Rany i ich rodzaje.

Kontrola rany

pooperacyjnej.

Pielęgnowanie pacjenta z

raną.

Praca samokształceniowa.

Definicja.

• Rana – w najszerszym znaczeniu

określa się jako przerwanie

prawidłowych stosunków

anatomicznych na skutek

procesów urazowych. Zranienie

może być zamierzone, np. dowolne

cięcie chirurgiczne lub

przypadkowe – po urazie.

Rodzaje ran.

I.

Ze względu na głębokość uszkodzenia

ciała rany dzielimy na:

•

powierzchowne – zazwyczaj dotyczą

jedynie naskórka pozbawionego

naczyń.

•

głębokie - przebiegają z

uszkodzeniem warstwy skóry

właściwej, ewentualnie tkanki

podskórnej i tkanek położonych

poniżej.

Rodzaje ran.

II. Ze względu na obecność

uszkodzeń innych organów i
tkanek rany dzielimy na :

•

proste.

•

powikłane.

Rodzaje ran.

III.

Ze względu na mechanizm powstawania,

kształt i rodzaj uszkodzeń tkanek rany

dzielimy na:

•

Rana cięta.

•

Rana rąbana.

•

Rana szarpana.

•

Rana miażdżona.

•

Rana tłuczona.

•

Rana kłuta.

•

Rana płatowa.

•

Rana kąsana.

•

Rana zatruta.

•

Rana postrzałowa.

Rana cięta.

•

Powstaje w następstwie
działania ostrego
narzędzia np. nóż,
szkło. Brzegi rany są
gładkie i równe, ranie
towarzyszy zwykle
obfite krwawienie, a
wypływająca krew
usuwa
zanieczyszczenia. co
zmniejsza ryzyko
zakażenia.

Rana rąbana.

• Posiada cechy rany

ciętej, jednak
zazwyczaj głębszej
i większej, a
powstaje w wyniku
uderzenia o
dużej sile ostrym
narzędziem(np.
siekierą, szablą).

Rana szarpana.

• Powstaje przy

gwałtownym

wyszarpnięciu wbitego

zakrzywionego

przedmiotu np. haka.

Brzegi rany są

nierówne, poszarpane,

w dnie rany widoczna

jest poszarpana tkanka

mięśniowa i

tłuszczowa, często

występuje ubytek skóry

i głębszych tkanek.

Rana tłuczona.

• Powstaje w wyniku

uderzenia tępym
narzędziem np.
kamień, młotek. Brzegi
rany są zgniecione i
nierówne, krwawienie
zewnętrzne jest skąpe,
ponieważ naczynia
krwionośne także
ulegają zgnieceniu, co
zwiększa ryzyko
zakażenia.

Rana miażdżona.

• Podobnie jak w

przypadku rany

tłuczonej, tylko że

mechanizm

powstawania jest

znacznie silniejszy.

Tkanki w takiej

ranie są

zmiażdżone,

niedokrwione,

często martwicze.

Rana kłuta.

•

Powstaje w wyniku
zranienia ostrym
długim przedmiotem
np. gwóźdź, sztylet.
Krwawienie zewnętrzne
jest zwykle niewielkie,
głębokie rany mogą
spowodować rozległe
uszkodzenia
wewnętrzne z
wystąpieniem krwotoku
wewnętrznego.

Rana kąsana.

• Jest to rana zadana zębami

ludzi lub zwierząt, wiąże

się z tym duże

niebezpieczeństwo

zakażenia ze względu na

bogatą florę bakteryjną

jamy ustnej; szczególnie

niebezpieczne są wirusy

wścieklizny, które wraz ze

śliną zwierząt mogą

wniknąć przez

najdrobniejsze otarcie

naskórka, nawet wtedy,

gdy ukąszenie nastąpiło

przez ubranie.

Rana zatruta.

• Należą do nich

rany zakażone
jadami owadów,
gadów lub
substancjami
trującymi.

Rana postrzałowa.

•

Może być spowodowana

przez pociski z broni

palnej albo przez odłamki

wybuchającego pocisku.

Pocisk lub odłamek może

pozostać w tkankach

(rana ślepa) lub przebić

je na wylot (rana

przestrzałowa); rana

wlotowa pocisku jest

mała i gładka, podczas

gdy rana wylotowa jest

większa, o

postrzępionych brzegach.

Gojenie się ran – sposoby.

• Rychłozrost - brzegi rany sklejają się, odtwarza się ciągłość

skóry, powstaje linijna blizna. Jest to najbardziej korzystny

sposób gojenia ran.



Ziarninowanie - jest dłuższym procesem i ma miejsce wtedy,

gdy z różnych powodów (brak zaopatrzenia rany, ubytek

naskórka, zakażenie) nie doszło do pierwotnego zamknięcia

rany. W dnie rany powstaje ziarnina z wrastających naczyń

krwionośnych. Ziarnina jest podłożem do regeneracji

powierzchownych warstw skóry i naskórka, który narasta z

brzegów rany na ziarninę. Takie gojenie rany wymaga

starannej pielęgnacji i częstych zmian opatrunków. Blizna

pozostała po wygojeniu się rany przez ziarninowanie jest duża i

widoczna. Niekiedy pojawiają się zmiany w zabarwieniu skóry.



Pod strupem - zdarza się wtedy, gdy początkowy skrzep

ulegnie wyschnięciu, tworząc strup będący naturalnym

biologicznym opatrunkiem, zaś ziarninowanie i regeneracja

naskórka odbywa się pod nim.

Gojenie się ran – etapy.

I.

Faza wysiękowa (zapalna,
opóźnienia) – występuje okres
procesów hemostatycznych
(wytworzenie skrzepu) oraz
okres procesów zapalnych(układ
granulocytarno-makrofagowy
usuwa fragmenty martwiczych
tkanek).

Gojenie się ran – etapy.

II. Faza wytwórcza – na początku

trwania tej fazy w dnie rany z
fibroblastów powstaje ziarnina,
dobrze ukrwiona, ciemnoczerwona
tkanka stanowiąca barierę przed
zakażeniem. W tym samym okresie
ma również miejsce napełzanie
naskórka – tzw. Epitelizacja.

Gojenie się ran – etapy.

III. Faza naprawcza –

charakteryzuje się
przekształcenie ziarniny w
tkankę bliznowatą. Następuje
rozpuszczanie skrzepu i
zastąpienie go nową tkanką
bliznowatą.

Gojenie się ran – etapy.

IV. Faza przebudowy – blizna

zmienia swój wygląd
zewnętrzny, początkowo
przekrwiona i obrzęknięta staje
się płaska.

Mechaniczne i chemiczne

wspomaganie procesu

gojenia.

1. Irygacja rany

- Usunięcie masy bakteryjnej (0.9% roztwór NaCl, H

2

O

2)

2. Dezynfekcja rany

- Jedynie krótkotrwale ogranicza wzrost flory

bakteryjnej (jodowany powidon, chlorheksydyna,

alkohol, woda utleniona, podchloryn sodu)

3. Oczyszczenie z martwych tkanek (debridement)

- Chirurgiczne
- Irygacja pod dużym ciśnieniem
- Przy użyciu detergentów
- Kolagenaza, fibrolizyna, DNA-za

4. Prawidłowy, aktywny opatrunek

Chirurgiczne zaopatrzenie

rany.

Sposób przygotowania:

- uzyskanie zgody chorego na zabieg chirurgiczny

- zniesienie lub ograniczenie bólu

- dokładne oczyszczenie rany

- zastosowanie celowanej antybiotykoterapii

- uodpornienie czynne (anatoksyna) lub czynno-bierne

(szczepienie anatoksyną i wstrzyknięcie antytoksyny)

Rodzaje zabiegów

chirurgicznych opracowania

rany

a)

całkowite wycięcie rany – wycięcie w jednym „bloku”

tkankowym wszystkich elementów rany

b)

częściowe wycięcie rany
- odkażenie okolicy rany
- usunięcie tkanek martwiczych, ciał obcych, krwiaka
- wykonanie hemostazy
- wyrównanie brzegów rany (tzw. odświeżenie)
- ponowne odkażenie

c) rozcięcie rany – wykonywane w ranach zaniedbanych,

o pierwotnie powikłanym przebiegu gojenia
- opróżnienie wszystkich zbiorników
- pobraniu treści na posiew i antybiogram
- sączkowanie rany

Szwy – metoda

zaopatrywania ran w

chirurgii.

• Szew pierwotny rany - stosowany w leczeniu ran ciętych

nie zakażonych, których brzegi są dobrze dopasowane. Może

być również zastosowany po zabiegu pierwotnego wycięcia

rany. Celem takiego leczenia jest skrócenie okresu gojenia i

zmniejszenie wielkości blizny.

• Odroczone zszycie rany - stosowany w razie braku

pewności co do jałowości rany lub jej wystarczającego

ukrwienia. Po oczyszczeniu ranę zostawia się otwartą (z

jałowym opatrunkiem) na 24-72 godz., jeżeli rana goi się

prawidłowo można ją zamknąć.

• Szew wtórny rany - stosowany po wtórnym wycięciu rany

odroczonej lub wcześniej zakażonej po ustąpieniu zakażenia.

Gdy występuje ziarninowanie wykonywane jest wycięcie

tkanek martwiczych i następnie założenie szwów.

Bibliografia

• Góral R. (red.): Zarys chirurgii, wyd. PZWL,

Warszawa 1992.

• Grzebieniak Z.: Zarys chirurgii,AM Wrocław

2004.

• Lowrence P.: Chirurgia ogólna,

Urban&Partner, Wrocław 1998.

• Noszczyk W.: Chirurgia, wyd. PZWL, Warszawa

2005.

• Trybus M.: Podstawy szycia w chirurgii, wyd.

Medycyna Praktyczna, 2006.

Dziękuję za uwagę.

Jakub Żmuda