Choroba Parkinsona

Choroba Parkinsona

Postępujące schorzenie oun przejawiające się  

Postępujące schorzenie oun przejawiające się  

klinicznie spowolnieniem ruchowym, 

klinicznie spowolnieniem ruchowym, 

sztywnością 

sztywnością 

mięśni i drżeniem spoczynkowym, będące 

mięśni i drżeniem spoczynkowym, będące 

następstwem zaniku komórek istoty czarnej 

następstwem zaniku komórek istoty czarnej 

śródmózgowia i wyniku  tego dramatycznego 

śródmózgowia i wyniku  tego dramatycznego 

zmniejszenia ilości neuroprzekaźnika 

zmniejszenia ilości neuroprzekaźnika 

dopaminy w 

dopaminy w 

prążkowiu.

prążkowiu.

Parkinsonizm wtórny

Parkinsonizm wtórny

- polekowy (neuroleptyki, niektóre blokery kanału 

- polekowy (neuroleptyki, niektóre blokery kanału 

wapniowego takie jak cinnarizin, flunarizinum, 

wapniowego takie jak cinnarizin, flunarizinum, 

metoklopramid)

metoklopramid)

- toksyczny (zatrucie Mn, CO, cyjanki)

- toksyczny (zatrucie Mn, CO, cyjanki)

- metaboliczny (niewydolność przytarczyc)

- metaboliczny (niewydolność przytarczyc)

- naczyniopochodny

- naczyniopochodny

- w przebiegu wodogłowia  normotensyjnego 

- w przebiegu wodogłowia  normotensyjnego 

(z.Hakima)

(z.Hakima)

- pourazowy (encefalopatia bokserska)

- pourazowy (encefalopatia bokserska)

- w przebiegu guza mózgu

- w przebiegu guza mózgu

Zespół parkinsonowski w przebiegu innych 

Zespół parkinsonowski w przebiegu innych 

schorzeń neurodegeneracyjnych:

schorzeń neurodegeneracyjnych:

- zwyrodnienie korowo-podstawne

- zwyrodnienie korowo-podstawne

- zanik wieloukładowy

- zanik wieloukładowy

- postępujące porażenie nadjądrowe

- postępujące porażenie nadjądrowe

- z. parkinsonizmu z otępieniem i SLA  z wyspy  

- z. parkinsonizmu z otępieniem i SLA  z wyspy  

Guam

Guam

- ch. Hallervordena-Spatza

- ch. Hallervordena-Spatza

- młodzieńcza postać pląsawicy Huntingtona

- młodzieńcza postać pląsawicy Huntingtona

- neuroakantocytoza

- neuroakantocytoza

- ch. Wilsona

- ch. Wilsona

Ilość dopaminy w prążkowiu zmniejsza 

Ilość dopaminy w prążkowiu zmniejsza 

się o

się o

6-8%  w każdej dekadzie życia.

6-8%  w każdej dekadzie życia.

Spadek dopaminy do około 20% 

Spadek dopaminy do około 20% 

powoduje 

powoduje 

objawy choroby.

objawy choroby.

Argumenty przeciwko teorii o przedwczesnym 

Argumenty przeciwko teorii o przedwczesnym 

starzeniu jako przyczynie  choroby Parkinsona:

starzeniu jako przyczynie  choroby Parkinsona:

- obraz kliniczny choroby o wczesnym początku różni się 

- obraz kliniczny choroby o wczesnym początku różni się 

od 

od 

obrazu choroby o późnym początku (częste 

obrazu choroby o późnym początku (częste 

występowanie  

występowanie  

drżenia jako  pierwszego objawu  i dominującej postaci 

drżenia jako  pierwszego objawu  i dominującej postaci 

klinicznej u ludzi  starszych)

klinicznej u ludzi  starszych)

- starzenie powoduje większy spadek dopaminy w jądrze 

- starzenie powoduje większy spadek dopaminy w jądrze 

ogoniastym, a  w chorobie Parkinsona jest większy 

ogoniastym, a  w chorobie Parkinsona jest większy 

spadek w skorupie

spadek w skorupie

- spadkowi poziomu dopaminy w prążkowiu  do 20% 

- spadkowi poziomu dopaminy w prążkowiu  do 20% 

towarzyszy spadek liczby komórek  w istocie czarnej 

towarzyszy spadek liczby komórek  w istocie czarnej 

tylko do 

tylko do 

50%

50%

Teorie o genetycznym uwarunkowaniu 

Teorie o genetycznym uwarunkowaniu 

choroby 

choroby 

Parkinsona (rodzinna postać dotyczy 

Parkinsona (rodzinna postać dotyczy 

niecałych 4% 

niecałych 4% 

chorych)

chorych)

Stres oksydacyjny jako możliwa przyczyna 

Stres oksydacyjny jako możliwa przyczyna 

zaniku 

zaniku 

komórek istoty czarnej (uruchamianie 

komórek istoty czarnej (uruchamianie 

apoptozy 

apoptozy 

albo uwalnianie wolnych rodników)

albo uwalnianie wolnych rodników)

Jeśli nie uzyskuje się poprawy mimo stałego 

Jeśli nie uzyskuje się poprawy mimo stałego 

zwiększenia dawki dobowej lewodopy aż do 

zwiększenia dawki dobowej lewodopy aż do 

dawki 

dawki 

maksymalnej 2000 mg/d należy przyjąć, że nie 

maksymalnej 2000 mg/d należy przyjąć, że nie 

jest 

jest 

to choroba  Parkinsona a prawdopodobnie 

to choroba  Parkinsona a prawdopodobnie 

parkinsonizm  w przebiegu uszkodzenia  części 

parkinsonizm  w przebiegu uszkodzenia  części 

receptorowej układu nigrostriatalnego.

receptorowej układu nigrostriatalnego.

Objawy niepożądane:

Objawy niepożądane:

- przedwczesne wygasanie działania  lewodopy 

- przedwczesne wygasanie działania  lewodopy 

(wearing off)

(wearing off)

- dyskinezy (bardziej podatni  chorzy o 

- dyskinezy (bardziej podatni  chorzy o 

wczesnym

wczesnym

początku choroby i z przewagą sztywności i 

początku choroby i z przewagą sztywności i 

spowolnienia)

spowolnienia)

- fluktuacje ruchowe „on” „off” „on z 

- fluktuacje ruchowe „on” „off” „on z 

dyskinezami”

dyskinezami”

- objawy psychotyczne (głównie  osoby starsze, 

- objawy psychotyczne (głównie  osoby starsze, 

zwłaszcza z zespołem otępiennym)

zwłaszcza z zespołem otępiennym)

Działanie na układ dopaminergiczny:

Działanie na układ dopaminergiczny:

- inhibitory MAO-B (selegilina) i o-metylotransferazy

- inhibitory MAO-B (selegilina) i o-metylotransferazy

katecholowej (COMT)

katecholowej (COMT)

- agoniści receptora dopaminergicznego 

- agoniści receptora dopaminergicznego 

(bromokryptyna, 

(bromokryptyna, 

pergolid)

pergolid)

Leki antycholinergiczne:

Leki antycholinergiczne:

- niekiedy bardziej skuteczne w drżeniu 

- niekiedy bardziej skuteczne w drżeniu 

- często splątanie, zaburzenia pamięci i zespół 

- często splątanie, zaburzenia pamięci i zespół 

otępienny

otępienny

- nie zalecane powyżej 65 rż.

- nie zalecane powyżej 65 rż.

- łączne podawanie z lewodopą  może powodować 

- łączne podawanie z lewodopą  może powodować 

zaburzenia 

zaburzenia 

wchłaniania lewodopy

wchłaniania lewodopy

Blokery receptora NMDA:

Blokery receptora NMDA:

- blokowanie układu glutaminergicznego (amantadyna)

- blokowanie układu glutaminergicznego (amantadyna)

Leczenie operacyjne:

Leczenie operacyjne:

- zniszczenie (stereotaksja) lub zablokowanie  

- zniszczenie (stereotaksja) lub zablokowanie  

(stymulacja 

(stymulacja 

prądem wysokiej  częstotliwości) struktur nadmiernie  

prądem wysokiej  częstotliwości) struktur nadmiernie  

odhamowanych w wyniku zniszczenia istoty czarnej

odhamowanych w wyniku zniszczenia istoty czarnej

Stereotaksja (palidotomia i talamotomia)

Stereotaksja (palidotomia i talamotomia)

- przeszczepy domózgowe substancji produkującej 

- przeszczepy domózgowe substancji produkującej 

dopaminę 

dopaminę 

(płodowa tkanka śródmózgowia)

(płodowa tkanka śródmózgowia)

Zanik wieloukładowy:

Zanik wieloukładowy:

Rzadka choroba neurodegeneracyjna o początku  w 

Rzadka choroba neurodegeneracyjna o początku  w 

wieku 

wieku 

dorosłym

dorosłym

- zespół parkinsonowski niepoddający się leczeniu 

- zespół parkinsonowski niepoddający się leczeniu 

lewodopą

lewodopą

- zespół móżdżkowy

- zespół móżdżkowy

- zaburzenia wegetatywne (hipotonia ortostatyczna, 

- zaburzenia wegetatywne (hipotonia ortostatyczna, 

zaburzenia w oddawaniu  moczu, potencji, zaparcia)

zaburzenia w oddawaniu  moczu, potencji, zaparcia)

Wczesny objaw – zaburzenia odruchów postawnych 

Wczesny objaw – zaburzenia odruchów postawnych 

prowadzące do upadków

prowadzące do upadków

- ponadto dyzartria, drżenie kinetyczne, dysmetria

- ponadto dyzartria, drżenie kinetyczne, dysmetria

Postępujące porażenie nadjądrowe:

Postępujące porażenie nadjądrowe:

- parkinsonizm z dominacją sztywności i spowolnienia, 

- parkinsonizm z dominacją sztywności i spowolnienia, 

zazwyczaj bez drżenia

zazwyczaj bez drżenia

- zespół rzekomoopuszkowy (znaczna dyzartria)

- zespół rzekomoopuszkowy (znaczna dyzartria)

- dystoniczne odgięciowe ustawienie głowy

- dystoniczne odgięciowe ustawienie głowy

- ataksja chodu

- ataksja chodu

- zespół otępienny

- zespół otępienny

- cecha szczególna – upośledzenie ruchów  gałek 

- cecha szczególna – upośledzenie ruchów  gałek 

ocznych 

ocznych 

(głównie w dół)

(głównie w dół)

- brak asymetrii objawów typowej dla choroby 

- brak asymetrii objawów typowej dla choroby 

Parkinsona

Parkinsona

Zwyrodnienie korowo-podstawne:

Zwyrodnienie korowo-podstawne:

- asymetryczny jednostronny początek

- asymetryczny jednostronny początek

- wyraźna sztywność

- wyraźna sztywność

- spowolnienie bez drżenia

- spowolnienie bez drżenia

- dystonia zajętej kończyny

- dystonia zajętej kończyny

- typowe jest uczucie „obcości” kończyny z jej apraksją 

- typowe jest uczucie „obcości” kończyny z jej apraksją 

- przebieg postępujący z pojawieniem się zaburzeń 

- przebieg postępujący z pojawieniem się zaburzeń 

chodu i 

chodu i 

mowy 

mowy 

Parkinsonizm polekowy

Parkinsonizm polekowy

- brak asymetrii objawów

- brak asymetrii objawów

- znaczny ślinotok

- znaczny ślinotok

- większa podatność kobiet

- większa podatność kobiet

- odstawienie leków prowadzi do ustąpienia 

- odstawienie leków prowadzi do ustąpienia 

objawów

objawów

  

  

choć niekiedy mogą utrzymywać się  przez wiele

choć niekiedy mogą utrzymywać się  przez wiele

  

  

miesięcy

miesięcy

neuroleptyki, cinnarizin, flunarizinum, 

neuroleptyki, cinnarizin, flunarizinum, 

metoklopramid, 

metoklopramid, 

klonidyna, rezerpina, sole litu, leki 

klonidyna, rezerpina, sole litu, leki 

przeciwdepresyjne

przeciwdepresyjne

Parkinsonizm poudarowy

Parkinsonizm poudarowy

- zwykle po pojedynczym incydencie udarowym 

- zwykle po pojedynczym incydencie udarowym 

obejmującym jądra podkorowe, po udarze 

obejmującym jądra podkorowe, po udarze 

zatokowym

zatokowym

- słabo wyrażone drżenie

- słabo wyrażone drżenie

- słaba reakcja na leki przeciwparkinsonowskie

- słaba reakcja na leki przeciwparkinsonowskie