ELEMENTY BANKOMATYKI
• Organizacja emitująca karty lub bank - prowadzą
rachunek klienta.
• Posiadacz karty z rachunkiem - klient banku i
sprzedawcy.
• Sprzedawca towarów i usług - akceptuje zapłatę od
klienta i rozlicza się z bankiem skupującym.
• Bank skupujący - bank zbierający od sprzedawców
dowody transakcji i rozliczający się z bankami
prowadzącymi rachunki klientów.
• Infrastruktura techniczna - sieci, bankomaty, POS.
• Oprogramowanie - moduły: obsługi transakcji,
obsługi rejestru sprzedawców, obsługi kredytów,
autoryzacji klientów, zarządzania kartami
zastrzeżonymi, zarządzania siecią bankomatów.
BUDOWA BANKOMATU
• komputer obsługujący urządzenia peryferyjne: ekran,
drukarkę, klawiaturę, mechanizm wydający banknoty i
monety, modem zapewniający komunikację z bankiem,
• system operacyjny i programy obsługi transakcji,
• dysk magnetyczny z systemem operacyjnym, programami
obsługi i plikami rejestrującymi przeprowadzone operacje,
• drukarka - wydaje dokumenty związane z transakcjami,
• pulpit - ekran oraz klawiatura (niekiedy ze znakami
Braille’a)
• czytnik kart - wyposażony w silnik pobierający kartę i
wydający ją po pomyślnie przeprowadzonej transakcji;
• interfejs dźwiękowy - pomaga użytkownikowi w obsłudze,
• alarmowy system przeciwwłamaniowy,
• przycisk alarmowy dla serwisu w razie zagrożenia,
• skarbiec z pieniądzmi do wypłacania w różnych nominałach.
ZAKRES USŁUG
BANKOMATÓW
• Wypłaty pieniężne z rachunków bankowych.
• Przyjmowanie depozytów kopertowych.
• Przyjmowanie i rozpoznawanie banknotów.
• Realizacja, wydruk i wydawanie czeków.
• Operacje bezgotówkowe - zlecenia przelewów,
przekazy pieniężne, otwieranie lokat terminowych,
zmiana i wprowadzanie nowych zleceń stałych.
• Operacje administracyjne - druk: wyciągów z
aktualnego stanu kont, historii rachunku,
książeczek czekowych, polis ubezpieczeniowych,
wydawanie ulotek.
• Zmiana numeru PIN.
• Inne - rezerwacja biletów, informacje i ogłoszenia
banku.
ZALETY BANKOMATÓW
• Większa, całodobowa dostępność usług (1500h/rok dla
kasjera wobec 8600 h/rok dla bankomatu).
• Wygoda i szybkość dokonywania transakcji.
• Efektywne wykorzystanie przestrzeni bankowej.
• Eliminowanie droższego obiegu dokumentów
papierowych.
• Wzrost cyrkulacji pieniądza poprzez większy obrót
mniejszymi płatnościami.
• Dochody banków z opłat od klientów za korzystanie z
kart.
• Redukcja błędnych i niedozwolonych transakcji.
• Efekty marketingowe banku, podniesienie prestiżu
banku.
• Związanie klienta z bankiem.
• Zachęta do zaciągania kredytów.
OPŁACALNOŚĆ
BANKOMATÓW
• Instalacja bankomatu w 1990 r. w W. Brytanii
kosztowała ok. 25 tys. GBP wobec 5-8 tys. GBP
niezbędnych dla utworzenia stanowiska kasjera.
• Koszt transakcji ($): 1,07 - kasjer; 0,73 - poczta; 0,68 -
czek; 0,54 – phone banking 0,35 – bankomat; 0,27 –
home banking; 0,01 - Internet.
• Graniczna liczba (break-even point) transakcji przy
której opłaca się zainstalować ATM to 35-40 tys.
transakcji. Przy 4 tys. transakcji w miesiącu koszt
instalacji bankomatu zwraca się po 9-10 miesiącach.
• Bankomaty mogą wykonywać ok. 60% czynności
kasjera przy kosztach mniejszych o połowę.
• Problem hermetyczności systemów bankomatowych
-nieakceptowanie "obcych" kart i brak porozumień
między bankami o wzajemnym honorowaniu różnych
kart.
RODZAJE BANKOMATÓW
• Tryb off-line - praca samodzielna, transakcje zapisane
w pamięci. Prostota systemu, niezależność od łączy,
niskie koszty wstępne, wysokie koszty eksploatacji,
brak możliwości autoryzacji, mniejszy zakres usług.
• Tryb on-line - praca w sieci, transakcje zapisane w
komputerze centralnym. Złożoność systemu, duże
koszty wstępne, łatwość obsługi, możliwość
autoryzacji transakcji, wysokie bezpieczeństwo
(natychmiastowa aktualizacja).
• Wielofunkcyjne (Automated Teller Machine) oraz
jednofunkcyjne (Cash Dispenser) - wypłata gotówki.
• Znajdujące się w pomieszczeniach zamkniętych (hall
banku lub instytucji) lub w otwartych (dworzec, ulica).
• Instalowane przez banki lub wyspecjalizowane firmy.
LICZBA BANKOMATÓW
(II.2001)
BANKOMATY WG MIAST
ZASADY KORZYSTANIA Z
BANKOMATU
• 3 przyciski: (1) zielony to akceptowania operacji, (2) żółty -
do anulowania operacji i powrotu do poprzedniego menu
oraz (3) czerwony - do anulowania operacji i zwrotu karty.
• Można 2 x wprowadzić zły PIN za trzecim razem bankomat
zatrzymuje kartę. Licznik złych prób kasowany jest po
podaniu dobrego PINu.
• Bankomat zatrzymuje karty uszkodzone i rozmagnesowane.
• Po 30 sek. bankomat chowa nie zabraną gotówkę lub kartę.
• Drzwi do bankomatu otwieramy kartą wg instrukcji.
• Kartę wsuwamy do szczeliny bankomatu, pamiętając o jej
ułożeniu wg rysunku na instrukcji.
• Wprowadzamy numer PIN, a po jego akceptacji
dysponujemy wypłatę, podajemy żądaną kwotę, w granicach
limitu.
• Odbieramy kartę, gotówkę i ew. potwierdzenie wypłaty.
KARTY BANKOWE
•
Plastikowy prostokąt o wymiarach 53.4x85.6 mm
(norma ISO), z umieszczonymi na powierzchni
znakami identyfikacyjnymi wystawcy i właściciela
oraz z nośnikiem informacji (ścieżka magnetyczna,
układy półprzewodnikowe, nośniki laserowe)
zawierającym zakodowane, szczegółowe informacje o
wystawcy karty i rachunku właściciela karty.
•
Karty stosowane głównie przy wypłatach gotówki w
banku, płatnościach w firmach handlowo-usługowych,
transakcjach w bankomatach (karty kredytowe,
płatnicze).
•
Inne zastosowania: telefony komórkowe, dekodery
telewizji cyfrowej, żetony telefoniczne, służba
zdrowia (kartoteki pacjentów), ewidencja
samochodów, bilety wieloprzejazdowe, karty
kserograficzne, parkingowe, benzynowe, klucze do
elektronicznych zamków.
RODZAJE KART BANKOWYCH
• Wg zasięgu: karty lokalne, krajowe i międzynarodowe.
• Wg funkcji: bankomatowe (ATM, cash cards), płatnicze
(payment cards), identyfikacyjne i gwarancyjne (ID cards).
• Wg sposobu rozliczania transakcji: debetowe (debit cards),
kredytowe (credit cards), obciążeniowe (charge cards), z
odroczonym terminem płatności (defered debit cards),
wstępnie opłacone (preloaded cards), wielofunkcyjne.
• Wg segmentacji klientów: dla klientów indywidualnych.
firmowe (grupy konsumentów), służbowe, stowarzyszeń.
• Wg klasy: standardowe classic, standard, uprzywilejowane
(srebrne - silver, business, złote - gold, prestiżowe).
• Wg technologii: karty magnetyczne, elektroniczne
(pamięciowe, procesorowe) i laserowe.
KARTY MAGNETYCZNE
• Karty z paskiem magnetycznym (ścieżka ferromagnetyku).
• Początkowo wykorzystywane jako proste identyfikatory,
klucze do skarbców, urządzeń, pomieszczeń. Tanie i
nietrwałe - ulegają rozmagnesowaniu w pobliżu pól
magnetycznych.
• Łatwe do skopiowania pomimo zabezpieczeń
holograficznych, wtopionych zdjęć, znaków specjalnych.
Urządzenia do zapisu i odczytu danych na pasku są ogólnie
dostępne. Nadają się tylko do pracy on-line, gdzie proces
autoryzacji polega na sprawdzeniu podanego PIN-u z kodem
zapisanym w systemie informatycznym banku a nie z PIN-
em zapisanym na karcie, który może być łatwo sfałszowany.
• Pasek podzielony jest na 3 ścieżki. Górna ma 210 bpi w
kodzie 7-bitowym co daje 79 znaków alfanumerycznych.
Dolna ma też 210 bpi lecz w kodzie 5-bitowym co daje 107
cyfr. Ścieżka środkowa jest jedyną, która pozwala na
zapis/odczyt (RWM) i ma tylko 75 bpi w kodzie 5-bitowym
co daje 40 cyfr.
KARTY ELEKTRONICZNE
• Karty inteligentne, zawierające mikroprocesor z
pamięcią.
• Karty pamięciowe mają tylko układ pamięciowy
zwiększający pojemność karty. Stosowane jako karty
telefoniczne, parkingowe, itp.
• Karty procesorowe mają dodatkowo procesor oraz pamięć
ROM z prostym systemem operacyjnym. Procesor
zarządza pamięcią i kontroluje zapis i odczyt danych z/do
pamięci. Stosowane jako karty wielofunkcyjne, np. jako
dowody tożsamości, karty ubezpieczeniowe, karty w
telewizji kablowej, elektroniczne portmonetki (electronic
purse) lub elektroniczne portfele (electronic wallet).
• Lepsze zabezpieczenia, poprzez blokadę karty po 3-
krotnym podaniu złego numeru NIP. Trwałość ok. 10 tys.
odczytów.
• 10x droższe (1-5 $) od kart magnetycznych, ale
wydajniejsze i tańsze w eksploatacji.
KARTY LASEROWE
• Karty z warstwą polimeru (poliwęglanów)
• Zapis informacji metodą WORM (Write Once Read
Many).
• Laser, który powoduje ukazywanie się napisów
penetruje kartę w głąb i umieszcza poszczególne
fragmenty danych na różnych głębokościach.
• Stosowane do dowodów osobistych, paszportów,
dowodów rejestracyjnych, praw jazdy, książeczek
ubezpieczeniowych
• Lepsze
(biometryczne)
zabezpieczenia
przy
pomocy podpisów elektronicznych, odcisków linii
papilarnych, obrazów dna oka, identyfikatorów
brzmienia głosu, zapamiętanych w postaci
cyfrowej na karcie.
PORÓWNANIE KART
AKCEPTACJA KART W
BANKOMATACH
OFERTA KART
BANKOMATOWYCH
ZASADY BEZPIECZEŃSTWA
• Należy zapamiętać numer PIN-kodu, otrzymany w tzw. PIN-
Mailer, który jest elektronicznym podpisem posiadacza
karty.
• Transakcje dokonane z użyciem PIN-u nie podlegają
reklamacji.
• Należy złożyć czytelny podpis na karcie bankowej, który
jest porównywany przez sprzedawcę z podpisem złożonym
na dowodzie sprzedaży. Trudniej jest podrobić pełny podpis
(imię i nazwisko) niż parafę podpisu.
• Należy zapisać numer karty (ale nie numer PIN-kodu), datę
ważności karty, numer telefonu do banku na wypadek
konieczności zastrzeżenia karty przy jej zgubieniu lub
kradzieży. Numer PIN najlepiej nauczyć się na pamięć lub
zapisać w sposób zaszyfrowany.
• Kartę zastrzegamy jak najszybciej telefonicznie lub faksem,
a następnie potwierdzamy to zastrzeżenie w oddziale
banku wypełniając osobiście odpowiedni formularz.
DOBRE RADY
• Zapoznaj się z regulaminem użytkowania karty.
• Zwróć uwagę na zasady zastrzegania kart w banku.
• Wybierz kartę z mikroprocesorem.
• Nie noś wszystkich kart ze sobą, nie chwal się nimi.
• Nie zapisuj w notesie numeru PIN.
• Zasłaniaj klawiaturę przy wpisywaniu numeru PIN.
• Nie dawaj nikomu karty, obserwuj co się z nią dzieje.
• Przechowuj kwitki transakcji z kartami, nie wyrzucaj
ich bez zniszczenia.
• Sprawdzaj wyciągi bankowe z transakcjami z
kartami.
• Uważaj w Internecie, nie korzystaj z podejrzanych
witryn.
• Masz prawo do reklamacji w razie wątpliwości.