background image

Leki anksjolityczne

Leki anksjolityczne

background image

BUDOWA NEURONU

BUDOWA NEURONU

-Impulsy nerwowe

-Impulsy nerwowe

przewodzone są przez 

przewodzone są przez 

neurony, będące 

neurony, będące 

strukturalną i 

strukturalną i 

funkcjonalną jednostką 

funkcjonalną jednostką 

układu nerwowego

układu nerwowego

-Neurony poprzez systemy 

-Neurony poprzez systemy 

złożonych połączeń, 

złożonych połączeń, 

tworzą sieci 

tworzą sieci 

neuronalne, budujące 

neuronalne, budujące 

funkcjonalny zrąb 

funkcjonalny zrąb 

układu nerwowego

układu nerwowego

    

    

background image

BUDOWA NEURONU

BUDOWA NEURONU

W skład budowy neuronu 

W skład budowy neuronu 

wchodzą:

wchodzą:

KIERUNEK PRZEPŁYWU 

SYGNAŁU

CIAŁO 

KOMÓRKOWE

-Ciało komórkowe

DENDRYTY

-Dendryty 

WZGÓREK AKSONU

- Wzgórek aksonu

AKSON

JĄDRO

 -Akson 

OSŁONKA 

MIELINOWA

SYNAPSY 

ROZGAŁĘZIEN

IA KOŃCOWE

- Rozgałęzienia końcowe 

KIERUNEK 

PRZEPŁYWU SYGNAŁU

background image

NEUROGLEJ

NEUROGLEJ

Neuroglej jest drugim oprócz neuronów 

Neuroglej jest drugim oprócz neuronów 

składnikiem tkanki nerwowej

składnikiem tkanki nerwowej

Neuroglej występuje w postaci:

Neuroglej występuje w postaci:

Ośrodkowy układ nerwowy

Ośrodkowy układ nerwowy

astroc

astroc

yty

yty

oligodendrocy

oligodendrocy

ty

ty

mi

mi

kroglej

kroglej

Komórki wyściółki

Komórki wyściółki

Obwodowy układ nerwowy

Obwodowy układ nerwowy

 

 

Komórki satelitarne

Komórki satelitarne

Komórki Schwana lub neurolemmocyty

Komórki Schwana lub neurolemmocyty

background image

 

 

NEUROGLEJ 

NEUROGLEJ 

A

A

STROCYTY

STROCYTY

-występują w stosunku

-występują w stosunku

 

 

50:1

50:1

 

 

względem neuronów 

względem neuronów 

-Ich wypustki budują barierę 

-Ich wypustki budują barierę 

krew-mózg

krew-mózg

-Posiadają właściwości czynnego 

-Posiadają właściwości czynnego 

transportu cząstek przez 

transportu cząstek przez 

cytoplazmę i transportu jonów

cytoplazmę i transportu jonów

-Formują zrąb OUN

-Formują zrąb OUN

-Biorą udział w tworzeniu 

-Biorą udział w tworzeniu 

blizny glejowej

blizny glejowej

ASTROCYTY

NACZYNIE 

KRWIONOŚNE

background image

NEUROGLEJ

NEUROGLEJ

O

O

LIGODENDROCYTY

LIGODENDROCYTY

-Układają się 

-Układają się 

wzdłuż włókien 

wzdłuż włókien 

nerwowych 

nerwowych 

tworząc otoczki 

tworząc otoczki 

nerwów

nerwów

OLIGODENDROCYT

NACZYNIE 

KRWIONOŚNE

background image

NEUROGLEJ

NEUROGLEJ

M

M

IKROGLEJ (mezoglej)

IKROGLEJ (mezoglej)

Najmniejsze 

Najmniejsze 

komórki 

komórki 

neurogleju

neurogleju

Posiadają 

Posiadają 

możliwości 

możliwości 

przemieszczania 

przemieszczania 

się

się

Pełnią funkcje 

Pełnią funkcje 

makrofagów

makrofagów

 

 

background image

NEUROGLEJ

NEUROGLEJ

KOMÓRKI WYŚCIÓŁKI

KOMÓRKI WYŚCIÓŁKI

Wyścielają 

Wyścielają 

komory mózgu 

komory mózgu 

oraz kanał 

oraz kanał 

rdzenia 

rdzenia 

kręgowego

kręgowego

Biorą udział w 

Biorą udział w 

wytwarzaniu 

wytwarzaniu 

płynu mózgowo-

płynu mózgowo-

rdzeniowego

rdzeniowego

KOMÓRKI 

WYŚCIÓŁKI

background image

POTENCJAŁ BŁONOWY

POTENCJAŁ BŁONOWY

-Komórki posiadają różnice 

-Komórki posiadają różnice 

potencjału elektrycznego

potencjału elektrycznego

 

 

pomiędzy obszarem 

pomiędzy obszarem 

zewnątrz i 

zewnątrz i 

wewnątrzkomórkowym

wewnątrzkomórkowym

-Występowanie potencjału 

-Występowanie potencjału 

błonowego wynika z  

błonowego wynika z  

różnicy stężeń wybranych 

różnicy stężeń wybranych 

jonów

jonów

 

 

(K

(K

+

+

,Na

,Na

+

+

,Cl

,Cl

-

-

)

)

,pomiędzy 

,pomiędzy 

środowiskiem zewnątrz  i 

środowiskiem zewnątrz  i 

wewnątrzkomórkowym 

wewnątrzkomórkowym 

    środowisko wewn.  środowisko zewn. 

     K

+

      400

 20

Na

+

          50

 440

Cl

-

          4-150         560

Ca

2+

  

    0.0001         10

background image

POTENCJAŁ BŁONOWY

POTENCJAŁ BŁONOWY

Neurony charakteryzują się dużymi możliwościami 

Neurony charakteryzują się dużymi możliwościami 

zmiany ich potencjału błonowego, co umożliwia 

zmiany ich potencjału błonowego, co umożliwia 

przekazywanie 

przekazywanie 

impulsów nerwowych

impulsów nerwowych

 

 

W odpowiedzi na bodziec dochodzi do 

W odpowiedzi na bodziec dochodzi do 

otwarcia lub zamknięcia kanałów jonowych 

otwarcia lub zamknięcia kanałów jonowych 

Zmiana przepuszczalności kanałów jonowych 

Zmiana przepuszczalności kanałów jonowych 

prowadzi do przemieszczania się jonów 

prowadzi do przemieszczania się jonów 

powodując zmianę potencjału błonowego

powodując zmianę potencjału błonowego

.

.

background image

POTENCJAŁ BŁONOWY

POTENCJAŁ BŁONOWY

Potencjał spoczynkowy 

Potencjał spoczynkowy 

utrzymywany jest przy 

utrzymywany jest przy 

pomocy 

pomocy 

aktywnego 

aktywnego 

transportu

transportu

 jonów (np. 

 jonów (np. 

wykorzystującego pompę 

wykorzystującego pompę 

Na/K

Na/K

Sygnał elektryczny 

Sygnał elektryczny 

pojawia się w momencie 

pojawia się w momencie 

gdy poprzez otwarte 

gdy poprzez otwarte 

kanały jonowe zaczynają 

kanały jonowe zaczynają 

przepływać jony, 

przepływać jony, 

powodując obniżenie 

powodując obniżenie 

różnicy potencjału 

różnicy potencjału 

błonowego 

błonowego 

(depolaryzacji)

(depolaryzacji)

Depolaryzacja w głównej mierze 

zależy od dokomórkowego 

napływu jonów Na+

background image

POTENCJAŁ BŁONOWY

POTENCJAŁ BŁONOWY

Zakończenia 

synaptyczne  neuronów 

presynaptycznych

Dendryty

Wzgórek 

aksonu

Otoczka 

mielinow

a

akson

Synapsa 
pobudzająca 

Synapsa hamująca 

-Informacja elektryczna 

docierająca do neuronu 

podlega sumowaniu prowadząc 

do całkowitego spadku 

(depolaryzacja) lub wzrostu 

(hyperpolaryzacja) potencjału 

błonowego

background image

POTENCJAŁ BŁONOWY

POTENCJAŁ BŁONOWY

AKSON

 2002 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings

Potencjał czynnościowy: 

Potencjał czynnościowy: 

„wszystko albo nic”

„wszystko albo nic”

-W momencie gdy poziom 

-W momencie gdy poziom 

depolaryzacji 

depolaryzacji 

przekroczy granice 

przekroczy granice 

progu potencjału 

progu potencjału 

czynnościowego

czynnościowego

     

     

(

(

-55mV

-55mV

) dochodzi do 

) dochodzi do 

wyzwolenia potencjału 

wyzwolenia potencjału 

czynnościowego

czynnościowego

 

 

background image

PRZEPŁYW SYGNAŁU

PRZEPŁYW SYGNAŁU

-Odpowiedni poziom depolaryzacji (poziom potencjału 

-Odpowiedni poziom depolaryzacji (poziom potencjału 

czynnościowego) powoduje, ze przyległe kanały 

czynnościowego) powoduje, ze przyległe kanały 

sodowe stają się przepuszczalne dla 

sodowe stają się przepuszczalne dla 

Na+

Na+

, powodując 

, powodując 

przemieszczanie się impulsu nerwowego wzdłuż aksonu

przemieszczanie się impulsu nerwowego wzdłuż aksonu

-Transmisja impulsów odbywa się znacznie szybciej w 

-Transmisja impulsów odbywa się znacznie szybciej w 

neuronach zmielinizowanych

neuronach zmielinizowanych

2002 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings

background image
background image

PRZEPŁYW SYGNAŁU

PRZEPŁYW SYGNAŁU

-Impulsy nerwowe osiągające zakończenie aksonu, depolaryzują 

-Impulsy nerwowe osiągające zakończenie aksonu, depolaryzują 

błonę presynaptyczną i w mechanizmie zależnym od Ca 2+ 

błonę presynaptyczną i w mechanizmie zależnym od Ca 2+ 

powodują wyrzut neurotransmitera do szczeliny synaptycznej

powodują wyrzut neurotransmitera do szczeliny synaptycznej

background image
background image

SYNAPSA

SYNAPSA

SYNAPSA

Synapsa jest

Synapsa jest

Czynnościowym

Czynnościowym

połączeniem neuronu z:

połączeniem neuronu z:

-innym neuronem, 

-innym neuronem, 

-receptorem czuciowym 

-receptorem czuciowym 

-komórkami efektorowymi 

-komórkami efektorowymi 

(mięśniowymi lub 

(mięśniowymi lub 

gruczołowymi)

gruczołowymi)

2002 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings

background image

SYNAPSA

SYNAPSA

Rolą synapsy jest przekazywanie 

Rolą synapsy jest przekazywanie 

sygnałów:

sygnałów:

a)

a)

Drogą chemiczną

Drogą chemiczną

 

 

z wykorzystaniem substancji 

z wykorzystaniem substancji 

chemicznych

chemicznych

(neurotransmiterów 

(neurotransmiterów 

=neurorzekaźników)

=neurorzekaźników)

b)

b)

Drogą elektryczną

Drogą elektryczną

background image

SYNAPSA

SYNAPSA

1.  

1.  

Chem

Chem

iczna

iczna

Kolbki synaptyczne zawierają pęcherzyki

Kolbki synaptyczne zawierają pęcherzyki

 

 

wypełnione 

wypełnione 

neurotransmiterami

neurotransmiterami

, które 

, które 

uwolnione do szczeliny synaptycznej 

uwolnione do szczeliny synaptycznej 

powodują pobudzenie lub hamowanie 

powodują pobudzenie lub hamowanie 

neuronu lub komórek 

neuronu lub komórek 

mięśniowych/gruczołowych

mięśniowych/gruczołowych

background image

SYNAPSA

SYNAPSA

2.

2.

Ele

Ele

ktryczna

ktryczna

przeniesienie potencjału odbywa się 

przeniesienie potencjału odbywa się 

bezpośrednio pomiędzy komórkami 

bezpośrednio pomiędzy komórkami 

-

-

może odbywać się w obu kierunkach

może odbywać się w obu kierunkach

spotykana w mięśniówce gładkiej i 

spotykana w mięśniówce gładkiej i 

mięśniu sercowym rzadziej w neuronach 

mięśniu sercowym rzadziej w neuronach 

i neurogleju

i neurogleju

background image

SYNAPSA

SYNAPSA

KOMÓRKA 

POSTSYNAPTYCZNA

BŁONA 

PRESYNAPTYCZNA

BŁONA 

POSTSYNAPTYCZNA

SZCZELINA 

SYNAPTYCZNA

RECEPTORY 

PĘCHERZYKI 

SYNAPTYCZNE Z 

NEUROTRANSMITERAMI

KOMÓRKA 

PRESYNAPTYCZNA

SYNAPSA

NEROTRANSMITER

RECEPTOR

BŁONA 
POSTSYNAPTYCZNA

KANAŁ 
JONOWY

ZDEGRADOWANY 
NEUROTRANSMITER

2002 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings

background image

RECEPTORY

RECEPTORY

Receptory ze względu na 

Receptory ze względu na 

sposób przekazywania 

sposób przekazywania 

sygnału dzielą się na :

sygnału dzielą się na :

-

Receptory jonotropowe,

Receptory jonotropowe,

będące kanałami jonowymi

będące kanałami jonowymi

KANAŁ JONOWY

RECEPTOR JONOTROPOWY

Neurotransmitery uwolnione do szczeliny 

synaptycznej łączą się ze swoistymi post i 

presynaptycznymi receptorami

background image

-

Receptory 

Receptory 

metabotropowe, 

metabotropowe, 

których aktywacja 

których aktywacja 

wiąże się z 

wiąże się z 

uruchomieniem 

uruchomieniem 

wewnątrzkomórkowych 

wewnątrzkomórkowych 

przekaźników 

przekaźników 

związanych z 

związanych z 

białkiem G

białkiem G

CZĘŚĆ 

WEWNĄTRZKOMÓRKOWA 

ZWIĄZANA Z BIAŁKIEM G

CZĘŚĆ MIĘDZYBŁONOWA

RECEPTOR METABOTROPOWY

CZĘŚĆ ZEWNĄTRZKOMÓRKOWA

RECEPTORY

RECEPTORY

background image

PRE

POST

WYCHWYT ZWROTNY

ENZYMY 

ROZKŁADAJĄCE 

NEUROTRANSMITERY

background image

Neurotransmitery  

Neurotransmitery  

Można wyróżnić ponad 

Można wyróżnić ponad 

100 substancji 

100 substancji 

posiadających cechy 

posiadających cechy 

neurotransmiterów

neurotransmiterów

Wiele leków 

Wiele leków 

psychotropowych  

psychotropowych  

wpływa na 

wpływa na 

poszczególne etapy 

poszczególne etapy 

tworzenia, uwalniania 

tworzenia, uwalniania 

i wychwytu zwrotnego 

i wychwytu zwrotnego 

neurotransmiterów

neurotransmiterów

Projekcje neuronalne dla wybranych 

nerotransmiterów

background image

BARIERA KREW-MÓZG

BARIERA KREW-MÓZG

W skład bariery krew-mózg 

W skład bariery krew-mózg 

wchodzą:

wchodzą:

-

-

nieprzepuszczalny 

nieprzepuszczalny 

śródbłonek

śródbłonek

 wraz z błoną 

 wraz z błoną 

podstawną naczyń 

podstawną naczyń 

krwionośnych

krwionośnych

-

nieprzepuszczalne 

nieprzepuszczalne 

połączenia

połączenia

 między 

 między 

komórkami śródbłonka 

komórkami śródbłonka 

-

powierzchowna glejowa 

powierzchowna glejowa 

błona graniczna

błona graniczna

budowana przez astrocyty

budowana przez astrocyty

ASTROCYT

background image

BARIERA KREW-MÓZG

BARIERA KREW-MÓZG

Krew tętnicza

Krew żylna

Płyn 

mózgowo-
rdzeniowy

Tkanka mózgowa

Przestrzeń 

wewnątrz 

komórkowa

Przestrzeń 

zewnątrz 

komórkowa

Ziarnistości 

pajęczynówki

BARIERA 

KREW-MÓZG

W

y

ś

c

i

ó

ł

k

a

 

u

k

ł

a

d

u

 

 

 

 

k

o

m

o

r

o

w

e

g

o

Śródbłonek naczynia     
krwionośnego 

Śródbłonek naczynia  krwionośnego 

Splotnaczyniówkowy

background image

Bariera krew-mózg pełni następujące funkcje:

Bariera krew-mózg pełni następujące funkcje:

1.) 

1.) 

stanowi barierę

stanowi barierę

 dla wielu substancji, które w 

 dla wielu substancji, które w 

wyniku jej występowania nie przedostają się do 

wyniku jej występowania nie przedostają się do 

większości formacji mózgu

większości formacji mózgu

dotyczy to szczególnie substancji o charakterze 

dotyczy to szczególnie substancji o charakterze 

hydrofilnym, ich przenikanie wymaga specyficznych 

hydrofilnym, ich przenikanie wymaga specyficznych 

transporterów:

transporterów:

transportery te należą do białek transportujących:

transportery te należą do białek transportujących:

Aminokwasy

Aminokwasy

Pept

Pept

ydy i inne

ydy i inne

2.) bierze udział w 

2.) bierze udział w 

selektywnym transporcie

selektywnym transporcie

 wielu 

 wielu 

grup substancji z krwi do mózgu i z mózgu do krwi

grup substancji z krwi do mózgu i z mózgu do krwi

BARIERA KREW-MÓZG

BARIERA KREW-MÓZG

background image

BARIERA KREW-MÓZG

BARIERA KREW-MÓZG

 

 

Bariera krew-mózg bierze udział w eliminacji 

Bariera krew-mózg bierze udział w eliminacji 

wielu substancji z mózgu do krwi

wielu substancji z mózgu do krwi

-

dotyczy to także 

dotyczy to także 

wielu leków

wielu leków

 powodując 

 powodując 

obniżenie efektywności

obniżenie efektywności

 

 

 

 

ich

ich

 

 

działania.

działania.

-

Odbywa się to z wykorzystaniem specyficznych 

Odbywa się to z wykorzystaniem specyficznych 

transporterów(Mdt):

transporterów(Mdt):

Transporter MRPs (

Transporter MRPs (

Multidrug Resistance-

Multidrug Resistance-

Asssociated Proteins

Asssociated Proteins

)

)

-Usuwa aniony organiczne i niepolarne leki  organiczne

-Usuwa aniony organiczne i niepolarne leki  organiczne

 

 

Transporter 

Transporter 

P-gp

P-gp

 

 

(

(

P

P

-

-

 glycoprotein

 glycoprotein

)

)

-Usuwa hydrofobowe cząsteczki o średniej i dużej wielkości

-Usuwa hydrofobowe cząsteczki o średniej i dużej wielkości

background image

Zaburzenia lękowe

Zaburzenia lękowe

F.40 – fobie:

F.40 – fobie:

F.40.0 – agorafobia

F.40.0 – agorafobia

F.40.1 – fobia socjalna

F.40.1 – fobia socjalna

F.40.2 – fobie specyficzne

F.40.2 – fobie specyficzne

background image

Zaburzenia lękowe

Zaburzenia lękowe

F.41 – inne zaburzenia lękowe

F.41 – inne zaburzenia lękowe

F.41.0 – zespół lęku panicznego

F.41.0 – zespół lęku panicznego

F.41.1 – zespół lęku uogólnionego

F.41.1 – zespół lęku uogólnionego

F.41.2 – mieszane zaburzenie lękowo-

F.41.2 – mieszane zaburzenie lękowo-

depresyjne

depresyjne

Zaburzenia lękowe

background image

Zaburzenia lękowe

Zaburzenia lękowe

F.42 – zaburzenie obsesyjno-

F.42 – zaburzenie obsesyjno-

kompulsyjne

kompulsyjne

F.43 – reakcje adaptacyjne

F.43 – reakcje adaptacyjne

F.44 – reakcje konwersyjne i 

F.44 – reakcje konwersyjne i 

dysocjacyjne

dysocjacyjne

F.45 – zaburzenia lękowe pod 

F.45 – zaburzenia lękowe pod 

postacią somatyczną

postacią somatyczną

F.48 - neurastenia

F.48 - neurastenia

Zaburzenia lękowe

background image

Cele terapii 

anksjolitycznej

1. kontrola objawów 
somatycznych;

2. edukacja pacjenta;

3. blokowanie zachowań 
związanych z fobią;

4. readaptacja psychosocjalna;

5. długoterminowe 
monitorowanie dla uniknięcia 
nawrotu 

background image

Cechy idealnego leku 

anksjolitycznego:

ma silne, wybiórcze działanie 
przeciwlękowe

nie wywołuje nadmiernej 
sedacji

nie wpływa zwiotczająco na 
mięśnie (brak miorelaksacji)

background image

nie upośledza zdolności 
psychomotorycznych

przejawia szybkie działanie po 
jego przyjęciu, najlepiej 
doustnym  ma średni okres 
półtrwania - 12-24 godziny jest 
możliwy do stosowania raz na 
dobę

Cechy idealnego leku 

anksjolitycznego:

background image

ma niskie ryzyko wzrostu 

tolerancji

niesie ze sobą znikome ryzyko 

uzależnienia

nie wywołuje  somatycznych 

działań ubocznych jest mało  

toksyczny posiada, oprócz 

przeciwlękowego, również efekt 

przeciwdepresyjny

Cechy idealnego leku 

anksjolitycznego:

background image

-

Leczenie psychologiczne

Leczenie psychologiczne

-

Leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne

Leczenie zaburzeń 

Leczenie zaburzeń 

lękowych

lękowych

background image

Farmakologiczne leczenie 

zaburzeń lękowych

-pochodne benzodiazepiny

-trójpierscieniowe leki p/depresyjne (TPLD)
-selektywne inhibitory wychwytu serotoniny (SSRI)
-selektywne inhibitory wychwytu serotoniny i 

noradrenaliny(SNRI)

-selektywne inhibitory wychwytu noradrenaliny(NARI)
-selektywne inhibitory MAO-A (moklobemid)
-agonista receptorów rec. 5HT

1A 

(Buspiron)

-antagoniści rec.5HT

3

-leki p/histaminowe
-antagoniści rec. Beta-adrenergicznych
-leki p/padaczkowe

 

background image

Glu jest głównym 

Glu jest głównym 

pobudzającym

pobudzającym

 

 

neuroprzekaźnikiem w 

neuroprzekaźnikiem w 

OUN

OUN

Glu jest ściśle 

Glu jest ściśle 

związany z procesami 

związany z procesami 

neuroplastyczności 

neuroplastyczności 

Nadmierna aktywacja 

Nadmierna aktywacja 

układu 

układu 

glutaminergicznego może 

glutaminergicznego może 

prowadzić do 

prowadzić do 

ekscytotoksyczności 

ekscytotoksyczności 

 

 

GABA jest głównym 

GABA jest głównym 

hamującym 

hamującym 

neuroprzekaźnikiem w 

neuroprzekaźnikiem w 

OUN 

OUN 

 

 

Większość neuronów w 

Większość neuronów w 

OUN zawiera receptory 

OUN zawiera receptory 

dla GABA

dla GABA

Antagoniści GABA  mają 

Antagoniści GABA  mają 

działanie lęko- i 

działanie lęko- i 

drgawkotwórcze

drgawkotwórcze

Stan aktywności układu nerwowego zależy od 

równowagi pomiędzy poziomami 

kwasu glutaminowego i GABA

GŁÓWNE NEUROPRZEKAŹNIKI 

GŁÓWNE NEUROPRZEKAŹNIKI 

GŁÓWNE NEUROPRZEKAŹNIKI 

GŁÓWNE NEUROPRZEKAŹNIKI 

Kwas glutaminowy 
(Glu)

GABA

background image

Kwas 

Kwas 





aminomasłowy (GABA)

aminomasłowy (GABA)

-główny hamujący neuroprzekaźnik

-główny hamujący neuroprzekaźnik

-występuje w wielu strukturach o.u.n.

-występuje w wielu strukturach o.u.n.

-prawie nie tworzy zwartych szlaków

-prawie nie tworzy zwartych szlaków

-istotną rolę w przemianach GABA 

-istotną rolę w przemianach GABA 

odgrywają komórki astrogleju

odgrywają komórki astrogleju

background image

Kwas 

Kwas 





aminomasłowy (GABA)

aminomasłowy (GABA)

 

 

1950

1950

 – 

 – 

potwierdzono występowanie GABA w 

potwierdzono występowanie GABA w 

mózgach ssaków

mózgach ssaków

 

 

1970’s – 

1970’s – 

dowiedziono roli 

dowiedziono roli 

GABA

GABA

 jako 

 jako 

neurotransmitera w o.u.n.

neurotransmitera w o.u.n.

 

 

1980’s – 

1980’s – 

wyizolowano podjednostki receptora

wyizolowano podjednostki receptora

 

 

GABA

GABA

A

A

 

 

 

 

1990’s – 

1990’s – 

dokonano sekwencjonowanania wiele 

dokonano sekwencjonowanania wiele 

podjednostek receptora 

podjednostek receptora 

GABA

GABA

A

A

. Powstają związki 

. Powstają związki 

selektywnie wpływające na poszczególne podtypy

selektywnie wpływające na poszczególne podtypy

background image

GAD- dehydrogenaza kw. 
glutaminowego

GS-     syntetaza glutaminy

IPSPs

GABA

GABA

KWAS GLUTAMINOWY

GLUTAMINA

KWAS GLUTAMINOWY

NH

3

NH

3

GAD

C0

2

ASTROCYT

NEURON

POSTSYNAPTYCZNY

NEURON

PRESYNAPTYCZNY

RECEPTOR GABA-ergiczny

GS

Cykl Krebsa

background image

GABA

GABA

Receptory GABA:

Receptory GABA:

GABA – A (działa 

GABA – A (działa 

poprzez kanał 

poprzez kanał 

chlorowy)

chlorowy)

 

 

GABA – B (receptor 

GABA – B (receptor 

metabotropowy-cAMP

metabotropowy-cAMP

GABA – C (działa poprzez 

GABA – C (działa poprzez 

kanał chlorowy) 

kanał chlorowy) 

α

γ

β

Cl

-

background image
background image

Budowa receptora GABA-A

Budowa receptora GABA-A

receptor jonotropowy

receptor jonotropowy

zbudowany z 5 

zbudowany z 5 

podjednostek (α,β,γ,δ,ρ)

podjednostek (α,β,γ,δ,ρ)

stanowi punkt uchwytu nie 

stanowi punkt uchwytu nie 

tylko dla GABA ale także 

tylko dla GABA ale także 

dla

dla

benzodiazepin (podjedn. α)

benzodiazepin (podjedn. α)

barbituranów (kanał)

barbituranów (kanał)

neurosteroidów

neurosteroidów

Alkoholu

Alkoholu

Pikrotoksyny (antag. kanału 

Pikrotoksyny (antag. kanału 

chlorowego)

chlorowego)

background image

GABA

GABA

A

A

 Receptors

 Receptors

Przyłączenie dwóch 
cząsteczek GABa powoduje 
aktywacje receptora 
(otwarcie kanału) 
umożliwiając 
przemieszczanie się  
anionu Cl- .

Do innych przedstawicieli 
rodziny receptorów 
jonotropowych należą obok 
GABA

:receptor glicynowy, 

rec. nikotynowy (N), 
serotoninowy 5-HT3, NMDA

background image

 

 

 

 

Heteroge

Heteroge

nność 

nność 

 GABA

 GABA

A

A

Heterogenność podjednostek decyduje o specyfice 
funkcjonalnej receptora GABA

A   

Każda z 5 podjednostek posiada wiele własnych 
podtypów:





1



2



3

4a

b

     

-determinują powinowactwo 

GABA











5

-odpowiadają za wiązanie 

barbituranów

 

 S

L



-co najmniej jedna podjednostka  

jest niezbędna do zachowania wrażliwości na 
benzodiazepiny



-obecność podjednostki 

 , zwiększa 

powinowactwo EtOH do rec. GABA



1

-obecny głównie w siatkówce

Istnieje możliwość ponad  170,000 potencjalnych kombinacji
Najczęściej występującą kombinacje stanowią 

[ponad 50% wszystkich rec. GABA]

background image
background image

 

 

 

 

a

a

goni

goni

ści

ści

 GABA

 GABA

-A

-A

Muscimol

Muscimol

 

 

silny i selektywny analog

silny i selektywny analog

 

 

GABA

GABA

, izolowanyy z grzyba

, izolowanyy z grzyba

 

 

Amanita 

Amanita 

muscaria

muscaria

Barbitur

Barbitur

any

any

 (

 (

np.

np.

 pentobarbital, 

 pentobarbital, 

f

f

enobarbital)

enobarbital)

Benzodiazepines

Benzodiazepines

 (

 (

np. 

np. 

diazepam, 

diazepam, 

chlordiazepoxide)

chlordiazepoxide)

Et

Et

anol

anol

Neu

Neu

rosteroidy

rosteroidy

 (

 (

np.

np.

 allopregnanalon) 

 allopregnanalon) 

background image

 

 

 

 

A

A

ntagoni

ntagoni

ści

ści

 GABA

 GABA

-A

-A

Bi

Bi

kukulina

kukulina

 –kompetytywny antagonista o 

 –kompetytywny antagonista o 

silnych właściwościach drgawkotwórczych

silnych właściwościach drgawkotwórczych

 

 

Pi

Pi

k

k

roto

roto

ksyna

ksyna

- niekompetytywny 

- niekompetytywny 

antagonista

antagonista

 

 

Flumazenil

Flumazenil

 

 

-antagonista miejsca 

-antagonista miejsca 

benzodiazepinowego

benzodiazepinowego

odwrotni

odwrotni

 agoni

 agoni

ści

ści

: “

: “

płynny lęk

płynny lęk

Pochodne 

Pochodne 

Beta-Carboli

Beta-Carboli

ny

ny

 (

 (

np.

np.

 DBI, DMCM)

 DBI, DMCM)

Odwrotni agoniści zmniejszają częstotliwość 

Odwrotni agoniści zmniejszają częstotliwość 

otwarcia kanału chlorowego

otwarcia kanału chlorowego

background image

receptor

GABA-A

GABA-B

Miejsce GABA

Miejsce 

benzodiazepinowe

Agoniści

 
 
 

Antagoniści

 
 
 

Wtórny 

przekaźnik lub 

kanał jonowy

Muscimol

 
 
 

Bikukulina

 
 
 

Kanał chlorowy

Diazepam

Zolpidem

 
 

Flumazenil

 
 
 

Kanał chlorowy

Baklofen

 
 
 
 
 
 

CAMP           [-]

kanał Ca(2+)  [-]

kanał K(+)     [+]

background image

Benzodiazepiny

Benzodiazepiny

zostały wprowadzone do lecznictwa w latach 0 

zostały wprowadzone do lecznictwa w latach 0 

jako leki do leczenia lęku i jako leki nasenne

jako leki do leczenia lęku i jako leki nasenne

szybko wyparły barbiturany jako leki 

szybko wyparły barbiturany jako leki 

zdecydowanie bezpieczniejsze

zdecydowanie bezpieczniejsze

poważne zatrucia wyłącznie benzodiazepinami 

poważne zatrucia wyłącznie benzodiazepinami 

występują rzadko ale często są zażywane z 

występują rzadko ale często są zażywane z 

alkoholem który nasila ich działanie 

alkoholem który nasila ich działanie 

background image

Benzodiazepiny - 

Benzodiazepiny - 

mechanizm działania

mechanizm działania

powodują nasilenie działania endogennego 

powodują nasilenie działania endogennego 

GABA, same nie wywierają bezpośredniego 

GABA, same nie wywierają bezpośredniego 

wpływu na kanał chlorowy

wpływu na kanał chlorowy

zwiększają częstość otwarcia kanału 

zwiększają częstość otwarcia kanału 

chlorowego, powodują napływ jonów Cl

chlorowego, powodują napływ jonów Cl

-

-

 do 

 do 

komórki wywołując hiperpolaryzację neuronów

komórki wywołując hiperpolaryzację neuronów

background image
background image

Efekty kliniczne działania 

Efekty kliniczne działania 

benzodiazepin

benzodiazepin

działanie nasenno-sedatywne

działanie nasenno-sedatywne

działanie przeciwdrgawkowe

działanie przeciwdrgawkowe

działanie miorelaksujące

działanie miorelaksujące

działanie przeciwlękowe

działanie przeciwlękowe

background image

Działania niepożądane BZD

Działania niepożądane BZD

senność w dniu następnym po zażyciu leku (objawy 

senność w dniu następnym po zażyciu leku (objawy 

rezydualne)

rezydualne)

upośledzenie sprawności psychomotorycznej

upośledzenie sprawności psychomotorycznej

niepamięć następcza

niepamięć następcza

osłabienie czynność poznawczych

osłabienie czynność poznawczych

bezsenność jako reakcja z odbicia

bezsenność jako reakcja z odbicia

łatwo występujące uzależnienie i tolerancja na niektóre 

łatwo występujące uzależnienie i tolerancja na niektóre 

działania

działania

Po szybkim podaniu może dojść 

Po szybkim podaniu może dojść 

do porażenia ośrodka 

do porażenia ośrodka 

oddechowego

oddechowego

background image

Interakcje:

• u chorych będących pod wpływem alkoholu może się 
nasilić ośrodkowe działanie uspokajające benzodiazepin. W 
przewlekłym nadużywaniu alkoholu można się spodziewać 
tolerancji na te leki.

• Przy przewlekłym leczeniu difenylohydantoina 
benzodiazepiny mogą podwyższać jej stężenie we krwi

• cimetydyna wydłuża klirens wątrobowy diazepamu i 
desmetylodiazepamu, ich działanie uspokajające może być 
wydłużone

• zmniejszają zapotrzebowanie na tiopental
• działanie uspokajające jest nasilone przez inne leki 
uspokajająco-nasenne, neuroleptyki oraz opioidy

Przeciwwskazania:

• miastenia gravis
• ataksja
• ostre zatrucie alkoholem, opioidami lub lekami nasennymi

background image

Wg. Kostowski i Pużyński

background image

Receptory benzodiazepinowe

Receptory benzodiazepinowe

ω1

ω2

ω3

Kora mózgowa, 
móżdżek, jądra 
podstawy       

Działanie 

p/lękowe i p/drgawkowe

Rdzeń kręgowy, 
podwzgórze, jądra 
przegrody

Obwód , synteza steroidów

1

2

 





BZD-1

BZD-1

BZD-2

BZD-2

BZD-3

BZD-3

Działanie 

Działanie 

sedatywne

sedatywne

background image

Upośledzenie funkcji 

Upośledzenie funkcji 

psychomotorycznych

psychomotorycznych

pojawia się w początkowym okresie terapii

pojawia się w początkowym okresie terapii

po zwiększeniu dawki leku

po zwiększeniu dawki leku

u osób starszych

u osób starszych

OBJAWY 

OBJAWY 

OBEJMUJĄ

OBEJMUJĄ

• zaburzenia koncentracji

• zawroty głowy

• ataksję

• podwójne widzenie

• osłabienie mięśni

• zmniejszenie możliwości  
    kierowania pojazdami

background image

Wpływ na pamięć

Wpływ na pamięć

BZD powodują zaburzenia pamięci 

BZD powodują zaburzenia pamięci 

prawdopodobnie z powodu zbyt 

prawdopodobnie z powodu zbyt 

szybkiego początku snu co 

szybkiego początku snu co 

uniemożliwia prawidłową konsolidację

uniemożliwia prawidłową konsolidację

 

 

background image

Upośledzenie pamięci

Upośledzenie pamięci

niepamięć następcza

niepamięć następcza

 

 

dotyczy szczególnie midazolamu dlatego wykorzystuje 

dotyczy szczególnie midazolamu dlatego wykorzystuje 

się go w premedykacji

się go w premedykacji

zaburzenia pamięci świeżej

zaburzenia pamięci świeżej

dotyczy zwłaszcza osób nadużywających alkoholu

dotyczy zwłaszcza osób nadużywających alkoholu

zaburzenia uwagi i pamięci wzrokowo-

zaburzenia uwagi i pamięci wzrokowo-

przestrzennej

przestrzennej

dotyczy osób przyjmujących leki przez dłuższy czas w 

dotyczy osób przyjmujących leki przez dłuższy czas w 

dawkach terapeutycznych

dawkach terapeutycznych

background image

Reakcje paradoksalne 

Reakcje paradoksalne 

pobudzenie

pobudzenie

agresywność

agresywność

impulsywność

impulsywność

skłonność do przemocy

skłonność do przemocy

szczególnie u: osób starszych, dzieci 

szczególnie u: osób starszych, dzieci 

oraz osób z  niedorozwojem 

oraz osób z  niedorozwojem 

umysłowym

umysłowym

background image

Tolerancja a benzodiazepiny

Tolerancja a benzodiazepiny

Dotyczy wszystkich działań benzodiazepin 

Dotyczy wszystkich działań benzodiazepin 

ale rozwija się w różnym czasie 

ale rozwija się w różnym czasie 

działanie nasenne:

działanie nasenne:

tolerancja rozwija się bardzo szybko i w związku 

tolerancja rozwija się bardzo szybko i w związku 

z tym stosowanie tych leków jako leków 

z tym stosowanie tych leków jako leków 

nasennych jest niepolecane

nasennych jest niepolecane

działanie anksjolityczne:

działanie anksjolityczne:

tolerancja rozwija się wolniej ale nie ma 

tolerancja rozwija się wolniej ale nie ma 

dowodów że stosowanie tych leków powyżej  

dowodów że stosowanie tych leków powyżej  

m-cy było uzasadnione

m-cy było uzasadnione

background image

Uzależnienie 

Uzależnienie 

Każda z benzodiazepin jest w stanie wywołać 

Każda z benzodiazepin jest w stanie wywołać 

uzależnienie, różnią się jedynie czasem i dawką 

uzależnienie, różnią się jedynie czasem i dawką 

potrzebną do wywołania uzależnienia

potrzebną do wywołania uzależnienia

Zarówno psychiczne jak i fizyczne uzależnienie rozwija 

Zarówno psychiczne jak i fizyczne uzależnienie rozwija 

się w 1 do 2 mc-y od początku terapii dlatego 

się w 1 do 2 mc-y od początku terapii dlatego 

okres 

okres 

stosowania benzodiazepin nie powinien przekraczać 3 - 

stosowania benzodiazepin nie powinien przekraczać 3 - 

4 tygodni

4 tygodni

zespół abstynencyjny obserwowano już po  tyg. 

zespół abstynencyjny obserwowano już po  tyg. 

zażywania diazepamu

zażywania diazepamu

zwykle nadużywane są leki krótkodziałające

zwykle nadużywane są leki krótkodziałające

 o 

 o 

„wyraźnym” początku działania i o wysokiej lipofilności

„wyraźnym” początku działania i o wysokiej lipofilności

background image

Objawy zespołu 

Objawy zespołu 

abstynencyjnego

abstynencyjnego

stany lękowe

stany lękowe

wzrost ciśnienia, przyspieszenie tętna

wzrost ciśnienia, przyspieszenie tętna

drżenie

drżenie

nadmierna potliwość

nadmierna potliwość

bezsenność 

bezsenność 

agresywność

agresywność

wzrost napięcia mięśni

wzrost napięcia mięśni

drgawki

drgawki

background image

Benzodiazepiny a ciąża

Benzodiazepiny a ciąża

Leki te należą do kategorii D 

Leki te należą do kategorii D 

istnieją dowody o niekorzystnego działania 

istnieją dowody o niekorzystnego działania 

na płód ale w pewnych sytuacjach 

na płód ale w pewnych sytuacjach 

klinicznych gdy potencjalne korzyści 

klinicznych gdy potencjalne korzyści 

przewyższają ryzyko dopuszcza się 

przewyższają ryzyko dopuszcza się 

zastosowanie

zastosowanie

przechodzą do mleka kobiet 

przechodzą do mleka kobiet 

karmiących 

karmiących 

background image

 

skracają latencję snu (ale jedynie ~15min)

 zmniejszają liczbę wybudzeń
 wydłużają sen całkowity (około 30 min)
 nie normalizują snu REM
 wydłużają stadium 2 snu, skracają 1
 nie wydłużają snu wolnofalowego (stadium 3 i 4) 
natomiast zaburzają jego strukturę (zmniejszają ilość fal 
theta i delta)

 

skracają latencję snu (ale jedynie ~15min)

 zmniejszają liczbę wybudzeń
 wydłużają sen całkowity (około 30 min)
 nie normalizują snu REM
 wydłużają stadium 2 snu, skracają 1
 

nie wydłużają snu wolnofalowego (stadium 3 i 4) 

natomiast zaburzają jego strukturę (zmniejszają ilość fal 
theta i delta)

Sen

Sen

a

a

benzodiazepiny

benzodiazepiny

background image

Benzodiazepiny - czas 

Benzodiazepiny - czas 

działania

działania

O długim okresie 

O długim okresie 

półtrwania

półtrwania

:

:

kumulacja przy 

kumulacja przy 

przewlekłym stosowaniu

przewlekłym stosowaniu

nadmierna senność w 

nadmierna senność w 

dniu następnym 

dniu następnym 

upośledzenie funkcji 

upośledzenie funkcji 

psychomotorycznej 

psychomotorycznej 

ALE !!

ALE !!

ŁATWIEJ JE ODSTAWIĆ

ŁATWIEJ JE ODSTAWIĆ

RZADZIEJ WYSTĘPUJE 

RZADZIEJ WYSTĘPUJE 

UZALEŻNIENIE 

UZALEŻNIENIE 

O krótkim 

O krótkim 

okresie 

okresie 

półtrwania:

półtrwania:

rzadko kumulują się

rzadko kumulują się

częściej powodują 

częściej powodują 

bezsenność z odbicia

bezsenność z odbicia

background image

Benzodiazepiny - czas 

Benzodiazepiny - czas 

działania

działania

Krótko - 

- lormetazepam

- triazolam

- midazolam

- temazepam

Średnio - 

- flunitrazepam
- estazolam

Długo - 

- nitrazepam
- flurazepam

background image

przeciwlękowe

Uspokajająco-nasenne

diazepam (Valium)

nitrazepam (Mogadon)

chlordiazepoxide (Librium)

flurazepam (Dalmane)

lorazepam (Ativan)

triazolam (Halcion)

alprazolam (Xanax)

temazepam (Restoril)

oxazepam (Serax)

chlorazepat (Tranxene)

background image

Benzodiazepiny

Benzodiazepiny

Działanie:

• anksjolityczne
• uspokajające (aż do nasennego)
• powodują niepamięć
• zwiotczające mięsnie
• przeciwdrgawkowe

Przy wyborze leku należy się kierować 
początkiem i czasem działania 
poszczególnych substancji.

background image

Zalety:

 

• mała toksyczność
• szeroki zakres 
działania 
terapeutycznego

• w dawkach 
terapeutycznych nie 
powodują objawów 
niepożądanych ze 
strony układu 
oddechowego i 
krążenia, a także 
nudności i wymiotów

• bezpieczne w 
hipertermii złośliwej

Wady:

• nie mają działania 
przeciwbólowego

• działają dość długo
• działanie jest 
wydłużone w przypadku 
schorzeń wątroby

• u starszych osób mogą 
prowadzić do reakcji 
paradoksalnej  
(pobudzenie, niepokój, 
majaczenie)

background image

Diazepam

Diazepam

• działanie powodujące niepamięć jest słabsze niż midazolamu
• czas półtrwania wynosi 20-40h, wydłuża się z wiekiem
• osoby starsze są bardziej wrażliwe na działanie diazepamu, 
przy tym samym stężeniu w surowicy
• metabolit - desmetylodiazepam jest czynny farmakologicznie
• rozpuszczalny w wodzie, może być podawany doustnie, 
doodbytniczo, domięśniowo i dożylnie, podanie parenteralne 
jest bolesne i może prowadzić do zakrzepowego zapalenia żył
• W premedykacji diazepam jest stosowany doustnie
• dostępność biologiczna po podaniu doustnym jest większa niż 
70%. Resorpcja po podaniu domięśniowym lub doodbytniczym 
jest nieprzewidywalna.
• Po podaniu doustnym maksymalne stężenie w surowicy osiąga 
po ok.. 60 min, działanie uwidacznia się najwcześniej w tym 
czasie
• Dawkowanie: 0.15 mg/kg (ok. 10mg)co najmniej godzinę 
przed rozpoczęciem znieczulenia, redukcja do 2-5 mg u 
starszych osób
• jako lek nasenny w przededniu operacji: 5-15 mg p.o.

background image

Midazolam

Midazolam

• powoduje niepamięć wsteczną
• działa 2-3 razy silniej od diazepamu
• szybszy początek działania 
• łatwiejsza do przewidzenia resorpcja
• krótszy czas działania
• metabolity są nieaktywne
•początkowy czas półtrwania wynosi 7.2 min, średni 
czas połowiczej eliminacji 2.5 h (u starszych osób 5.6h, 
u osób otyłych - 8.4h)
• w premedykacji można stosować doustnie i 
domięśniowo, u dzieci także donosowo lub doodbytniczo
• po podaniu doustnym 50% dawki ulega efektowi 
pierwszego przejścia w wątrobie
• dostępność biologiczna po podaniu domięśniowym 
wynosi 90%

background image

Po podaniu doustnym lub domięśniowym:
• początek działania po 5-10 minutach,szczyt 
działania po 30-60 min
• czas trwania niepamięci 20-30 min, działanie 
przeciwlękowe i uspokajające 20-40 min
• normalizacja funkcji umysłowych w ciągu 4 h

Dawkowanie:
• 3.5-7 mg lub 0.05 - 1mg/kg p.o lub i.m.  30-60 
min przed rozpoczęciem znieczulenia
• redukcja dawki u osób starszych o ok. 15% na 
każdą dekadę życia

background image

Flunitrazepam

Flunitrazepam

• działa przeciwlękowo; działanie uspokajające, nasenne, 
przeciwdrgawkowe i powodujące niepamięć wsteczną jest 
silniejsze niż diazepamu
• średni czas działania, czas półtrwania po podaniu 
pojedynczej dawki doustnej wynosi 14-19 h
• po podaniu dożylnym silniejsza depresja oddechowa niż 
po podaniu diazepamu, podaje się tylko w przypadkach 
nagłych
• stosowany jako lek nasenny w przededniu operacji i jako 
uspokajający w dniu operacji
• szczyt działania po 1-2 h
• u osób starszych mogą wystąpić zaburzenia koordynacji 
ruchu i zwiotczenie mięśni
• możliwość wystąpienia reakcji paradoksalnej, zwłaszcza u 
osób starszych
Dawkowanie:
0.5-1-2mg p.o 1-2 h przed rozpoczęciem znieczulenia
1-2 mg i.m. 30-60 min przed rozpoczęciem znieczulenia
u osób starszych redukcja dawki, aby uniknąć nadmiernej 
sedacji

background image

Lorazepam

Lorazepam

• 5-10 razy silniejszy od diazepamu
• działanie uspokajające po podaniu p.o. Występuje po 30 
min, szczyt działania po ok. 2h, działanie trwa ok. 4-6h
• działanie uspokajające i powodujące niepamięć jest 
silniejsze od diazepamu
• niepamięć wsteczna zależy od dawki (2mg p.o. U 30% 
szczyt działania występuje po 2h, 4mg p.o. U 70% po 2-3h
• silniej niż diazepam hamuje działania niepożądane 
ketaminy
• podanie dożylne może spowodować ból i zakrzepowe 
zapalenie żył
• podany domięśniowo resorbuje się dobrze
• metabolizowany w wątrobie do nieczynnych 
metabolitów, które są wydalane przez nerki
z powodu długiego działania uspokajającego i 
powodującego niepamięć nie nadaje się do premedykacji 
chorych, którzy powinni być szybko wybudzeni.

background image

Barbitura

Barbitura

ny

ny

• działają uspokajająco, nasennie i przeciwdrgawkowo
• po podaniu doustnym lub domięśniowym wpływ na układ 
krążenia i oddychania jest niewielki
• nie powodują nudności ani wymiotów
• węższy zakres terapeutyczny niż benzodiazepiny
• u chorych odczuwających ból powodują pobudzenie i 
splatanie

Przeciwwskazania:
miastenia
choroba Parkinsona
obrzęk śluzakowaty
porfirie
zatrucie lekami wpływającymi depresyjnie na OUN i 
alkoholem

background image

Fenobarbital

• do premedykacji stosuje się dawki 50-150 mg lub 2mg/kg 
p.o. lub i.m.

• działanie uspokajające trwa 8-16 h 
• podany wieczorem działa jeszcze w dniu operacji
• silnie indukuje enzymy wątrobowe wpływając na 
metabolizm innych leków

 

Pentobarbital

• w premedykacji stosuje się dawki 50-200 mg lub 2 mg/kg 
p.o. lub i.m.

• czas półtrwania wynosi  50h
• nie nadaje się do premedykacji przed krócej trwającymi 
zabiegami

background image

Lormetazepam

Lormetazepam

Noctofer

Noctofer

 (Polfa Tarchomin)

 (Polfa Tarchomin)

T

T

max

max

:  2 - 3 h

:  2 - 3 h

T

T

1/2

1/2

: 10 - 13 h

: 10 - 13 h

metabolizm wątrobowy

metabolizm wątrobowy

wydalany przez nerki w postaci nieczynnych 

wydalany przez nerki w postaci nieczynnych 

glukuronianów

glukuronianów

background image

Triazolam

Triazolam

T

T

max

max

: 1,5 - 5h

: 1,5 - 5h

szczególnie łatwo powoduje objawy zespołu 

szczególnie łatwo powoduje objawy zespołu 

abstynencyjnego

abstynencyjnego

niedostępny w Polsce (prep: 

niedostępny w Polsce (prep: 

Halcion, 

Halcion, 

Somniton

Somniton

)

)

background image

Midazolam

Midazolam

Dormicum

Dormicum

 

 

(Roche); 

(Roche); 

Sopodorm

Sopodorm

 

 

(Solco Basel)

(Solco Basel)

T

T

1/2

1/2

: 2h

: 2h

szybka eliminacja

szybka eliminacja

charakterystyczna poranna bezsenność

charakterystyczna poranna bezsenność

stosowany głównie w premedykacji 

stosowany głównie w premedykacji 

 

 

background image

Temazepam

Temazepam

Signopam

Signopam

 (Polfa Tarchomin)

 (Polfa Tarchomin)

T

T

max

max

 20 - 40 min

 20 - 40 min

T

T

1/2

1/2

: 8 - 10 h

: 8 - 10 h

wydalany przez nerki w postaci nieczynnych 

wydalany przez nerki w postaci nieczynnych 

metabolitów

metabolitów

background image

Flunitrazepam

Flunitrazepam

Rohypnol

Rohypnol

 (Roche)

 (Roche)

T

T

max

max

: 1 - 1,5 h

: 1 - 1,5 h

T

T

1/2

1/2

: 1 - 35 h

: 1 - 35 h

metabolizowany w wątrobie do 

metabolizowany w wątrobie do 

glukuronianów

glukuronianów

wydalany przez nerki 

wydalany przez nerki 

background image

Estazolam

Estazolam

Estazolam

Estazolam

 (Polfa Tarchomin)

 (Polfa Tarchomin)

T

T

1/2

1/2

: 10 - 24 h

: 10 - 24 h

metabolizowany w wątrobie do 

metabolizowany w wątrobie do 

glukuronianów

glukuronianów

wydalany przez nerki z moczem

wydalany przez nerki z moczem

background image

Nitrazepam

Nitrazepam

Nitrazepam

Nitrazepam

 (Glaxo)

 (Glaxo)

T

T

max

max

: 30 - 80 min

: 30 - 80 min

T

T

1/2

1/2

: 25 - 30 h

: 25 - 30 h

metabolizuje się do glukuronianów

metabolizuje się do glukuronianów

wydalanie przez nerki 80% z kałem 20%

wydalanie przez nerki 80% z kałem 20%

background image

Flurazepam

Flurazepam

Macierzysty lek jest krótkodziałający ale ma 

Macierzysty lek jest krótkodziałający ale ma 

aktywny metabolit (N-dealkiloflurazepam) o 

aktywny metabolit (N-dealkiloflurazepam) o 

czasie T

czasie T

1/2

1/2

 około 75 godzin

 około 75 godzin

niedostępny w Polsce

niedostępny w Polsce

Dalmane, Dalmadorm

Dalmane, Dalmadorm

background image
background image

FARMAKOTERAPIA 

FARMAKOTERAPIA 

ZABURZEŃ AFEKTYWNYCH

ZABURZEŃ AFEKTYWNYCH

background image

Wprowadzenie

Wprowadzenie

1) Charakterystyka kliniczna chorób  

1) Charakterystyka kliniczna chorób  

afektywnych

afektywnych

-

-

kryteria diagnostyczne

kryteria diagnostyczne

-

jakościowe i ilościowe zaburzenia 

jakościowe i ilościowe zaburzenia 

nastroju

nastroju

-

zaburzenia wegetatywne

zaburzenia wegetatywne

-

zaburzenia kognitywne

zaburzenia kognitywne

-

zaburzenia behawioralne  somatyczne

zaburzenia behawioralne  somatyczne

background image

Epidemiologia:

Epidemiologia:

- około 5% populacji dotkniętych jest 

- około 5% populacji dotkniętych jest 

depresją

depresją

- około 1% populacji choruje na 

- około 1% populacji choruje na 

chorobę dwubiegunowa afektywną  

chorobę dwubiegunowa afektywną  

-rozpoznanie i ewentualne leczenie 

-rozpoznanie i ewentualne leczenie 

dotyczy około jednej trzeciej chorych

dotyczy około jednej trzeciej chorych

background image

Efektywność leczenia 

Efektywność leczenia 

p/depresyjnego

p/depresyjnego

-reguła 5 R

-reguła 5 R

)

)

 

 

response 

response 

)

)

 

 

remission 

remission 

3)

3)

 

 

recovery 

recovery 

4)

4)

 

 

relapse

relapse

5)

5)

 

 

reccurence

reccurence

Około 8% chorych 

Około 8% chorych 

odpowiada na leczenie  

odpowiada na leczenie  

Około 33% chorych 

Około 33% chorych 

odpowiada na 

odpowiada na 

placebo

placebo

Około 90 % uzyskuje 

Około 90 % uzyskuje 

poprawę przy użyciu 

poprawę przy użyciu 

różnych schematów 

różnych schematów 

postępowania

postępowania

Około 25 % zmniejszenie 

Około 25 % zmniejszenie 

ilości zaostrzeń

ilości zaostrzeń

Około 10 % pacjentów 

Około 10 % pacjentów 

leczonych wykazuje 

leczonych wykazuje 

nawrót

nawrót

background image

Etiopatogeneza depresji

Etiopatogeneza depresji

koncepcja monoaminowa

koncepcja monoaminowa

a)

a)

niedobór przekaźnictwa monoaminergicznego

niedobór przekaźnictwa monoaminergicznego

b)

b)

dysfunkcja układu receptorowego 

dysfunkcja układu receptorowego 

c)

c)

hipoteza ekspresji genów

hipoteza ekspresji genów

i

i

nne koncepcje

nne koncepcje

a)

a)

dysfunkcja układu cholinergicznego

dysfunkcja układu cholinergicznego

b)

b)

dysfunkcja układu GABA-ergicznego

dysfunkcja układu GABA-ergicznego

c)

c)

hipoteza neurokininowa  

hipoteza neurokininowa  

background image

Hipoteza monoaminowa

Hipoteza monoaminowa

-

niedobór jednej lub więcej amin 

niedobór jednej lub więcej amin 

biogennych

biogennych

a)

a)

Serotoni

Serotoni

ny

ny

 (5-HT)

 (5-HT)

b)

b)

No

No

radrenaliny

radrenaliny

 (NE)

 (NE)

c)

c)

Dopamin

Dopamin

y

y

 (DA)

 (DA)

-

działanie leków p/depresyjnych 

działanie leków p/depresyjnych 

wywołuje wzrost monoamin w 

wywołuje wzrost monoamin w 

szczelinie  synaptycznej

szczelinie  synaptycznej

background image

Układy 5HT, NA, DA

Układy 5HT, NA, DA

background image

COOH

COOH

OH

N

C NH

2

5-Hydroksytryptamina

5-HT

Aldehyd 5-hydroksy-
idolooctowy

Kwas 5-
hydroksy-
Idolooctowy
 (5-HIAA)

M

AO

Deh

ydr

oge

naz

a

ald

ehy

dow

a

N

C

N

C NH

2

NH

2

OH

H

Tryptofan

5-Hydroksytryptofan

N

C COOH

HYDROKSYLAZA 
TRYPTOFANU

Dekarboksylaza 
tryptofanu

background image

Receptor

Receptor

y dla 

y dla 

serotoniny

serotoniny

Istnieje co najmniej

Istnieje co najmniej

 15 

 15 

pod

pod

typ

typ

ów 5-HT rec.

ów 5-HT rec.

5-HT rec. posiadają zróżnicowany mechanizm transdukcji sygnału (tabela)

5-HT rec. posiadają zróżnicowany mechanizm transdukcji sygnału (tabela)

5HT-1A: 

5HT-1A: 

odgrywają rolę w depresji/lęku

odgrywają rolę w depresji/lęku

5HT-1D: 

5HT-1D: 

odgrywają rolę w migrenie

odgrywają rolę w migrenie

5HT-2: 

5HT-2: 

biorą udział w kontroli różnych reakcji behawioralnych, dodatkowo pełnią istotna 

biorą udział w kontroli różnych reakcji behawioralnych, dodatkowo pełnią istotna 

funkcje w układzie krążenia, antagoniści wykazują nieznaczne dz. anksjolityczne i 

funkcje w układzie krążenia, antagoniści wykazują nieznaczne dz. anksjolityczne i 

p/depresyjne

p/depresyjne

5-HT3:

5-HT3:

 istotne z punktu widzenia nudności i wymiotów

 istotne z punktu widzenia nudności i wymiotów

.

.

background image

5HT

5HT

5HT

PRE

POST

WYCHWYT ZWROTNY

5HT

5HT

5HT

5HT

5-HT 

5-HT 

1D/B;

1D/B;

alfa 2

alfa 2

5-HT 

5-HT 

1A;

1A;

Auto/heterorecpto

Auto/heterorecpto

ry hamujące

ry hamujące

background image
background image

Trochę historii

Trochę historii

-Lata „50” XX wieku

-Lata „50” XX wieku

a)

a)

inhibitory monoaminooksydazy 

inhibitory monoaminooksydazy 

b)

b)

t

t

rójpierścieniowe leki p/depresyjne 

rójpierścieniowe leki p/depresyjne 

-

-

La

La

ta

ta

 

 

80

80

 

 

a)

a)

s

s

elektywne inhibitory wychwytu 

elektywne inhibitory wychwytu 

serotoniny 

serotoniny 

-

-

Lat

Lat

a

a

 

 

 „

 „

90

90

 

 

a)

a)

atypowe leki p/depresyjne

atypowe leki p/depresyjne

background image

LEKI p/DEPRESYJNE;

LEKI p/DEPRESYJNE;

zastosowanie w leczeniu:

zastosowanie w leczeniu:

Dep

Dep

resji 

resji 

Zaburzeń lękowych

Zaburzeń lękowych

Zespole napięcia przedmiesiączkowego

Zespole napięcia przedmiesiączkowego

 

 

Zaburzeniach nastroju

Zaburzeniach nastroju

 

 

Zespołach bólowych

Zespołach bólowych

Zaburzeniach snu

Zaburzeniach snu

ADHD

ADHD

Zaburzeniach odżywiania

Zaburzeniach odżywiania

Zaburzeniach osobowości

Zaburzeniach osobowości

W zależności nikotynowej

W zależności nikotynowej

Au

Au

tyźmie

tyźmie

background image

Różnicowanie depresji:

Różnicowanie depresji:

Choroby tarczycy

Choroby tarczycy

      

      

Choroby przytarczyc

Choroby przytarczyc

niedokrwistość

niedokrwistość

hipoksja

hipoksja

Choroby nowotworowe

Choroby nowotworowe

farmakoterapia

farmakoterapia

Otępienie

Otępienie

Choroba Parkinsona

Choroba Parkinsona

Choroby wątroby

Choroby wątroby

terapia steroidowa

terapia steroidowa

SLE, 

SLE, 

choroby tkanki łącznej

choroby tkanki łącznej

background image

leki mogące powodować 

leki mogące powodować 

objawy depresji

objawy depresji

Leki p/nadciśnieniowe

Leki p/nadciśnieniowe

Propanolol, Metyldopa, Re

Propanolol, Metyldopa, Re

z

z

erpin

erpin

a

a

K

K

lonid

lonid

y

y

n

n

a

a

, Hydralaz

, Hydralaz

y

y

n

n

a

a

, Guant

, Guant

y

y

d

d

y

y

n

n

a

a

Inne leki układu krążenia

Inne leki układu krążenia

glikozydy

glikozydy

leki moczopędne

leki moczopędne

, Lido

, Lido

kaina

kaina

, Procai

, Procai

na

na

Leki sterydowe

Leki sterydowe

kortykosteroidy

kortykosteroidy

, Proge

, Proge

stageny

stageny

, (Estrogen)

, (Estrogen)

Leki p/bólowe

Leki p/bólowe

Nar

Nar

kotyczne

kotyczne

, Indo

, Indo

metacyna

metacyna

Benzodiazepin

Benzodiazepin

y

y

Inne: leki p/bakteryjne, neuroleptyki, chemoterapia, 

Inne: leki p/bakteryjne, neuroleptyki, chemoterapia, 

alkohol, 

alkohol, 

background image

LEKI p/DEPRESYJNE

LEKI p/DEPRESYJNE

Wszystkie grupy są stosunkowo 

Wszystkie grupy są stosunkowo 

skuteczne

skuteczne

50 –80%

50 –80%

-odpowiada na leczenie

-odpowiada na leczenie

Duże indywidualne zróżnicowanie w 

Duże indywidualne zróżnicowanie w 

odpowiedzi na leczenie

odpowiedzi na leczenie

Efekt placebo na poziomie

Efekt placebo na poziomie

 25-40%

 25-40%

background image

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE;

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE;

Klasyczne leki p/depresyjne

Klasyczne leki p/depresyjne

trójpierścieniowe leki p/depresyjne (TLPD) 

trójpierścieniowe leki p/depresyjne (TLPD) 

inhibitory monoaminooksydazy

inhibitory monoaminooksydazy

 (MAOI)

 (MAOI)

selektywne inhibitory wychwytu serotoniny

selektywne inhibitory wychwytu serotoniny

 

 

(SSRI)

(SSRI)

selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego 

selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego 

noradrenaliny (NRI)

noradrenaliny (NRI)

blokery wychwytu zwrotnego noradrenaliny 

blokery wychwytu zwrotnego noradrenaliny 

    

    

i dopaminy NDRI

i dopaminy NDRI

background image

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE; 

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE; 

Nowe leki p/depresyjne

Nowe leki p/depresyjne

podwójne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i 

podwójne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i 

noradrenaliny

noradrenaliny

 (SNRI)

 (SNRI)

antydepresanty noradrenergiczne i swoiście 

antydepresanty noradrenergiczne i swoiście 

serotoninergiczne (NaSSA)

serotoninergiczne (NaSSA)

antagoniści receptorów 

antagoniści receptorów 

5HT

5HT

2A

2A

 

 

 oraz wychwytu 

 oraz wychwytu 

zwrotnego serotoniny (SARI)

zwrotnego serotoniny (SARI)

Inne leki stosowane w leczeniu depresji

Inne leki stosowane w leczeniu depresji

:

:

Neuroleptyki o działaniu p/depresyjnym

Neuroleptyki o działaniu p/depresyjnym

(chlorprotiksen, sulpiryd, tioridazyna, lewopromazyna)

(chlorprotiksen, sulpiryd, tioridazyna, lewopromazyna)

węglan litu

węglan litu


Document Outline