kolejna choroba

cywilizacyjna?

M

ówiąc najprościej

pracoholizm

jest

stanem uzależnienia od wykonywanej
pracy, powodujący zaburzenie
równowagi między istotnymi
elementami życia codziennego.

P

o raz pierwszy terminu tego użył W.

Oates próbując opisać własny stosunek
do pracy zawodowej.

Pracoholizm

według Machlowitza (1980)

jest pewnego rodzaju postawą wobec
pracy zawodowej, którą charakteryzują
dwa istotne składniki:



Wewnętrzne dążenie do ciężkiej i długiej pracy.



Przejawianie takich zachowań w miejscu pracy,
które przekraczają nie tylko oczekiwania
otoczenia społecznego w tym zakresie, ale
również wymagania związane z konkretnym
stanowiskiem pracy.

Sencer i Robbins zaproponowały aby

definicja

pracoholizmu

zawierała trzy

stosunkowo niezależne od siebie cechy:



Wysoki stopień zaangażowania w pracę



Poczucie wewnętrznego przymusu do
pracy



Niski stopień zadowolenia z pracy.

Przeprowadzone na pracownikach

społecznych badania (Spencer,
Robbins)pozwoliły wyróżnić sześć
typów pracowników:

1.

Pracoholików

2.

Entuzjastów pracy

3.

Zrelaksowanych

4.

Niezaangażowanych

5.

Entuzjastycznych pracoholików

6.

Rozczarowanych

Typ

pracownika

Zaangażowanie

w pracę

Przymus pracy

Zadowolenie z

pracy

Entuzjaści pracy

W

N

W

Pracoholicy

W

W

N

Zrelaksowani

N

N

W

Niezaangażowan

i

N

N

N

Entuzjastyczni

pracoholicy

W

W

W

Rozczarowani

(pozbawieni

złudzeń )

N

W

N

Autorki badań wykazały, że pracoholicy w

porównaniu do entuzjastów :



są większymi perfekcjonistami;



w mniejszym stopniu delegują;
odpowiedzialność za wykonywanie
zadań;



w większym stopniu doświadczają
stresu;



częściej skarżą się na pojawienie się
negatywnych symptomów utraty
zdrowia psychicznego i fizycznego.

Według przypuszczeń Maslach jest kilka

prawdopodobnych przyczyn
powstawania zachowań
pracoholicznych:

1.

Oddziaływanie rodziny

2.

Zinternalizowanie cenionych w danej
kulturze wartości

3.

Czynniki osobowościowe

Pracoholizm z teoretycznego punktu

widzenia można wyjaśnić w trzech
różnych paradygmatach (McMillan i
in.):



Teorii uzależnień



Teorii uczenia się



Teorii cech

Podstawowe wymiary uzależnienia to:



Przymus używania



Podwyższenie poziomu tolerancji na dane
zachowanie



Niepowodzenia w podejmowanych próbach
zaprzestania aktywności zawodowej



Sztywny schemat zachowań



Przekonania wspierające dane zachowania
ułatwiające ich racjonalizacje



Ponoszone koszty(zdrowotne, psychiczne,
materialne)

Dwa alternatywne modele

wyjaśniające kształtowanie się
uzależnienia:



Model medyczny



Model psychologiczny

W odniesieniu do pracoholizmu stosuje

się model uczenia się sprawczego,
zgodnie z którym uczymy się poprzez
konsekwencje naszych zachowań.

Warunkowanie sprawcze polega na

zmienianiu prawdopodobieństwa
pojawienia się zachowań w przyszłości
poprzez manipulowanie jego
konsekwencjami.

Pracoholizm może być rozumiany jako

cecha osobowości, która ujawnia się
pod koniec okresu dojrzewania
jednostki. Ujawnia się niezależnie od
obecnego miejsca pracy jednostki oraz
pozostaje względnie stała przez całe
życie.

Robison wymienia 5 głównych

symptomów uzależnienia do pracy:

1.

Przeciążenie pracą

2.

Poczucie własnej wartości

3.

Kontrola/Perfekcjonizm

4.

Zaniedbanie Bliskich Związków

5.

Umysłowe zaabsorbowanie/Odniesienia
do przyszłości



Brak kontroli ilości czasu poświęcanego
na pracę;



Nieumiejętne organizowanie czasu;



Nagminne niedotrzymywanie
terminów;



Życie w ciągłym stresie z obawy, że za mało czasu
poświęca się pracy;



Tłumaczenie przed samym sobą swojej nadgorliwości;



Podporządkowanie całego życia osobistego rytmowi pracy;



Poświęcanie całego czasu wolnego na pracę, kosztem snu i
odpoczynku;



Obwinianie innych za brak czasu i złą organizację;



Spychanie odpowiedzialności za obowiązki domowe na
innych członków rodziny;



Okazywanie agresji najbliższym, odreagowywanie
wiecznego stresu



Alienacja od rzeczywistości;



Pęd pracowitości, którego nie można
zatrzymać;



Zerwanie kontaktów towarzyskich;



Ograniczenia spotkań i relacji
rodzinnych aż do zupełnego wyłączenia
się z życia rodziny;



Dolegliwości zdrowotne:

Scott, Moore i Miceli zidentyfikowali trzy

behawioralne typy zachowań
pracoholików:



Kompulsywno-zależny;



Perfekcjonistyczny;



Zorientowany na osiągnięcia;



Nerwobóle;



Skurcze mięsni;



Bóle głowy;



Bóle kręgosłupa;



Bóle żołądka,



Biegunka;



Wrzody żołądka,



Wrzody dwunastnicy



Anoreksja, Bulimia;



Zaburzenia snu;



Koszmary senne;



Agresja;



Zaburzenia percepcji;



Kłopoty z koncentracją;



Nerwowość;



Nadpobudliwość
emocjonalna;



Chwiejne emocje od euforii
poprzez agresję aż po
zobojętnienie;



Stany lękowe;



Silna depresja;



Skrajne wykończenie
organizmu;



Choroba wieńcowa;



Zawał mięśnia sercowego;



Udary mózgu;

Pracoholizm może doprowadzić nawet do

śmierci

!

KAROSHI –to znane zjawisko

występujące szczególnie w Japonii,
oznacza śmierć z przepracowanie.



Unikanie delegowania realizowanych przez siebie
zadań i posiadanych umiejętności



Nadmierna kontrola



Opór przed współpracą z innymi pracownikami



Dysproporcje pomiędzy efektywnością i
wydajnością pracy a ilością czasu spędzanego w
pracy



Tendencje do nadmiernego przywiązywania do
ustalonego z góry planu działania



Sztywność w sytuacjach problemowych

Z punktu widzenia rodziny pracoholizm

przejawia się w:



Fizycznej nieobecności w życiu
rodzinnym



Braku psychicznego zaangażowania w
sprawy rodzinne



Braku dobrej komunikacji, niskim
poziomem intymności i zaufania w
relacjach z dziećmi

Pracoholicy są chętnie zatrudniani

szczególnie na takich stanowiskach,
jak:



przedstawiciel handlowy;



pośrednik ubezpieczeniowy;



sprzedawca;



w każdej działalności nastawionej na
wynik.