ELEMENTY BANKOMATYKI

• Organizacja emitująca karty lub bank - prowadzą 

rachunek klienta.

• Posiadacz karty z rachunkiem - klient banku i 

sprzedawcy.

• Sprzedawca towarów i usług - akceptuje zapłatę od 

klienta i rozlicza się z bankiem skupującym.

• Bank skupujący - bank zbierający od sprzedawców 

dowody transakcji i rozliczający się z bankami 
prowadzącymi rachunki klientów.

• Infrastruktura techniczna - sieci, bankomaty, POS.
• Oprogramowanie - moduły: obsługi transakcji, 

obsługi rejestru sprzedawców, obsługi kredytów, 
autoryzacji klientów, zarządzania kartami 
zastrzeżonymi, zarządzania siecią bankomatów.

 

 

BUDOWA BANKOMATU

• komputer obsługujący urządzenia peryferyjne: ekran, 

drukarkę, klawiaturę, mechanizm wydający banknoty i 
monety, modem zapewniający komunikację z bankiem,

• system operacyjny i programy obsługi transakcji,
• dysk magnetyczny z systemem operacyjnym, programami 

obsługi i plikami rejestrującymi przeprowadzone operacje,

• drukarka - wydaje dokumenty związane z transakcjami,
• pulpit - ekran oraz klawiatura (niekiedy ze znakami 

Braille’a)

• czytnik kart - wyposażony w silnik pobierający kartę i 

wydający ją po pomyślnie przeprowadzonej transakcji; 

• interfejs dźwiękowy - pomaga użytkownikowi w obsłudze,
• alarmowy system przeciwwłamaniowy,
• przycisk alarmowy dla serwisu w razie zagrożenia,
• skarbiec z pieniądzmi do wypłacania w różnych nominałach.

 

 

ZAKRES USŁUG 

BANKOMATÓW

• Wypłaty pieniężne z rachunków bankowych.
• Przyjmowanie depozytów kopertowych.
• Przyjmowanie i rozpoznawanie banknotów.
• Realizacja, wydruk i wydawanie czeków.
• Operacje bezgotówkowe - zlecenia przelewów, 

przekazy pieniężne, otwieranie lokat terminowych, 
zmiana i wprowadzanie nowych zleceń stałych.

• Operacje administracyjne - druk: wyciągów z 

aktualnego stanu kont, historii rachunku,  
książeczek czekowych, polis ubezpieczeniowych, 
wydawanie ulotek.

• Zmiana numeru PIN.
• Inne - rezerwacja biletów, informacje i ogłoszenia 

banku.

 

 

ZALETY BANKOMATÓW

• Większa, całodobowa dostępność usług (1500h/rok dla 

kasjera wobec 8600 h/rok dla bankomatu).

• Wygoda i szybkość dokonywania transakcji.
• Efektywne wykorzystanie przestrzeni bankowej.
• Eliminowanie droższego obiegu dokumentów 

papierowych.

• Wzrost cyrkulacji pieniądza poprzez większy obrót 

mniejszymi płatnościami.

• Dochody banków z opłat od klientów za korzystanie z 

kart.

• Redukcja błędnych i niedozwolonych transakcji.
• Efekty marketingowe banku, podniesienie prestiżu 

banku.

• Związanie klienta z bankiem.
• Zachęta do zaciągania kredytów.

 

 

OPŁACALNOŚĆ 

BANKOMATÓW

• Instalacja bankomatu w 1990 r. w W. Brytanii 

kosztowała ok. 25 tys. GBP wobec 5-8 tys. GBP 
niezbędnych dla utworzenia stanowiska kasjera. 

• Koszt transakcji ($): 1,07 - kasjer; 0,73 - poczta; 0,68 - 

czek; 0,54 – phone banking 0,35 – bankomat; 0,27 – 
home banking; 0,01 - Internet.

• Graniczna liczba (break-even point) transakcji przy 

której opłaca się zainstalować ATM to 35-40 tys. 
transakcji. Przy 4 tys. transakcji w miesiącu koszt 
instalacji bankomatu zwraca się po 9-10 miesiącach.

• Bankomaty mogą wykonywać ok. 60% czynności 

kasjera przy kosztach mniejszych o połowę.

• Problem hermetyczności systemów bankomatowych 

-nieakceptowanie "obcych" kart i brak porozumień 
między bankami o wzajemnym honorowaniu różnych 
kart.

 

 

RODZAJE BANKOMATÓW

• Tryb off-line - praca samodzielna, transakcje zapisane 

w pamięci. Prostota systemu, niezależność od łączy, 
niskie koszty wstępne, wysokie koszty eksploatacji, 
brak możliwości autoryzacji, mniejszy zakres usług.

• Tryb on-line - praca w sieci, transakcje zapisane w 

komputerze centralnym. Złożoność systemu, duże 
koszty wstępne, łatwość obsługi, możliwość 
autoryzacji transakcji,  wysokie bezpieczeństwo 
(natychmiastowa aktualizacja).

• Wielofunkcyjne (Automated Teller Machine) oraz 

jednofunkcyjne (Cash Dispenser) - wypłata gotówki. 

• Znajdujące się w pomieszczeniach zamkniętych (hall 

banku lub instytucji) lub w otwartych (dworzec, ulica).

• Instalowane przez banki lub wyspecjalizowane firmy.

 

 

LICZBA BANKOMATÓW 

(II.2001)

 

 

BANKOMATY WG MIAST

 

 

ZASADY KORZYSTANIA Z 

BANKOMATU 

• 3 przyciski: (1) zielony to akceptowania operacji, (2) żółty - 

do anulowania operacji i powrotu do poprzedniego menu 
oraz (3) czerwony - do anulowania operacji i zwrotu karty.

• Można 2 x wprowadzić zły PIN za trzecim razem bankomat 

zatrzymuje kartę. Licznik złych prób kasowany jest po 
podaniu dobrego PINu.

• Bankomat zatrzymuje karty uszkodzone i rozmagnesowane.
• Po 30 sek. bankomat chowa nie zabraną gotówkę lub kartę.
• Drzwi do bankomatu otwieramy kartą wg instrukcji.
• Kartę wsuwamy do szczeliny bankomatu, pamiętając o jej 

ułożeniu wg rysunku na instrukcji.

• Wprowadzamy numer PIN, a po jego akceptacji 

dysponujemy wypłatę, podajemy żądaną kwotę, w granicach 
limitu.

• Odbieramy kartę, gotówkę i ew. potwierdzenie wypłaty.

 

 

KARTY BANKOWE

•

Plastikowy prostokąt o wymiarach 53.4x85.6 mm 

(norma ISO), z umieszczonymi na powierzchni 

znakami identyfikacyjnymi wystawcy i  właściciela 

oraz z nośnikiem informacji (ścieżka magnetyczna, 

układy półprzewodnikowe, nośniki laserowe) 

zawierającym zakodowane, szczegółowe informacje o 

wystawcy karty i rachunku właściciela karty.

•

Karty stosowane głównie przy wypłatach gotówki w 

banku, płatnościach w firmach handlowo-usługowych, 

transakcjach w bankomatach (karty kredytowe, 

płatnicze).

•

Inne zastosowania: telefony komórkowe, dekodery 

telewizji cyfrowej, żetony telefoniczne, służba 

zdrowia (kartoteki pacjentów), ewidencja 

samochodów, bilety wieloprzejazdowe, karty 

kserograficzne, parkingowe, benzynowe, klucze do 

elektronicznych zamków.

 

 

RODZAJE KART BANKOWYCH

• Wg zasięgu: karty lokalne, krajowe i międzynarodowe.
• Wg funkcji: bankomatowe (ATM, cash cards), płatnicze 

(payment cards), identyfikacyjne i gwarancyjne (ID cards).

• Wg sposobu rozliczania transakcji: debetowe (debit cards), 

kredytowe (credit cards), obciążeniowe (charge cards), z 
odroczonym terminem płatności (defered debit cards), 
wstępnie opłacone (preloaded cards), wielofunkcyjne.

• Wg segmentacji klientów: dla klientów indywidualnych. 

firmowe (grupy konsumentów), służbowe, stowarzyszeń. 

• Wg klasy: standardowe classic, standard, uprzywilejowane 

(srebrne - silver, business, złote - gold, prestiżowe).

• Wg technologii: karty magnetyczne, elektroniczne 

(pamięciowe, procesorowe) i laserowe.

 

 

KARTY MAGNETYCZNE

• Karty z paskiem magnetycznym (ścieżka ferromagnetyku).
• Początkowo wykorzystywane jako proste identyfikatory, 

klucze do skarbców, urządzeń, pomieszczeń. Tanie i 
nietrwałe - ulegają rozmagnesowaniu w pobliżu pól 
magnetycznych.

• Łatwe do skopiowania pomimo zabezpieczeń 

holograficznych, wtopionych zdjęć, znaków specjalnych. 
Urządzenia do zapisu i odczytu danych na pasku są ogólnie 
dostępne. Nadają się tylko do pracy on-line, gdzie proces 
autoryzacji polega na sprawdzeniu podanego PIN-u z kodem 
zapisanym w systemie informatycznym banku a nie z PIN-
em zapisanym na karcie, który może być łatwo sfałszowany.

• Pasek podzielony jest na 3 ścieżki. Górna ma 210 bpi w 

kodzie 7-bitowym co daje 79 znaków alfanumerycznych. 
Dolna ma też 210 bpi lecz w kodzie 5-bitowym co daje 107 
cyfr. Ścieżka środkowa jest jedyną, która pozwala na 
zapis/odczyt (RWM) i ma tylko 75 bpi w kodzie 5-bitowym 
co daje 40 cyfr.

 

 

KARTY ELEKTRONICZNE

• Karty inteligentne, zawierające mikroprocesor z 

pamięcią.

• Karty pamięciowe mają tylko układ pamięciowy 

zwiększający pojemność karty. Stosowane jako karty 
telefoniczne, parkingowe, itp.

• Karty procesorowe mają dodatkowo procesor oraz pamięć 

ROM z prostym systemem operacyjnym. Procesor 
zarządza pamięcią i kontroluje zapis i odczyt danych z/do 
pamięci. Stosowane jako karty wielofunkcyjne, np. jako 
dowody tożsamości, karty ubezpieczeniowe, karty w 
telewizji kablowej, elektroniczne portmonetki (electronic 
purse) lub elektroniczne portfele (electronic wallet).

• Lepsze zabezpieczenia, poprzez blokadę karty po 3-

krotnym podaniu złego numeru NIP. Trwałość ok. 10 tys. 
odczytów.

• 10x droższe (1-5 $) od kart magnetycznych, ale 

wydajniejsze i tańsze w eksploatacji.

 

 

KARTY LASEROWE

• Karty z warstwą polimeru (poliwęglanów)
• Zapis informacji metodą WORM (Write Once Read 

Many).

• Laser, który powoduje ukazywanie się napisów 

penetruje kartę w głąb i umieszcza poszczególne 
fragmenty danych na różnych głębokościach.

• Stosowane do dowodów osobistych, paszportów, 

dowodów rejestracyjnych, praw jazdy, książeczek 
ubezpieczeniowych

• Lepsze 

(biometryczne) 

zabezpieczenia 

przy 

pomocy  podpisów  elektronicznych,  odcisków  linii 
papilarnych,  obrazów  dna  oka,  identyfikatorów 
brzmienia  głosu,  zapamiętanych  w  postaci 
cyfrowej na karcie.

 

 

PORÓWNANIE KART

 

 

AKCEPTACJA KART W 

BANKOMATACH

 

 

OFERTA KART 

BANKOMATOWYCH

 

 

ZASADY BEZPIECZEŃSTWA

• Należy zapamiętać numer PIN-kodu, otrzymany w tzw. PIN-

Mailer, który jest elektronicznym podpisem posiadacza 
karty.

• Transakcje dokonane z użyciem PIN-u nie podlegają 

reklamacji.

• Należy złożyć czytelny podpis na karcie bankowej, który 

jest porównywany przez sprzedawcę z podpisem złożonym 
na dowodzie sprzedaży. Trudniej jest podrobić pełny podpis 
(imię i nazwisko) niż parafę podpisu.

• Należy zapisać numer karty (ale nie numer PIN-kodu), datę 

ważności karty, numer telefonu do banku na wypadek 
konieczności zastrzeżenia karty przy jej zgubieniu lub 
kradzieży. Numer PIN najlepiej nauczyć się na pamięć lub 
zapisać w sposób zaszyfrowany.

• Kartę zastrzegamy jak najszybciej telefonicznie lub faksem, 

a następnie potwierdzamy to zastrzeżenie w oddziale 
banku wypełniając osobiście odpowiedni formularz.

 

 

DOBRE RADY

• Zapoznaj się z regulaminem użytkowania karty.
• Zwróć uwagę na zasady zastrzegania kart w banku.
• Wybierz kartę z mikroprocesorem.
• Nie noś wszystkich kart ze sobą, nie chwal się nimi.
• Nie zapisuj w notesie numeru PIN.
• Zasłaniaj klawiaturę przy wpisywaniu numeru PIN.
• Nie dawaj nikomu karty, obserwuj co się z nią dzieje.
• Przechowuj kwitki transakcji z kartami, nie wyrzucaj 

ich bez zniszczenia.

• Sprawdzaj wyciągi bankowe z transakcjami z 

kartami.

• Uważaj w Internecie, nie korzystaj z podejrzanych 

witryn.

• Masz prawo do reklamacji w razie wątpliwości.