Rozkład normalny,
centyle, wykorzystywanie
do projektowania
przestrzeni pracy, atlasy
antropometryczne
Marcin Gratkowski
Antropometria
nauka dostarczająca informacji
na temat budowy, wielkości i
proporcji ciała człowieka
Antropometria klasyczna
SYLWETKA WYPROSTOWANA
STATYCZNA
DYNAMICZNA
POMIARY
CIAŁA ( Z WYJĄTKIEM GŁOWY) –
SEMATOMETRIA
GŁOWY – KEFALOMETRIA
KOŚCI - OSTEOMETRIA
Antropometria ergonomiczna
•SYLWETKA NATURALNA
Pomiary cechy o charakterze
statycznym
• wysokości, które służą do
określenia odległości punktów
antropometrycznych od położenia,
na którym stoi lub siedzi badany
( w pionie);
• długości (poszczególnych części
ciała);
Pomiary cech o charakterze
statycznym (c.d.)
• szerokości i głębokości;
• obwodów;
• średnicy chwytu rękojeści;
• współrzędnych sklepienia stopy;
• kątów między palcami ręki;
Pomiary cech o charakterze
dynamicznym
• kąty odchylenia kończyn górnych i
dolnych (całych i ich części): w dół, w
górę, w lewo i prawo,
• kąty odchylenia i skrętów głowy,
• kąty skrętu kończyn i ich części,
• kąty odchylenia grzbietowego i
podeszwowego stopy,
• kąty odchylenia ręki zaciśniętej na
uchwycie cylindrycznym.
Punkty antropometryczne na ciele
człowieka
Pomiary mogą być przeprowadzone
w 3 płaszczyznach:
a) strzałkowo-środkowej, która dzieli ciało na
stronę lewą i prawą;
b) czołowej, która przebiega wzdłuż osi
głowy i dzieli ciało na część brzuszną i
grzbietową;
c) poziomej, która dzieli ciało na część górną
i dolną.
Centyl
1)Parametr, służący do opisu populacji lub
rozkładu prawdopodobieństwa; kwantyl
rzędu i/100 (gdzie i=1,2,3...99)
2)Centyle (szczególne przypadki kwantyli)
dolny i górny stanowią wymiary progowe –
odpowiednio wymiar progowy dolny C5 i
wymiar progowy górny C95.
Metody statystyczne
• Populacja ludzka podlega rozkładowi
normalnemu. W rozważaniach
przyjmuje się jedynie 90% tego
rozkładu odrzucając po 5% skrajnych
wartości. Dla potrzeb ergonomii
przyjęto stosować trzy
charakterystyczne wielkości: dwie
skrajne (kwantyl 5 i 95) oraz medianę.
Centyl (c.d.)
• Poziom 5 centyla oznacza, że 95% z całej
populacji przekracza wartość odpowiedniej
dla tego poziomu cechy, czyli 5% nie osiąga
wymiarów minimalnych
• Poziom 50 centyla informuje, że połowa
populacji nie przekracza odpowiedniej
wartości cechy; poziom 95 centyla określa,
że tylko 5% populacji przekracza wartość
cechy (95% populacji nie przekracza
wymiarów maksymalnych)
Centyl (c.d.)
• Miara centylowa wykorzystywana jest
przy projektowaniu stanowisk
roboczych. Odzwierciedla ona
charakterystyki budowy ciała
osobnika niskiego, średniego i
wysokiego, co odpowiada 5, 50 i 90
centylowi wzrostu.
Atlasy antropometryczne
Wyniki badań zawierające:
a) 182 cechy antropometryczne w kolejności
porządkowej, z przynależnym dla nich
numerem,
b) trzy charakterystyczne wielkości z
rozkładu normalnego tj. dot. kwantyla 5 i
95 oraz mediany, przy zróżnicowaniu na
płeć, z zastosowaniem następujących
oznaczeń: 0 - dla mężczyzn, 1 - dla kobiet,
c) wartości pomiarów podawane są w mm.
Tablice antropometryczne
• numer porządkowy
• oznaczenia płci
• oznaczenie kwantyla (5, 50, 95)
Przykład
Przykład
Szkice wymiarowe do tablic
antropometrycznych
Obszar pracy
• Obszar pracy, czyli przestrzeń
robocza, jest to zbiór punktów, na
które pracownik oddziaływuje
podczas pracy
Typy budowy ciała
• pykniczny (krępy), charakteryzujący się: szeroką i
krótką głową oraz szyją, prostymi, wysuniętymi do
przodu ramionami, beczkowatym, otłuszczonym
tułowiem, krótkimi kończynami górnymi i dolnymi,
delikatnymi i kształtnymi dłońmi i stopami,
małymi, głęboko osadzonymi oczami, skłonnością
do łysienia, skórą zaróżowioną,
• leptosomiczny (szczupły) - owalna (tzw. ptasia)
głowa o wydłużonej części środkowej twarzy i
niedorozwoju jej części dolnej, nos cienki, szyja
długa, cienkie, słabo umięśnione kończyny, płaski
tułów i klatka piersiowa, duże owłosienie, skóra
blada,
Typy budowy ciała człowieka
Typy budowy ciała c.d.
• atletyczny - głowa owalna (w kształcie jaja),
silnie rozwinięty układ kostnomięśniowy, szyja
długa i mocna, ramiona szerokie, klatka
piersiowa wypukła, grube kości i skóra,
• dysplastyczny, który obejmuje grupy:
– eunochoidów: nadmierny wzrost, silnie owłosiona
głowa o kształcie wieżowatym, szerokie biodra,
– eunochidów z otłuszczeniem: policzków, szyi i
żołądka; o twarzach rozdętych, krótkich nosach,
– infantylnych i niedorozwiniętych,
charakteryzujących się proporcjami dziecięcymi, z
niedorozwojem tułowia.