CELE I ZADANIA PIELĘGNIARSKIEJ OPIEKI GERIATRYCZNEJ. FORMY OPIEKI NAD OSOBAMI W WIEKU PODESZLYM. OGANIZACJA OPIEKI INSTYTUCJONALNEJ, ROLA POZ W OPIECE NAD LUDZMI W WIEKU PODESZŁYM. ZADANIA EDUKACYJNE PIEGNIARKI W PRZYGOTOWANIU RODZINY DO SPRAWOWANIA OPIEKI NIEPROFESJONALNEJ

CELE I ZADANIA PIELĘGNIARSKIEJ

OPIEKI GERIATRYCZNEJ.

FORMY OPIEKI NAD OSOBAMI W WIEKU

PODESZLYM.

OGANIZACJA OPIEKI

INSTYTUCJONALNEJ, ROLA POZ W OPIECE

NAD LUDZMI W WIEKU PODESZŁYM.

ZADANIA EDUKACYJNE PIEGNIARKI W

PRZYGOTOWANIU RODZINY DO

SPRAWOWANIA OPIEKI

NIEPROFESJONALNEJ

GERONTOLOGIA



( z grec.

geras-

starość,

geron

–starzec lub mędrzec,

logos-

nauka )

obejmuje kwestie biologiczne, medyczne,

psychologiczne, ale też socjologiczne, społeczne oraz

ekonomiczne: nie unika nawet spraw odrębności

projektowych w architekturze, budownictwie czy

projektowaniu użytkowym, jeśli odnoszą się one do

osób w starszym wieku.



jest nauką interdyscyplinarną o starości oraz

wszystkich związanych z nią zjawiskach i problemach;

pomaga zrozumieć proces starzenia się w każdym jego

aspekcie.

GERONTOLOGIA

( w ujęciu interdyscyplinarnym)



SOCJOGERONTOLOGIA=

gerontologia społeczna –

zajmuje się

badaniem warunków życia oraz potrzeb ludzi starszych, dążąc do ich

zaspakajania, a także analizując rolę i zadania starszego pokolenia - tak w

rodzinie, jak i w społeczeństwie,



PSYCHOGEONTOLOGIA – zajmuje się zagadnieniami dotyczącymi

adaptacji psychiki ludzi starzejących się do nieuniknionego okresu

starości. Jedynym z fundamentalnych elementów tej adaptacji jest

zgoda na własną starość, uświadomienie sobie, że jest to taki sam

etap życia jak inne, posiadający swoje radości i problemy.

Akceptacja własnej starości jest połową sukcesu w walce o

szczęśliwą, satysfakcjonującą starość



GERAGOGIKA=

gerontopedagogika-

wspomaga proces

prawidłowej adaptacji do starości, analizuje ostatnią fazę

rozwojową życia ludzkiego, diagnozuje sytuację życiową ludzi

starych, określa główne czynniki warunkujące proces starzenia

się. Prowadzi badania nad przedłużeniem i optymalizacją

warunków aktywnego życia osób w wieku poprodukcyjnym.

GERIATRIA

to dział medycyny wewnętrznej,

mający za zadanie ustalanie zasad

profilaktyki przed starością

patologiczną, zasad rozpoznawania i

najskuteczniejszego leczenia chorób,

jak również określenie sposobów

rehabilitacji-oczywiście, dotyczących

ludzi w podeszłym wieku.

PIELĘGNOWANIE LUDZI W WIEKU

PODESZŁYM powinno być zorientowane na:



zachowanie indywidualnej samodzielności i

poczucie odpowiedzialności własnej człowieka,



rehabilitację fizyczną przez ćwiczenie siły,

wytrwałości i koordynacji (pielęgnowanie

aktywizujące),



włączenie osoby w podeszłym wieku w

środowisko, w którym osoba ta czuje się

dobrze, znajduje sens życia i może rozwinąć

swoją samodzielność

CELE I ZADANIA PIELĘGNIARSKIEJ OPIEKI

GERIATRYCZNEJ



CELEM OPIEKI NAD OSOBAMI W PODESZŁYM WIEKU JEST:

•

uzyskanie poprawy jakości życia podopiecznych

(udzielenie niezbędnej opieki

i pomocy, bez jednoczesnego ubezwłasnowolnienia),

•

dążenie do odzyskania możliwie największej sprawności, witalności i

zdrowia

(przywracanie zdrowia, przywracanie zdolności do samodzielności),

•

podtrzymywanie i promowanie zdrowia,

•

stworzenie osobom starszym odpowiednich warunków do pełnego i

efektywnego uczestnictwa w życiu społeczno- kulturowym

•

zapewnienie możliwości indywidualnego rozwoju i samorealizacji,

•

zapobieganie chorobom, których przyczynę znamy i na przebieg których

możemy wpływać,

•

rozpoznawanie chorób przewlekłych możliwie jak najwcześniej, tak aby

zahamować ich postęp, bądź oddziaływać możliwie najskuteczniej na

przedłużenie życia

•

zapobieganie powikłaniom wynikających z procesu chorobowego i

czynników ryzyka,

•

zapewnienie potrzebnej opieki

(lekarskiej, pielęgniarskiej ) związanych z nią

świadczeń socjalnych,

•

promowanie znaczenia międzypokoleniowej solidarności dla harmonijnego

rozwoju społecznego

CELE I ZADANIA PIELĘGNIARSKIEJ OPIEKI

GERIATRYCZNEJ



ZADANIA:

•

opieka nad pacjentem w wieku podeszłym,

•

konieczność odróżnienia i oceny stanów chorobowych (wymagających

leczenia) od fizjopatologicznych następstw starzenia się człowieka

wymagających raczej postępowania usprawniającego (rewitalizacji),

•

holistyczne podchodzenie do zdrowotnych problemów osób w wieku

podeszłym i kompleksowe rozwiązywanie ich potrzeb prewencyjno –

leczniczych, psychologicznych, oraz przystosowanie ich do samodzielności

we własnym, naturalnym środowisku (rehabilitacja), jedynie takie podejście

do człowieka starego gwarantuje bowiem zrozumienie jego problemów i

daje podstawę skutecznej pomocy,

•

umiejętność racjonalnego koordynowania (hierarchizacja) licznych potrzeb,

najczęściej diagnostyczno- leczniczych oraz rehabilitacyjnych starszego

wiekiem pacjenta,

•

proponowanie wszechstronnej opieki, która jest zgodna z potrzebami

chorego i stosowana właściwie dla danego przypadku

•

Postępowanie w sposób ciągły , nieprzerwany i dynamicznie dostosowany

do stanu chorego i przebiegu choroby; ciągłe dostosowanie planu

postępowania do aktualnych różnorodnych potrzeb pacjenta,

CELE I ZADANIA PIELĘGNIARSKIEJ OPIEKI

GERIATRYCZNEJ



ZADANIA :

•

wzmocnienia potencjału zdrowia osób przewlekle chorych i w podeszłym

wieku, a zwłaszcza skuteczne zapobieganie niezdolności do pracy i

inwalidztwu,

•

utrzymanie- względnie nawet zwiększenie zdolności do samodzielnego życia

oraz zmniejszenie skutków nieporadności wywołanej starością,

•

uchronienie osób starszych przed przewlekłymi stanami chorobowymi,

•

zespołowa, wszechstronna opieka domowa sprawowana przez lekarza lub

lekarzy, pielęgniarkę, pracownika socjalnego oraz osoby, których zadaniem

jest pomoc w ogólnej obsłudze pacjenta. Opieka taka ma za zadanie m. in.

zastępować leczenie stacjonarne w tych przypadkach, kiedy pozwala na to

stan zdrowia chorego, układ stosunków w jego rodzinie i warunki

mieszkaniowo-bytowe,

•

prowadzenie strategii promowania zdrowia w celu utrzymania i zwiększania

ogólnej sprawności i wydolności funkcjonalnej (nauka samokontroli i

samoobserwacji, wskazówki dotyczące pożądanego stylu życia),

•

pomoc rodzinie w realizacji opieki w warunkach domowych, przygotowanie

rodziny/opiekunów do sprawowania opieki nieprofesjonalnej

FORMY ORGANIZACYJNE OPIEKI NAD

OSOBAMI STARSZYMI

W ORGANIZACJI OPIEKI NAD OSOBAMI

STARSZYMI WSPÓŁPRACUJĄ RESORTY : ZDROWIA

I POLITYKI SOCJALNEJ



FORMY OPIEKI INSTYTUCJONALNEJ MEDYCZNEJ

( podległe resortowi zdrowia):

•

Podstawowa Opieka Zdrowotna (POZ),

•

Ośrodki Opieki Długoterminowej: Szpitale Opieki

Długoterminowej, Zakłady Pielęgnacyjno – Opiekuńcze,

Zakłady Opiekuńczo – Lecznicze, Hospicja

FORMY OPIEKI NAD OSOBAMI W WIEKU

PODESZŁYM



FORMY OPIEKI INSTYTUCJONALNEJ

SOCJALNEJ (podległe resortowi polityki

społecznej):

•

Ośrodki Pomocy Społecznej (gminne tzw GOPS-y lub

miejskie tzw MOPSP-y),

•

Domy Pomocy Społecznej dla osób niesprawnych i dla

przewlekle chorych,

•

Domy Dziennego Pobytu różnego typu,

•

Schroniska, noclegownie dla osób bezdomnych,

jadłodajnie dla ubogich

FORMY OPIEKI NAD OSOBAMI W WIEKU

PODESZŁYM



FORMY OPIEKI ORGANIZACJI RZĄDOWYCH:

•

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

(PEFRON),



FORMY OPIEKI ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH

•

Polski Czerwony Krzyż (PCK)

•

Polski Komitet Pomocy Społecznej (PKPS),

•

Ośrodki Fundacji Dobroczynnych ,,Lazarus”,

•

Ośrodki Caritas,

•

Agencje opiekuńczo lecznicze

ROLA PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( POZ )

W OPIECE NAD LUDZMI W WIEKU PODESZŁYM

Podstawowa opieka zdrowotna ( POZ) jest integralną częścią

systemu ochrony

zdrowia, zapewnia wszystkim ludziom w różnym wieku, o różnym

potencjale zdrowia

świadczenia zdrowotne w miejscu zamieszkania, nauki, w warunkach

ambulatoryjnych lub domowych.

Człowiek starszy jest świadczeniobiorcą szczególnie wymagającym

dla zespołu

pracowników POZ, ponieważ najczęściej jest dotknięty kilkoma

schorzeniami lub

zespołami chorobowymi (wielochorobowość), leczy się u kilku

specjalistów wieloma

lekami (polipragmazja), stosuje również często samoleczenie w

szerokim zakresie.

ROLA PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ

( POZ ) W OPIECE NAD LUDZMI W WIEKU

PODESZŁYM



OPIEKA AMBULATORYJNA NAD OSOBAMI STARSZYMI

POWINNA:

•

umożliwić długotrwałe i systematyczne leczenie ambulatoryjne

podopiecznego, korzystniejsze od hospitalizacji czy opieki

instytucjonalnej,

•

identyfikować czynniki ryzyka wpływające na upośledzenie

zdolności osób starszych do samodzielnego życia,

•

zapewnić sprawną opiekę lekarską i pielęgniarską w okresach

pogorszenia stanu zdrowia,

•

łączyć w razie potrzeby pomoc lekarską i pielęgniarską z

pomocą społeczną,

•

umożliwić prowadzenie działalności profilaktycznej i

edukacyjnej wśród osób starszych,

•

uwzględnić w postępowaniu lekarskim i pielęgniarskim

odrębności biologiczne, psychiczne i społeczne, wynikające z

procesu starzenia.

ROLA PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ

( POZ ) W OPIECE NAD LUDZMI W WIEKU

PODESZŁYM



Bardzo ważnym elementem w

pracy pielęgniarki rodzinnej jest

kształtowanie pozytywnych

postaw otoczenia (dzieci,

młodzieży, dorosłych) wobec

starszych osób.

ROLA PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ

( POZ ) W OPIECE NAD LUDZMI W WIEKU

PODESZŁYM

Reforma systemu opieki zdrowotnej ograniczyła hospitalizacje osób obłożnie

i przewlekle chorych, wymagających wzmożonej i profesjonalnej pielęgnacji

i opieki. Opieka ze strony lekarza rodzinnego i pielęgniarki rodzinnej często

nie jest dostateczna z powodu dużej liczby podopiecznych. Nowa forma

opieki, jaką jest pilegniarska opieka długoterminowa domowa, daje nadzieję

na rozwój dobrej jakościowo opieki pielęgniarskiej nad tymi pacjentami.

Pielęgniarska opieka długoterminowa domowa jest świadczeniem

zdrowotnym skierowanym do osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych,

którzy nie kwalifikują się do leczenia szpitalnego, nie kwalifikują się i nie chcą

przebywać w zakładach opiekuńczo- leczniczych, a wymagają wzmożonej i

systematycznej opieki pielęgniarskiej. Opieką ta mogą być objęte osoby przewlekle

chore i unieruchomione, których zdolność do samoobsługi wynosi 6 lub mniej

punków

w skali oceny samoobsługi pacjenta . Skala ta jest zmodyfikowaną skalą Barthel,

w której pacjent może uzyskać od 0 do 10 punktów.

ROLA PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ

( POZ ) W OPIECE NAD LUDZMI W WIEKU

PODESZŁYM



DO ZADAN PIELĘGNIARKI W DŁUGOTERMINOWEJ

OPIECE DOMOWEJ NALEŻY;

•

Pielęgnacja,

•

Leczenia,

•

Rehabilitacja,

•

Przygotowanie podopiecznego i jego rodziny do samoopieki

i sampielęgnacji,

•

Pomoc w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych,

•

Pomoc w pozyskiwaniu sprzętu medycznego,

pielęgnacyjnego i rehabilitacyjnego, niezbędnego do

właściwej pielęgnacji

ROLA PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ

( POZ ) W OPIECE NAD LUDZMI W WIEKU

PODESZŁYM



PIELEGNIARKA W OPIECE DŁUGOTERMINOWEJ DOMOWEJ

REALIZUJE ŚWIADCZENIA:

•

zależnie –

w procesie leczenia realizuje zlecenia lekarskie,

•

współzależnie –

uwzględnia cały zespół interdyscyplinarny,

którzy tworzą profesjonaliści (grupy wsparcia społecznego),

•

niezależnie –

w zakresie rozpoznawania czynników zagrożenia

zdrowia, profilaktyki powikłań, edukacji dotyczącej

przygotowania podopiecznego i jego rodziny do samoopieki i

samopielęgnacji oraz w zakresie realizacji

całego procesu pielęgnowania, który jest podstawową metodą

w pracy pielęgniarki.

ROLA PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ

( POZ ) W OPIECE NAD LUDZMI W WIEKU

PODESZŁYM



Pacjent objęty pielęgniarską opieką domową długoterminową

ma zapewnienie świadczenia od poniedziałku do piątku w

godz. 8:00- 20:00,oraz w soboty, niedziele, święta i dni wolne

od pracy w medycznie uzasadnionych przypadkach,



Liczba pacjentów objętych opieką przez jedną pielęgniarkę

nie powinna przekroczyć 5 osób. Jest to bardzo istotny

warunek stawiany i egzekwowany przez NFZ, który

gwarantuje dostępność i jakość świadczonych usług.



Czas trwania opieki nie powinien przekraczać 6 miesięcy,

w uzasadnionych przypadkach NFZ może

wydać zgodę na objęcie opieką powyżej 6 miesięcy w danym

roku. Minimalny czas opieki bezpośredniej nie może trwać

krócej niż 1,5 godz. Dziennie.

ROLA PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ

( POZ ) W OPIECE NAD LUDZMI W WIEKU

PODESZŁYM



WARUNKIEM OBJĘCIA PIELĘGNIARSKĄ OPIEKĄ

DŁUGOTERMINOWĄ JEST:

•

Zgoda pacjenta,

•

Wniosek lekarza rodzinnego lub lekarza prowadzącego z

oddziału szpitalnego,

•

Kwalifikacja pielęgniarska i konieczność wykonania

przynajmniej jednego ze świadczeń:

~ kroplowego wlewu dożylnego – stałe zlecenie lekarskie,

~ opatrunków ( rany odleżyny, owrzodzenia),

~ karmienia przez zgłębnik, przetokę,

~ założenia i usunięcia cewnika,

~ pielęgnacji rurki tracheotomijnej.

WYBRANE FORMY OPIEKI

INSTYTUCJONALNEJ NAD STARSZYM

PACJENTEM



ZAKŁAD OPIEKUŃCZO-LECZNICZY – zapewnia

przebywającym w nim osobom środki

farmakologiczne i materiały medyczne na zlecenie

lekarza zakładu. Pacjent przebywający w ZOL

uzyskuje opiekę lekarską, leczenie dietetyczne,

farmakologiczne, niezbędne konsultacje

specjalistyczne, podstawowe badania

diagnostyczne, usługi rehabilitacyjne- w zakresie

kinezyterapii oraz fizykoterapii, stymulację

aktywności życiowej metodami terapeutycznymi i

psychoterapeutycznymi, całodobową i

kompleksową pielęgnację, wynikającą z diagnozy

pielęgniarskiej, opiekę duszpasterską i możliwość

korzystania z obrzędów liturgicznych.

WYBRANE FORMY OPIEKI

INSTYTUCJONALNEJ NAD STARSZYM

PACJENTEM



ZAKŁADY PIELĘGNACYJNO – OPIEKUŃCZE –

prowadzone są przez wykwalifikowany personel

pielęgniarski. Zakłady te kontynuują leczenie

farmakologiczne i postępowanie opiekuńczo –

pielęgnacyjne, jednak koszty środków

farmaceutycznych i materiałów medycznych

ponoszone są przez pacjenta. Zajmują się one

także edukacją zdrowotną podopiecznych i

członków ich rodzin. Aktualnie trwa proces

standaryzacji zakładów opieki długoterminowej.

WYBRANE FORMY OPIEKI

INSTYTUCJONALNEJ NAD STARSZYM

PACJENTEM



ZAKŁADY OPIEKI DŁUGOTERMINOWEJ – zapewniają

respektowanie podstawowych wartości (w tym wynikających z

praw człowieka i pacjenta ), takich jak: godność, intymność,

niezależność, poczucie bezpieczeństwa, prawo dokonywania

wyboru, rozwój osobowości. Celem pobytu jest:

•

Zapewnienie bezpieczeństwa i opieki,

•

Poprawa i/lub utrzymanie stanu zdrowia,

•

Aktywizacja i usprawnianie ruchowe,

•

Uzyskanie maksymalnej samodzielności i niezależności,

•

Zapobieganie powikłaniom wynikającym z procesu

chorobowego i unieruchomienia,

•

Przygotowanie chorego i jego rodziny, opiekunów, bliskich do

samoopieki i sampielęgnacji w warunkach domowych,

•

Pomoc w zakresie powrotu chorego do aktywnego życia w

rodzinie i społeczeństwie

WYBRANE FORMY OPIEKI

INSTYTUCJONALNEJ NAD STARSZYM

PACJENTEM



O SKIEROWANIE DO ZAKŁADU MOŻE

WYSTĄPIĆ:

•

osoba ubiegająca się o skierowanie,

•

jej przedstawiciel ustawowy,

•

inna osoba, za zgodą osoby ubiegającej się

o skierowanie albo jej ustawowego

przyjaciela,

•

zakład opieki zdrowotnej

WYBRANE FORMY OPIEKI

INSTYTUCJONALNEJ NAD STARSZYM

PACJENTEM



Podstawą skierowania pacjenta do ZPO lub ZOL jest

wniosek lekarza POZ lub lekarza wypisującego

pacjenta ze szpitala i wywiad pielęgniarki rodzinnej

waz z oceną wg zmodyfikowanej skali Barthel.



Zgodnie z art.34 ustawy o zakładach opieki

zdrowotnej osoba przebywająca w zakładzie

opiekuńczo - leczniczym i pielęgnacyjno –

opiekuńczym ponosi koszty wyżywienia i

zakwaterowania. Miesięczna opłata ustalona jest w

wysokości odpowiadającej 250% najniższej

emerytury, z zastrzeżeniem, że opłata nie może być

wyższa niż kwota odpowiadająca 70% miesięcznego

dochodu w rozumieniu przepisów o pomocy

społecznej

WYBRANE FORMY OPIEKI

INSTYTUCJONALNEJ NAD STARSZYM

PACJENTEM



SKIEROWANIE POWINNO ZAWIERAĆ:

•

wniosek lekarza POZ lub lekarza prowadzącego

pacjenta z oddziału szpitalnego stwierdzający, ze

osoba ubiegająca się o skierowanie do zakładu ze

względu na stan zdrowia wymaga całodobowej

opieki lekarskiej pielęgnacji i rehabilitacji.

•

wywiad pielęgniarski przeprowadzony przez

pielęgniarkę środowiskową( rodzinną lub

społeczną) zakładu opieki zdrowotnej, w którym

przebywa osoba ubiegająca się o skierowanie do

zakładu, wraz z ocena wg. zmodyfikowanej (10-

punktowej) skali Barthel.

WYBRANE FORMY OPIEKI

INSTYTUCJONALNEJ NAD STARSZYM

PACJENTEM



SKIEROWANIE POWINNOZAWIERAĆ:

•

zgodę osoby zainteresowanej lub jej opiekuna

prawnego na umieszczenie w zakładzie oraz- w

przypadku pacjentów z demencją-zgodę sądu

opiekuńczego właściwego dla miejsca zamieszkania

zainteresowanego,

•

dokumenty stwierdzające wysokość dochodu osoby

ubiegającej się o skierowanie do zakładu albo osoby

zobowiązanej do ponoszenia odpowiedzialności za

pobyt w zakładzie,

•

zaświadczenie wydane przez lekarza psychiatrię o

braku przeciwwskazań psychiatrycznych do pobytu w

zakładzie, z adnotacją o świadomej i dobrowolnej

zgodzie

WYBRANE FORMY OPIEKI

INSTYTUCJONALNEJ NAD STARSZYM

PACJENTEM



SKIEROWANIE WYDAJE SIĘ DO:

•

ZPO na czas określony 6 miesięcy,

•

ZOL na czas określony 6 miesięcy lub na stałe, w

zależności od samoobsługi pacjenta, określonej

zmodyfikowaną 10-punktową skalą wg Barthel

WYBRANE FORMY OPIEKI

INSTYTUCJONALNEJ NAD STARSZYM

PACJENTEM



PRZECIWWSKAZANIA DO LECZENIA W ZOP I

ZOL:

•

Terminalna faza choroby nowotworowej

( wskazane świadczenia hospicyjne),

•

Ostra faza choroby psychicznej ( wskazany pobyt

na oddziale psychogeriatrycznym),

•

Wskazania socjalne ( wskazany pobyt w domu

pomocy społecznej).

WYBRANE FORMY OPIEKI

INSTYTUCJONALNEJ NAD STARSZYM

PACJENTEM



DOMY POMOCY SPOŁECZNEJ ( DPS )

•

Obejmują opieka, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, osoby,

które wymagają całodobowej opieki z powodu wieku, choroby i

niepełnosprawności i nie są w stanie samodzielnie funkcjonować

w środowisku, a nie można im zapewnić niezbędnych usług

opiekuńczych w miejscu zamieszkania (Ustawa z dnia 12

marca 2004 r. o pomocy społecznej; Dz. U. z dnia 15 kwietnia

2004).

•

Wniosek o przyjęcie do DPS wraz z naliczaniem należnej opłaty

rozpatrywany jest komisyjnie przez miejskie ośrodki pomocy

rodzinie lub centra pomocy rodzinie. W przypadku gdy kwota w

wysokości 70% miesięcznego dochodu mieszkańca nie pokrywa

ustalonej opłaty, ustawa zobowiązuje rodzinę i gminę do

współfinansowania pobytu w DPS.

•

Artykuł 58 ust.4 ustawy o pomocy społecznej stanowi, że DPS

może pokrywać wydatki ponoszone na niezbędne usługi

pielęgnacyjne w zakresie wykraczającym poza uprawnienia

wynikające z przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej

finansowanej zesrodków publicznych.

DZIEKUJĘ

LITERATURA:



1.K.K.Kornatowska.,M.Muszlik red Kompendium

pielęgnowania pacjentów w starszym wieku.,

Wydawnictwo ,,Czelej’’ Sp. z o.o., Lublin 2007 r.



2. K. Wieczorowska- Tobis., D. Talarska., Geriatria i

Pielęgniarstwo Geriatryczne., Wydawnictwo Lekarskie

PZWL, Warszawa 2008r.

Document Outline