różnorakich funkcji spostrzeżeniowych,
pamięci, różnicowania bodźców, ćwiczeniu uwagi
oraz na kojarzeniu ze sobą wrażeń wielozmysłowych.
SCENARIUSZ ZAJĘĆ PROWADZONYCH METODĄ M.
MONTESSORI
„Właściwy dobór ubioru do pory roku”
GRUPA WIEKOWA: DZIECI 6-LETNIE
Cele:
1. wdrażanie do nabywania umiejętności doboru ubrania
do odpowiedniej pory roku i pogody
2. poznanie rodzaju i faktury różnych rodzajów tkanin
3. rozwijanie mowy i myślenia
Cele operacyjne:
Dziecko:
- nazywa pory roku
- nazywa poszczególne części ubrania
- zna charakterystyczne cechy opisywanego przedmiotu
(elementy ubioru)
oraz jego przydatność w poszczególnych porach roku
Metody:
- działaniowa
- podająca
Formy wspierania aktywności dzieci:
- zbiorowa jednolita
- indywidualna jednolita i zróżnicowana
Pomoce:
Obrazki przedstawiające 4 pory roku, 4 plakaty z
sylwetami nieubranych dzieci, obrazki przedstawiające
elementy ubioru na wszystkie pory roku, klej, napisy:
„wiosna”, „ lato”, „jesień”, „zima”, miska z wodą.
Przebieg zajęcia:
CZĘŚĆ WSTĘPNA:
Siad w kole. Powitanie wszystkich.
„Wszyscy są, witam was.
Zaczynamy, już czas.
Jestem ja, jesteś ty.
Raz, dwa, trzy”.
CZĘŚĆ GŁÓWNA:
1. Doskonalenie umiejętności rozpoznawania i nazywania
poszczególnych pór roku;
2. Utrwalenie nazewnictwa i funkcji poszczególnych
elementów ubioru na podstawie rozsypanki ilustracji;
3. Rozłożenie na stole 4 plakatów z nieubranymi
postaciami i elementami ubioru na wszystkie pory roku;
4. Podział dzieci na 4 grupy, każda z grup losuje porę roku
nazywając ją jeszcze raz; prosimy dzieci z poszczególnych
grup, aby wybrały odpowiednie elementy ubioru zgodnie z
wylosowaną porą roku i „ubrały” postać z plakatu;
5. Ocena prawidłowości doboru ubrań do pory roku w
poszczególnych grupach, analiza i korekta prawidłowych i
nieprawidłowych wyborów;
6. Komponowanie prac przez dzieci np. naklejanie; ekspozycja
tych prac.
7. Praca z gabinetem tkanin – zapoznanie z różnymi rodzajami
tkanin - włókna sztuczne i naturalne (pochodzenie tkanin), ich
faktura, grubość.
CZĘŚĆ KOŃCOWA - RELAKSACJA, WYCISZENIE.
1. Siad skrzyżny w kole, wszyscy mają pochylone głowy.
2. Nauczycielka trzyma miskę z wodą i delikatnie upuszcza
krople wody na kark poszczególnych dzieci.
3. Kto poczuje krople wody, wstaje i odchodzi z koła.
4. Pożegnanie.
Metoda ośrodków pracy
Metoda ośrodków pracy została przystosowana do
naszych warunków przez Marię Grzegorzewską z
metody Decroly'ego.
Metoda ta jest powszechnie stosowana w klasach
początkowych szkoły specjalnej dla dzieci
upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim, a także
w "szkołach życia" dla dzieci umiarkowanie i
znacznie upośledzonych. Rozwój dzieci z
upośledzeniem umysłowym wymaga specjalnych
warunków środowiskowych i specjalnej metody
pracy wychowawczej, w oparciu o wymagania
programowe, poziom i możliwości dziecka -
wymaga specjalnej metody oddziaływania.
Główne założenia tej metody polegają na czerpaniu
materiału nauczania bezpośrednio z życia, na aktywnym
udziale uczniów w zjawiskach otaczającego świata.
Praca metodą ośrodków stwarza warunki dla
konkretnego poznania przedmiotów i zjawisk za pomocą
wszystkich zmysłów, do stosowania wielu ćwiczeń:
spostrzegania wzrokowego - obserwacja kształtów,
wielkości,
długości, szerokości, barw, itp.,
słuchowego - rozpoznawania rozróżniania dźwięków, siły
dźwięku, głośniej, ciszej, kierunków i odległości od
źródła
dźwięku,
dotyku - miękkość, szorstkość, ciężar, temperatura,
kształt,
wielkość, długość, szerokość,
smaku - słodki, gorzki, słony, cierpki, kwaśny,
węchu - rozpoznawanie po zapachu potraw, płynów,
owoców,
warzyw, różnorodnych tworzyw.
Podstawowymi założeniami metody ośrodków
pracy są:
1. Zapewnienie każdemu dziecku dostępnego mu w jego wieku i
współczesnych warunkach optymalnego wszechstronne rozwoju
psychofizycznego zgodnego z przewidywanymi tendencjami rozwoju
społeczeństwa. Należy rozwijać dzieci, dać im tak rzetelną wiedzę o
otoczeniu, wychowanie oparte przede wszystkim na uspołecznieniu i
zapewnić taką sprawność organizmu, by nawet w nieprzewidzianych,
nowych dla nich warunkach mogły sobie z powodzeniem radzić.
2. Ukształtowanie aktywnej postawy zmierzającej do ciągłego
pokonywania trudności, doskonalenia siebie, swej wiedzy i
umiejętności na podstawie różnorodnych motywów uczenia się.
3. Zapoznanie dzieci ze współczesnym życiem i otoczeniem oraz z
najważniejszymi przemianami, jakie zachodziły i zachodzą w
przyrodzie, kulturze, technice i samym człowieku w celu
przysposobienia ich do nadchodzących nowych i wciąż zmieniających
się warunków.
4. Przyjęcie za podstawę zintegrowanego oddziaływania
pedagogicznego obejmującego nauczanie, wychowanie
ukierunkowujące i interwencyjne oddziaływanie na występujące u
dzieci ujemne i dodatnie odchylenia rozwojowe oraz nauczania
całościowego, z wyłączeniem nauczania przedmiotowego.
Równocześnie jednak w metodzie tej dopuszcza się możliwość
oddzielnego nauczania, wychowania (ukierunkowującego) lub
interwencyjnego oddziaływania na odchylenia rozwojowe oraz
wydzielone nauczanie wychowania fizycznego, a nawet śpiewu, o
ile jest to uzasadnione indywidualnymi potrzebami i możliwościami
dzieci.
5. Uznanie tzw. teorii odbicia: od konkretnego postrzegania do
abstrakcyjnego myślenia i od niego znów do praktyki za podstawę
opracowywania ośrodków pracy. Jest to teoria uwypuklająca trzy
inaczej ujęte etapy poznania:
- spostrzeganie wiązane z obserwacją zjawisk,
- abstrakcyjne myślenie powiązane z kojarzeniem,
- zastosowanie wiedzy w praktyce będące ekspresją konkretną lub
oderwaną.
Wprowadzenie metody "ośrodków pracy" do niższych klas
szkoły specjalnej powoduje opracowywanie rozkładu materiału nie
według przedmiotów, lecz tematyki występującej w ośrodkach
pracy. Dobór ośrodków pracy (jak w każdej innej metodzie
nauczania całościowego) czerpie a z otaczającego dzieci,
najbliższego im środowiska przyrodniczego zmieniającego się w
różnych porach roku (co należy uwzględnić) oraz środowiska
społecznego. Tematyka ośrodków pracy w każdej z następnych
klas stopniowo się rozszerza.
Organizacja codziennych zajęć jest następująca:
1. zajęcia wstępne,
2. bezpośrednie spostrzeganie, obserwacja, zbieranie materiału o
danym zjawisku,
3. abstrakcyjne myślenie - przede wszystkim przeróbka umysłowa
zebranego materiału i kojarzenie go z poprzednio opanowanym
materiałem,
4. zastosowanie nowo poznanych wiadomości i umiejętności w
praktyce, czyli m.in. konkretna lub abstrakcyjna ekspresja,
5. zajęcia końcowe.
Scenariusz zajęć dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w
stopniu umiarkowanym- kl.I
Temat ośrodka tygodniowego- Portret rodzinny siedmiolatka
Temat dzienny: Najpiękniejsze słowo …mama
Cele ogólne:
- wyrabianie szacunku do matki
Cele szczegółowe
-rozumie pojęcie rodzina, czuje się jej ważnym członkiem,
-potrafi uważnie słuchać wiersza,
-potrafi powiedzieć za co kocha swoją mamę
-doskonali graformotorykę przez rysowanie po śladzie,
naklejanie pasków włóczki,
-odróżnia ilość liter i sylab w wyrazie mama,
-poznaje nową piosenkę.
Cele rewalidacyjne:
-ćwiczenia manualne,
-ćwiczenia w mówieniu,
- kształtowanie percepcji wzrokowej i słuchowej
Metoda ośrodków pracy z uwzględnieniem metod:
-elementy metody czytania prof. J. Cieszyńskiej „ Moje sylabki”
-słownych: rozmowa, formułowanie odpowiedzi na pytania,
-oglądowych: zdjęcia ,
-ćwiczeń praktycznych,
Formy pracy:
zespołowa, indywidualna podczas wykonywania niektórych
ćwiczeń, grupowa.
Środki dydaktyczne, przybory:
tablica obecności, karty przedstawiające pogodę, zdjęcia swoje
i członków swojej rodziny, wiersz, nagranie, bloki, farby
plakatowe, pasta do zębów, pędzle, kawałki świeczki, szminka
czerwona, wstążka, włóczka, etykiety z napisami dni tygodnia,
MAMA, TATA , sylaby MA…ME itd.
ZAJĘCIA WSTĘPNE:
Powitanie – dzieci siedzą w kręgu i przy muzyce „ Witaj ( Kubuś) ,
witaj ( Kubuś) jak się masz? Wszyscy cię kochamy, wszyscy cię
kochamy, bądź wśród nas, bądź wśród nas – na melodię Panie
Janie - witają każe dziecko z pokazywaniem ruchowym.
Zajęcia porządkowe- sprawdzenie obecności uczniów, zaznaczanie
nieobecnych uczniów na kartce kółeczkiem z papieru kolorowego.
( wykonuje to dyżurny uczeń, który potrafi odczytać imiona
dzieci).
Ustalenie dnia tygodnia- odczytywanie kolejno dni tygodnia na
etykietach, wyróżnienie nazwy z aktualnym dniem tygodnia.
Przypomnienie aktualnej pory roku, wymienienie wszystkich
czterech pór roku.
Obserwacja stanu pogody i zmian w przyrodzie. Nauczyciel pokazuje
obrazki, dzieci mają wyłonić ten, który symbolizuje aktualną
pogodę.
Zajęcia ruchowe: nauczyciel wiesza na ścianie nazwy dni tygodnia w
różnych miejscach klasy. Wymienia dowolną nazwę a dzieci mają
za zadnie odszukać jej i stanąć pod napisem.
PRACA POZNAWCZA
1.Ustalenie celu zajęć: dzieci oglądają zdjęcia rodziny przyniesione z
domu, nazywają poszczególnych członków rodziny. Nauczyciel
wypowiada wyraz mama i tata i pokazuje napisy na etykietach.
Zabawa ruchowo – naśladowcza Co robi mama? Co robi tata?
Dziecko na środku pokazuje daną czynność, pozostałe dzieci
odgadują co to za czynność i naśladują .
2.Słuchanie wiersza J. Straburzyńskiej Dzień Mamy.
Dziś mama śmieje się od rana
I tak jest dzisiaj kochana,
Że zaraz szybciutko wyskoczę z łóżeczka
Pobiegnę do mamy w samiutkich majteczkach
I szybko całusa jej dam!
Bo dzisiaj jest dzień wszystkich mam!
3.Omówienie treści wiersza. Kończenie przez dzieci zdania: Kocham
swoją mamę za to, że…..
4.Zabawa ruchowa: Dziecko i mama. Dzieci dobierają się parami, w
ręku mają kolorowe wstążki , biegają luźno po sali przy dowolnej
melodii , gdy muzyka cichnie, łączą się w pary i serdecznie się witają
i wymieniają się wstążkami.
EKSPRESJA
„Serce dla mamy”
Rysowanie po śladzie serduszka za pomocą świecy. Uzupełnianie
serduszka świecą, kolorowanie farbką plakatową z użyciem
pasty do zębów ( wymieszanie daje pastelowe kolory) tła
rysunku. Ozdobienie ramkami pracy ( wycinanie nożyczkami we
wzorki pasków i naklejanie na brzegi kartek).
Wykonanie Karneciku z imieniem. ( na małej kartce, dzieci
odciskają usta wcześniej pomalowane czerwoną szminką,
podpisują swoim imieniem – uczniowie, którzy nie potrafią
samodzielnie, piszą po śladzie) przyczepiają karnecik do
wykonanej pracy za pomocą wstążki.
Każde dziecko otrzymuje napis na kartce MAMA, - wodzi palcem
po śladzie, nakleja włóczkę, liczy ilość liter, sylab .
Czytanie sylab MA, ME, MI, MO , MU, MY- układanie wyrazów dwu
sylabowych i odczytywanie.
Słuchanie „ Piosenka dla mamy”- dzieci uzupełniają pauzy w
piosence : klaszczą , tupią , grają na grzechotkach.
ZAJĘCIA KOŃCOWE
Ćwiczenie relaksacyjne. Dzieci siadają na dywan w kręgu,
każdy uczeń trzyma piłeczkę pingpongową w dłoni . Dzieci
dotykają się dłońmi ze sobą trzymając piłeczkę. W rytm
spokojnej melodii- masują dłonie.
Nauczyciel ocenia zachowanie dziecka podczas zajęć, żegna
się piosenką pt. „Ahoj”
METODA 18 STRUKTUR WYRAZOWYCH.
Metoda ta polega na praktycznym poznawaniu przez dzieci z
trudnościami w kształtowaniu się umiejętności czytania i
pisania różnorodnych wyrazów uporządkowanych w 18
zestawach ćwiczeń.
Kolejność poznawania wyrazów podporządkowana została
zasadzie stopniowania trudności, a więc przechodzenia od
wyrazów najłatwiejszych do najtrudniejszych. Każdy zestaw
ćwiczeń zawiera wyrazy o określonej budowie oraz wyrazy
wcześniej poznane.
Metoda pracy reedukacyjnej opiera się na analizie sylabowo -
głoskowej wyrazów w powiązaniu z ich budową literową. Nie
uwzględnia struktury gramatycznej, słowotwórczej
wyrazów. Wprowadza pewne uproszczenia, aby w ten
sposób ułatwić i pomóc dziecku przezwyciężyć jego
specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu.
Celem metody jest
nauczyć automatycznego nazywania kształtów fonogramów (kombinacji
liter) oraz rozwijać zdolność umieszczania ich w słowie w
odpowiedniej kolejności. Dlatego też schemat graficzny, zgodny z
zapisem ortograficznym, a nie dźwiękowy stanowi podstawę doboru
wyrazów do ćwiczeń. Różnice między zapisem a wymową nie
wpływają na porządek prezentowanego materiału słownego. Przy
jego doborze nie uwzględnia się wpływu miejsca i sąsiedztwa głosek
na wymowę. W ćwiczeniach znajdują się wyrazy, które uczą
płynnego odczytywania układów znaków graficznych, jakimi są litery.
Elementem różnicującym wyrazy zamieszczone w ćwiczeniach
poświęconych słowom o określonej strukturze są sylaby. W kolejnych
etapach pracy zmienia się zarówno ich budowa, jak i liczby.
Wyróżnienie sylaby stanowi podstawę proponowanej metody, tak
samo ważną przy czytaniu jak i przy pisaniu. Sylabizowanie bowiem
przy czytaniu prowadzi do jego płynności, eliminuje głoskowanie,
gwarantuje poprawne czytanie całościowe, wypowiadanie zaś sylab
w czasie pisania zmniejsza prawdopodobieństwo popełniania błędów
(w tym "gubienia" liter w wyrazach).
Skuteczność sylabizowania w odniesieniu do dzieci mających
specyficzne trudności w nauce czytania i pisania potwierdza
większość autorów zajmujących się tą problematyką np. prof.
M.Bogdanowicz. Opisywana metoda uczy dziecko wyłącznego
posługiwania się sylabą jako cząstką słowa, które ma być
przeczytane lub napisane.
Litera lub głoska są rozpatrywane tylko jako element pisanej
bądź wypowiadanej sylaby. Aby dziecko miało jasny obraz tego,
jak zbudowane są konkretne wyrazy posługujemy się
stosowanymi w reedukacji kolorami: · kolor
czerwony - odpowiada samogłoskom,
· kolor czarny - spółgłoskom,
· kolor zielony - sylabie.
Zaznaczanie zielonym kolorem co drugiej sylaby w wyrazie
wielozgłoskowym oraz pierwszej lub drugiej w wyrazie
dwuzgłoskowym powoduje, że obraz całego słowa i jego
budowy staje się dla dziecka bardziej przejrzysty.
Wprowadzenie koloru w celu wyodrębnienia kolejnych sylab w wyrazie
ułatwia zarówno czytanie jak i pisanie. Kolor ogranicza pewną
całość, która należy przeczytać, zapamiętać i napisać. W omawianej
metodzie każdy wyraz traktowany jest jako pewien konkretny układ
sylab (zaznaczanie kolorem odpowiednich zgłosek, bądź oddzielenie
ich od siebie myślnikami np. kalafiory albo ka-la-fio-ry).
Wyodrębnienie sylab w wyrazach umożliwia zwrócenie specjalnej
uwagi na specyficzny podział tych wyrazów na zgłoski,
konsekwentnie przestrzegany we wszystkich częściach tej metody.
W kolejnych ćwiczeniach wprowadzamy i zapoznajemy dzieci z
wyrazami o różnorodnej, stopniowo coraz trudniejszej, ale
jednakowej na danym etapie strukturze sylabowej. Odzwierciedla to
cały materiał słowny, podzielony na osiemnaście części, które
ułożone w ustalonej kolejności odpowiadają poszczególnym
strukturom. Techniki pracy zostały tak dobrane, aby stwarzały
możliwość operowania w różnorodny sposób wyrazami o jednakowej
budowie. Zarówno kolejność wykonywania samych zadań, jak i
układ wyrazów w poszczególnych ćwiczeniach podporządkowane
zostały zasadzie stopniowania trudności. W prezentowanej
metodzie zawsze mówimy łącznie o czytaniu i pisaniu.
Obydwie bowiem umiejętności są w niej ćwiczone
jednocześnie, na tym samym materiale słownym. Dziecko
musi w jednym ćwiczeniu dokładnie przeczytać i napisać te
same wyrazy, a w czasie pisania głośno je wypowiedzieć.
Proces czytania włączony jest w proces pisania poprzez
wzrokową kontrolę tekstu. Kształcenie umiejętności
czytania i pisania w proponowanych ćwiczeniach opiera się
również na jednoczesnym uaktywnianiu analizatorów:
wzrokowego, słuchowego, kinestetyczno-ruchowego.
Nie tylko działają one jednocześnie, ale i współdziałają
ściśle współpracując zarówno podczas nadawania
komunikatu (pisania), jak i jego percypowania (czytania).
Istotne znaczenie ma więc koordynacja ich czynności w
postaci integracji funkcji percepcyjno-metorycznych.
Dziecko wykonujące jedno z proponowanych ćwiczeń np.
suwaki lub wprawki, jednocześnie widzi wzór wyrazu, pisze
go i głośno wypowiada odtwarzaną w danym momencie
sylabę. W tym czasie angażuje więc analizator wzrokowy,
kinestetyczno-ruchowy i słuchowy. Bardzo ważne także jest
uaktywnienie narządów mowy w procesie pisania, a to
prowadzi do wyrobienia nawyku samokontroli. Ucząc
dziecko posługiwania się sylabą przy pisaniu i czytaniu,
angażując jednocześnie trzy analizatory dążymy do
wyrabiania coraz większej poprawności tych czynności.
Wszystkie te trzy elementy wydają się jednakowo ważne,
niezależnie od tego, jakie funkcje percepcyjno-motoryczne
są najbardziej zaburzone.
Metoda ta jest doskonała do nauki pisania i czytania w klasie pierwszej, jak
również jako metoda terapeutyczna dla dzieci z lekką niepełnosprawnością
intelektualną;
- które w ogóle nie czytają
(ich czytanie to zniekształcone głoskowanie bez dokonywania syntezy i bez
zrozumienia treści słowa),
- nie piszą - pisanie to
bezsensowne "zlepki" literowe,
- które opanowały technikę czytania i pisania na
niezadawalającym poziomie( bardzo wolne głoskowanie, nie prowadzące do
poprawnej syntezy, opuszczanie, powtarzanie, dodawanie lub zamienianie,
przestawianie liter, sylab, a czasem całych wyrazów, zniekształcanie
wyrazów wskutek popełniania innych błędów, które mogą występować
zarówno w czytaniu jak i pisaniu) .
Do konkretnych czynności mających na celu usprawnianie czytania i pisania
przystępujemy po zapoznaniu dziecka z podstawowymi wiadomościami
wstępnymi:
różnicowanie pojęć:
- głoska a litera
- odróżnianie samogłosek i spółgłosek
- przypisanie koloru: czerwonego-samogłoskom, czarnego-spółgłoskom,
zielonego-sylabom.
Przy definiowaniu sylaby podkreślamy rolę samogłoski jako
elementu, który ją tworzy.
Do stałego zestawu ćwiczeń powtarzających się w kolejnych
18 strukturach, stanowiących całość metody należą:
graficzny schemat budowy wyrazów, suwaki, wprawki,
łańcuchy sylabowo-wyrazowe, słuchowe i wzrokowe
różnicowanie słów dźwiękowo i graficznie podobnych,
tworzenie nowych wyrazów o aktualnie omawianej
strukturze z wybranych liter lub sylab wyrazów
ilustrowanych na obrazkach, słuchowe i wzrokowe wersje
ćwiczeń: "Co kryje się w tych wyrazach"? rozsypanki
wyrazowo-zdaniowe, zagadki, czytanie zdań złożonych z
wyrazów o znanej strukturze sylabowo-literowej na
materiale drukowanym oraz pisanie ich z pamięci, pisanie
zdań ze słuchu.
Przykładowy konspekt zajęć korekcyjno-kompensacyjnych dla uczniów
z trudnościami w czytaniu i pisaniu .
Cele: doskonalenie umiejętności czytania i pisania w oparciu o podstawowe
litery i głoski alfabetu, czytanie i pisanie wyrazów
jednosylabowych zawierających grupę spółgłoskową na początku i
samogłoskę w wygłosie (struktura nr 9 wg Kujawy i Kurzyny).
Przebieg zajęć:
I. "Co się zmieniło?"
Cel:
usprawnianie percepcji wzrokowej, zapamiętywanie kształtów, liczby i
kolejności obrazków w układzie podstawowym oraz porównywanie z
kolejnymi układami.
Pomoce:
3 plansze z
następującym układem obrazków:
- lwy, bzy, ćmy, dwa, sto, kły, łzy (7)
- lwy, ćmy, dwa, sto, łzy, kły (6)
- psy, bzy, dwa, ćmy, łzy, kły (6)
1. Przyjrzyj się uważnie obrazkom,
policz, ile ich jest, zapamiętaj, co przedstawiają i w jakiej kolejności po sobie
2. Wskaż obrazek, którego nazwę usłyszysz i określ miejsce jego położenia,
używając określeń liczbowych np. pierwszy, piąty.
3. Przyjrzyj się kolejnym planszom z obrazkami i sprawdź, co się
zmieniło, porównaj pierwszy zbiór z kolejnymi. II. Mówimy i słuchamy
Cel: kształtowanie słuchu fonematycznego, a w
tym umiejętności wyodrębniania i różnicowania głosek w wyrazach oraz
analizy głoskowej wyrazu.
Pomoce:
plansze jw.
1. Powiedz, co widzisz na
pierwszym obrazku, dokonaj analizy głoskowej.
2. Z ilu głosek składa się wyraz, nazwij
pierwszą głoskę oraz ostatnią, jaką głoskę słyszysz w środku wyrazu?
3. Ile spółgłosek, a ile samogłosek jest w wyrazie?
W ten sposób uczniowie dokonują analizy głoskowej wszystkich rzeczy
przedstawionych na obrazkach, dostrzegają podobieństwo w budowie
wyrazów.
4. Narysuj graficzny schemat struktury wyrazu
( ).
III. Czytamy i piszemy
Cel: integracja percepcji wzrokowej i słuchowej, w tym
tworzenie trwałych skojarzeń między głoską a literą,
usprawnianie koordynacji ruchowo-wzrokowo-słuchowej.
Pomoce:
plansze jw., rozsypanka literowa , komplet
wyrazów jednosylabowych o sylabach zamkniętych oraz
graficzny schemat nowych wyrazów.
1.Przeczytaj wyrazy, zamień litery w wyrazach tak, aby
powstały nowe, ołówkiem wpisz litery do okienek.
2. Przeczytaj głośno pary wyrazów. Czy dostrzegasz różnice
w ich wypowiadaniu? (uczeń powinien zauważyć trudność w
wypowiadaniu zbiegu spółgłosek.
3. Ułóż z
rozsypanki literowej nazwy rzeczy przedstawionych na
obrazkach. Pamiętaj o dwóch spółgłoskach na początku i
samogłosce na końcu wyrazu.
Ćwiczenia oddechowo-relaksacyjne
Cel: rozładowanie napięcia emocjonalnego,
rozluźnienia ogólne organizmu.
Pomoce: słomki i kubki z wodą mydlaną.
1. Wciągaj
wolno powietrze do płuc i unoś jednocześnie ręce do góry, wypuszczaj powietrze
opuszczając ręce. Powtórz pięć razy.
2. Wydmuchaj
jak najwięcej baniek mydlanych, wydmuchaj największą bańkę.
V. Pisanie z pamięci
Cel: doskonalenie
umiejętności samodzielnego pisania.
1. Napisz z pamięci wyrazy będące podpisami obrazków (uczeń pisze z pamięci: lwy,
bzy, ćmy, dwa, sto, kły, łzy - samoocena, ocena nauczyciela).
VI. Składanie
pociętego obrazka wg wzoru
Cel: usprawnianie percepcji wzrokowej, rozpoznawanie i
scalanie części określonej całości, identyfikowanie płożenia elementów względem
siebie i całej kompozycji.
Pomoce: obrazek całościowy i pocięty na sześć części.
1. Ułóż obrazek według wzoru.
VII. Podsumowanie, samoocena przebiegu zajęć, ocena
nauczyciela