Księgi rachunkowe
i
sprawozdawczość
finansowa – cz. I
Majątek jednostki gospodarczej oraz jego
ujęcie i prezentacja w rachunkowości
Wpływ działalności gospodarczej
przedsiębiorstwa na jego bilans i RZiS
dr Tomasz Kostrzewa
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
2
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
Książka 1 - RACHUNKOWOŚĆ
FINANSOWA -
Teoretyczne podstawy
J. Samelak
Skrypt 211, AE w Poznaniu,
Poznań 2006
Literatura
:
Książka 2 - RACHUNKOWOŚĆ
FINANSOWA -
Obszary problemowe
W. Gabrusewicz
Skrypt 192, AE w Poznaniu,
Poznań 2006
Ćwiczenia - RACHUNKOWOŚĆ
FINANSOWA
M. Kiedrowska MD 227
Skrypt 221, AE w Poznaniu,
Poznań 2007
3
Rachunkowość finansowa
Bilans
Rachunek zysków i
strat
Operacje
gospodarcze
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
tomasz.kostrzewa@ue.pozna
n.pl
4
Elementy sprawozdania finansowego
Elementy sprawozdania finansowego
5
6
7
Elementy sprawozdania finansowego
Elementy sprawozdania finansowego
8
9
Zakres sprawozdawczości finansowej
Zakres sprawozdawczości finansowej
Bilans: Aktywa i Pasywa
Bilans: Aktywa i Pasywa
10
Bilans
suma aktywów = suma
pasywów
11
Bilans
suma aktywów = suma
pasywów
12
Równanie majątkowe
Bilans
Aktywa
Kapitał
obcy
Kapitał
własny
+
=
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
Równanie majątkowe
13
Aktywa trwałe
A AKTYWA TRWAŁE
I Wartości niematerialne i prawne
1 Koszty zakończonych prac rozwojowych
2 Wartość firmy
3 Inne wartości niematerialne i prawne
4 Zaliczki na wartości niematerialne i prawne
II Rzeczowe aktywa trwałe
1 Środki trwałe
a) grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu)
b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej
c) urządzenia techniczne i maszyny
d) środki transportu
e) inne środki trwałe
2 Środki trwałe w budowie
3 Zaliczki na środki trwałe w budowie
III Należności długoterminowe
1 Od jednostek powiązanych
2 Od pozostałych jednostek
IV Inwestycje długoterminowe
1 Nieruchomości
2 Wartości niematerialne i prawne
3 Długoterminowe aktywa finansowe
a) w jednostkach powiązanych
b) w pozostałych jednostkach
- udziały lub akcje
- inne papiery wartościowe
- udzielone pożyczki
- inne długoterminowe aktywa finansowe
4 Inne inwestycje długoterminowe
V Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
1 Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
2 Inne rozliczenia międzyokresowe
14
Aktywa obrotowe
B
AKTYWA OBROTOWE
I Zapasy
1 Materiały
2 Półprodukty i produkty w toku
3 Produkty gotowe
4 Towary
5 Zaliczki na dostawy
II Należności krótkoterminowe
1 Należności od jednostek powiązanych
2 Należności od pozostałych jednostek
a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:
- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy
b) z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń
społecznych i zdrow. oraz innych świadczeń
c) inne
d) dochodzone na drodze sądowej
III Inwestycje krótkoterminowe
1 Krótkoterminowe aktywa finansowe
a) w jednostkach powiązanych
b) w pozostałych jednostkach
- udziały lub akcje
- inne papiery wartościowe
- udzielone pożyczki
- inne krótkoterminowe aktywa finansowe
c) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne
- środki pieniężne w kasie i na rachunkach
- inne środki pieniężne
- inne aktywa pieniężne
2 Inne inwestycje krótkoterminowe
IV
Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
15
Kapitały własne
A
KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY
I Kapitał (fundusz) podstawowy
II Należne wpłaty na kapitał podstawowy
(wielkość ujemna)
III Udziały (akcje) własne
(wielkość ujemna)
IV Kapitał (fundusz) zapasowy
V Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
VI Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
VII Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII Zysk (strata) netto
IX Odpisy z zysku netto w ciągu roku
obrotowego (wielkość ujemna)
16
Kapitały obce
B
ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA
I Rezerwy na zobowiązania
1 Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
2 Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne
- długoterminowa
- krótkoterminowa
3 Pozostałe rezerwy
- długoterminowe
- krótkoterminowe
II Zobowiązania długoterminowe
1 Wobec jednostek powiązanych
2 Wobec pozostałych jednostek
a) kredyty i pożyczki
b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
c) inne zobowiązania finansowe
d) inne
III Zobowiązania krótkoterminowe
1 Wobec jednostek powiązanych
2 Wobec pozostałych jednostek
a) kredyty i pożyczki
b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
c) inne zobowiązania finansowe
d) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:
- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy
e) zaliczki otrzymane na dostawy
f) zobowiązania wekslowe
g) z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń
h) z tytułu wynagrodzeń
i) inne
3 Fundusze specjalne
IV Rozliczenia międzyokresowe
1 Ujemna wartość firmy
2 Inne rozliczenia międzyokresowe
- długoterminowe
- krótkoterminowe
17
18
Operacje gospodarcze
i ich wpływ na bilans oraz RZiS
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
Oper. Gosp - tytuł
19
Bilans
suma aktywów = suma
pasywów
20
Bilansowe operacje gospodarcze
1. Operacje aktywne
2. Operacje pasywne
3. Operacje aktywno – pasywne zwiększające sumę bilansową
4. Operacje aktywno – pasywne zmniejszające sumę
bilansową
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
Wynikowe operacje gospodarcze
1. Operacje wynikowe kosztowe
I i II typu
2. Operacje wynikowe przychodowe
I i II typu
Podział op. gosp.
21
Podstawowe zasady
1. Każda operacja gospodarcza powoduje zmiany przynajmniej
dwóch składników w bilansie lub/i RZiS.
2. Niezależnie od tego czy jest to operacja wynikowa kosztowa
czy wynikowa przychodowa operacje I typu powodują
ostatecznie zmiany zarówno w aktywach jak i w pasywach,
a operacje II typu powodują ostatecznie zmianę w
pasywach.
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
Op. gosp. - Zasady
22
AKTYWA
PASYWA
AKTYWA
PASYWA
Operacje
aktywne
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
23
AKTYWA
PASYWA
AKTYWA PASYWA
Operacje
pasywne
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
24
Przykłady operacji pasywnych
Potrącenie zaliczki na podatek dochodowy
25
AKTYWA
PASYWA
AKTYWA PASYWA
Operacje aktywno-pasywne
zmniejszające
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
26
AKTYWA
PASYWA
AKTYWA PASYWA
Operacje aktywno-pasywne
zwiększające
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
27
Rachunek zysków i strat
Rachunek zysków i strat
Koszty
Koszty można określić jako wyrażone w pieniądzu celowe zużycie:
środków trwałych, WNiP
materiałów,
paliwa, energii,
usług,
czasu pracy pracowników
oraz niektóre wydatki nie odzwierciedlające zużycia czynników
produkcji,
poniesione w związku z normalną działalnością przedsiębiorstwa w
pewnym
okresie, których rezultatem są użyteczne wyroby i (lub) usługi.
Koszty
Koszty można określić jako wyrażone w pieniądzu celowe zużycie:
środków trwałych, WNiP
materiałów,
paliwa, energii,
usług,
czasu pracy pracowników
oraz niektóre wydatki nie odzwierciedlające zużycia czynników
produkcji,
poniesione w związku z normalną działalnością przedsiębiorstwa w
pewnym
okresie, których rezultatem są użyteczne wyroby i (lub) usługi.
28
Rachunek zysków i strat
Rachunek zysków i strat
Przychody
1.Są to należne jednostce lub wpłacone na jej rzecz środki pieniężne bądź
ich odpowiedniki za wykonane przez jednostkę w toku jej działalności
świadczenia, jak np. sprzedaż wyrobów lub towarów.
2.Korzyści w postaci dodatnich różnic kursowych, odsetki od lokat w banku
i inne, naliczone kontrahentowi kary za nieterminowe regulowanie
należności.
Przychody
1.Są to należne jednostce lub wpłacone na jej rzecz środki pieniężne bądź
ich odpowiedniki za wykonane przez jednostkę w toku jej działalności
świadczenia, jak np. sprzedaż wyrobów lub towarów.
2.Korzyści w postaci dodatnich różnic kursowych, odsetki od lokat w banku
i inne, naliczone kontrahentowi kary za nieterminowe regulowanie
należności.
29
KOSZTY OPERACYJNE
PRZYCHODY OPERACYJNE
ZASADNICZE
ZASADNICZE
POZOSTAŁE
POZOSTAŁE
KOSZTY OPERACYJNE
PRZYCHODY OPERACYJNE
KOSZTY
PRZYCHODY
FINANSOWE
FINANSOWE
STRATY
ZYSKI
NADZWYCZAJNE
NADZWYCZAJNE
OBOWIĄZKOWE
OBCIĄŻENIA WYNIKU
FINANSOWEGO
ZYSK (STRATA) ZE SPRZEDAŻY
ZYSK (STRATA) Z DZIAŁALNOŚCI
OPERACYJNEJ
ZYSK (STRATA) Z DZIAŁALNOŚCI
GOSPODARCZEJ
ZYSK (STRATA) BRUTTO
ZYSK (STRATA) NETTO
Ogólna postać dwustronnej formy sprawozdawczej rachunku zysków i strat
Koszty
działalno
ści
operacyj
nej
Działalnoś
ć
operacyjn
a
Działalność
pozaoperac
yjna
Działalnoś
ć
finansowa
Sfera
zdarzeń
nadzwyczajn
ych
aaa
30
Układ rodzajowy kosztów
Ponadto do kosztów działalności operacyjnej
zaliczamy:
- wartość sprzedanych towarów (WST)
- wartość sprzedanych materiałów (WSM)
31
Przychody =
WF
Koszty =
WF
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
Zał. przychody =
const.
Zał. koszty = const.
32
Równanie rachunkowości
Bilans
Rachunek zysków i strat
Aktywa
Kapitał
obcy
Kapitał
własny
Koszty +
Przychody
+
=
-
zysk lub strata
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
33
Operacja sprzedaży - podstawowe
zasady
Każda operacja sprzedaży składa się z dwóch momentów:
1. Moment rzeczowy (następuje wydanie składników na
zewnątrz, powstaje koszt)
2. Moment prawno-finansowy (powstaje przychód, powstaje
należność lub następuje wpływ środków pieniężnych)
W zależności od rodzajów sprzedawanych składników wyróżnia
się odmienne tytuły kosztów i przychodów
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
34
Zakup
materiał
ów
Magazyn
materiał
ów
Zużycie
materiałó
w do
produkcji
Wyroby
gotowe
(Koszt
wytworzenia)
Wydat
ek
Koszt
Wydanie
wyrobów
gotowych
z magazynu
Wystawie
nie
faktury
Sprzedaży
KOSZT
PRZYCHÓD
Proces
sprzedaży:
WF
(plus inne
koszty)
35
Bilansowe operacje gospodarcze
1. Operacje aktywne
2. Operacje pasywne
3. Operacje aktywno – pasywne zwiększające sumę bilansową
4. Operacje aktywno – pasywne zmniejszające sumę
bilansową
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
Wynikowe operacje gospodarcze
1. Operacje wynikowe kosztowe
I i II typu
2. Operacje wynikowe przychodowe
I i II typu
Podział op. gosp.
36
AKTYWA
PASYWA
AKTYWA
PASYWA
KO
KW
(WF)
K =
WF
KO
KW
(WF
)
OPERACJA WYNIKOWA KOSZTOWA I
typu
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
37
WYNIKOWA KOSZTOWA I typu
(zwiększenie kosztów, zmniejszenie
aktywów)
• umorzono część należności z powodu
niewypłacalności odbiorcy
• kradzież samochodu dostawczego
• sprzedaż środka trwałego (m.
rzeczowy)
• zużycie materiałów do produkcji
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
38
AKTYWA
PASYWA
AKTYWA PASYWA
KO
KW
(WF)
KO
KW
(WF
)
K =
WF
OPERACJA WYNIKOWA KOSZTOWA II
typu
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
39
WYNIKOWA KOSZTOWA II typu
(zwiększenie kosztów, zwiększenie
kapitału obcego)
• dostawca naliczył odsetki od
nieuregulowanych zobowiązań
• otrzymano rachunek za remont dźwigu
w magazynie
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
40
AKTYWA
PASYWA
AKTYWA
PASYWA
KO
KW
(WF)
KO
KW
(WF
)
P =
WF
OPERACJA WYNIKOWA PRZYCHODOWA I
typu
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
41
WYNIKOWA PRZYCHODOWA I
typu
(zwiększenie przychodów, zwiększenie
aktywów)
• bank naliczył odsetki od naszych środków
zgromadzonych na rachunku bankowym
• naliczono odsetki od nieterminowo
regulowanych należności
• wystawiono fakturę za sprzedaż wyrobów
gotowych
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
42
AKTYWA
PASYWA
AKTYWA PASYWA
KO
KW
(WF)
KO
P =
WF
OPERACJA WYNIKOWA PRZYCHODOWA II
typu
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
KW
(WF
)
43
WYNIKOWA PRZYCHODOWA II
typu
(zwiększenie przychodów, zmniejszenie
kapitału obcego)
• umorzono część zobowiązań (częściowe
oddłużenie dłużnika)
• zmniejszenie wartości zobowiązań na
dzień bilansowy (wycena)
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
44
Umorzenie części zobowiązań księguje się na
koncie „Pozostałe przychody operacyjne”
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
45
a
46
a
47
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
WF netto = P + Zn – K –
Sn - Pd
Pd = WF brutto * 19%
WF brutto = P + Zn – K –
Sn
P – przychody
Zn – zyski
nadzwyczajne
K – koszty
Sn – straty
nadzwyczajne
Pd – podatek
dochodowy
WF brutto
48
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
Koszty i wydatki
49
Operacja sprzedaży - podstawowe
zasady
Każda operacja sprzedaży składa się z dwóch momentów:
1. Moment rzeczowy (następuje wydanie składników na
zewnątrz, powstaje koszt)
2. Moment prawno-finansowy (powstaje przychód, powstaje
należność lub następuje wpływ środków pieniężnych)
W zależności od rodzajów sprzedawanych składników wyróżnia
się odmienne tytuły kosztów i przychodów
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
50
Zakup
materiał
ów
Magazyn
materiał
ów
Zużycie
materiałó
w do
produkcji
Wyroby
gotowe
(Koszt
wytworzenia)
Wydat
ek
Koszt
Wydanie
wyrobów
gotowych
z magazynu
Wystawie
nie
faktury
Sprzedaży
KOSZT
PRZYCHÓD
Proces
sprzedaży:
WF
(plus inne
koszty)
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
Sprzedano wyroby gotowe (WZ 30 000 zł, FVS 40
000 zł)
Etap I
Etap II
Wyroby
gotowe
- 30 000
Koszty
+ 30 000
Należności
+ 40 000
Przychody
+ 40 000
40 000
-30 000
10 000
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
Sprzedano towary (wartość zakupu 2 800 zł; wartość
sprzedaży 4 200 zł)
Etap I
Etap II
Towary
- 2 800
Koszty
+ 2 800
Należności
(Kasa, Rachunek bankowy)
+ 4 200
Przychody
+ 4 200
4 200
-2 800
1 400
warto
ść
zakup
u
Faktura
(FVS)
WZ
M. prawno-
finansowy
M. rzeczowy
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
Naliczono i wypłacono wynagrodzenia gotówką 4
000 zł
Etap I
Etap II
Wynagrodze
nia
(Koszt)
+ 4 000
Zobowiązani
a
+ 4 000
Kasa
- 4 000
Zobowiązani
a
- 4 000
Naliczenie
(Lista płac)
Wypłata
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
Zaciągnięto kredyt bankowy, z którego spłacono część
zobowiązań
Etap I
Etap II
Rachunek
bankowy
- 10 000
Zobowiązania (sp. 10
000)
- 10 000
Rachunek
bankowy
+ 10 000
Kredyty
bankowe
+ 10 000
Zaciągnięcie
kredytu
Spłata
zobowiązań
55
Majątek
trwały
Majątek
trwały
Majątek
obrotowy
Majątek
obrotowy
Kapitał
własny
(Aktywa
netto)
Kapitał
własny
(Aktywa
netto)
Zobowiązania
długoterminowe
Zobowiązania
długoterminowe
Zobowiązania
krótkoterminow
e
Zobowiązania
krótkoterminow
e
K
a
p
it
a
ł
o
b
c
y
K
a
p
it
a
ł
s
ta
ły
Analiza stanu i zmian źródeł finansowania majątku (analiza kapitałów) i ocena
sytuacji finansowej - ANALIZA POZIOMA
Analiza stanu i zmian źródeł finansowania majątku (analiza kapitałów) i ocena
sytuacji finansowej - ANALIZA POZIOMA