TRWAŁOŚĆ 

MASZYN  I  URZĄDZEŃ

WYKŁAD VII

I. POJĘCIE TRWAŁOŚCI

• trwałość urządzenia lub maszyny: średni 

czas poprawnej ich pracy

• trwałość jako jedna z miar oceny 

niezawodności maszyny (albo całej 
populacji)

• trwałość obiektu, urządzenia, maszyny lub 

elementu: to zdolność do zachowania w 
czasie wymaganych właściwości, 
umożliwiających prawidłowe użytkowanie w 
określonych warunkach

• pewne właściwości urządzenia lub maszyny w miarę 

upływu czasu ulegają określonym zmianom (zużycia)

• czas odpowiadający określonym zmianom (wartości 

zużycia) nazywamy okresem trwałości użytkowej 
obiektu (T)

• znając okresy trwałości (T) pewnej liczby obiektów 

można wyznaczyć rozkład trwałości f(T) (funkcję 
gęstości prawdopodobieństwa uszkodzeń)

• łączny rozkład uszkodzeń stanowi dystrybuantę 

trwałości F(T) obiektów

II. PROBLEMATYKA 

TRWAŁOŚCI URZĄDZEŃ I 

MASZYN

• problematyka trwałości urządzeń i maszyn 

obejmuje:

– ustalenie granic trwałości ze względów 

technicznych i ekonomicznych

– opracowanie metod badań eksploatacji maszyn i 

urządzeń

– badanie warunków eksploatacji

– określenie stopnia wykorzystania urządzeń i 

maszyn

II. PROBLEMATYKA 

TRWAŁOŚCI MASZYN I 

URZĄDZEŃ c.d.

• określenie zależności między trwałością a 

czasem użytkowania

• opracowanie sposobów rozpoznawania 

przyczyn uszkodzeń

• opracowanie metod badań trwałości 

urządzeń i maszyn

• opracowanie obiektywnych wskaźników 

trwałości produkowanych urządzeń

III. ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY 

TRWAŁOŚCIĄ A 

NIEZAWODNOŚCIĄ 

• w miarę zużywania się elementów 

urządzenia jego działanie staje się coraz 
bardziej zawodne

• trwałość i niezawodność zależą od:

– konstrukcji

– jakości wykonania

– warunków użytkowania

IV. MIARA TRWAŁOŚCI

• miarą trwałości mogą być:

– czas pracy (określony w godzinach lub 

latach pracy) aż do całkowitego zużycia

– czas użytkowania (czas pracy aż do 

całkowitego zużycia bez uwzględnienia 
wszelkich postojów)

V. RODZAJE TRWAŁOŚCI

• przykład trwałości obrabiarki do obróbki wirowej:

– trwałość absolutna (czas fizycznego istnienia obrabiarki 

i jej użyteczności)

– trwałość międzyremontowa (czas cyklu remontowanego, 

czyli zdatność obrabiarki do wykonywania prac zgodnie 
z jej przeznaczeniem między kolejnymi remontami 
kapitalnymi)

– trwałość ekonomiczna (czas ekonomicznego 

użytkowania aż do zużycia ekonomicznego-moralnego)

– trwałość dokładności (traci swą początkową dokładność)

VI. CZYNNIKI WPŁWAJĄCE NA 

TRWAŁOŚĆ MASZYN I 

URZĄDZEŃ

• lokalne warunki wykonywania obsługi technicznej

• racjonalna eksploatacja (wybór właściwego, 

harmonogramu pracy urządzenia) lub grupy 
urządzeń

• dokładne przestrzeganie zaleceń i wymagań 

podanych w dokumentacji technicznej

• jakościowe i terminowe wykonywanie wszelkiego 

rodzaju prac profilaktycznych, konserwatorskich i 
remontowych

VII. WYBÓR OPTYMALNYCH 

WARUNKÓW EKSPLOATACJI

• wybór optymalnych warunków eksploatacji to 

jeden z ważniejszych czynników wpływających 
na trwałość i niezawodność maszyny

• wpływ zmian temperatury otoczenia na proces 

powstawania uszkodzeń maszyny lub 
urządzenia

• temperatura to jeden z ważniejszych i 

najbardziej zmiennych czynników eksploatacji

• przestrzeganie ustalonego reżimu eksploatacji maszyny:

– przeprowadzić niezbędne regulacje

– kontrolować pracę (urządzenia)

– przeprowadzać cykliczne kontrole parametrów nośnika 

ciepła w wybranych punktach urządzenia (silnik spalinowy)

– zmiana miejsca eksploatacji urządzenia (urządzenie 

przyrządów pomiarowych zainstalowanych na samolocie) 
wraz ze wzrostem wysokości (temperatura)

– wilgotność powietrza (otoczenia)- hermetyzacja 

(zapobieganie)

VIII. PROGNOZOWANIE 

USZKODZEŃ MASZYNY

• prognozowanie uszkodzeń maszyny jako jeden 

z ważniejszych zadań eksploatacji

• praktyczna realizacja prognozowania 

uszkodzeń maszyny lub urządzeń to sposób na 
podwyższenie niezawodności eksploatacyjnej 
obiektu (maszyny)

• efektywne prognozowanie uszkodzeń 

naturalnych (zużyciowych) to działanie 
zmierzające do zmniejszenia liczby uszkodzeń 
eksploatowanego obiektu (maszyny) 

IX. KSZTAŁTOWANIE 

NIEZAWODNOŚCI MASZYNY LUB 

URZĄDZEŃ

• niezawodność urządzenia lub maszyny jest kształtowana:

– w fazach konstruowania
– wytwarzania
– eksploatacji

• wstępny poziom niezawodności urządzenia (etap 

projektowania koncepcyjnego i założeń techniczno-
ekonomicznych)

• opracowanie charakterystyk przewidzianego procesu 

eksploatacji (określenie zadania (funkcji x(t)) przewidzianego 
do wykonania przez urządzenie w okresie ustalonego resursu 
(Zu)sposobu eksploatacji E(t) i stanu otoczenia O(t)

DZIĘKUJĘ ZA 

UWAGĘ