Układ Hormonalny

Układ Hormonalny

 

 

Monika Wysocka

Monika Wysocka

 

 

 

 



Hormony To substancje chemiczne 

Hormony To substancje chemiczne 

wydzielane do krwi przez gruczoły dokrewne

wydzielane do krwi przez gruczoły dokrewne



Gruczoły te nie posiadają specjalnych 

Gruczoły te nie posiadają specjalnych 

przewodów doprowadzających hormon do 

przewodów doprowadzających hormon do 

miejsca jego działania, lecz wydzielają go 

miejsca jego działania, lecz wydzielają go 

bezpośrednio do krwi. 

bezpośrednio do krwi. 



Narządy docelowe posiadają szczególne 

Narządy docelowe posiadają szczególne 

receptory, które wychwytują hormony z krwi

receptory, które wychwytują hormony z krwi



Gruczoły wydzielające hormony pozostają 

Gruczoły wydzielające hormony pozostają 

pod kontrolą centralnego układu nerwowego, 

pod kontrolą centralnego układu nerwowego, 

szczególnie podwzgórza i przysadki, skąd 

szczególnie podwzgórza i przysadki, skąd 

dostają sygnały o zapotrzebowaniu na dany 

dostają sygnały o zapotrzebowaniu na dany 

hormon.

hormon.

 

 

 

 

Budowa układu 

Budowa układu 

hormonalnego

hormonalnego

Układ hormonalny stanowią 

Układ hormonalny stanowią 

gruczoły wydzielania 

gruczoły wydzielania 

wewnętrznego takie jak:

wewnętrznego takie jak:

     

     



Przysadka mózgowa

Przysadka mózgowa



Podwzgórze

Podwzgórze



Szyszynka

Szyszynka



Tarczyca

Tarczyca



Przytarczyce

Przytarczyce



Grasica

Grasica



Nadnercza

Nadnercza



Trzustka

Trzustka



Jajniki i jądra

Jajniki i jądra

 

 

 

 

Przysadka mózgowa

Przysadka mózgowa



Kontroluje wydzielanie hormonów z innych 

Kontroluje wydzielanie hormonów z innych 

gruczołów takich jak tarczycę, nadnercza, 

gruczołów takich jak tarczycę, nadnercza, 

jajniki i jądra, 

jajniki i jądra, 



Wydziela m.in.

Wydziela m.in.



Somatotropinę - hormon wzrostu 

Somatotropinę - hormon wzrostu 



Hormon tyreotropowy- oddziaływuje na tarczycę

Hormon tyreotropowy- oddziaływuje na tarczycę



Hormon kortykotropowy regulujący pracę kory 

Hormon kortykotropowy regulujący pracę kory 

nadnerczy

nadnerczy



Hormon luteinizujący

Hormon luteinizujący



Prolaktynę pobudzającą wytwarzanie mleka

Prolaktynę pobudzającą wytwarzanie mleka



Hormon melanotropowy  

Hormon melanotropowy  

 

 

 

 

Podwzgórze 

Podwzgórze 



Pozostaje w związku anatomiczno-

Pozostaje w związku anatomiczno-

czynnościowym z przysadką

czynnościowym z przysadką



Podwzgórze wydziela: 

Podwzgórze wydziela: 



Oksytocynę pobudzającą skurcz 

Oksytocynę pobudzającą skurcz 

mięśniówki macicy w czasie porodu

mięśniówki macicy w czasie porodu



Wazopresynę zmniejszającą wydalanie 

Wazopresynę zmniejszającą wydalanie 

wody z organizmu

wody z organizmu



hormony sterujące działaniem przysadki  

hormony sterujące działaniem przysadki  

 

 

 

 

Szyszynka

Szyszynka



Gruczoł znajdujący się w zagłębieniu, 

Gruczoł znajdujący się w zagłębieniu, 

pod blaszką czworaczą.

pod blaszką czworaczą.



Produkuje hormon snu - melatoninę

Produkuje hormon snu - melatoninę

 

 

 

 

Tarczyca

Tarczyca



Gruczoł

Gruczoł

 

 

umiejscowiony w przednio-

umiejscowiony w przednio-

dolnej części szyi.

dolnej części szyi.



Wydziela takie hormony jak:

Wydziela takie hormony jak:



Trijodotryninę

Trijodotryninę

, która jest bardzo ważna w okresie 

, która jest bardzo ważna w okresie 

rozwoju ośrodkowego układu nerwowego oraz dla 

rozwoju ośrodkowego układu nerwowego oraz dla 

wzrostu.

wzrostu.



Tyroksyna

Tyroksyna

, która jest bardzo ważny dla rozwoju 

, która jest bardzo ważny dla rozwoju 

fizycznego i psychicznego młodych organizmów.

fizycznego i psychicznego młodych organizmów.



Kalcytonina

Kalcytonina

 wpływająca na metabolizm i 

 wpływająca na metabolizm i 

gospodarkę wapniowo-fosforową organizmu.

gospodarkę wapniowo-fosforową organizmu.

 

 

 

 

Przytarczyce

Przytarczyce



To cztery małe gruczoły leżące w 

To cztery małe gruczoły leżące w 

sąsiedztwie tarczycy 

sąsiedztwie tarczycy 



Uwalniają one parathormon, który 

Uwalniają one parathormon, który 

utrzymuje stężenie wapnia we krwi w 

utrzymuje stężenie wapnia we krwi w 

wąskich granicach, a także 

wąskich granicach, a także 

przekształcaniu witaminy D w formę 

przekształcaniu witaminy D w formę 

aktywną.

aktywną.

 

 

 

 

Grasica

Grasica



znajduje się w śródpiersiu przednim, 

znajduje się w śródpiersiu przednim, 

tuż za mostkiem

tuż za mostkiem



Wydziela hormony takie jak: 

Wydziela hormony takie jak: 

tymozyna, tymulina, tymostymulina.

tymozyna, tymulina, tymostymulina.



Grasica powiększa się do 2 roku 

Grasica powiększa się do 2 roku 

życia, pozostaje duża do okresu 

życia, pozostaje duża do okresu 

dojrzewania po czym zmniejsza się

dojrzewania po czym zmniejsza się



Największą rolę pełni we wczesnym 

Największą rolę pełni we wczesnym 

okresie życia

okresie życia

 

 

 

 

Nadnercza 

Nadnercza 



składa się z dwóch połączonych ze sobą 

składa się z dwóch połączonych ze sobą 

części: kory nadnerczy i rdzenia nadnerczy.

części: kory nadnerczy i rdzenia nadnerczy.



Hormony wytwarzane przez korę:

Hormony wytwarzane przez korę:



glukokortykoidy

glukokortykoidy

 , z których najważniejszy jest 

 , z których najważniejszy jest 

kortyzol;

kortyzol;



m

m

ineralokortykoidy 

ineralokortykoidy 

z których najsilniejsze działanie 

z których najsilniejsze działanie 

wykazuje aldosteron; 

wykazuje aldosteron; 



niewielkie ilości hormonów płciowych - 

niewielkie ilości hormonów płciowych - 

androgenów

androgenów

 

 



 

 

Hormony wytwarzane przez rdzeń:

Hormony wytwarzane przez rdzeń:



Katecholaminy

Katecholaminy

, do których zalicza się adrenalinę i 

, do których zalicza się adrenalinę i 

noradrenalinę

noradrenalinę

 

 

 

 

Trzustka

Trzustka



Składa się z dwóch części , spełniających 

Składa się z dwóch części , spełniających 

dwie odrębne role:

dwie odrębne role:



Część zewnątrzwydzielnicza trzustki

Część zewnątrzwydzielnicza trzustki

, 

, 

która m.in. wydziela enzymy trawienne

która m.in. wydziela enzymy trawienne



Część wewnątrzwydzielnicza trzustki

Część wewnątrzwydzielnicza trzustki

 – 

 – 

odpowiedzialna za wytwarzanie hormonów, 

odpowiedzialna za wytwarzanie hormonów, 

regulujących gospodarkę cukrową organizmu 

regulujących gospodarkę cukrową organizmu 

– m.in. insulinę i glukagon

– m.in. insulinę i glukagon



Główne choroby wywołane nieprawidłowym 

Główne choroby wywołane nieprawidłowym 

funkcjonowaniem tarczycy to cukrzyca lub 

funkcjonowaniem tarczycy to cukrzyca lub 

przewlekłe zapalenie trzustki.

przewlekłe zapalenie trzustki.

 

 

 

 

Jajniki i jądra

Jajniki i jądra



Jądra produkują testosteron, który pobudza 

Jądra produkują testosteron, który pobudza 

rozwój zewnętrznych narządów płciowych 

rozwój zewnętrznych narządów płciowych 

męskich, a także determinuje męską sylwetkę 

męskich, a także determinuje męską sylwetkę 

oraz owłosienie i zachowanie typu męskiego.

oraz owłosienie i zachowanie typu męskiego.



Jajniki produkują:

Jajniki produkują:



Estrogen odpowiedzialny za rozwój cech płciowych, popęd 

Estrogen odpowiedzialny za rozwój cech płciowych, popęd 

płciowy, regulacja cykli menstruacyjnych 

płciowy, regulacja cykli menstruacyjnych 



Progesteron odpowiadający za ostateczne przygotowanie 

Progesteron odpowiadający za ostateczne przygotowanie 

macicy do przyjęcia blastocysty, kontrolę przebiegu ciąży  

macicy do przyjęcia blastocysty, kontrolę przebiegu ciąży  



Relaksyna, która hamuje skurcze mięśni macicy; rozluźnia 

Relaksyna, która hamuje skurcze mięśni macicy; rozluźnia 

spojenie łonowe w czasie porodu. 

spojenie łonowe w czasie porodu. 

 

 

 

 

Refleksoterapia 

Refleksoterapia 

pomaga regulować 

pomaga regulować 

pracę układu 

pracę układu 

hormonalnego

hormonalnego