1

Charakterystyka i

Charakterystyka i

funkcjonowanie

funkcjonowanie

podmiotu w

podmiotu w

gospodarce rynkowej.

gospodarce rynkowej.

Wykonała: Joanna Szymanek

Jagoda Zamorska
TiR A4

2

Spis
treści:



Definicja ogólna podmiotu gospodarczego



Podział podmiotów gospodarczych



ze względu na rodzaje działalności gospodarczej



ze względu na jednostki wytwarzające dobra materialne
i jednostki świadczące usługi



ze względu na wielkość podmiotu gospodarczego



ze względu na formę własności



Przedsiębiorstwa państwowe i komunalne



Przedsiębiorstwa sektora prywatnego



Gospodarstwo domowe



Spółki



osobowe



kapitałowe



Gospodarka centralnie planowana, a gospodarka
rynkowa



Źródła

3

Podmiot gospodarczy – osoba fizyczna,
zorganizowana grupa osób fizycznych lub
osoba prawna prowadząca działalność
gospodarczą, której wynikiem jest
produkcja dóbr lub świadczenie usług.

( Encyklopedia Powszechna, wyd.

Kluszczyński)

4

Podział podmiotów

Podział podmiotów

gospodarczych

gospodarczych

5

a)

Ze względu na rodzaje działalności
gospodarczej:

rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
rybołówstwo i rybactwo
przemysłowe
budowlane
pośrednictwa finansowego
handlowe i napraw
hotele i restauracje

6

b)

Ze względu na jednostki wytwarzające
dobra materialne i jednostki
świadczące usługi

(przemysłowe, budowlane,

gospodarstwa rolne, zakłady rzemieślnicze):

przedsiębiorstwa wydobywcze
dobro konsumpcyjne
przedsiębiorstwa przetwarzające
surowce wydobyte lub pochodzące z
uprawy, czy hodowli na dobra
produkcyjne

7

c)

Ze względu na wielkość podmiotu gospodarczego:

Kryter

ia

Mikro

przedsiębio

rstwa

Małe

przedsiębio

rstwa

Średnie

przedsiębio

rstwa

Duże

przedsiębior

stwa

Zatrudn

ie-nie

do 10

osób

do 50

osób

do 250

osób

pow. 250

osób

Przycho

dy ze

sprzeda

ży

(netto)

do 2 mln

€

do 10 mln

€

do 50 mln

€

pow.50

mln €

Suma

bilanso

wa

majątku

przedsi
ębio-

rstwa

do 2 mln

€

do 10 mln

€

Do 43

mln €

Pow. 43

mln €

8

d)

Ze względu na formę własności:

SEKTOR PUBLICZNY: SEKTOR

PRYWATNY:

-Własnośc państwowa - Własnośc

prywatna krajowa

-Własnośc komunalna - Własnośc

zagraniczna

-Własnośc mieszana - Własnośc

mieszana

9

Przedsiębiorstwa

państwowe i

komunalne.

10

Przedsiębiorstwo

Państwowe

jest wyodrębnioną

organizacyjnie, ekonomicznie i prawnie jednostką

gospodarczą utworzoną przez upoważniony do

tego organ administracji państwowej.

Działalność przedsiębiorstw państwowych reguluje

ustawa z dnia 25 września 1981 r. (DzU nr 24,

poz. 122) wraz z późniejszymi zmianami i

uzupełnieniami.

11

Cechy przedsiębiorstwa

państwowego:



Odrębność organizacyjna



Odrębność terytorialna



Odrębnośc ekonomiczna



Odrębnośc prawna

12

Przedsiębiorstwa

sektora prywatnego.

13

Do sektora prywatnego należą:



Spółdzielnie



jednostki stanowiące własność

organizacji społecznych



Jednostki prywatne krajowe o różnej

formie organizacyjno-prawnej



Jednostki prywatne z udziałem kapitału

zagranicznego

14

Gospodarstwo

domowe.

15

Gospodarstwo domowe –

jedno- lub wieloosobowy podmiot

gospodarczy, oparty zazwyczaj na więziach

rodzinnych, działający w sferze

konsumpcji, którego celem jest

zaspokajanie potrzeb wszystkich członków,

dzięki wspólnemu rozporządzaniu

dochodami uzyskiwanymi przez wszystkich

lub tylko niektórych z nich.

16

Gospodarstwa domowe kształtują

POPYT!!!

Popyt – zapotrzebowanie na dobra

i usługi zgłaszane na rynku

przez konsumentów.

W Polsce jest 12,5 mln gospodarstw domowych.

17

W ramach gospodarstw domowych

realizowane są następujące funkcje:



Ekonomiczne:



produkcyjna (wytwarzanie dóbr i usług)



konsumpcyjna (wydatkowanie dochodów oraz
spożycie dóbr i usług, zaspokajające potrzeby
członków gosp. domowego)



Społeczne:



oświatowa



ochrony zdrowia



wychowawcza



reprodukcyjna

18

Cechami charakterystycznymi

gospodarstw domowych są:



zdolność do podejmowania określonych
decyzji (w tym decyzji ekonomicznych),



dążenie do uzyskania maksymalnej
satysfakcji oraz zapewnienie członkom
gospodarstwa domowego maksymalnej
korzyści z nabywanych dóbr.

19

Zarządzanie gospodarstwem
domowym.

Gospodarstwo domowe

podejmuje samodzielne
decyzje kierując się własnym
interesem i związanym z tym
ryzykiem. Jest małą jednostką,
która produkuje dobra,
gromadzi je i dysponuje
środkami pieniężnymi i
rzeczowymi oraz organizuje
proces konsumpcji.

20

Zarządzanie gospodarstwem domowym rozumieć

należy jako kierowanie strukturą

organizacyjną, w której funkcjonują jego

członkowie.

Strukturę tę tworzą:



mieszkanie i jego wyposażenie w infrastrukturę
sanitarno-techniczną i dobra trwałe,



zasoby pieniężne,



zasoby zaopatrzeniowe (surowce i produkty),



zasoby pracy członków gospodarstwa domowego.  

21

1. Sprawne zarządzanie

gospodarstwem domowym..!!!

2. Kierowanie

gospodarstwem domowym..!!!

22

Spółki

23

Klasyfikacja
spółek:

1.

Spółki prawa cywilnego

2.

Spółki handlowe

a.

Spółki osobowe



Spółka jawna



Spółka partnerska



Spółka komandytowa



Spółka komandytowo-
akcyjna

b.

Spółki kapitałowe



Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością



Spółka akcyjna

24

Spółka jawna
(osobowa)



prowadzi przedsiębiorstwo pod własną

firmą



zawiązywana na podstawie umowy,

zawartej przez wspólników na piśmie pod

rygorem nieważności



nie wymaga formy aktu notarialnego



jest uregulowana w Kodeksie Sp.

Handlowych art.22-85

25

Spółka partnerska
(osobowa)



utworzona przez wspólników w celu wykonywania

wolnego zawodu



partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne

uprawnione do wykonywania następujących zawodów:



adwokata, aptekarza, architekta, biegłego rewidenta



może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż

jednego zawodu



firma spółki powinna zawierać nazwisko co najmniej

jednego partnera oraz dodatkowe oznaczenie „spółka

partnerska” jak i określenie wolnego zawodu

wykonywanego w spółce.

26

Spółka komandytowa
(osobowa)



wyróżniamy dwie kategorie wspólników:



tzw. komplementariusze - odpowiadający za zobowiązania

spółki wobec wierzycieli w sposób nieograniczony, czyli

całym swym majątkiem, (także osobistym)



tzw. komandytariusze – odpowiadają za zobowiązania

spółki tylko do wysokości wniesionego wkładu, zwanego

sumą komandytową



w spółce tej musi być co najmniej jeden komplementariusz

i jeden komandytariusz



umowa spółki musi być zawarta w formie aktu

notarialnego

27

Spółka komandytowo-akcyjna
(osobowa)



co najmniej jeden wspólnik

(komplementariusz) odpowiada bez

ograniczenia za zobowiązania spółki

wobec wierzycieli



co najmniej jeden wspólnik jest

akcjonariuszem, który nie odpowiada za

zobowiązania spółki



kapitał zakładowy spółki powinien

wynosić co najmniej 50 tyś. zł.



spółkę tą tworzy się na podstawie statusu

28

Spółka z ograniczoną

odpowiedzialnością (kapitałowa)



potrzebny jest jeden lub więcej

założycieli



umowa zawiązywana w formie aktu

notarialnego



podlega wpisowi do rejestru

sądowego



ma osobowość prawną



wspólnicy jako współwłaściciele

spółki, wnoszą do niej wkłady w

formie pieniężnej lub niepieniężnej,

które tworzą kapitał zakładowy



wkład w formie niepieniężnej, np.

w postaci maszyn, urządzeń,

surowców, nosi nazwę APORTU

Z O. O.

29

Spółka akcyjna (kapitałowa)



Posiada osobowość prawną tworzoną przez notarialnie
sporządzony statut spółki oraz wpis do sądowego rejestru
handlowego



Posiada kapitał zakładowy zwany kapitałem akcyjnym



Minimalna wartość – 500 tyś. zł i dzieli się go na akcje o
równej wartości nominalnej



Akcja jest jednostką kapitału zakładowego



Udziałowcy spółki, to akcjonariusze:



Odpowiadają za zobowiązania spółki tylko do wysokości
posiadanych przez siebie akcji



Nie odpowiadają majątkiem osobistym

SA

30

Gospodarka centralnie

planowana,

a gospodarka rynkowa.

31

Gospodarka centralnie
planowana.

Gospodarka centralnie planowana charakteryzowała

się dwiema zasadniczymi cechami:
dominacją państwowej własności czynników
produkcji
nierynkową alokacją zasobów gospodarczych.

Państwowa własność czynników produkcji odnosiła

się przede wszystkim do dóbr kapitałowych, w
mniejszym stopniu do ziemi, a w najmniejszym do
pracy.

32

Ogólny jej zarys przedstawił K. Marks

(przy znaczącym udziale F. Engelsa) w

drugiej połowie XIX wieku.

Próbę jej praktycznej realizacji podjęli na

szerszą skalę dopiero po rewolucji z 1917 r.

bolszewicy, na czele z W. I. Leninem, w

specyficznych warunkach Rosji.

Przyjęte przez nich rozwiązania

upowszechniły się później w

zmodyfikowanej, stalinowskiej wersji w dość

licznej grupie, przy czym znacznej części z

nich, w tym Polsce, zostały narzucone wraz

z końcem drugiej wojny światowej.

33

Cechy systemu funkcjonowania
w krajach „realnego
socjalizmu”:

- centralizacja zarządzania gospodarką i

planowania

-

nakazowo-rozdzielczy charakter systemu

(narzucenie przez centralną biurokrację

państwową instytucjom zadań planowych

-

- administracyjne kształtowanie cen

produktów i czynników produkcji;

- hierarchiczna podległośc kierownictw

instytucji i organizacji gospodarczych

biurokracji partyjno-państwowej;

34

-

niemal całkowity brak konkurencji między

jednostkami gospodarczymi;

- duży stopień izolacji gospodarki i przedsiębiorstw

od procesów i zjawisk dominujących w gospodarce

światowej;

- funkcjonowanie przedsiębiorstw w warunkach

„miękkiego” ograniczenia budżetowego (związanego z

regulowaniem i finansowaniem działalności

przedsiębiorstw przez państwo, pokrywaniem ich

strat, nie zdarzającym się w praktyce bankructwem

przedsiębiorstw, administracyjnie ustalonymi cenami

oraz brakiem działających na zasadach komercyjnych

instytucji pieniężno-kredytowych), co powodowało, że

nie kierowały się one w swojej działalności zasadą

samofinansowania.

35

Głównym regulatorem gospodarki

był nie rynek, lecz plan centralny!

Wady gospodarki centralnie planowanej:



nieracjonalna alokacja zasobów gospodarczych



nieefektywny system motywacyjny (zdominowany przez

państwową własność czynników produkcji



brak dyscypliny finansowej w przedsiębiorstwach



brak tendencji do samoczynnego ustalania się

równowagi rynkowej.



mała elastyczność gospodarki



zanik przedsiębiorczości i rozmycie odpowiedzialności

za podejmowane decyzje

36

Plan

Balcerowicza

37

Program gospodarczy powołanego we wrześniu 1989r.

pierwszego w historii powojennej Polski nie

komunistycznego rządu, określany często od nazwiska

wicepremiera jako Plan Balcerowicza, stawiał dwa

główne cele:

-

stabilizację gospodarki, w tym zwłaszcza

zrównoważenie rynku stłumienie ogromnej inflacji

-

zasadniczą transformację systemu społeczno-

gospodarczego, w tym przede wszystkim urynkowienie i

prywatyzacji gospodarki. W jego działaniach praktycznych

widoczny był zwłaszcza pierwszy z tych celów. W jego

realizacji odnotowano też relatywnie większe sukcesy.

38

Gospodarka
rynkowa

Gospodarka rynkowa

charakteryzuje się dwiema
zasadniczymi cechami:



dominacją prywatnej
własności czynników
produkcji



rynkową alokacyjną zasobów
gospodarczych

39

Zalety gospodarki rynkowej:



tendencja do racjonalnego wykorzystania zasobów
gospodarczych,



efektywny system motywacyjny,



duża innowacyjność gospodarki,



dyscyplina finansowa przedsiębiorstw, związana z konkurencją
i zasadą samofinansowania działalności gospodarczej,



tendencja do samodzielnego ustalania się równowagi
rynkowej,



duża elastyczność gospodarki,



dobre zaopatrzenie sklepów.

40

Dziękujemy za uwagę! 

41

Źródła:



Stanisław Dębski, „Ekonomia i organizacja
przedsiębiorstw” cz.1, WSiP, Warszawa 1994;



Encyklopedia Powszechna, Tom 6, Wyd.
Kuszczyński, Kraków 2002;



Internet:



www.portalwiedzy.onet.pl



www.wikipedia.org



www.wir.org.pl