Reakcja

Reakcja

otoczenia na

otoczenia na

chorobę

chorobę

Definicja niepełnosprawności wg

Definicja niepełnosprawności wg

Światowej Organizacji Zdrowia

Światowej Organizacji Zdrowia

(WHO):

(WHO):

Osoba niepełnosprawna to osoba, u której

Osoba niepełnosprawna to osoba, u której

istotne uszkodzenia i obniżenie sprawności

istotne uszkodzenia i obniżenie sprawności

funkcjonowania organizmu powodują

funkcjonowania organizmu powodują

uniemożliwienie, utrudnienie lub

uniemożliwienie, utrudnienie lub

ograniczenie sprawnego funkcjonowania w

ograniczenie sprawnego funkcjonowania w

społeczeństwie, biorąc pod uwagę takie

społeczeństwie, biorąc pod uwagę takie

czynniki jak płeć, wiek oraz czynniki

czynniki jak płeć, wiek oraz czynniki

zewnętrzne.

zewnętrzne.

Trzy sytuacje niesprawności wg

Trzy sytuacje niesprawności wg

WHO:

WHO:

Uszkodzenie

Uszkodzenie

– wszelka strata lub wada

– wszelka strata lub wada

psychicznej, fizjologicznej lub anatomicznej

psychicznej, fizjologicznej lub anatomicznej

struktury albo czynności;

struktury albo czynności;

Niepełnosprawność

Niepełnosprawność

– wszelkie

– wszelkie

ograniczenie lub brak możliwości

ograniczenie lub brak możliwości

wykonywania czynności na poziomie

wykonywania czynności na poziomie

uważanym za normalny dla człowieka;

uważanym za normalny dla człowieka;

Upośledzenie

Upośledzenie

– niekorzystna (gorsza)

– niekorzystna (gorsza)

sytuacja danej osoby będąca wynikiem

sytuacja danej osoby będąca wynikiem

uszkodzenia lub niepełnosprawności

uszkodzenia lub niepełnosprawności

polegająca na ograniczeniu lub

polegająca na ograniczeniu lub

uniemożliwieniu wypełniania ról, które

uniemożliwieniu wypełniania ról, które

uważana są za normalne biorąc pod uwagę

uważana są za normalne biorąc pod uwagę

wiek, płeć, czynniki kulturowe i społeczne.

wiek, płeć, czynniki kulturowe i społeczne.

Sfery życia, które mogą być

Sfery życia, które mogą być

upośledzone wskutek

upośledzone wskutek

niepełnosprawności:

niepełnosprawności:

1.

1.

orientacja w otoczeniu obejmująca

orientacja w otoczeniu obejmująca

również zdobywanie i wymianę informacji

również zdobywanie i wymianę informacji

oraz zdobywanie wiedzy;

oraz zdobywanie wiedzy;

2.

2.

czynności życia rodzinnego i niezdolność

czynności życia rodzinnego i niezdolność

ich wykonywania;

ich wykonywania;

3.

3.

poruszanie się w przestrzeni;

poruszanie się w przestrzeni;

4.

4.

praca zawodowa;

praca zawodowa;

5.

5.

integracja społeczna – uczestnictwo w

integracja społeczna – uczestnictwo w

życiu społecznym;

życiu społecznym;

6.

6.

niezależność ekonomiczna.

niezależność ekonomiczna.

Pojęcie postaw

Pojęcie postaw

Terminem tym określa się nabyte dyspozycje do

Terminem tym określa się nabyte dyspozycje do

reagowania w określony sposób na stan rzeczy, ludzi i

reagowania w określony sposób na stan rzeczy, ludzi i

zjawisk.

zjawisk.

Składniki postaw:

Składniki postaw:

•

poznawczy (wiedza o obiekcie postaw),

poznawczy (wiedza o obiekcie postaw),

•

emocjonalny (uczucia przejawiane wobec obiektu

emocjonalny (uczucia przejawiane wobec obiektu

postaw),

postaw),

•

behawioralne (zachowania przejawiane wobec obiektu

behawioralne (zachowania przejawiane wobec obiektu

postaw),

postaw),

Typy postaw.

Typy postaw.

Najpowszechniej stosowanym kryterium

Najpowszechniej stosowanym kryterium

typologizacji postaw jest znak emocji i ich siła.

typologizacji postaw jest znak emocji i ich siła.

Najczęściej wyróżniane postawy:

Najczęściej wyróżniane postawy:

•

nadmiernej opiekuńczości,

nadmiernej opiekuńczości,

•

akceptacji,

akceptacji,

•

ambiwalentne,

ambiwalentne,

•

niekonsekwentne,

niekonsekwentne,

•

odrzucenie/odtrącenie jawne lub

odrzucenie/odtrącenie jawne lub

odkryte.

odkryte.

Najczęściej występujące postawy wobec osób

Najczęściej występujące postawy wobec osób

niepełnosprawnych.

niepełnosprawnych.

•

w sferze deklaracyjnej – nadopiekuńczości i akceptacji,

w sferze deklaracyjnej – nadopiekuńczości i akceptacji,

•

w sferze zachowań – niekonsekwencji i ambiwalencji.

w sferze zachowań – niekonsekwencji i ambiwalencji.

Wobec dzieci niepełnosprawnych częstsze są postawy

Wobec dzieci niepełnosprawnych częstsze są postawy

nadopiekuńczości, niekonsekwencji i ambiwalentne (są to

nadopiekuńczości, niekonsekwencji i ambiwalentne (są to

postawy skrajne).

postawy skrajne).

Wobec dorosłych przejawiane są postawy dystansu (można

Wobec dorosłych przejawiane są postawy dystansu (można

mieć dużą wiedzę na ten temat ale nie będę przebywać i

mieć dużą wiedzę na ten temat ale nie będę przebywać i

pracować razem).

pracować razem).

Natomiast wychowawczo pożądana jest jedynie postawa

Natomiast wychowawczo pożądana jest jedynie postawa

akceptacji

akceptacji

człowieka z jego ograniczeniem. Sprzyja ona

człowieka z jego ograniczeniem. Sprzyja ona

racjonalnej ocenie osoby z niepełnosprawnością jak również

racjonalnej ocenie osoby z niepełnosprawnością jak również

formułowaniu odpowiednich wymagań. Które powinny być

formułowaniu odpowiednich wymagań. Które powinny być

realizowane w warunkach zaspakajania u niepełnosprawnych,

realizowane w warunkach zaspakajania u niepełnosprawnych,

potrzeby bezpieczeństwa i miłości. Wszystkie inne postawy

potrzeby bezpieczeństwa i miłości. Wszystkie inne postawy

sprzyjać mogą kształtowaniu się niepożądanych predyspozycji

sprzyjać mogą kształtowaniu się niepożądanych predyspozycji

takich jak: bierność, roszczeniowość, bezradność,

takich jak: bierność, roszczeniowość, bezradność,

nieadekwatna głownie zaniżona samoocena.

nieadekwatna głownie zaniżona samoocena.

Do najrzadziej spotykanych należy postawa

Do najrzadziej spotykanych należy postawa

racjonalnej

racjonalnej

akceptacji

akceptacji

człowieka z jego ograniczeniami.

człowieka z jego ograniczeniami.

Uwarunkowania postaw społecznych

Uwarunkowania postaw społecznych

Właściwości osoby niepełnosprawnej.

Właściwości osoby niepełnosprawnej.

Wyróżniamy dwie kategorie uwarunkowań.

Wyróżniamy dwie kategorie uwarunkowań.

1.Cechy dysfunkcji (rodzaj, stopień, charakter dysfunkcji, jej

1.Cechy dysfunkcji (rodzaj, stopień, charakter dysfunkcji, jej

widoczność).

widoczność).

Obiektem uwarunkowania są osoby z rozległymi, widocznymi

Obiektem uwarunkowania są osoby z rozległymi, widocznymi

dysfunkcjami, bowiem ich obecność narusza ich poczucie

dysfunkcjami, bowiem ich obecność narusza ich poczucie

bezpieczeństwa i rodzi lęk podstawowy o możliwości zachowania życia

bezpieczeństwa i rodzi lęk podstawowy o możliwości zachowania życia

i zdrowia. Obiektem uwarunkowania bywają osoby symboliczne czyli

i zdrowia. Obiektem uwarunkowania bywają osoby symboliczne czyli

takie, których choroba uważana jest za prowadzącą do śmierci w

takie, których choroba uważana jest za prowadzącą do śmierci w

krótkim czasie, a także osoby, których schorzenia są zakaźne i nabyte

krótkim czasie, a także osoby, których schorzenia są zakaźne i nabyte

w sposób społecznie uznany za kalające (AIDS, trąd, nowotwory).

w sposób społecznie uznany za kalające (AIDS, trąd, nowotwory).

Bardzo ważnym wydaje się to, iż dysfunkcja jest widoczna.

Bardzo ważnym wydaje się to, iż dysfunkcja jest widoczna.

2. Właściwości i doświadczenia indywidualne osoby niepełnosprawnej

2. Właściwości i doświadczenia indywidualne osoby niepełnosprawnej

(wiek, status społeczny, strategia radzenia sobie w sytuacjach

(wiek, status społeczny, strategia radzenia sobie w sytuacjach

trudnych).

trudnych).

Obiektem unikania są osoby roszczeniowe z rozległymi dysfunkcjami

Obiektem unikania są osoby roszczeniowe z rozległymi dysfunkcjami

o niskim statusie społecznym (częściej dorośli niż dzieci). Szanse na

o niskim statusie społecznym (częściej dorośli niż dzieci). Szanse na

akceptację mają osoby o skompensowanych dysfunkcjach, niezależne

akceptację mają osoby o skompensowanych dysfunkcjach, niezależne

o wysokim statucie prezentujące siebie jako kompetentnych,

o wysokim statucie prezentujące siebie jako kompetentnych,

życzliwych, pomocnych.

życzliwych, pomocnych.

Ustosunkowanie społeczeństwa wobec osób

Ustosunkowanie społeczeństwa wobec osób

niepełnosprawnych stanowi łączny rezultat

niepełnosprawnych stanowi łączny rezultat

wszystkich wymienionych czynników. W

wszystkich wymienionych czynników. W

warunkach ubóstwa, braku żywności i ubogiego

warunkach ubóstwa, braku żywności i ubogiego

środowiska sytuacja niepełnosprawnych jest

środowiska sytuacja niepełnosprawnych jest

bardzo trudna. Społeczność gdzie

bardzo trudna. Społeczność gdzie

niepełnosprawni traktowani są jako „dar boski”,

niepełnosprawni traktowani są jako „dar boski”,

niepełnosprawni w szczególności dzieci

niepełnosprawni w szczególności dzieci

traktowane są jak „herosi” (niewidomy – widzi

traktowane są jak „herosi” (niewidomy – widzi

duszą). Generalnie ustosunkowanie społeczności

duszą). Generalnie ustosunkowanie społeczności

wobec osób niepełnosprawnych przeszły

wobec osób niepełnosprawnych przeszły

ogromną ewaluację dokonującą się od

ogromną ewaluację dokonującą się od

eksterminacji

eksterminacji

przez

przez

izolację

izolację

(zezwalanie na

(zezwalanie na

życie w wydzielonych enklawach) do

życie w wydzielonych enklawach) do

integracji

integracji

pojmowanej jako egzystowanie wśród

pojmowanej jako egzystowanie wśród

pełnosprawnych na zasadach równości szans.

pełnosprawnych na zasadach równości szans.

Kształtowanie postaw społecznych

Kształtowanie postaw społecznych

wobec osób niepełnosprawnych.

wobec osób niepełnosprawnych.

Kształtowanie postaw społecznych

Kształtowanie postaw społecznych

wobec osób niepełnosprawnych wymaga

wobec osób niepełnosprawnych wymaga

działań dwukierunkowych:

działań dwukierunkowych:

1.Na osoby niepełnosprawne, do których

1.Na osoby niepełnosprawne, do których

zaliczamy jak najpełniejsze uniezależnienie,

zaliczamy jak najpełniejsze uniezależnienie,

normalizowanie wyglądu, sposobu

normalizowanie wyglądu, sposobu

poruszania się, komunikowanie się z

poruszania się, komunikowanie się z

otoczeniem, rozwijanie kompetencji

otoczeniem, rozwijanie kompetencji

społecznych (techniki samoprezentacji,

społecznych (techniki samoprezentacji,

prezentowanie się jako osoby życzliwej,

prezentowanie się jako osoby życzliwej,

pomocnej),

pomocnej),

2. Na osoby niepełnosprawne oraz ich środowisko

2. Na osoby niepełnosprawne oraz ich środowisko

życia. Tu działania skierowane są na eliminowanie

życia. Tu działania skierowane są na eliminowanie

barier architektonicznych. Eliminowanie barier

barier architektonicznych. Eliminowanie barier

społecznych poprzez:

społecznych poprzez:

–

umożliwienie codziennych bezpośrednich

umożliwienie codziennych bezpośrednich

kontaktów osób niepełnosprawnych z

kontaktów osób niepełnosprawnych z

pełnosprawnymi,

pełnosprawnymi,

–

tworzenie znormalizowanych warunków życia

tworzenie znormalizowanych warunków życia

osób z niepełnosprawnością,

osób z niepełnosprawnością,

–

tworzenie regulacji prawnych gwarantujących

tworzenie regulacji prawnych gwarantujących

wyrównanie szans,

wyrównanie szans,

–

wczesne rozpoczynanie działań włączających do

wczesne rozpoczynanie działań włączających do

życia w społeczeństwie poprzez edukację

życia w społeczeństwie poprzez edukację

(poziom przedszkola),

(poziom przedszkola),

–

wykorzystanie środków masowego przekazu w

wykorzystanie środków masowego przekazu w

celu przedstawienia wiadomości na temat

celu przedstawienia wiadomości na temat

niepełnosprawnych i propagowanie pożądanych

niepełnosprawnych i propagowanie pożądanych

nastawień,

nastawień,

–

jak najwyższy poziom wykształcenia

jak najwyższy poziom wykształcenia

społeczeństwa.

społeczeństwa.

Aby uzyskać najbardziej pożądaną postawę

Aby uzyskać najbardziej pożądaną postawę

tolerancji

tolerancji

i akceptacji

i akceptacji

u osób pełnosprawnych należy dbać o ich

u osób pełnosprawnych należy dbać o ich

wykształcenie, co jesteśmy w stanie zapewnić poprzez

wykształcenie, co jesteśmy w stanie zapewnić poprzez

system kształcenia integracyjny od wieku

system kształcenia integracyjny od wieku

przedszkolnego i szkolnego, kiedy to wpływ na dziecko

przedszkolnego i szkolnego, kiedy to wpływ na dziecko

mają rodzice i nauczyciele, to oni również powinni

mają rodzice i nauczyciele, to oni również powinni

kształtować tę postawę w swoim dziecku i uczniu.

kształtować tę postawę w swoim dziecku i uczniu.

Udowodniono poprzez badania porównawcze, że tam,

Udowodniono poprzez badania porównawcze, że tam,

gdzie ludzie posiadają wykształcenie wyższe znacznie

gdzie ludzie posiadają wykształcenie wyższe znacznie

łatwiej przychodzi im w pełni akceptować i współżyć z

łatwiej przychodzi im w pełni akceptować i współżyć z

osobami niepełnosprawnymi.

osobami niepełnosprawnymi.

Skoro postawa to „rzecz” nabyta można ją wpajać już

Skoro postawa to „rzecz” nabyta można ją wpajać już

od dzieciństwa aby procentowała w naszym życiu

od dzieciństwa aby procentowała w naszym życiu

dorosłym.

dorosłym.

Duże możliwości w kształtowaniu postaw mają środki

Duże możliwości w kształtowaniu postaw mają środki

masowego przekazu a w szczególności telewizja. Należy

masowego przekazu a w szczególności telewizja. Należy

pokazywać życie niepełnosprawnych ich specyficzne

pokazywać życie niepełnosprawnych ich specyficzne

problemy, pokazywać ich w rolach zwykłych ludzi oraz

problemy, pokazywać ich w rolach zwykłych ludzi oraz

ich często nieprzeciętne zdolności. Uczyć jak pomagać

ich często nieprzeciętne zdolności. Uczyć jak pomagać

jeśli tego chcemy. Często bowiem nie pomagamy

jeśli tego chcemy. Często bowiem nie pomagamy

dlatego, że nie wiemy jak to zrobić a nie chcemy

dlatego, że nie wiemy jak to zrobić a nie chcemy

zaszkodzić. Likwidacje stereotypów i dyskryminacji

zaszkodzić. Likwidacje stereotypów i dyskryminacji

powinna polegać na integracji w przedszkolu, szkole,

powinna polegać na integracji w przedszkolu, szkole,

pracy i miejscach publicznych. Zatem kształcenie a

pracy i miejscach publicznych. Zatem kształcenie a

potem zatrudnienie na otwartym rynku pracy pozwoli

potem zatrudnienie na otwartym rynku pracy pozwoli

zawierać nowe znajomości, przyjaźnie i sprzyjać w

zawierać nowe znajomości, przyjaźnie i sprzyjać w

zrównaniu się świata ludzi zdrowych i

zrównaniu się świata ludzi zdrowych i

niepełnosprawnych.

niepełnosprawnych.

Zjawiska i procesy ważne dla działań na

Zjawiska i procesy ważne dla działań na

rzecz ON:

rzecz ON:

–

Intensywny rozwój ruchów społecznych osób z

Intensywny rozwój ruchów społecznych osób z

ograniczeniami sprawności oraz kampanii rodziców

ograniczeniami sprawności oraz kampanii rodziców

dzieci z niepełnosprawnością – efekt: rozwiązania

dzieci z niepełnosprawnością – efekt: rozwiązania

legislacyjne chroniące status ON;

legislacyjne chroniące status ON;

–

Konsumeryzm – rola chorego jak rola konsumenta, a

Konsumeryzm – rola chorego jak rola konsumenta, a

nie tylko pacjenta;

nie tylko pacjenta;

–

Samopomoc

Samopomoc

–

Demedykalizacja – uwalnianie się osób

Demedykalizacja – uwalnianie się osób

niepełnosprawnych spod dominacji instytucji

niepełnosprawnych spod dominacji instytucji

medycznych;

medycznych;

–

Deinstytucjonalizacja - dążenie do zreformowania

Deinstytucjonalizacja - dążenie do zreformowania

psychiatrycznej opieki zdrowotne

psychiatrycznej opieki zdrowotne

KONTAKT Z OSOBAMI

KONTAKT Z OSOBAMI

NIEPEŁNOSPRAWNYMI

NIEPEŁNOSPRAWNYMI

Nasze postawy wobec osób

Nasze postawy wobec osób

niepełnosprawnych zależą częściowo od

niepełnosprawnych zależą częściowo od

stopnia znajomości ich problemów życiowych,

stopnia znajomości ich problemów życiowych,

co jest związane z kontaktami osobistymi z

co jest związane z kontaktami osobistymi z

takimi osobami. W innym przypadku postawy

takimi osobami. W innym przypadku postawy

wobec niepełnosprawnych opierają się

wobec niepełnosprawnych opierają się

bowiem głównie na obiegowych

bowiem głównie na obiegowych

przekonaniach i stereotypach, a nie na

przekonaniach i stereotypach, a nie na

własnych doświadczeniach i wiedzy.

własnych doświadczeniach i wiedzy.

Zauważalny wzrost kontaktów z osobami

Zauważalny wzrost kontaktów z osobami

niepełnosprawnymi wynika zapewne głównie ze

niepełnosprawnymi wynika zapewne głównie ze

stopniowego zwiększania się ich liczby w naszym

stopniowego zwiększania się ich liczby w naszym

społeczeństwie, ale nie można wykluczyć, że

społeczeństwie, ale nie można wykluczyć, że

mamy do czynienia także z większą "otwartością"

mamy do czynienia także z większą "otwartością"

społeczną, częstszym pojawianiem się osób

społeczną, częstszym pojawianiem się osób

niepełnosprawnych w naszych codziennych

niepełnosprawnych w naszych codziennych

kontaktach i postępującą ich integracją z resztą

kontaktach i postępującą ich integracją z resztą

społeczeństwa, nie zmienił się bowiem w

społeczeństwa, nie zmienił się bowiem w

znaczący sposób odsetek mających

znaczący sposób odsetek mających

niepełnosprawnych w rodzinie.

niepełnosprawnych w rodzinie.