Krwotok z dolnego odcinka
przewodu pokarmowego
Jest to ostry krwotok jelitowy (j.
cienkie lub grube)
Charakteryzuje się oddawaniem
żywoczerwonej krwi, krwistych
stolców a czasem smolistego stolca
Masywny krwotok → stan zagrożenia
życia → wstrząs hipowolemiczny
Krwotok c.d.
Przyczyny:
- angiodysplazje
- polipy jelita grubego
- żylaki odbytu
- uchyłki jelita grubego
- uchyłek Meckela
- niedokrwienne zapalenie jelit
Krwotok c.d.
Powolna utrata krwi doprowadza
stopniowo do najczęściej niegroźnej
dla życia niedokrwistości (choroby
bakteryjne, pasożytnicze, przewlekłe
choroby zapalne jelit, popromienne
zapalenie jelita grubego, pojedynczy
wrzód
Krwotok c.d.
Wywiady:
- biegunka + żywoczerwona krew →
krwotok z dolnego odcinka
- szybkie chudnięcie → choroba
zakaźna (brak łaknienia i odwodnienie)
- utrzymujące się postępujące
chudnięcie → zapalne choroby jelita
grubego lub proces nowotworowy
Krwotok c.d.
Wywiady c.d.:
przewlekła biegunka z domieszką krwi
i dolegliwościami bólowymi brzucha →
wrzodziejące zapalenie jelita grubego
lub choroba Leśniowskiego – Crohna
lub zapalenie uchyłka jelita grubego
- przebyta antybiotykoterapia →
rzekomobłoniaste zapalenie jelit
Krwotok c.d.
Badania:
- per rectum (żylaki odbytu, rak jelita
grubego)
- rektoskopia
- fibrosigmoidoskopia
- całkowita kolonoskopia
Krwotok c.d.
Leczenie:
- doraźne- dostęp do żyły; pomiar RR i
HR; gdy SBP < 100mmHg, HR >
100/min, blada, wilgotna, zimna skóra
→ 500ml roztworu elektrolitowego lub
płynów krwiozastępczych; zapewnić
zapas 6j. krwi i (lub) preparatów
krwiozastępczych
Krwotok c.d.
Leczenie c.d.:
- doraźne c.d.- leczyć wstrząs
hipowolemiczny; założyć zgłębnik do
żołądka; wykonać ekg; przeprowadzić
badanie gazometryczne krwi tętniczej
Dalsze leczenie zależy od przyczyny i
umiejscowienia zmiany krwawiącej
Krwotok c.d.
Leczenie c.d.
- krwawiące żylaki odbytu- krioterapia,
sklerotyzacja, założenie opasek
gumowych, koagulacja, czasem
konieczne jest chirurgiczne podkłucie
żylaków
- krwawiące polipy jelita grubego-
usunięcie metodą endoskopową
Krwotok c.d.
Leczenie c.d.
- krwotok z raka jelita grubego,
angiodysplazji, popromiennego
zapalenia jelita grubego → plazmowy
koagulator argonowy (gdy nie można
zastosować leczenia operacyjnego)
- krwawienie w chorobie bakteryjnej
lub nieswoistym zapaleniu →
antybiotyki i (lub) leki przeciwzapalne
Krwotok c.d.
Leczenie c.d.
- krwotok z uchyłka Meckela z
niedokrwiennym zapaleniem jelit lub
uchyłkami jelita grubego → pilna
konsultacja chirurgiczna i leczenie
operacyjne
Wymioty
Gwałtowne wyrzucenie treści
pokarmowej w kierunku jamy ustnej
Mogą doprowadzić do odwodnienia,
zaburzeń elektrolitowych i gospodarki
wodno-elektrolitowej, a w skrajnych
przypadkach do wstrząsu
hipowolemicznego
Wymioty c.d.
Przyczyny:
- choroby przewodu pokarmowego-
#zwężenie lub zamknięcie światła
przełyku, żołądka i dwunastnicy, jelita
cienkiego, stany po resekcji żołądka i
wagotomii
#stany zapalne błony śluzowej- ostre i
przewlekłe zapalenia przełyku,
zapalenie żołądka, zatrucia pokarmowe
Wymioty c.d.
Przyczyny c.d.
- choroby przewodu pokarmowego c.d.
#wymioty odruchowe towarzyszące
ostremu zapaleniu wyrostka
robaczkowego, ostremu zapaleniu
trzustki, ostremu zapaleniu pęcherzyka
żółciowego, kolce nerkowej, kolce
żółciowej, ostremu zapaleniu wątroby
Wymioty c.d.
Przyczyny c.d.
- choroby metaboliczne- mocznica,
hiperkalcemia, choroba Addisona
(hiponatremia), choroby miąższu
wątroby, niewyrównana cukrzyca
(kwasica ketonowa)
Wymioty c.d.
Przyczyny c.d.
- leki- glikozydy nasercowe,
sulfonamidy, tetracykliny,
metronidazol, kwas acetylosalicylowy,
NLPZ, chemioterapeutyki, analgetyki,
narkotyki, doustne środki
antykoncepcyjne
Wymioty c.d.
Przyczyny c.d.
- zatrucia- ołowica, rozpuszczalniki
- ciąża
- choroby oun- migrena, wzrost
ciśnienia śródczaszkowego, zaburzenia
czynności błędnika (choroba Meniere’a)
- psychogenne- stany lękowe,
jadłowstręt psychiczny
Wymioty c.d.
Rozpoznanie
- wymioty poranne → ciąża,
poalkoholowe zapalenie żołądka, guzy
mózgu, mocznica, wymioty
psychogenne
- wymioty późne → zaleganie w żołądku
wywołane przeszkodą mechaniczną
- wymioty w godzinach nocnych → wrzód
trawienny żołądka i dwunastnicy
Wymioty c.d.
Rozpoznanie c.d.
- wymioty + bóle → ostre zapalenie
trzustki, ostre zapalenie pęcherzyka
żółciowego, ostre zapalenie wyrostka
robaczkowego, kolka żółciowa i
nerkowa
- wymioty + bóle przewlekłe → wrzód
trawienny, rak, przewlekłe zapalenie
trzustki
Wymioty c.d.
Rozpoznanie c.d.
- wymioty + bóle głowy → migrena,
zapalenie opon mózgowych,
wzmożone ciśnienie śródczaszkowe
- wymioty kałowe + ból w śródbrzuszu
→ niedrożność jelita
Wymioty c.d.
Badanie fizykalne
- stopień nawodnienia
- zabarwienie skóry (choroba
Addisona)
- tętno (bradykardia w ↑ ciśnieniu
śródczaszkowym)
- obecność blizn pooperacyjnych,
przepuklin i zjawisko stawiania się jelit
Wymioty c.d.
Badanie fizykalne c.d.
- wielkość wątroby
- objaw Chełmońskiego
- objaw pluskania
- guz w jamie brzusznej
- objawy otrzewnowe
- osłuchanie jamy brzusznej
- badanie neurologiczne
- gorączka
Wymioty c.d.
Badania dodatkowe
- morfologia krwi
- badanie ogólne moczu
- jonogram osocza
- aktywność AlAT i AspAT w surowicy
krwi
- stężenie kreatyniny w osoczu
- aktywność amylazy w surowicy
Wymioty c.d.
Badania dodatkowe c.d.
- gazometria krwi tętniczej
- rtg przeglądowe jamy brzusznej
- rtg klatki piersiowej
- ekg
- test ciążowy u kobiet w wieku
rozrodczym
Wymioty c.d.
Badania dodatkowe c.d.
- podejrzenie przyczyny wymiotów w
górnym odcinku przewodu
pokarmowego → badanie
endoskopowe
- przy podejrzeniu choroby oun → KT,
NMR lub EEG
Wymioty c.d.
Leczenie
- chory w pozycji leżącej, pomiar RR, HR,
częstości oddechów, temperatury ciała
- zapewnienie dostępu do żyły
- założenie cewnika do pęcherza
moczowego
- wprowadzenie cewnika do żołądka
(przy utrzymujących się wymiotach)
Wymioty c.d.
Leczenie c.d.
- tlen do oddychania
- wlew i.v. płynu wieloelektrolitowego
lub 0,9% NaCl, wyrównanie zaburzeń
gospodarki wodno-elektrolitowej i
kwasowo-zasadowej
- rozpoczęcia leczenia przyczynowego
choroby (leczenie internistyczne,
chirurgiczne, neurochirurgiczne)
Wymioty c.d.
Leczenie c.d.
Leczenie objawowe wtedy, gdy przyczynowe
nie jest możliwe
Leki przeciwwymiotne:
- przeciwhistaminowe
- pochodne fenotiazyny, leki
przeciwcholinergiczne
- antagoniści receptora dopaminergicznego
- antagoniści receptora serotoninergicznego
(po radioterapii i chemioterapii)
Biegunka
Oddawanie płynnych, półpłynnych lub
papkowatych stolców w liczbie > 3 oraz
o masie > 250 g/d z wydalaniem
tłuszczów >7 g/d
Podział:
- ostra- może doprowadzać do
odwodnienia, zaburzeń wodno-
elektrolitowych i kwasowo-zasadowych
- przewlekła- rzadko zagrożenie życia
Biegunka c.d.
Podział ze względu na patogenezę:
- osmotyczna- substancje czynne
osmotycznie
- nadmierne wydzielanie wody i
elektrolitów (pobudzanie przez
hormony, toksyny bakteryjne)
- upośledzone wchłanianie składników
treści jelitowej przez chorobowo
zmienioną błonę śluzową jelita
Biegunka c.d.
Podział ze względu na patogenezę c.d.:
- następstwo uszkodzenia nabłonka
jelitowego połączonego z wydzielaniem
śluzu i białek krwi
- spowodowana zwiększoną motoryką jelit
Często dochodzi do współdziałania dwóch
lub więcej powyższych czynników
Biegunka c.d.
Biegunki ostre:
- pochodzenia zakaźnego- ostre stany
zapalne żołądka i jelit (bakterie
-Salmonella, Shigella, E. coli, Proteus,
Yersinia, przecinkowiec cholery;
wirusy - odry, grypy, świnki, zapalenia
wątroby; pasożyty – lamblie, pełzak
czerwonki, glista ludzka, tasiemiec)
Biegunka c.d.
Biegunki ostre c.d.:
- pochodzenia toksycznego- toksyny
egzogenne (gronkowiec, posocznice, sole
arsenu, rtęci, chromu, toksyny zawarte w
grzybach), endogenne (mocznica)
- pochodzenia lekowego (antybiotyki,
cytostatyki, diuretyki, środki
przeczyszczające, chinidyna, biguanidy)
Ampicylina, linkomycyna- rzekomobłoniaste
zapalenie jelit
Biegunka c.d.
Biegunki ostre c.d.:
- pochodzenia alergicznego-
nadwrażliwość na składniki pokarmowe
(truskawki, maliny, ryby, jaja)
- pochodzenia psychicznego- po silnych
stresach psychicznych, ustępuje
samoistnie po wygaśnięciu czynnika
sprawczego
Biegunka c.d.
Wywiady:
- liczba stolców na dobę
- czy towarzyszy ból brzucha i gorączka
- wygląd i konsystencja stolca
- czy ktoś z otoczenia ma podobne
objawy
- zażywane leki
- pora dnia występowania
- pobyty w krajach tropikalnych
Biegunka c.d.
Badanie fizykalne:
- stan odżywienia, nawodnienia,
temperatura ciała, HR
- badanie per rectum
- najczęściej 2-3 dni, ostre zapalenie
żołądkowo-jelitowe, temp. < 38,5°C,
nie wymaga skomplikowanego
postępowania diagnostycznego
Biegunka c.d.
Badanie fizykalne c.d.:
- zły stan ogólny chorego, temp. >
38,5°C, obecność krwi w stolcu, cechy
odwodnienia ze skłonnością do
rozwoju wstrząsu hipowolemicznego
→ szybkie postępowanie
diagnostyczne → leczenie
przyczynowe
Biegunka c.d.
Badania dodatkowe:
- morfologia krwi, Htk
- stężenie elektrolitów w osoczu
- gazometria krwi tętniczej
- parametry czynności wątroby i nerek
- badania bakteriologiczne (ew.
parazytologiczne, wirusologiczne,
mikologiczne, immunologiczne)
Biegunka c.d.
Leczenie:
- lekka, niepowikłana biegunka-
objawowe, nie wymaga hospitalizacji
(leki przeciwbiegunowe- Imodium,
nawodnienie doustne- NaCl, KCl,
glukoza; dieta ryżowo-sucharkowa,
spazmolityki; leki wyjaławiajace
przewód pokarmowy)
Biegunka c.d.
Leczenie c.d.:
- ostra biegunka o ciężkim przebiegu:
# hospitalizacja, leżenie, pomiar RR,
HR, temperatura ciała, częstość
oddechów
# dostęp do żyły
# cewnik do pęcherza moczowego +
bilans płynów
Biegunka c.d.
Leczenie c.d.:
- ostra biegunka o ciężkim przebiegu c.d.:
# tlenoterapia
# wlew i.v. płynu Ringera (+ 10-20 mmol/l
potasu)
# wyrównanie zaburzeń gospodarki
elektrolitowej i kwasowo-zasadowej
# leczenie przyczynowe choroby, która
spowodowała biegunkę
Biegunka c.d.
Niektóre antybiotyki mogą
spowodować biegunkę, najczęściej
wystarczy odstawienie antybiotyku
Rzekomobłoniaste zapalenie jelit może
być wywołane przez prawie wszystkie
antybiotyki (najczęściej linkomycyna i
klindamycyna)- choroba
nierozpoznana i nieleczona właściwie
→ duża śmiertelność
Biegunka c.d.
Rzekomobłoniaste zapalenie jelit c.d.:
Leczeniem z wyboru jest podanie
wankomycyny lub metronidazolu
Ostre zapalenie wyrostka
robaczkowego
Najczęstsza przyczyna ostrego brzucha
Szczyt zachorowań 2 i 3 dekada życia
Głównie w krajach wysoko rozwiniętych
Przyczyny:
- zamknięcie światła wyrostka przez drobny
kamień kałowy (rzadziej rozrost tkanki
limfatycznej, pasożyty lub nowotwór)
- owrzodzenie błony śluzowej wyrostka
Ostre zapalenie wyrostka c.d.
Uszkodzenie błony śluzowej wyrostka →
inwazja ściany przez bakterie → zgorzel →
perforacja
Cały proces patologiczny rozwija się w ciągu
12-48 godzin (może trwać do kilku dni)
Jeśli choroba rozwija się wolno → oklejenie
wyrostka przez sąsiednie narządy (kątnica,
jelito kręte, sieć) → naciek lub ropień
okołowyrostkowy
Ostre zapalenie wyrostka c.d.
Objawy:
- ból brzucha- często pierwszy objaw,
najczęściej w nadbrzuszu lub okolicy
okołopępkowej, najczęściej o
charakterze kolkowym, trwa kilka
godzin i ustępuje → pojawia się
ponownie w prawym dole biodrowym
Ostre zapalenie wyrostka c.d.
Objawy c.d.:
- nudności lub niezbyt nasilone
wymioty (ok. 95% chorych)
- ↑ temperatury ciała, najczęściej <
38°C
- bolesność uciskowa, zwiększone
napięcie mięśni powłok brzusznych,
dodatni objaw otrzewnowy w prawym
dole biodrowym (objaw Blumberga)
Ostre zapalenie wyrostka c.d.
Punkt McBurneya
Ostre zapalenie wyrostka c.d.
OBJAW BLUMBERGA – ostry ból brzucha odczuwany
w chwili nagłego zwolnienia ucisku powłok brzucha
– objaw diagnostyczny stwierdzany w badaniu
fizykalnym u chorych z ostrym zapaleniem otrzewnej;
objaw charakteryzuje się brakiem lub słabo nasiloną
bolesnością podczas delikatnego i powolnego
uciskania powłok brzusznych, z charakterystycznym
wywołaniem ostrego, silnego bólu w momencie
gwałtownego zwolnienia ucisku
Występowanie: zapalenie otrzewnej
Ostre zapalenie wyrostka c.d.
Badania dodatkowe
- leukocytoza w morfologii krwi
Leczenie: operacyjne
Rak jelita grubego
Zajmuje 2 miejsce w Polsce wśród
przyczyn zgonów na nowotwory
złośliwe
Rzadko u osób przed 40 r.ż.
Szczyt zachorowań w 8 dekadzie życia
Rak jelita grubego c.d.
Etiologia i patogeneza
Stany przedrakowe: pojedyncze gruczolaki,
zespoły polipowatości rodzinnej, nieswoiste
choroby zapalne jelit
Nabyte mutacje genów
Czynniki środowiskowe: pokarmy bogate w
tłuszcze zwierzęce i czerwone mięso,
ubogie w warzywa, owoce, Ca i Se
Rak jelita grubego c.d.
Obraz kliniczny- zależny od lokalizacji:
- prawa połowa okrężnicy- utajone
krwawienie do jelita – rozwój
niedokrwistości
- lewa połowa okrężnicy i odbytnicy- jawne
krwawienie z dolnego odcinka przewodu
pokarmowego i zmiana rytmu wypróżnień
(biegunka z domieszką śluzu lub zaparcie)
Rak jelita grubego c.d.
Obraz kliniczny c.d.:
- rak odbytnicy- wyczuwalny często w
badaniu per rectum
Pierwszym objawem raka jelita grubego
może być niedrożność
Rak jelita grubego c.d.
Rozpoznanie:
- badania laboratoryjne- niedokrwistość
niedobarwliwa, dodatni wynik testu na
krew utajoną w kale, ↑ stężenie CEA w
surowicy krwi
- kolonoskopia
- badania obrazowe (KT, MR)
- badanie morfologiczne
Rak jelita grubego c.d.
Leczenie
- operacyjne- resekcja jelita z guzem +
regionalne węzły chłonne
- leczenie uzupełniające-
chemioterapia, w raku odbytnicy-
radioterapia