Elementy oceny stanu
Elementy oceny stanu
ogólnego jako wprowadzenie
ogólnego jako wprowadzenie
do badania
do badania
fizjoterapeutycznego dziecka
fizjoterapeutycznego dziecka
Jacek A. Pietrzyk
Jacek A. Pietrzyk
AWF Kraków 2012/2013
AWF Kraków 2012/2013
OCENA PACJENTA
OCENA PACJENTA
Badanie fizykalkne (w tym –
Badanie fizykalkne (w tym –
fizjoterapeytyczne):
fizjoterapeytyczne):
•
Badanie podmiotowe (anamneza, wywiad)
Badanie podmiotowe (anamneza, wywiad)
•
Badanie przedmiotowe (fizykalne),
Badanie przedmiotowe (fizykalne),
w tym:
w tym:
1.
1.
oglądanie (
oglądanie (
inspectio
inspectio
)
)
2.
2.
badanie dotykiem (palpacyjne,
badanie dotykiem (palpacyjne,
palpatio
palpatio
)
)
3.
3.
opukiwanie (
opukiwanie (
percussio
percussio
)
)
4.
4.
osłuchiwanie (
osłuchiwanie (
auscultatio
auscultatio
)
)
OCENA PACJENTA
OCENA PACJENTA
Badanie fizjoterapeutyczne
Badanie fizjoterapeutyczne
:
:
-
-
oględziny
oględziny
-
badanie palpacyjne
badanie palpacyjne
-
pomiar długości kończyn
pomiar długości kończyn
-
badanie zakresu ruchów
badanie zakresu ruchów
-
badanie siły mięśniowej
badanie siły mięśniowej
-
przeprowadzenie testów diagnostycznych
przeprowadzenie testów diagnostycznych
(narządu ruchu)
(narządu ruchu)
Badania dodatkowe:
Badania dodatkowe:
rentgenodiagnostyka,
rentgenodiagnostyka,
ultrasonografia, tomografia komputerowa, rezonans
ultrasonografia, tomografia komputerowa, rezonans
magnetyczny, EMG, EEG, badania scyntygraficzne,
magnetyczny, EMG, EEG, badania scyntygraficzne,
diagnostyka biochemiczna i enzymologiczna
diagnostyka biochemiczna i enzymologiczna
OCENA PACJENTA
OCENA PACJENTA
WSTĘPNA OCENA PACJENTA
WSTĘPNA OCENA PACJENTA
OGLĄDANIE, BADANIE
OGLĄDANIE, BADANIE
Ocena stanu ogólnego, z uwzględnieniem wydolności
Ocena stanu ogólnego, z uwzględnieniem wydolności
oddechowej, krążenia, stanu świadomości i stanu
oddechowej, krążenia, stanu świadomości i stanu
narządu ruchu (sprawność-dysfunkcja).
narządu ruchu (sprawność-dysfunkcja).
•
Ocena skutków ew. interwencji
Ocena skutków ew. interwencji
ortopedycznych/chirurgicznych/lekarskich rzutujących na
ortopedycznych/chirurgicznych/lekarskich rzutujących na
niepełnosprawność.
niepełnosprawność.
Relacje / stosunki
Relacje / stosunki
•
ocena charakteru relacji między dzieckiem i jego opiekunem.
ocena charakteru relacji między dzieckiem i jego opiekunem.
Czy relacja ujawnia cechy troski, złości lub obojętności ?
Czy relacja ujawnia cechy troski, złości lub obojętności ?
•
inne istotne spostrzeżenia, które należy poczynić podczas
inne istotne spostrzeżenia, które należy poczynić podczas
badania: - Czy dziecko korzysta z urządzeń medycznych (np.
badania: - Czy dziecko korzysta z urządzeń medycznych (np.
inhalatora, butli z tlenem, ortezy, innego sprzętu
inhalatora, butli z tlenem, ortezy, innego sprzętu
ortopedycznego lub rehabilitacyjnego? )
ortopedycznego lub rehabilitacyjnego? )
•
prośba o udostępnieni e pełnej posiadanej dokumentacji
prośba o udostępnieni e pełnej posiadanej dokumentacji
medycznej (karty wypisowe, informacyjne, zdjęcia rtg, wyniki
medycznej (karty wypisowe, informacyjne, zdjęcia rtg, wyniki
badań),
badań),
Zmodyfikowano, na podstawie Aehlert
Zmodyfikowano, na podstawie Aehlert
B.: Rapid pediatric emergency care, 2008
B.: Rapid pediatric emergency care, 2008
SKŁADOWE PEDIATRYCZNEJ OCENY
SKŁADOWE PEDIATRYCZNEJ OCENY
PACJENTA
PACJENTA
W praktyce pewne elementy mogą zostać przeprowadzone w
W praktyce pewne elementy mogą zostać przeprowadzone w
tym samym czasie, szczególnie jeśli obecny jest i lekarz.
tym samym czasie, szczególnie jeśli obecny jest i lekarz.
Wstępna ocena
Wstępna ocena
•
Trójkąt pierwszej oceny pediatrycznej (pierwsze
Trójkąt pierwszej oceny pediatrycznej (pierwsze
wrażenie)
wrażenie)
•
Podstawowe badania (ocena ABCDE)
Podstawowe badania (ocena ABCDE)
Badanie szczegółowe
Badanie szczegółowe
:
:
•
oznaki aktywności życiowej: oddechu, krążenia,
oznaki aktywności życiowej: oddechu, krążenia,
świadomości, poruszania się
świadomości, poruszania się
•
dokładny wywiad,
dokładny wywiad,
•
szczegółowe badanie przedmiotowe
szczegółowe badanie przedmiotowe
(fizjoterapeutyczne).
(fizjoterapeutyczne).
Monitorowanie stanu pacjenta
Monitorowanie stanu pacjenta
WSTĘPNA OCENA
WSTĘPNA OCENA
Trójkąt oceny pediatrycznej (
Trójkąt oceny pediatrycznej (
PAT, pediatric
PAT, pediatric
assessment triangle
assessment triangle
)
)
Pierwsze wrażenie / ocena w chwili wejścia
Pierwsze wrażenie / ocena w chwili wejścia
pacjenta do gabinetu lub kontaktu z
pacjenta do gabinetu lub kontaktu z
pacjentem)
pacjentem)
•
Przyglądając się i słuchając z niewielkiej
Przyglądając się i słuchając z niewielkiej
odległości, należy szybko ocenić, czy istnieją
odległości, należy szybko ocenić, czy istnieją
problemy zagrażające życiu dziecka, które
problemy zagrażające życiu dziecka, które
wymagają natychmiastowej interwencji.
wymagają natychmiastowej interwencji.
•
PAT powinien trwać nie dłużej niż 60 sekund.
PAT powinien trwać nie dłużej niż 60 sekund.
Nie jest wymagany żaden sprzęt dodatkowy (monitor
Nie jest wymagany żaden sprzęt dodatkowy (monitor
rejestrujący pracę serca, mankiet do mierzenia
rejestrujący pracę serca, mankiet do mierzenia
ciśnienia tętniczego, stetoskop)
ciśnienia tętniczego, stetoskop)
TRÓJKĄT OCENY PEDIATRYCZNEJ
TRÓJKĄT OCENY PEDIATRYCZNEJ
Wygląd
Wygląd
,
,
stan
stan
psychiczny,
psychiczny,
napięcie
napięcie
mięśniowe
mięśniowe
Oddychanie
Oddychanie
,
,
ułożenie ciała,
ułożenie ciała,
widoczne ruchy klatki
widoczne ruchy klatki
piersiowej/brzucha,
piersiowej/brzucha,
Skuteczność
Skuteczność
oddychania (częstość
oddychania (częstość
oddechów/wysiłek),
oddechów/wysiłek),
Słyszalne dźwięki
Słyszalne dźwięki
oddechowe
oddechowe
Krążenie
Krążenie
,
,
barwa
skóry
TRÓJKĄT OCENY PEDIATRYCZNEJ
TRÓJKĄT OCENY PEDIATRYCZNEJ
•
Trójkąt oceny pediatrycznej (PAT) oraz
Trójkąt oceny pediatrycznej (PAT) oraz
podstawowe badania stosuje się w celu
podstawowe badania stosuje się w celu
szybkiej oceny, czy dziecko jest chore, czy
szybkiej oceny, czy dziecko jest chore, czy
nie.
nie.
•
Należy pamiętać, że stan pacjenta może
Należy pamiętać, że stan pacjenta może
się zmieniać.
się zmieniać.
•
Stan dziecka, które na początku nie
Stan dziecka, które na początku nie
zdradza oznak chorobowych może szybko
zdradza oznak chorobowych może szybko
ulec zmianie i dziecko może zacząć
ulec zmianie i dziecko może zacząć
wykazywać oznaki choroby.
wykazywać oznaki choroby.
•
Należy często ponawiać ocenę stanu
Należy często ponawiać ocenę stanu
dziecka.
dziecka.
TRÓJKĄT OCENY PEDIATRYCZNEJ
TRÓJKĄT OCENY PEDIATRYCZNEJ
•
Pomaga ustalić ciężkość choroby lub urazu
Pomaga ustalić ciężkość choroby lub urazu
(z oznakami choroby – niestabilny lub
(z oznakami choroby – niestabilny lub
bez oznak choroby – stabilny)
bez oznak choroby – stabilny)
•
Pozwala ustalić bezpośrednią kategorię
Pozwala ustalić bezpośrednią kategorię
zaburzeń fizjologii (np. sercowo-płucne,
zaburzeń fizjologii (np. sercowo-płucne,
neurologiczne, metaboliczne, zatrucie,
neurologiczne, metaboliczne, zatrucie,
uraz)
uraz)
•
Określa, jak szybko powinna być wykonana
Określa, jak szybko powinna być wykonana
kolejna ocena pacjenta lub dane działanie
kolejna ocena pacjenta lub dane działanie
terapeutyczne.
terapeutyczne.
Ocena pediatryczna – wygląd
Ocena pediatryczna – wygląd
dziecka
dziecka
Odzwierciedla stopień utlenowania krwi,
Odzwierciedla stopień utlenowania krwi,
wentylacji, perfuzji mózgowej, homeostazy
wentylacji, perfuzji mózgowej, homeostazy
oraz czynności ośrodkowego układu
oraz czynności ośrodkowego układu
nerwowego.
nerwowego.
Badanie poszczególnych obszarów.
Badanie poszczególnych obszarów.
•
Prawidłowy wynik badania
Prawidłowy wynik badania
•
Prawidłowe napięcie mięśniowe.
Prawidłowe napięcie mięśniowe.
•
Dziecko reaguje na swoje imię (jeśli jest starsze niż
Dziecko reaguje na swoje imię (jeśli jest starsze niż
6-8 miesięcy)
6-8 miesięcy)
•
Ruchy wszystkimi kończynami w równym stopniu
Ruchy wszystkimi kończynami w równym stopniu
•
Oczy otwarte
Oczy otwarte
•
Prawidłowa mowa lub płacz
Prawidłowa mowa lub płacz
Ocena stanu ogólnego
Ocena stanu ogólnego
Zaburzenia:
Zaburzenia:
Jeśli podczas badania stwierdzi się odchylenie od
Jeśli podczas badania stwierdzi się odchylenie od
stanu prawidłowego, należy natychmiast
stanu prawidłowego, należy natychmiast
przejść do badania podstawowego, które może
przejść do badania podstawowego, które może
wskazywać na:
wskazywać na:
•
Pobudzenie.
Pobudzenie.
•
Znaczną drażliwość
Znaczną drażliwość
•
Drażliwość paradoksalna (dziecko jest drażliwe
Drażliwość paradoksalna (dziecko jest drażliwe
w trakcie trzymania na rękach, natomiast jeśli
w trakcie trzymania na rękach, natomiast jeśli
pozostawi się je samo, jest nadmiernie senne;
pozostawi się je samo, jest nadmiernie senne;
często występuje u niemowląt i małych dzieci
często występuje u niemowląt i małych dzieci
chorujących na infekcje neurologiczne).
chorujących na infekcje neurologiczne).
Ocena stanu ogólnego
Ocena stanu ogólnego
•
Obniżona odpowiedź na bodźce.
Obniżona odpowiedź na bodźce.
•
Ślinienie (poza okresem niemowlęctwa,
Ślinienie (poza okresem niemowlęctwa,
zwłaszcza w ząbkowaniu).
zwłaszcza w ząbkowaniu).
•
Wiotkie lub sztywne napięcie
Wiotkie lub sztywne napięcie
mięśniowe.
mięśniowe.
•
Nieukojony płacz.
Nieukojony płacz.
•
Niemożność rozpoznania opiekuna.
Niemożność rozpoznania opiekuna.
TICLS
TICLS
– ELEMENTY BADANIA
– ELEMENTY BADANIA
SŁUŻĄCE DO OCENY CHOREGO
SŁUŻĄCE DO OCENY CHOREGO
DZIECKA
DZIECKA
•
T
T
(ang.
(ang.
t
t
one) –
one) –
napięcie mięśniowe, czy dziecko
napięcie mięśniowe, czy dziecko
aktywnie się porusza, czy ma obniżone napięcie
aktywnie się porusza, czy ma obniżone napięcie
mięśniowe, czy jest osowiałe lub wiotkie ?
mięśniowe, czy jest osowiałe lub wiotkie ?
•
I
I
(ang
(ang
.
.
i
i
nteractiviti
nteractiviti
y) – reakcja dziecka, czy dziecko
y) – reakcja dziecka, czy dziecko
zwraca uwagę na swoje otoczenie, jest czujne czy
zwraca uwagę na swoje otoczenie, jest czujne czy
apatyczne i niezainteresowane otoczeniem ?
apatyczne i niezainteresowane otoczeniem ?
•
C
C
(ang.
(ang.
c
c
onsolability
onsolability
) – możliwość ukojenia, czy dziecko
) – możliwość ukojenia, czy dziecko
daje się uspokoić przez opiekuna, lekarza,
daje się uspokoić przez opiekuna, lekarza,
fizjoterapeutę ?
fizjoterapeutę ?
•
L
L
(ang.
(ang.
l
l
ook/gaze
ook/gaze
) – wejrzenie, czy oczy dziecka śledzą
) – wejrzenie, czy oczy dziecka śledzą
ruch, czy patrzą w dal ?
ruch, czy patrzą w dal ?
•
S
S
(ang.
(ang.
s
s
peech/cry
peech/cry
) – mowa, płacz, czy głos lub płacz
) – mowa, płacz, czy głos lub płacz
dziecka jest silny czy cichy albo zachrypnięty ?
dziecka jest silny czy cichy albo zachrypnięty ?
n
n
a podstawie Amerykańskiej Akademii Pediatrii:Textbook of pediatric
a podstawie Amerykańskiej Akademii Pediatrii:Textbook of pediatric
education for prehospital professional. Jones&Barlett, Sudbury, MA,
education for prehospital professional. Jones&Barlett, Sudbury, MA,
2000
2000
Ocena pediatryczna: Układ
Ocena pediatryczna: Układ
oddechowy
oddechowy
Odzwierciedla prawidłowości dróg oddechowych,
Odzwierciedla prawidłowości dróg oddechowych,
utlenowania oraz wentylacji.
utlenowania oraz wentylacji.
Obszar badania
Obszar badania
•
Ułożenie ciała.
Ułożenie ciała.
•
Widoczne ruchy oddechowe (klatki
Widoczne ruchy oddechowe (klatki
piersiowej/brzucha, tor oddechowy)
piersiowej/brzucha, tor oddechowy)
•
Częstość oddechów
Częstość oddechów
•
Wysiłek oddechowy.
Wysiłek oddechowy.
•
Słyszalne dźwięki oddechowe.
Słyszalne dźwięki oddechowe.
Prawidłowy wynik badania
Prawidłowy wynik badania
•
Ciche oddychanie, bez wysiłku
Ciche oddychanie, bez wysiłku
•
Równomierne wznoszenie się i opadanie klatki
Równomierne wznoszenie się i opadanie klatki
piersiowej, akcja < 40 oddechów (24 - u starszych).
piersiowej, akcja < 40 oddechów (24 - u starszych).
•
Częstość oddechów w prawidłowym zakresie wartości.
Częstość oddechów w prawidłowym zakresie wartości.
Ocena pediatryczna: Układ
Ocena pediatryczna: Układ
oddechowy
oddechowy
Zaburzenia
Zaburzenia
•
nieprawidłowe ułożenie ciała (np.
nieprawidłowe ułożenie ciała (np.
ułożenie wdechowe, pozycja „trójnogu”,
ułożenie wdechowe, pozycja „trójnogu”,
szybkie, krótkie ruchy głowy).
szybkie, krótkie ruchy głowy).
•
rozwieranie skrzydełek nosa.
rozwieranie skrzydełek nosa.
•
zaciąganie przestrzeni m-żebrowych,
zaciąganie przestrzeni m-żebrowych,
zapadanie dołka szyjnego, dołków
zapadanie dołka szyjnego, dołków
nadobojczykowych
nadobojczykowych
•
przytłumiona lub zachrypła mowa.
przytłumiona lub zachrypła mowa.
Ocena pediatryczna: Układ
Ocena pediatryczna: Układ
oddechowy
oddechowy
•
krtaniowy świst wdechowy,
krtaniowy świst wdechowy,
pochrząkiwanie, „łapanie oddechu”,
pochrząkiwanie, „łapanie oddechu”,
rzężenie, świsty , postękiwanie
rzężenie, świsty , postękiwanie
(niemowlęta), sinica
(niemowlęta), sinica
•
nieprawidłowa częstość oddechów (>40!)
nieprawidłowa częstość oddechów (>40!)
•
używanie dodatkowych
używanie dodatkowych
(wspomagających) mięśni
(wspomagających) mięśni
oddechowych, ruchy skrzydełek nosa
oddechowych, ruchy skrzydełek nosa
(rozwarcie nozdrzy), postękiwanie
(rozwarcie nozdrzy), postękiwanie
wydechowe, wał przepony.
wydechowe, wał przepony.
Objawy niewydolnośći krążeniowo-
Objawy niewydolnośći krążeniowo-
oddechowej
oddechowej
– Duszność
– Sinica
– Tachykardia/tachypnoe
– Hiperkapnia (pCO2 >40
mmHg)
Odrębny problem: mierzenie ciśnienia
Odrębny problem: mierzenie ciśnienia
krwi, ocena nadciśnienia/hipotensji;
krwi, ocena nadciśnienia/hipotensji;
wypełnienia tętna, miarowości akcji serca
wypełnienia tętna, miarowości akcji serca
(puls, słuchawka)
(puls, słuchawka)
Ocena stanu ogólnego –
Ocena stanu ogólnego –
podsumowanie (1)
podsumowanie (1)
•
Przytomność (stan zachowania
Przytomność (stan zachowania
świadomości)
świadomości)
•
Samoistna aktywność ruchowa,
Samoistna aktywność ruchowa,
kontakt afektywny
kontakt afektywny
•
Stan odżywienia
Stan odżywienia
•
Pozycja ciała (w tym przymusowa –
Pozycja ciała (w tym przymusowa –
zdefiniowana); ruchomość
zdefiniowana); ruchomość
Ocena stanu ogólnego –
Ocena stanu ogólnego –
podsumowanie (2)
podsumowanie (2)
•
Temperatura
Temperatura
•
Stopień niewydolności narządowej
Stopień niewydolności narządowej
(krążenie-oddech)
(krążenie-oddech)
•
Stan ukadu kostno-stawowego (biodra,
Stan ukadu kostno-stawowego (biodra,
obojczyki) oraz siły i napięcia mięśni.
obojczyki) oraz siły i napięcia mięśni.
•
Cechy dysmorfii / widoczne zaburzenia
Cechy dysmorfii / widoczne zaburzenia
somatyczne zmieniające wygląd /
somatyczne zmieniające wygląd /
czynność
czynność
Podsumowanie
Podsumowanie
•
Oceń sam lub zapytaj innych o stan
Oceń sam lub zapytaj innych o stan
pacjenta
pacjenta
•
Zapoznaj się z bieżącą dokumentacją
Zapoznaj się z bieżącą dokumentacją
dziecka
dziecka
•
Wpisz swoje uwagi odnośnie stanu
Wpisz swoje uwagi odnośnie stanu
pacjenta lub wykonywanych ćwiczeń
pacjenta lub wykonywanych ćwiczeń
(
(
decursus morbi et therapiae
decursus morbi et therapiae
)
)
•
Wskazania –p-wskazania do działań FT
Wskazania –p-wskazania do działań FT