III. ETAPY
DIAGNOZOWANIA:
OPIS I ZALECENIA
III. ETAPY
DIAGNOZOWANIA:
OPIS I ZALECENIA
III. Etapy diagnozowania: opis
i zalecenia
Opis wyników i ich interpretacja – ocena
wiarygodności zeznań i wyników, kryteria
trafności interpretacji, sposoby interpretacji
Orzekanie prognostyczne: prognoza
podstawowa, operacyjna i pragmatyczna
Interwencja: selekcja, komunikowanie i
modyfikacja
3. OPIS I WYJAŚNIANIE
Ilościowy opis zachowań (problemy
błędu pomiaru, skal pomiarowych –
system numeryczny tylko przy założeniu
o równości przedziałów między
jednostkami pomiarowymi na skali
Jakościowy opis cech jednostki
(normatywny układ odniesienia –
jednostka na tle grupy; ipsatywny układ
odniesienia – wyniki na tle innych
wyników tej samej osoby)
Podejście statystyczne
Intensywne badanie kilku cech
Wszystkie informacje dotyczą grup
Przewidywanie oparte jest na obliczaniu
prawdopodobieństwa
Przewidywanie – formalna konsekwencja
obserwacji (dzieło maszyny)
Nie można wykorzystać rzadkich
(jednostkowych) wydarzeń
a podejście kliniczne
Ekstensywne badanie wielu cech
Wykorzystuje się informacje o jednostce
i grupowe
Przewidywanie oparte jest na
znajomości teorii
Przewidywanie jako akt twórczy (dzieło
eksperta)
Można wykorzystać rzadkie
(jednostkowe) wydarzenia
ZACHOWANIA TESTOWE I
POZATESTOWE JAKO
PRZEDMIOT INTERPRETACJI
1) występuje w teście i w życiu: czynniki
sytuacyjne nie mają istotnego wpływu na
zachowanie
2) występuje w teście i nie występuje w życiu:
czynniki sytuacyjne blokują zachowanie
3) nie występuje w teście i występuje w życiu:
czynniki sytuacyjne wyzwalają zachowanie
4) nie występuje w teście i w życiu
INTERPRETACJA
Nadanie sensu (znaczenia)
zachowaniom jednostki przez wskazanie
ich związku z dotychczasowymi
doświadczeniami
Określenie przyczyn (powodów)
wywołujących i stabilizujących
zaobserwowaną organizację zachowań
jednostki
Ukazywanie przyszłych konsekwencji tej
organizacji
SPOSOBY INTERPRETACJI
1) analiza formalnych i strukturalnych
właściwości komunikatów
2) odczytywanie komunikatów za pomoca
reguł semantycznych i gramatycznych, analiza
treści
3) eliminowanie nadmiarowości przez proces
abstrakcji i selekcji
4) ustalanie wewnętrznej spójności
5) poszukiwanie wzorca (synteza i
kategoryzacja)
6) analiza emocjonalnych reakcji diagnosty na
zachowania osoby badanej
KRYTERIA TRAFNOŚCI
INTERPRETACJI
1) wewnętrzna zgodność (ogólnych
twierdzeń o jednostce)
2) empiryczne uzasadnienie (oparcie na
faktach)
3) zwartość, ekonomiczność (im mniej
ogólnych twierdzeń, tym lepiej)
4) kompletność (im mniej faktów bez
wyjaśnienia, tym lepiej)
4. FAZA FORMUŁOWANIA
ZALECEŃ I INTERWENCJI
Orzekanie diagnostyczne (aktualne
położenie jednostki i stan jej
społecznego otoczenia – kategoryzacja i
klasyfikacja)
Orzekanie prognostyczne (selekcja,
komunikowanie i interweniowanie
Rodzaje prognoz
1) Podstawowa (wyjściowa):
ekstrapolacja stanu koniecznego w
przyszłości wobec stanu aktualnego przy
powstrzymaniu się od interwencji
2) Operacyjna (pula możliwych do
podjęcia działań)
3) Pragmatyczna (prakseologiczna):
należy wykonać konkretne działania w
określonym porządku, czasie i przez
osoby lub instytucje
PROBLEM KOSZTÓW INTERWENCJI!
INTERWENCJA
Celowe działanie, planowane na
podstawie wiedzy operacyjnej i
pragmatycznej, którego celem jest
zmiana położenia jednostki przez
usunięcie ograniczeń uczestniczenia w
satysfakcjonującym życiu, zrealizowanie
zachowań nieprzejawianych dotychczas
przez jednostkę, których nie jest zdolna
podjąć na podstawie swoich możliwości
RODZAJE INTERWENCJI
1) Selekcja (dobrać osobę do warunków
lub odwrotnie – orientacja na normy)
2) Modyfikacja (zmiana osoby lub
warunków – orientacja na standardy)
3) Komunikowanie wyników działań
diagnostycznych (nieformalne – osoby
badane lub otoczenie lub formalne –
instytucja)
INTERWENCJA MUSI BYĆ NIE TYLKO
SKUTECZNA ALE ISTOTNA
SELEKCJA
Osobowa (negatywna)
Warunków (pozytywna)
Strategie niekompensacyjne (jedno
kryterium dyskwalifikuje badanego)
Strategie kompensacyjne (wyrównanie
kryterium słabszego innym
mocniejszym) – reguła liniowa (prosta)
lub kompensacyjna ważona
KOMUNIKOWANIE
Funkcje:
Legitymizująca: wymogi formalne
Wyjaśniająca: podstawy wniosków,
efekty pracy, konsekwencje decyzji i
dokonywanych wyborów
Perswazyjna: przekonujące
uzasadnienie, wzbudzenie motywacji do
współpracy
Rozwijająca: lepszy wgląd diagnosty we
własny warsztat pracy
KOMUNIKOWANIE c.d.
Wymiary:
Stopień zaufania do dokładności i
trafności swych diagnoz („problem
tajemnicy lekarskiej”)
Prywatność vs. Powszechność
(komunikowanie na tyle publiczne, na
ile pozwala etyka i prawo)
MODYFIKACJA
Terapia to rozwój od „obiektywizmu”
(bycie przedmiotem oddziaływań) do
subiektywizmu (kierowanie własnym
życiem)
6 motywacyjnych poziomów klienta do
zmiany: od zadowolenia ze status quo
przez ambiwalencję do faktycznej
zmiany (rozmyślanie, rozważanie,
przygotowanie, działanie, utrzymywanie
i wygaśnięcie) – wspieranie gotowości to
zadanie diagnosty/terapeuty
MODYFIKACJA c.d.
Zmiany terapeutyczne wg Flavella
Kumulacja (właściwości późniejsze
uzupełniają wcześniejsze)
Zastępowanie (starych form nowymi)
Modyfikacja (różnicowanie lub uogólnianie
starych form pod wpływem nowych
doświadczeń)
Inkluzja (nowa struktura lub funkcja ze
zmodyfikowanych starych właściwości)
Mediacja vs. fiksacja (stan wcześniejszy
katalizuje zmianę późniejszą)
MODYFIKACJA c.d.
4 składniki dobrej modyfikacji
Wspólnota języka i światopoglądu
terapeuty
Klienta
Indywidualne cechy terapeuty
wyznaczające poziom więzi
Oczekiwania klienta
TECHNIKI INTERWENCJI SĄ W RÓŻNYCH
KULTURACH PODOBNE
MODYFIKACJA c.d.
Zasada Rumpelstilzchena: magia
znalezienia właściwego słowa i
nazywania (odzyskanie poznawczej
kontroli nad swymi przeżyciami)
Empatia (bezwarunkowa akceptacja,
autentyczność terapeuty)
Czynniki leczące (w rodzaju wiary w
„wyzdrowienie”, samospełniające się
proroctwa)
Osobiste cechy terapeuty (rzeczywiste i
przypisywane przez klienta)
7 CELÓW MODYFIKACJI
JEDNOSTKI
1) transfer efektów uczenia się na
sytuacje pozaterapeutyczne
2) zrozumienie i akceptacja siebie
3) usunięcie specyficznych objawów
4) wzmocnienie funkcjonowania ego
5) postawa kompetencji i
odpowiedzialności
6) wrażliwość na otoczenie, zdolnośc
kontroli i zmiany
7) akceptacja, integracja i zmiana
negatywnych myśli i odczuć
6 PROCESÓW (TECHNIK)
URUCHAMIANYCH PODCZAS
MODYFIKACJI
1) akceptacja (niekrytyczne słuchanie i
podporządkowywanie się)
2) aktywne poszukiwanie informacji
3) koncentracja na problemach wewnętrznych
4) manipulowanie niepokojem
5) wyjaśnianie i interpretacja konfliktów
6) dokonywanie zmian przy podtrzymywaniu
autonomii i spontaniczności