WAŻNE ZDARZENIA W HISTORII ZIEMI
WAŻNE ZDARZENIA W HISTORII ZIEMI
Zasadniczym warunkiem w
Zasadniczym warunkiem w
produkcji
produkcji
materii organicznej było
materii organicznej było
pojawienie
pojawienie
się
się
zjawiska fotosyntezy
zjawiska fotosyntezy
z
z
czym
czym
wiązało się:
wiązało się:
wzbogacenie atmosfery w tlen
wzbogacenie atmosfery w tlen
masowe pojawienie się
masowe pojawienie się
organizmów
organizmów
EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH
EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH
LITOGENEZY
LITOGENEZY
stadium diagenezy:
stadium diagenezy:
wstępna lityfikacja – osad zamienia się
wstępna lityfikacja – osad zamienia się
w skałę zwięzłą
w skałę zwięzłą
związki organiczne (węglowodany, białka,
związki organiczne (węglowodany, białka,
tłuszcze) w wyniku mikrobiologicznej
tłuszcze) w wyniku mikrobiologicznej
degradacji zmieniają się w
degradacji zmieniają się w
kwasy
kwasy
huminowe
huminowe
i
i
kwasy fulwinowe
kwasy fulwinowe
kwasy huminowe i fulwinowe przechodzą
kwasy huminowe i fulwinowe przechodzą
następnie w
następnie w
kerogen
kerogen
w końcowej fazie diagenezy (skała
w końcowej fazie diagenezy (skała
niedojrzała
niedojrzała
)
)
generują:
generują:
suchy gaz
suchy gaz
i niewielkie ilości
i niewielkie ilości
węglowodorów ciekłych o dużej masie
węglowodorów ciekłych o dużej masie
cząsteczkowej (węglowodory ciężkie)
cząsteczkowej (węglowodory ciężkie)
EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH
EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH
LITOGENEZY
LITOGENEZY
stadium katagenezy:
stadium katagenezy:
przeobrażenia fazy mineralnej
przeobrażenia fazy mineralnej
i organicznej głównie pod wpływem
i organicznej głównie pod wpływem
temperatury
temperatury
termiczna degradacja materii
termiczna degradacja materii
organicznej prowadzi do powstania
organicznej prowadzi do powstania
głównej masy
głównej masy
średnich i lekkich
średnich i lekkich
węglowodorów
węglowodorów
skała dojrzała
skała dojrzała
–
–
generuje ropę
generuje ropę
naftową i gaz mokry (kondensat)
naftową i gaz mokry (kondensat)
równolegle, część tych
równolegle, część tych
węglowodorów
węglowodorów
powstaje ze
powstaje ze
skamieniałości
skamieniałości
geochemicznych
geochemicznych
,
,
cząsteczek które uległy tylko
cząsteczek które uległy tylko
niewielkim
niewielkim
przemianom
przemianom
EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH
EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH
LITOGENEZY
LITOGENEZY
stadium katagenezy:
stadium katagenezy:
pod koniec katagenezy , wskutek
pod koniec katagenezy , wskutek
krakingu
krakingu
(rozpadu)
(rozpadu)
kerogenu
kerogenu
i
i
krakingu
krakingu
wcześniej utworzonych
wcześniej utworzonych
węglowodorów
węglowodorów
(o dużej masie cząsteczkowej)
(o dużej masie cząsteczkowej)
tworzą się
tworzą się
głównie
głównie
węglowodory gazowe
węglowodory gazowe
W stadium katagenezy generuje ok.
W stadium katagenezy generuje ok.
90%
90%
ogólnej masy węglowodorów
ogólnej masy węglowodorów
EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH
EWOLUCJA MATERII ORGANICZNEJ W KOLEJNYCH STADIACH
LITOGENEZY
LITOGENEZY
stadium metagenezy:
stadium metagenezy:
skała przejrzała
skała przejrzała
,
,
następuje
następuje
ostateczny rozpad
ostateczny rozpad
termiczny materii
termiczny materii
organicznej na produkty
organicznej na produkty
końcowe:
końcowe:
metan
metan
– gaz suchy
– gaz suchy
pirobituminy
pirobituminy
– produkty
– produkty
metamorficznych
metamorficznych
przemian ropy
przemian ropy
naftowej
naftowej
antracyt
antracyt
SKAŁA MACIERZYSTA
SKAŁA MACIERZYSTA
Kerogen:
Kerogen:
frakcja organiczna skały
frakcja organiczna skały
osadowej
osadowej
uzyskana w wyniku
zastosowania:
kwasu solnego
HCl
usunięcie węglanów
kwasu fluorowodorowego
HF
usunięcie krzemianów
frakcja organiczna
frakcja organiczna
nierozpuszczalna
nierozpuszczalna
w rozpuszczalnikach
w rozpuszczalnikach
organicznych
organicznych
DOM
– Dispersed Organic Matter
SKAŁA MACIERZYSTA
SKAŁA MACIERZYSTA
Frakcja bitumiczna
Frakcja bitumiczna
:
:
mieszanina węglowodorów
mieszanina węglowodorów
i związków organicznych
i związków organicznych
o dużej
o dużej
zawartości wodoru
zawartości wodoru
H,
H,
zawierających
zawierających
również
również
siarkę
siarkę
S
S
tlen
tlen
O
O
azot
azot
N
N
rozpuszczalna w
rozpuszczalna w
rozpuszczalnikach
rozpuszczalnikach
organicznych
organicznych
KLASYFIKACJA MATERII ORGANICZNEJ ROZPROSZONEJ
KLASYFIKACJA MATERII ORGANICZNEJ ROZPROSZONEJ
W SKALE
W SKALE
DOM – Dispersed Organic
DOM – Dispersed Organic
Matter
Matter
W skład rozproszonej
W skład rozproszonej
materii
materii
organicznej wchodzą:
organicznej wchodzą:
szczątki roślinne
szczątki roślinne
szczątki zwierzęce
szczątki zwierzęce
bezpostaciowa
bezpostaciowa
substancja
substancja
(mieszanina materii
(mieszanina materii
organicznej i
organicznej i
mineralnej)
mineralnej)
SKAŁA MACIERZYSTA
SKAŁA MACIERZYSTA
Na podstawie ilości zawartego w materii organicznej
Na podstawie ilości zawartego w materii organicznej
wodoru
wodoru
H
H
organicznego
organicznego
(nie tego obecnego w wodzie czy fazie mineralnej)
(nie tego obecnego w wodzie czy fazie mineralnej)
kerogen
kerogen
został sklasyfikowany
został sklasyfikowany
na
na
4 typy
4 typy
(I, II, III i IV), które wyraźnie odpowiadają
(I, II, III i IV), które wyraźnie odpowiadają
biologicznym typom materii
biologicznym typom materii
organicznej
organicznej
Charakterystyka genetyczna materii
Charakterystyka genetyczna materii
organicznej
organicznej
Pola reprezentują naturalne ścieżki
Pola reprezentują naturalne ścieżki
dojrzałości
dojrzałości
różnych typów kerogenu
różnych typów kerogenu
PODZIAŁ SUBSTANCJI ORGANICZNEJ Z ZAZNACZENIEM
PODZIAŁ SUBSTANCJI ORGANICZNEJ Z ZAZNACZENIEM
JEJ POTENCJAŁU WĘGLOWODOROWEGO
JEJ POTENCJAŁU WĘGLOWODOROWEGO
ANALIZA PIROLITYCZNA METODĄ ROCK – EVAL
ANALIZA PIROLITYCZNA METODĄ ROCK – EVAL
wskaźnik wodorowy
wskaźnik wodorowy
HI =
HI =
S2/TOC
S2/TOC
wskaźnik tlenowy
wskaźnik tlenowy
OI =
OI =
S3/TOC
S3/TOC
Porównanie wartości:
Porównanie wartości:
wskaźników
wskaźników
HI
HI
i
i
OI
OI
stosunków atomowych
stosunków atomowych
H/C
H/C
i
i
O/C
O/C
pozwala sklasyfikować kerogen na
pozwala sklasyfikować kerogen na
typy
typy
genetyczne
genetyczne
typy kerogenu
typy kerogenu
:
:
I – algowy
I – algowy
II A – sapropelowy
II A – sapropelowy
II B – mieszany
II B – mieszany
III – humusowy
III – humusowy
IV – inertynitowy
IV – inertynitowy
Klasyfikacja typów genetycznych kerogenu
Klasyfikacja typów genetycznych kerogenu
oparta o wskaźniki HI i OI
oparta o wskaźniki HI i OI
PROCESY DIAGENEZY, KATAGENEZY, METAGENEZY
PROCESY DIAGENEZY, KATAGENEZY, METAGENEZY
3 strefy głębokościowe
3 strefy głębokościowe
pogrzebania
pogrzebania
osadów:
osadów:
diagenezy
diagenezy
katagenezy
katagenezy
metagenezy
metagenezy
ciągły proces przeobrażania
ciągły proces przeobrażania
materii
materii
organicznej w
organicznej w
kerogen
kerogen
wraz z subsydencją basenu
wraz z subsydencją basenu
i rosnącym
i rosnącym
ciśnieniu
ciśnieniu
i
i
temperaturze
temperaturze