Slajd 1

Psychiatria

–

nauka medyczna zajmująca się wyjaśnianiem

przyczyn, rozpoznawaniem i leczeniem różnych

zaburzeń psychicznych.

Człowiek stanowi całość biologiczno – psychologiczno – społeczną

i dlatego jego schorzenia należy równocześnie rozważać w tych

trzech składowych osobowości.

Analizując zjawiska psychiczne należy zawsze uwzględnić, że:

•

Konkretny organizm dysponujący określonymi uwarunkowaniami

rozwoju, mechanizmami biochemicznymi i biofizycznymi

•

Konkretną osobowość i jej ukształtowanie z jej indywidualnymi

cechami i dyspozycjami psychicznymi

•

Dzieją się one w określonym środowisku kulturowym.

•

Psychologia

bada i opisuje funkcje psychiczne osób

zdrowych, jednakże tym problemem zajmują się również:

* neurofizjologia

* biochemia

* socjologia

* genetyka

* filozofia

* cybernetyka

•

Psychopatologia

bada i opisuje funkcje psychiczne

chorego człowieka, jednak tym zagadnieniem zajmują się

także



* psychiatria

* elektroencefalografia

* neuropatologia

* psychofarmakologia

* neuroradiologia

Choroba psychiczna

zaburzenia psychiczn

jest szerokim terminem, określającym różne zaburzenia

wpływające na zachowanie i funkcjonowanie emocjonalne

społeczne i poznawcze.

polega na nieodpowiednich reakcjach emocjonalnych o różnej postaci i

stopniu, na zniekształceniu rzeczywistości, niż na niewydolności

procesów rozumowania i komunikacji oraz raczej źle ukierunkowanych

społecznie zachowań, niż nieodpowiednich zaburzeniach adaptacyjnych.

W obowiązujących klasyfikacjach ICD-10 i DSM-IV:

występuje rozróżnienie pomiędzy psychozą [schizofrenia, CHAD, CHA z

objawami psychotycznymi, uporczywymi zaburzeniami urojeniowymi i

innymi psychozami

schorzeniami uwarunkowanymi zmianami organicznymi o.u.n.

[zaburzenia funkcjonowania poznawczego (otępienie), zaburzeniami

nerwicowymi (st. lękowe, fobie, obsesje, kompulsje, zab. dysocjacyjne].

oraz

zaburzeniami osobowości i zachowania

Epidemiologia psychiatryczna

wg WHO

1,5 mld – co 4-ty mieszkaniec Ziemi wykazuje różne

zaburzenia psychiczne.

400 mln

- zaburzenia adaptacyjne

370 mln

- zaburzenia depresyjne

288 mln

- uzależnienia

250 mln

- zaburzenia osobowości i zachowania

45 mln

- schizofrenia

29 mln

- otępienie

118 mln

- inne zaburzenia psychiczne

W ocenie większości psychiatrów 90% pacjentów

chorych psychicznie jest niewłaściwie leczonych.

Klasyfikacja zaburzeń

psychicznych

Zaburzenia psychiczne stanowią taki rodzaj schorzeń, które

manifestują się objawami psychopatologicznymi lub odbiegającym

od normy zachowaniem, czemu towarzyszy zazwyczaj upośledzenie

sprawności funkcjonowania. Spowodowane jest to zmianami:



biologicznymi



genetycznymi



psychicznymi



społecznymi



somatycznymi



biochemicznymi

Poszczególnym chorobom odpowiadają swoiste objawy

podmiotowe i przedmiotowe.

Klasyfikacja zaburzeń

psychicznych c.d.

Zadaniem systemu klasyfikacyjnego w psychiatrii

jest:



odróżnienie jednego rodzaju zaburzenia od innego tak, by

lekarz mógł dobrać odpowiednie leczenie



umożliwienie porozumiewania między pracownikami opieki

zdrowotnej dzięki stosowaniu jednolitej terminologii



badanie przyczyn tych zaburzeń psychicznych, których

etiopatogeneza nie jest dotychczas poznana

Powszechnie są stosowane 2 systemy klasyfikacji

zaburzeń psychicznych:



ICD-10 (stosowany w Europie)



DSM-IV (stosowany w Stanach Zjednoczonych)

Obydwa systemy klasyfikacyjne są podobne do siebie, a

różnice pomiędzy nimi są nieznaczne

Lista kategorii zaburzeń

psychicznych

w ICD-10

Organiczne zaburzenia psychiczne

F00 – F09

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane

używaniem substancji psychoaktywnych

F10 – F19

Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe

F20 – F29

Zaburzenia nastroju (afektywne)

F30 – F39

Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią

somatyczną

F40 – F48

Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i

czynnikami fizycznymi

F50 – F59

Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych

F60 – F69

Uposledzenie umysłowe

F70 – F79

Zaburzenia rozwoju psychicznego (psychopatologicznego)

F80 – F89

Zaburzenia zachowannia i emocji rozpoczynające się zwykle w

dzieciństwie i w wieku młodzieńczym

F90 – F98

Psychopatologia ogólna

Wiele objawów psychopatologicznych ma ścisłe

powiązania z prawidłowymi formami życia psychicznego,

można je pojmować jako spektrum rozciągające się

między norma i patologią.



objawy podmiotowe

- subiektywne przeżycia opisane

przez chorego, [np. przygnębienie, osłabienie energii itp.]



objawy przedmiotowe

– dostrzegane są przez

badającego, mają więc charakter obiektywny [np.

sztywność afektywna, spowolnienie psychoruchowe itp.]



zespół

– zbiór objawów podmiotowych i

przedmiotowych, które występując razem umożliwiają

wyodrębnienie określonego stanu.

Zaburzenia spostrzegania

OMAMY

–

są to spostrzegania przedmiotów bez bodźców zewnętrznych.

Przekonanie chorego o niesłuszności jego przekonania natrafia u niego

na siłę wiary i raczej nie odnosi skutków.

proste – (błyski, iskry, dzwonek)

Omamy dzielimy na

złożone – (rozmowy, sceny, obrazy).

Omamy mogą występować w zakresie wszystkich zmysłów

(

wzrokowe, słuchowe, czuciowe, bólowe, węchowe, smakowe)

•

omamy wzrokowe



najczęściej w z. majaczeniowym

•

omamy słuchowe



najczęściej w schizofrenii paranoidalnej, omamicy

alkohol.

•

omamy czuciowe



najczęściej w schizofrenii

•

omamy bólowe



dochodzą z narządów wewnętrznych

•

omamy smakowe



polegają na doznawaniu dziwnych smaków pokarmów i

napojów

•

omamy węchowe



polegają na odczuwaniu dziwnych, przykrych zapachów

•

omamy rzekome



różnią się od o. właściwych brakiem poczucia ich

realności, a chorzy lokalizują je zazwyczaj wewnątrz ciała, zwłaszcza w

głowie.

Zaburzenia spostrzegania

c.d.

ZŁUDZENIA

–

są to zniekształcone spostrzeżenia

istniejących rzeczywiście

przedmiotów i mogą dotyczyć wszystkich zmysłów, jednak

najczęściej są to złudzenia wzrokowe i słuchowe.

Badanie omamów i złudzeń

Omamy badamy za pomocą obserwacji chorego i przy pomocy

zadawania odpowiednich pytań.

obserwacja

– zwracamy uwagę czy np. chory jest wpatrzony w

jeden punkt i w pewnych momentach uśmiecha się z radością

na twarzy, może też wykonywać obronne ruchy, a wyraz twarzy

ma gniewny



omamy wzrokowe.

W przypadku zatykania uszu rękami, watą, albo nadsłuchuje,

czy w trakcie rozmowy przerywa i nadsłuchuje



omamy

słuchowe.

Zaburzenia myślenia

UROJENIA

–

błędne przekonanie wewnętrzne chorego, który podtrzymuje je z siłą

wiary, nie korygując go mimo przedstawienia dowodów fałszywości tego

przekonania.

Urojenia często wiążą się z omamami zarówno w czasie, jak i w treści.

Urojenia dzielimy pod względem treści na:

wielkościowe, prześladowcze, ksobne,

zazdrości, hipochondryczne, depresyjne.

•

urojenia wielkościowe



najczęściej w stanie maniakalnym

•

urojenia prześladowcze



w przebiegu psychoz

•

urojenia ksobne



najczęściej w schizofrenii

•

urojenia zazdrości



najczęściej w obłędzie zazdrości, uporczywych zab.

urojeniowych

•

urojenia hipochondryczne



w przebiegu psychoz

•

urojenia depresyjne



w z. depresyjnym z obj. psychotycznymi.

MYŚLI NADWARTOŚCIOWE

są to przekonania myślowe o nadzwyczajnym, nasileniu, z

mocną podbudową uczuciową. Kształtują one osobowość i kierują one postępowaniem

niektórych osób zarówno w kierunku pozytywnym jak i negatywnym. Myśli nadwartościowe

nie są dowodem ch. psychicznej.

OBSESJE

– powstające wbrew woli i uporczywie nawracające myśli, wyobrażenia, impulsy,

których nie można się pozbyć ze świadomości ani dzięki rozumowi logicznemu, ani za

pomocą żadnych argumentów. Mogą występować w: zab. obsesyjno – kompulsyjnych,

depresji, schizofrenii.

Zaburzenia myślenia [ilościowe]:

Są to zaburzenia jego tempa. Mogą występować w wielu zaburzeniach

psychicznych i wyrażają się one zasadniczo albo spowolnieniem albo

przyspieszeniem procesów myślowych.

•

spowolnienie myślenia

– występuje: fizjologicznie w st. zmęczenia i p/

snem, a w warunkach chorobowych (w przebiegu ciężkich chorób

somatycznych, ch. zakaźnych, w depresji)

•

przyspieszenie myślenia

– występuje: po zażyciu śr. pobudzających, a w

st. chorobowych (w manii i hipomanii) może osiągnąć „gonitwę myślową”.

Zaburzenia myślenia [jakościowe]

Pojawiają się przeważnie w dwu postaciach jako: rozkojarzenie i splątanie.

•

rozkojarzenie

– występuje u chorych na schizofrenię jako jeden z

objawów

•

splątanie

– występuje jako wyraz powierzchownego kojarzenia przy

istniejących zaburzeniach świadomości [jako objaw w zatruciach, ch.

zakaźnych, urazach czaszkowo – mózgowych]

•

myślenie dereistyczne

– spotykane w schizofrenii (nierealistyczne –

chory tworzy sobie własny świat fantastycznych pomysłów, żyje własnymi

urojeniami).

Badanie urojeń:

Urojenia są zazwyczaj podbarwione uczuciowo.

•

w manii cechującej się wzmożonym samopoczuciem



urojenia wielkościowe

•

w depresji – występują urojenia samoponiżenia, niekiedy prześladowcze

•

w st. lękowym – spotykamy urojenia podobne do występujących w depresji.

Podczas badania chorego w kierunku urojeń ważny jest sposób podejścia do

chorego, bo treść urojeń waha się od absurdalnych do przemyślanych i

pozornie ułożonych systematycznie. Musimy też pamiętać, że im mniejsze

jest napięcie afektywne chorego, a intelekt dobrze zachowany, tym łatwiej

choremu dyssymulować.

•

chorego z psychozą na podłożu organicznym o.u.n. wskutek zaburzeń

krytycyzmu cechują absurdalne urojenia

•

chorego będącego w manii pytamy o jego bogactwo, majątek, złoto, brylanty

itp.

•

chorego w depresji można pytać czy jest biedny, pokrzywdzony, jakie ma

zmartwienia itp.

•

chorego, którego podejrzewamy o schizofrenię musimy pytać ostrożnie i po

otrzymaniu odpowiedzi, którą podejrzewamy o cechy urojeniowe, poddajemy

jej treść dokładnej analizie, pytając o szczegóły i okoliczności, np. czy nie miał

konfliktów i nieporozumień, czy czuje się zagrożony, obserwowany ,truty itp.

Zaburzenia pamięci

Z.p. – mogą polegać na jej:

- nadczynności

- niedoczynności

- zafałszowaniu pamięci

Nadczynność pamięci

– zazwyczaj nie jest objawem choroby psychicznej, a

nadzwyczajna pamięć była opisywana u osób upośledzonych umysłowo, jednak

jest to pamięć mechaniczna, nielogiczna.

Niedoczynność pamięci

– jest częstym objawem psychopatologicznym i może

występować w różnych stanach chorobowych, przeważnie przy organicznym

uszkodzeniu o.u.n., a stopień ich nasilenia jest zróżnicowany.

Luka pamięciowa

– jest to okres, którego chory nie jest w stanie wypełnić

żadną treścią pamięciową, a l.p. mogą być wypełniane konfabulacjami.

Niepamięć

– utrata wszystkich zasobów pamięciowych, a może też dotyczyć

okresu przed zab. świadomości (n. wsteczna), lub obejmować ok. po ustąpieniu

zab. świadomości (n. następcza).

Zafałszowanie pamięci

– zdarza się u osób zdrowych w czasie silnego afektu, a

u chorych psychicznie przy silnym afekcie może wystąpić złudzenie pamięciowe.

Omamy pamięciowe

– „deja vu” polegające na wadliwej interpretacji przeżyć

urojeniowych „deja vecu”.

Zaburzenia uczucia (afektu)

Życie uczuciowe człowieka rozgrywa się na 3 zasadniczych

płaszczyznach



uczucia pierwotne, czyli popędy (

zaspokojenie potrzeb biologicznych

np. potrzeba pokarmu, samozachowawczy, seksualny)



uczucia archaiczne, czyli prelogiczne



uczucia wyższe

Podłożem anatomofizjologicznym procesów uczuciowych jest układ

wegetatywny, które jest powiązany czynnościowo z układem

wydzielania wewnętrznego.

Można przyjąć też , że dla czynności popędowych i uczuć

archaicznych podłożem anatomofizjologicznym jest układ limbiczny,

a dla uczuć wyższych struktury korowe, zwłaszcza płata czołowego.

Uczucia wyższe, wiążąc się z oceną sytuacji życiowych pod

względem ich wartości moralnych, społecznych i etycznych, sterują

zachowaniem człowieka.

Zaburzenia czynności

popędowych

•

Samobójstwo

–

zamach na swoje życie, wbrew

podstawowemu instynktowi samozachowawczemu.

•

Samouszkodzenia

– zadawanie sobie ran i uszkodzeń

ciała

•

Autodestruktywność pośrednia

–

tendencja do

podejmowania zachowań zwiększających

prawdopodobieństwo negatywnych, a zmniejszających

prawdopodobieństwo pozytywnych konsekwencji dla

podmiotu (dowolne i intencjonalne zachowania

szkodliwe).

Zaburzenia nastroju i emocji

Z.n.i e. należą do podstawowych i częstych zjawisk

obserwowanych w chorobach i zab. psychicznych ale również

mogą występować u ludzi zdrowych i polegają na nie

umotywowanych wybuchach gniewu, złości, stanów lękowych.

Obniżone samopoczucie

– bywa b. zróznicowane od niemal

nieuchwytnych i drobnych zmian nastroju do głębokich i nasilonych

zaburzeń depresyjnych.

Stany lękowe

– występują często wspólnie ze st. depresyjnymi, a lęk

łączy się z obniżonym nastrojem i pobudzeniem ruchowym.

Stany podwyższonego samopoczucia

– występują z uczuciem

wesołości, zadowolenia i szczęścia o różnym stopniu nasilenia, aż do st.

hipomanii i manii.

Drażliwość

– występuje w schorzeniach organicznych o.u.n. i zab.

Nerwicowych – jest to wzmożona skłonność do reagowania złością,

gniewem, wściekłością.

Zmienność i niestałość afektu

– często łączy się z drażliwością,

chwiejnością afektywną.

Zaburzenia uczuciowości

wyższej

Z.u.w. – przejawiają się przede wszystkim pod postacią:

•

Stępienia uczuciowego

– które cechuje się powolnym

spadkiem zainteresowań, poczucia obowiązku,

unikaniem kontaktów społecznych, obniżeniem poczucia

etyki i moralności, zaniedbywaniem się w wymaganiach

i obowiązkach. Występuje w schizofrenii.

•

Chłód uczuciowy

– wyraża się brakiem fizjologicznych

reakcji w sytuacjach powszechnie uważanych za przykre

(brak współczucia).

Występuje w osobowości dyssocjalnej.

•

Moral insanity

– brak prawidłowych etyczno –

moralnych.

Występuje w zaburzeniach osobowości dyssocjalnych.

Zaburzenia intelektu

Z.i. – polegają na wrodzonym lub nabytym w ciągu życia

upośledzeniu czynności intelektualnych.



Upośledzenie umysłowe

–

stan zejściowy po procesach

chorobowych lub wrodzonych zaburzeniach genetycznych i

metabolicznych uszkadzających mózg w życiu płodowym lub

we wczesnym dzieciństwie, kiedy dziecko nie zdążyło nabyć

podstawowych wiadomości umożliwiających mu

przystosowanie środowiskowe.



Otępienie

- stan zejściowy po przebytych procesach

zapalnych, urazowych, zwyrodnieniowych mózgu

prowadzących do znacznego spadku funkcji poznawczych i

zdolności adaptacyjnych u osób, które przeszły przez życie i

wcześniej posiadały prawidłowy intelekt i prawidłowo

adaptowały sie w środowisku.

Otępiały wszystko utracił.

Zaburzenia świadomości

•

Ilościowe zaburzenia świadomości

modelu snu

fizjologicznego i

różnią się od niego głębokością, a

często są

nieodwracalne, ok.

trwania.



senność

–

nieznaczne zab. świadomości, które występują w

ch. somatycznych, w zmęczeniu



odrętwienie

– jest stanem w którym silne bodźce mogą na

pewien czas przywrócić orientację



stan przedśpiączkowy

są głębokimi zaburzeniami świadomości, a

reakcje na bodźce zewn. są niemal całkowicie

zniesione.



śpiączka

Zaburzenia świadomości c.d.

•

Jakościowe zaburzenia świadomości:

w których z.ś. zawierają

odrębne

elementy niespotykane w prawidło-

wym życiu psychicznym.



stany pomroczne

zwane też st. przymglenia świadomości charakteryzują

się niewłaściwą orientacją, niedorzecznym postępowaniem chorego,

sprawiającym wrażenie zbornego zachowania np. upojenie patologiczne. Ok. st.

pomr. pokryty jest niepamięcią, chory jest inną osobowością.



stan majaczeniowy

– występuje pod postacią zaburzeń orientacji,

połączonych b. często z niepokojem ruchowym, urojeniami, omamami

wzrokowymi, podatnością na sugestię. Stany te trwają od kilku godzin do kilku

dni.



stan splątaniowy

– polega na zaburzeniach orientacji, które są głębsze niż w

st. majaczeniowym, występuje zaburzenie orientacji allopsychicznej, a tok

myślenia wykazuje charakterystyczne. a tok myslenia wykazuje

charakterystyczne splątanie, wielość wątków, przechodzenia jednego w drugi,

powierzchowność kojarzenia.



stany onejroidalne

– są podobne do marzeń sennych, świadomość jest płytko

zaburzona, cechą charakterystyczną są omamy wzrokowe, powiązane ze sobą.

Inne podmiotowe i przedmiotowe

zaburzenia psychopatologiczne

•

abulia –

zmniejszona chęć do działania i myślenia jest objawem osłabienia woli

•

akatyzja

–

uczucie niepokoju ruchowego, wyrażające się przymusem

nieustannego poruszania się [objaw niepożądany podczas terapii

neuroleptykami].

•

ambiwalencja –

równoczesne współwystępowanie dwóch przeciwstawnych

reakcji afektywnych

•

anhedonia

– utrata zainteresowań oraz zaprzestanie wszelkich

systematycznych działań będących zazwyczaj źródłem przyjemności.

•

derealizacja

– odczuwanie zmiany rzeczywistości, otoczenia

•

mutyzm

–

ograniczenie lub czynnościowa utrata zdolności mówienia

•

paratymia

– niedostosowanie afektu, niezgodność wyrazu uczuć z

wyobrażeniem, myślą lub wypowiedzią.

•

fobia

– uporczywy, chorobliwy, nieuzasadniony i silny strach przed pewnymi

przedmiotami lub sytuacjami

•

mania

– podwyższenie nastroju, któremu towarzyszą wzmożone samopoczucie,

nadmierna aktywność psychoruchowa, podniecenie seksualne oraz

przyspieszony tok myślenia i wypowiedzi (gonitwa myśli)

•

obsesje

– powstające wbrew woli i uporczywie nawracające myśli, wyobrażenia,

impulsy, których nie można się pozbyć ze świadomości ani dzięki logicznemu

rozumowaniu , ani za pomocą różnych argumentów.

Rodzaje zespołów urojeniowych

Grupa objawów psychopatologicznych, których wspólną cechą

jest dominacja urojeń w obrazie klinicznym określany zespołem

urojeniowym.

•

Zespół paranoidalny

– cechuje się obecnością urojeń o strukturze

paranoidalnej, tj. luźno i mało konsekwentnie powiązanych ze sobą, o

różnorodnych treściach, które są słabo wysycone uczuciowo i mało

spójne z osobowością chorego, często urojeniom współtowarzyszą

omamy słuchowe, zaznaczona dezintegracja osobowości.

•

Zespół paranoiczny

– charakteryzuje się występowaniem urojeń

usystematyzowanych z tendencją do rozwoju systemu, skupieniem

treści wokół jednego tematu, z silnie zaznaczonym wysyceniem

emocjonalnym oraz spójnym związkiem z osobowością, brakiem

omamów, zwartą osobowością

•

Zespół parafreniczny

– cechuje się obecnością urojeń względnie

usystematyzowa-nych, o niewielkim zasięgu i małej tendencji do

generalizacji, słabym wysyceniem emocjonalnym i tylko względnie

spójnym związkiem z osobowością, często współwystępują omamy,

względnie zwarta osobowość.

Inne zespoły psychopatologiczne

•

Zespół hipochondryczny

– dominują objawy przeżywania ciężkiej

choroby somatycznej, nadmierna obserwacja funkcjonowania narządów

swego ciała, przywiązywanie nadmiernej wagi do spraw zdrowia i

zabiegów diagnostyczno – leczniczych, stale utrzymujące się poczucie

bycia chorym somatycznie.

•

Zespół neurasteniczny

– charakteryzuje się zmęczeniem,

drażliwością, nadwrażliwością na bodźce zewnętrzne, bólami głowy,

zaburzeniami koncentracji uwagi, zaburzeniami snu, przygnębieniem.

•

Zespoły dysocjacyjne

– jest to grupa obejmująca zaburzenia

psychiczne o różnorodnej symptomatologii, imitującej różnego rodzaju

objawy psychiczne i somatyczne przy braku zmian organicznych

odpowiadających objawom. (zaburzenia dysocjacyjne mogą dotyczyć

pamięci, świadomości, ruchów dowolnych, wzroku, mowy, bólu, słuchu).

•

Zespół obsesyjny

– obejmuje uczucie wewnętrznego przymusu,

wykonania wbrew woli określonego działania, powtarzania czynności,

natrętnie nawracające niechciane myśli. Próba przeciwstawiania się

temu przymusowi wiąże się z przeżywaniem nasilonego lęku i napięcia.

Document Outline