Reakcja otoczenia na chorobę

Definicja niepełnosprawności wg

Światowej Organizacji Zdrowia

(WHO):

Osoba niepełnosprawna to osoba, u której

istotne uszkodzenia i obniżenie sprawności

funkcjonowania organizmu powodują

uniemożliwienie, utrudnienie lub

ograniczenie sprawnego funkcjonowania w

społeczeństwie, biorąc pod uwagę takie

czynniki jak płeć, wiek oraz czynniki

zewnętrzne.

Trzy sytuacje niesprawności wg

WHO:

Uszkodzenie

– wszelka strata lub wada

psychicznej, fizjologicznej lub anatomicznej

struktury albo czynności;

Niepełnosprawność

– wszelkie

ograniczenie lub brak możliwości

wykonywania czynności na poziomie

uważanym za normalny dla człowieka;

Upośledzenie

– niekorzystna (gorsza)

sytuacja danej osoby będąca wynikiem

uszkodzenia lub niepełnosprawności

polegająca na ograniczeniu lub

uniemożliwieniu wypełniania ról, które

uważana są za normalne biorąc pod uwagę

wiek, płeć, czynniki kulturowe i społeczne.

Sfery życia, które mogą być

upośledzone wskutek

niepełnosprawności:

orientacja w otoczeniu obejmująca

również zdobywanie i wymianę informacji

oraz zdobywanie wiedzy;

czynności życia rodzinnego i niezdolność

ich wykonywania;

poruszanie się w przestrzeni;

praca zawodowa;

integracja społeczna – uczestnictwo w

życiu społecznym;

niezależność ekonomiczna.

Pojęcie postaw

Terminem tym określa się nabyte dyspozycje do

reagowania w określony sposób na stan rzeczy, ludzi i

zjawisk.

Składniki postaw:

•

poznawczy (wiedza o obiekcie postaw),

•

emocjonalny (uczucia przejawiane wobec obiektu

postaw),

•

behawioralne (zachowania przejawiane wobec obiektu

postaw),

Typy postaw.

Najpowszechniej stosowanym kryterium

typologizacji postaw jest znak emocji i ich siła.

Najczęściej wyróżniane postawy:

•

nadmiernej opiekuńczości,

•

akceptacji,

•

ambiwalentne,

•

niekonsekwentne,

•

odrzucenie/odtrącenie jawne lub

odkryte.

Najczęściej występujące postawy wobec osób

niepełnosprawnych.

•

w sferze deklaracyjnej – nadopiekuńczości i akceptacji,

•

w sferze zachowań – niekonsekwencji i ambiwalencji.

Wobec dzieci niepełnosprawnych częstsze są postawy

nadopiekuńczości, niekonsekwencji i ambiwalentne (są to

postawy skrajne).

Wobec dorosłych przejawiane są postawy dystansu (można

mieć dużą wiedzę na ten temat ale nie będę przebywać i

pracować razem).

Natomiast wychowawczo pożądana jest jedynie postawa

akceptacji

człowieka z jego ograniczeniem. Sprzyja ona

racjonalnej ocenie osoby z niepełnosprawnością jak również

formułowaniu odpowiednich wymagań. Które powinny być

realizowane w warunkach zaspakajania u niepełnosprawnych,

potrzeby bezpieczeństwa i miłości. Wszystkie inne postawy

sprzyjać mogą kształtowaniu się niepożądanych predyspozycji

takich jak: bierność, roszczeniowość, bezradność,

nieadekwatna głownie zaniżona samoocena.

Do najrzadziej spotykanych należy postawa

racjonalnej

akceptacji

człowieka z jego ograniczeniami.

Uwarunkowania postaw społecznych

Właściwości osoby niepełnosprawnej.

Wyróżniamy dwie kategorie uwarunkowań.

1.Cechy dysfunkcji (rodzaj, stopień, charakter dysfunkcji, jej

widoczność).

Obiektem uwarunkowania są osoby z rozległymi, widocznymi

dysfunkcjami, bowiem ich obecność narusza ich poczucie

bezpieczeństwa i rodzi lęk podstawowy o możliwości zachowania życia

i zdrowia. Obiektem uwarunkowania bywają osoby symboliczne czyli

takie, których choroba uważana jest za prowadzącą do śmierci w

krótkim czasie, a także osoby, których schorzenia są zakaźne i nabyte

w sposób społecznie uznany za kalające (AIDS, trąd, nowotwory).

Bardzo ważnym wydaje się to, iż dysfunkcja jest widoczna.

2. Właściwości i doświadczenia indywidualne osoby niepełnosprawnej

(wiek, status społeczny, strategia radzenia sobie w sytuacjach

trudnych).

Obiektem unikania są osoby roszczeniowe z rozległymi dysfunkcjami

o niskim statusie społecznym (częściej dorośli niż dzieci). Szanse na

akceptację mają osoby o skompensowanych dysfunkcjach, niezależne

o wysokim statucie prezentujące siebie jako kompetentnych,

życzliwych, pomocnych.

Ustosunkowanie społeczeństwa wobec osób

niepełnosprawnych stanowi łączny rezultat

wszystkich wymienionych czynników. W

warunkach ubóstwa, braku żywności i ubogiego

środowiska sytuacja niepełnosprawnych jest

bardzo trudna. Społeczność gdzie

niepełnosprawni traktowani są jako „dar boski”,

niepełnosprawni w szczególności dzieci

traktowane są jak „herosi” (niewidomy – widzi

duszą). Generalnie ustosunkowanie społeczności

wobec osób niepełnosprawnych przeszły

ogromną ewaluację dokonującą się od

eksterminacji

przez

izolację

(zezwalanie na

życie w wydzielonych enklawach) do

integracji

pojmowanej jako egzystowanie wśród

pełnosprawnych na zasadach równości szans.

Kształtowanie postaw społecznych

wobec osób niepełnosprawnych.

Kształtowanie postaw społecznych

wobec osób niepełnosprawnych wymaga

działań dwukierunkowych:

1.Na osoby niepełnosprawne, do których

zaliczamy jak najpełniejsze uniezależnienie,

normalizowanie wyglądu, sposobu

poruszania się, komunikowanie się z

otoczeniem, rozwijanie kompetencji

społecznych (techniki samoprezentacji,

prezentowanie się jako osoby życzliwej,

pomocnej),

2. Na osoby niepełnosprawne oraz ich środowisko

życia. Tu działania skierowane są na eliminowanie

barier architektonicznych. Eliminowanie barier

społecznych poprzez:

–

umożliwienie codziennych bezpośrednich

kontaktów osób niepełnosprawnych z

pełnosprawnymi,

–

tworzenie znormalizowanych warunków życia

osób z niepełnosprawnością,

–

tworzenie regulacji prawnych gwarantujących

wyrównanie szans,

–

wczesne rozpoczynanie działań włączających do

życia w społeczeństwie poprzez edukację

(poziom przedszkola),

–

wykorzystanie środków masowego przekazu w

celu przedstawienia wiadomości na temat

niepełnosprawnych i propagowanie pożądanych

nastawień,

–

jak najwyższy poziom wykształcenia

społeczeństwa.

Aby uzyskać najbardziej pożądaną postawę

tolerancji

i akceptacji

u osób pełnosprawnych należy dbać o ich

wykształcenie, co jesteśmy w stanie zapewnić poprzez

system kształcenia integracyjny od wieku

przedszkolnego i szkolnego, kiedy to wpływ na dziecko

mają rodzice i nauczyciele, to oni również powinni

kształtować tę postawę w swoim dziecku i uczniu.

Udowodniono poprzez badania porównawcze, że tam,

gdzie ludzie posiadają wykształcenie wyższe znacznie

łatwiej przychodzi im w pełni akceptować i współżyć z

osobami niepełnosprawnymi.

Skoro postawa to „rzecz” nabyta można ją wpajać już

od dzieciństwa aby procentowała w naszym życiu

dorosłym.

Duże możliwości w kształtowaniu postaw mają środki

masowego przekazu a w szczególności telewizja. Należy

pokazywać życie niepełnosprawnych ich specyficzne

problemy, pokazywać ich w rolach zwykłych ludzi oraz

ich często nieprzeciętne zdolności. Uczyć jak pomagać

jeśli tego chcemy. Często bowiem nie pomagamy

dlatego, że nie wiemy jak to zrobić a nie chcemy

zaszkodzić. Likwidacje stereotypów i dyskryminacji

powinna polegać na integracji w przedszkolu, szkole,

pracy i miejscach publicznych. Zatem kształcenie a

potem zatrudnienie na otwartym rynku pracy pozwoli

zawierać nowe znajomości, przyjaźnie i sprzyjać w

zrównaniu się świata ludzi zdrowych i

niepełnosprawnych.

Zjawiska i procesy ważne dla działań na

rzecz ON:

–

Intensywny rozwój ruchów społecznych osób z

ograniczeniami sprawności oraz kampanii rodziców

dzieci z niepełnosprawnością – efekt: rozwiązania

legislacyjne chroniące status ON;

–

Konsumeryzm – rola chorego jak rola konsumenta, a

nie tylko pacjenta;

–

Samopomoc

–

Demedykalizacja – uwalnianie się osób

niepełnosprawnych spod dominacji instytucji

medycznych;

–

Deinstytucjonalizacja - dążenie do zreformowania

psychiatrycznej opieki zdrowotne

KONTAKT Z OSOBAMI

NIEPEŁNOSPRAWNYMI

Nasze postawy wobec osób

niepełnosprawnych zależą częściowo od

stopnia znajomości ich problemów życiowych,

co jest związane z kontaktami osobistymi z

takimi osobami. W innym przypadku postawy

wobec niepełnosprawnych opierają się

bowiem głównie na obiegowych

przekonaniach i stereotypach, a nie na

własnych doświadczeniach i wiedzy.

Zauważalny wzrost kontaktów z osobami

niepełnosprawnymi wynika zapewne głównie ze

stopniowego zwiększania się ich liczby w naszym

społeczeństwie, ale nie można wykluczyć, że

mamy do czynienia także z większą "otwartością"

społeczną, częstszym pojawianiem się osób

niepełnosprawnych w naszych codziennych

kontaktach i postępującą ich integracją z resztą

społeczeństwa, nie zmienił się bowiem w

znaczący sposób odsetek mających

niepełnosprawnych w rodzinie.

Document Outline