III. ETAPY
DIAGNOZOWANIA:

OPIS I ZALECENIA

III. Etapy diagnozowania: opis
i zalecenia



Opis wyników i ich interpretacja – ocena

wiarygodności zeznań i wyników, kryteria

trafności interpretacji, sposoby interpretacji



Orzekanie prognostyczne: prognoza

podstawowa, operacyjna i pragmatyczna



Interwencja: selekcja, komunikowanie i

modyfikacja

3. OPIS I WYJAŚNIANIE



Ilościowy opis zachowań (problemy
błędu pomiaru, skal pomiarowych –
system numeryczny tylko przy założeniu
o równości przedziałów między
jednostkami pomiarowymi na skali



Jakościowy opis cech jednostki
(normatywny układ odniesienia –
jednostka na tle grupy; ipsatywny układ
odniesienia – wyniki na tle innych
wyników tej samej osoby)

Podejście statystyczne



Intensywne badanie kilku cech



Wszystkie informacje dotyczą grup



Przewidywanie oparte jest na obliczaniu

prawdopodobieństwa



Przewidywanie – formalna konsekwencja

obserwacji (dzieło maszyny)



Nie można wykorzystać rzadkich

(jednostkowych) wydarzeń

a podejście kliniczne



Ekstensywne badanie wielu cech



Wykorzystuje się informacje o jednostce
i grupowe



Przewidywanie oparte jest na
znajomości teorii



Przewidywanie jako akt twórczy (dzieło
eksperta)



Można wykorzystać rzadkie
(jednostkowe) wydarzenia

ZACHOWANIA TESTOWE I
POZATESTOWE JAKO
PRZEDMIOT INTERPRETACJI



1) występuje w teście i w życiu: czynniki
sytuacyjne nie mają istotnego wpływu na
zachowanie



2) występuje w teście i nie występuje w życiu:
czynniki sytuacyjne blokują zachowanie



3) nie występuje w teście i występuje w życiu:
czynniki sytuacyjne wyzwalają zachowanie



4) nie występuje w teście i w życiu

INTERPRETACJA



Nadanie sensu (znaczenia)
zachowaniom jednostki przez wskazanie
ich związku z dotychczasowymi
doświadczeniami



Określenie przyczyn (powodów)
wywołujących i stabilizujących
zaobserwowaną organizację zachowań
jednostki



Ukazywanie przyszłych konsekwencji tej
organizacji

SPOSOBY INTERPRETACJI



1) analiza formalnych i strukturalnych

właściwości komunikatów



2) odczytywanie komunikatów za pomoca

reguł semantycznych i gramatycznych, analiza

treści



3) eliminowanie nadmiarowości przez proces

abstrakcji i selekcji



4) ustalanie wewnętrznej spójności



5) poszukiwanie wzorca (synteza i

kategoryzacja)



6) analiza emocjonalnych reakcji diagnosty na

zachowania osoby badanej

KRYTERIA TRAFNOŚCI
INTERPRETACJI



1) wewnętrzna zgodność (ogólnych

twierdzeń o jednostce)



2) empiryczne uzasadnienie (oparcie na

faktach)



3) zwartość, ekonomiczność (im mniej

ogólnych twierdzeń, tym lepiej)



4) kompletność (im mniej faktów bez

wyjaśnienia, tym lepiej)

4. FAZA FORMUŁOWANIA
ZALECEŃ I INTERWENCJI



Orzekanie diagnostyczne (aktualne
położenie jednostki i stan jej
społecznego otoczenia – kategoryzacja i
klasyfikacja)



Orzekanie prognostyczne (selekcja,
komunikowanie i interweniowanie

Rodzaje prognoz



1) Podstawowa (wyjściowa):

ekstrapolacja stanu koniecznego w

przyszłości wobec stanu aktualnego przy

powstrzymaniu się od interwencji



2) Operacyjna (pula możliwych do

podjęcia działań)



3) Pragmatyczna (prakseologiczna):

należy wykonać konkretne działania w

określonym porządku, czasie i przez

osoby lub instytucje
PROBLEM KOSZTÓW INTERWENCJI!

INTERWENCJA



Celowe działanie, planowane na

podstawie wiedzy operacyjnej i

pragmatycznej, którego celem jest

zmiana położenia jednostki przez

usunięcie ograniczeń uczestniczenia w

satysfakcjonującym życiu, zrealizowanie

zachowań nieprzejawianych dotychczas

przez jednostkę, których nie jest zdolna

podjąć na podstawie swoich możliwości

RODZAJE INTERWENCJI



1) Selekcja (dobrać osobę do warunków

lub odwrotnie – orientacja na normy)



2) Modyfikacja (zmiana osoby lub

warunków – orientacja na standardy)



3) Komunikowanie wyników działań

diagnostycznych (nieformalne – osoby

badane lub otoczenie lub formalne –

instytucja)

INTERWENCJA MUSI BYĆ NIE TYLKO

SKUTECZNA ALE ISTOTNA

SELEKCJA



Osobowa (negatywna)



Warunków (pozytywna)



Strategie niekompensacyjne (jedno

kryterium dyskwalifikuje badanego)



Strategie kompensacyjne (wyrównanie

kryterium słabszego innym

mocniejszym) – reguła liniowa (prosta)

lub kompensacyjna ważona

KOMUNIKOWANIE

Funkcje:



Legitymizująca: wymogi formalne



Wyjaśniająca: podstawy wniosków,

efekty pracy, konsekwencje decyzji i

dokonywanych wyborów



Perswazyjna: przekonujące

uzasadnienie, wzbudzenie motywacji do

współpracy



Rozwijająca: lepszy wgląd diagnosty we

własny warsztat pracy

KOMUNIKOWANIE c.d.

Wymiary:



Stopień zaufania do dokładności i
trafności swych diagnoz („problem
tajemnicy lekarskiej”)



Prywatność vs. Powszechność
(komunikowanie na tyle publiczne, na
ile pozwala etyka i prawo)

MODYFIKACJA



Terapia to rozwój od „obiektywizmu”

(bycie przedmiotem oddziaływań) do

subiektywizmu (kierowanie własnym

życiem)



6 motywacyjnych poziomów klienta do

zmiany: od zadowolenia ze status quo

przez ambiwalencję do faktycznej

zmiany (rozmyślanie, rozważanie,

przygotowanie, działanie, utrzymywanie

i wygaśnięcie) – wspieranie gotowości to

zadanie diagnosty/terapeuty

MODYFIKACJA c.d.

Zmiany terapeutyczne wg Flavella



Kumulacja (właściwości późniejsze

uzupełniają wcześniejsze)



Zastępowanie (starych form nowymi)



Modyfikacja (różnicowanie lub uogólnianie

starych form pod wpływem nowych

doświadczeń)



Inkluzja (nowa struktura lub funkcja ze

zmodyfikowanych starych właściwości)



Mediacja vs. fiksacja (stan wcześniejszy

katalizuje zmianę późniejszą)

MODYFIKACJA c.d.

4 składniki dobrej modyfikacji



Wspólnota języka i światopoglądu
terapeuty



Klienta



Indywidualne cechy terapeuty
wyznaczające poziom więzi



Oczekiwania klienta
TECHNIKI INTERWENCJI SĄ W RÓŻNYCH
KULTURACH PODOBNE

MODYFIKACJA c.d.



Zasada Rumpelstilzchena: magia

znalezienia właściwego słowa i

nazywania (odzyskanie poznawczej

kontroli nad swymi przeżyciami)



Empatia (bezwarunkowa akceptacja,

autentyczność terapeuty)



Czynniki leczące (w rodzaju wiary w

„wyzdrowienie”, samospełniające się

proroctwa)



Osobiste cechy terapeuty (rzeczywiste i

przypisywane przez klienta)

7 CELÓW MODYFIKACJI
JEDNOSTKI



1) transfer efektów uczenia się na

sytuacje pozaterapeutyczne



2) zrozumienie i akceptacja siebie



3) usunięcie specyficznych objawów



4) wzmocnienie funkcjonowania ego



5) postawa kompetencji i

odpowiedzialności



6) wrażliwość na otoczenie, zdolnośc

kontroli i zmiany



7) akceptacja, integracja i zmiana

negatywnych myśli i odczuć

6 PROCESÓW (TECHNIK)
URUCHAMIANYCH PODCZAS
MODYFIKACJI



1) akceptacja (niekrytyczne słuchanie i
podporządkowywanie się)



2) aktywne poszukiwanie informacji



3) koncentracja na problemach wewnętrznych



4) manipulowanie niepokojem



5) wyjaśnianie i interpretacja konfliktów



6) dokonywanie zmian przy podtrzymywaniu
autonomii i spontaniczności